1-2. (a) Na yinki mitindu beto kele ya kusuasana na bambasi? (b) Na yinki mitindu beto kele ya kukokana na bambasi?

 NTANGU Yehova bendaka nge na kedika, yandi bokidisaka nge na dibuta mosi ya nzola ya bisadi na yandi, yina kele na bamilion ya bambasi ya kukuikama. (Dan. 7:9, 10) Ntangu beto kekanisaka bambasi, mbala mingi beto kekanisaka mutindu bakele ya kusuasana na beto. Na kifuani, Yehova salaka bambasi bamvula mingi tekila yandi sala bantu. (Yobo 38:4, 7) Bameluta beto na kilendo. Mpe bakele nlongo mpe na lunungu kuluta beto, samu beto kele bantu ya kukondua kukoka.​—Luka 9:26.

² Nzokande, atako balusuasanu yango, beto kele na mambu mingi yina kena kukokanisa beto na bambasi. Na kifuani, mutindu mosi na bambasi, beto lenda monisa bikadulu ya kitoko ya Yehova. Beto kele na kimpuanza ya kupona lokola bambasi. Konso mbasi kele na nkumbu na yandi, kimuntu na yandi, mpe biyekua na yandi na kisalu ya Yehova, yakele mpe mutindu yina samu na beto. Mpe mutindu mosi na bambasi, beto kevuandaka na nsatu ya kusambila Mvangi na beto.​—1 Pe. 1:12.

3. Yinki dilongi beto lenda baka na kifuani ya bambasi ya kukuikama?

³ Lokola beto kele na mambu mingi yina mekokana na ya bambasi, kifuani na bau ya mbote lenda kindisa mpe kutuadisa beto. Ya kedika, beto lenda baka malongi mingi ya mbote na kifuani bau. Na disolo yayi, beto ketadila mutindu beto lenda landa kifuani ya kumikitisa ya bambasi ya kukuikama, nzola na bau samu na bantu, kukanga ntima na bau, mpe bangolo na bau samu na kutanina bunkete ya kimvuka.

BAMBASI KEVUANDAKA NA KUMIKITISA

4. (a) Yinki mutindu bambasi kemonisaka kumikitisa? (b) Samu na yinki bambasi kevuandaka na kumikitisa? (Nzembo 89:7)

⁴ Bambasi ya kukuikama kevuandaka na kumikitisa. Atako bamezaba mambu mingi, bakele na kilendo, mpe na nduenga, bakezitisaka malako ya Yehova. (Nz. 103:20) Ntangu bakekokisaka biyekua na  bau, bakekukizangulaka ve samu na mambu yina bamesala to bakesadilaka ve kilendo na bau samu na kubenda dikebi ya bantu na zulu na bau. Bakesalaka luzolo ya Nzambi na kiese nionso atako bantu yankaka zaba ve bankumbu na bau. a (Eba. 32:24, 29; 2 Bak. 19:35) Bakemangaka kundima nkembo nionso yina mebonga na Yehova. Samu na yinki bambasi kevuandaka na kumikitisa ya mutindu yina? Samu bakezolaka Yehova mpe bakevuandaka na luzitu ya mpinda samu na yandi.​—Tanga Nzembo 89:7.

5. Yinki mutindu mbasi mosi monisaka kumikitisa ntangu yandi sembaka ntumua Yoane? (Tala diaka foto.)

⁵ Beto tadila disolo mosi yina kena kumonisa kumikitisa ya bambasi. Na mvula kana 96 N.B., mbasi mosi yina beto zaba ve nkumbu na yandi, monisaka mambu ya kukamua na ntumua Yoane. (Em. 1:1) Yinki Yoane salaka ntangu yandi monaka mambu yango ya kukamua? Yandi fukaminaka mbasi yango. Kasi, kisemua yango ya kimpeve ya kukuikama pekisaka yandi na nsualu nionso, na kutubaka: ‘Keba! Kusala mutindu yina ve! Munu kele kaka nanga lokola nge mpe mutindu mosi na bampangi na nge . . . Sambila Nzambi!’ (Em. 19:10) Mbasi yango vuandaka na kumikitisa mpenza! Yandi zolaka ve kubaka lokumu. Yandi bendaka mbala mosi dikebi ya Yoane na Yehova Nzambi. Mbasi yango kukimonaka ve ti yandi kele na mfunu kuluta Yoane. Atako mbasi yango sadilaka Yehova bamvula mingi mpe yandi vuandaka na kilendo mingi kuluta Yoane, yandi vuandaka na kumikitisa mpe yandi kukibokidilaka nanga lokola Yoane. Mpe atako yalombaka mbasi yango semba Yoane, yandi teminaka yandi ve mpe yandi sadilaka ve ntumua yango yina pusanaka na bamvula mambu na mutindu ya nganzi. Kutu, mbasi yango tubaka na yandi na kimpombo nionso. Kondua ntembe yandi bakusaka ti Yoane fukamaka kaka samu mambu yina yandi monaka kamuisaka yandi.

6. Yinki mutindu beto lenda landa kifuani ya kumikitisa ya bambasi?

⁶ Yinki mutindu beto lenda landa kifuani ya kumikitisa ya bambasi? Mutindu mosi na bambasi, beto kevuandaka na nsatu ya kusala mingi na kisalu ya Yehova kondua ti beto kukikumisa na mambu yina beto kesalaka, to kusala lokola beto  kele na makoki mosi ya spesiale. (1 Ko. 4:7) Diaka, beto fueti kukimona ve lokola beto meluta bantu yankaka kana beto mesadila Yehova bamvula mingi kuluta bau to kana beto kele na biyekua yina bakele ve na yau. Ya kedika, kana beto kele na biyekua mingi, beto fueti tadila bantu yankaka lokola bameluta beto. (Luka 9:48) Mutindu mosi na bambasi yango, beto kezolaka kusadila bantu yankaka. Beto kesosaka ve kutinda bantu yankaka bakanisa ti beto kele na mfunu kuluta bau.

7. Yinki mutindu beto lenda monisa kumikitisa kana yamelomba beto semba to beto pesa muntu mosi malongi?

⁷ Beto lenda monisa diaka kumikitisa kana yamelomba beto semba to beto pesa muntu mosi malongi, na kifuani, mpangi mosi ya kimvuka to bana na beto. Na bantangu yankaka yakelombaka beto pesa malongi ya ngolo. Kasi mutindu mosi na mbasi yina sembaka Yoane na kimpombo nionso, beto lenda pesa malongi ya ngolo kondua kusala ti muntu yina beto mepesa malongi lemba nzutu. Kana beto kena kukitadila ve lokola beto meluta bantu yankaka, beto kepesa malongi yina mesimbama na Biblia na luzitu mpe na ntima kiadi nionso.​—Kol. 4:6.

BAMBASI KEZOLAKA BANTU

8. (a) Na kutadila Luka 15:10, yinki mutindu bambasi kemonisaka nzola na bau samu na bantu? (b) Yinki mutindu bambasi kesadisaka beto na kisalu ya kusamuna? (Tala diaka foto ya kuvertire.)

⁸ Bambasi kesalaka ve lokola bakena kumona ve mambu yina kekuminaka bantu, to bakekanisaka ve ti bantu kele na mfunu ve. Kutu, bakezolaka bantu. Bakesepelaka kana muntu mosi yina salaka disumu ya nene mebalula ntima to kana muntu yina melembaka kusadila Yehova mevutukila yandi. Beto diaka beto kesepelaka kana muntu mosi kena kulonguka mambu metadila Yehova mpe yandi mepona kusala bansobolo na luzingu na yandi samu na kusadila Yehova. (Tanga Luka 15:10.) Bambasi kepesaka beto diaka maboko ntangu beto kesamunaka. (Em. 14:6) Atako bakekutanaka ve na bantu bau mosi samu na kusamunina bau, balenda tuadisa nsamuni na muntu yina kele na nsatu ya kulonguka mambu metadila Yehova. Ya kedika, beto lenda tuba ve na sikisiki nionso ti bambasi nde tuadisaka beto na muntu mosi plina. Kutu, Yehova lenda sadila mitindu yankaka​—na kifuani mpeve na yandi ya nlongo​—samu na kusadisa bantu to kutuadisa bisadi na yandi. (Mis. 16:6, 7) Kasi, yandi kesadilaka mingi bambasi na yandi samu na kusadisa beto ntangu beto kena kusamuna. Na yau, ntangu beto kena kusamuna nsangu ya mbote, beto lenda kukindimisa ti bambasi kele vana samu na kusadisa beto.​—Tala ankadre “ Babakaka bamvutu na bisambu na bau.” b

9. Yinki mutindu beto lenda landa kifuani ya nzola ya bambasi samu na bantu?

⁹ Yinki mutindu beto lenda landa kifuani ya nzola ya bambasi samu na bantu? Kana beto mekuwa luzayisu ti muntu mosi mevutuka na kimvuka, beto lenda sepela mutindu bambasi kesalaka yau. Beto lenda sala ti mpangi na beto mona ti beto kezolaka yandi mpe beto kele na kiese mutindu yandi mevutukila kusadila Yehova. (Luka 15:4-7; 2 Ko. 2:6-8) Beto lenda landa diaka kifuani ya bambasi na kusalaka nionso yina beto lenda na kisalu ya kusamuna. (Mos. 11:6) Mpe kaka mutindu bambasi kepesaka beto maboko ntangu beto kesamunaka nsangu ya mbote, beto lenda sosa mitindu ya kusadisa bampangi na beto na kisalu ya kusamuna. Na kifuani, beto lenda sala programe samu na kusamuna na nsamuni mosi ya yimpa? Beto lenda sadisa bampangi na beto yina mepusana na bamvula to yina kele na kieta samu basamuna?

10. Yinki dilongi beto lenda baka na disolo ya Sara?

¹⁰ Kasi yinki beto lenda sala kana mambu ya luzingu na beto kena kupekisa beto kusala mingi na kisalu ya Yehova? Beto lenda mona mitindu ya yimpa ya kusala kintuadi na bambasi na kisalu ya kusamuna. Beto tadila kifuani ya Sara, c mpangi  mosi ya nketo yina kezingaka na Inde. Na manima ya kusala bamvula kana 20 lokola mpasudi nzila, Sara kumaka kubela mpe yandi kumaka kaka kuleka na mfulu ya maladi. Yandi vuandaka kukitungisa mpenza na makanisi. Kasi na lusadusu ya nzola ya dibuta na yandi ya kimpeve mpe ntangulu na yandi ya Biblia, malembemalembe Sara vutukilaka kiese na yandi. Ya kedika, yalombaka yandi bongisa kisalu na yandi ya kusamuna na kutadila mambu ya yimpa ya luzingu na yandi. Lokola yandi vuandaka diaka ve ata na dikoki ya kuvuanda samu na kusonika baletre, yandi kumaka kusamuna kaka na nzila ya telefone. Na yau, yandi vuandaka bokila bantu yina yandi fueti vutukila mpe bavuandaka tubila yandi bantu yankaka yina kele na nsatu ya kulonguka Biblia. Yinki mambu yabimisaka? Na manima ya mua bangonda, Sara longukaka Biblia na bantu 70​—yandi vuandaka ve na dikoki ya kutatamana kulonguka na bantu yango nionso! Na yau, yandi pesaka ndambu na bau na bampangi yankaka ya kimvuka. Bubu yayi, mingi kati na banlonguki yango kekuizaka na balukutakanu. Bambasi kevuandaka na kiese mingi ya kusala kintuadi na bampangi yina kesalaka nionso yina balenda na kisalu ya kusamuna, lokola Sara!

 BAMBASI KEMONISAKA KIKADULU YA KUKANGA NTIMA

11. Yinki mutindu bambasi ya kukuikama monisaka kukanga ntima mosi ya kukamua?

¹¹ Bambasi ya kukuikama kele bifuani ya kukamua na diambu metadila kukanga ntima. Bakekangaka ntima na mambu ya kukondua lunungu mpe ya yimbi banda mafunda ya bamvula. Bamonaka mutindu Satana mpe bisemua yankaka ya kimpeve yina na ntama vuandaka sala kintuadi na bau, tombokilaka Yehova. (Eba. 3:1; 6:1, 2; Yuda 6) Biblia metubila mbasi mosi ya kukuikama yina kutanaka na kutelemina ya demon mosi ya kilendo. (Dan. 10:13) Diaka, banda na ntangu ya Adamu mpe Eva, bambasi vuandaka mona bantu mingi yina vuandaka manga kusadila Yehova. Atako mambu yango nionso, bambasi yango ya kukuikama tatamanaka kusadila Yehova na kiese mpe na vema. Bamezaba ti na ntangu yina mebonga, Nzambi kekatula mambu nionso ya kukondua lunungu.

12. Yinki lenda sadisa beto samu beto kanga ntima?

¹² Yinki mutindu beto lenda landa kifuani ya kukanga ntima ya bambasi? Mutindu mosi na bambasi, beto lenda mona mambu ya kukondua lunungu to beto lenda kutana na kutelemina. Kasi mutindu mosi na bau, beto mezaba ti na ntangu yina mebonga, Nzambi kekatula mambu nionso ya kukondua lunungu. Na yau, mutindu mosi na bambasi ya kukuikama, beto “kebika ve kusala mambu yina kele mbote.” (Gal. 6:9) Mpe Nzambi melaka ti yandi kesadisa beto samu beto kanga ntima. (1 Ko. 10:13) Beto lenda lomba Yehova mpeve ya nlongo na yandi na kisambu, samu yasadisa beto beto vuanda na ntima yinda mpe na kiese. (Gal. 5:22; Kol. 1:11) Bosi kana bakena kutelemina nge? Tudila Yehova ntima ya mvimba, mpe kubanga ve. Yehova kesadisa nge mpe yandi kepesa nge ngolo.​—Ebr. 13:6.

BAMBASI KESADISAKA SAMU NA KUTANINA BUNKETE YA KIMVUKA

13. Yinki kiyekua ya spesiale bambasi kele na yau na bilumbu yayi ya nsuka? (Matai 13:47-49)

¹³ Na bilumbu yayi ya nsuka, Yehova mepesa bambasi kiyekua mosi ya spesiale. (Tanga Matai 13:47-49.) Kisalu ya kusamuna kena kubenda bamilion ya bantu ya mitindu nionso. Ndambu kati na bantu yango kena kusala bansobolo na luzingu na bau samu na kukuma Baklisto ya kedika, nzokande bantu yankaka kena kumanga. Bapesaka bambasi kiyekua ya “kukabula bantu ya yimbi na bantu ya lunungu.” Yazola monisa ti bapesaka bau kiyekua ya kutanina bunkete ya kimvuka. Yazola monisa ve ti konso muntu yina melembaka kusangana kintuadi na beto samu na mfunu mosi to yankaka lenda ata fioti ve kuvutukila Yehova. Yazola monisa mpe ve ti mambu ya mpasi kevuanda ata fioti ve na kimvuka. Atako plina, beto lenda kukindimisa ti bambasi kesalaka ngolo samu na kutanina bunkete ya kimvuka.

14-15. Yinki mutindu beto lenda landa kifuani ya bambasi na diambu metadila kukitungisa samu na kutanina bunkete ya kimvuka na bikadulu mpe na kimpeve? (Tala diaka foto.)

 ¹⁴ Yinki mutindu beto lenda landa kifuani ya bambasi na diambu metadila kukitungisa samu na kutanina bunkete ya kimvuka? Na kusalaka nionso yina beto lenda samu na kutanina bunkete ya kimvuka na bikadulu mpe na kimpeve. Samu na diambu yango, beto kesalaka ngolo samu na kutanina ntima na beto na kuponaka bankundi ya mbote mpe na kumangaka mambu yina lenda bebisa nguizani na beto na Yehova. (Nz. 101:3) Beto lenda sadisa diaka bampangi na beto Baklisto samu babikana ya kukuikama na Yehova. Na kifuani, yinki beto fueti sala kana beto mezaba ti mpangi mosi Muklisto mesala disumu ya nene? Lokola beto kezolaka mpangi na beto, beto kekindisa yandi yandi tubila bankulutu. Kana mpangi yango sala yau ve, yakelomba beto tubila bankulutu diambu yango. Beto kezolaka ti bampangi na beto yina mebebisa nguizani na bau na Yehova baka lusadusu na nsualu nionso!​—Yak. 5:14, 15.

¹⁵ Diambu ya kiadi, yakelombaka kukatula na kimvuka ndambu ya bantu yina kesalaka masumu ya nene. Na maluaku ya mutindu yina, beto “kelembaka kusala kinkundi” na bau. d (1 Ko. 5:9-13) Nkubukulu yango kesadisaka samu na kutanina bunkete ya kimvuka. Katula yau, na kumangaka kusala kinkundi na bantu yina mekatulua na kimvuka, beto kemonisinaka bau mpenza kimpombo. Nzengolo na beto ya ngolo ya kumanga kusangana na bau lenda tinda bau bavutukila Yehova. Kana bamesala mutindu yina, beto kevuandaka na kiese, mutindu mosi na Yehova mpe bambasi na yandi.​—Luka 15:7.

16. Na yinki mitindu nge kesala ngolo samu na kulanda kifuani ya bambasi?

¹⁶ Yakele lokumu ya nene samu na beto mutindu Yehova mepesaka beto diluaku ya kulonguka mambu metadila bambasi mpe ya kusala kintuadi na bau! Bika beto landa kifuani ya bikadulu na bau ya mbote: kumikitisa na bau, nzola na bau samu na bantu, kukanga ntima na bau, mpe kukitungisa na bau na diambu metadila kutanina bunkete ya kimvuka na bikadulu mpe na kimpeve. Kana beto melanda kifuani ya bambasi ya kukuikama, beto diaka beto lenda vuanda na kati ya dibuta ya bisadi ya Yehova samu na mvimbamvimba.