1. Yinki kele mosi ya mambu yina kesuasikisaka bisadi ya Yehova na bantu yankaka yina kekukibokidilaka Baklisto?

 MOSI ya mambu yina kesuasikisaka bisadi ya Yehova na bantu yankaka yina kekukibokidilaka Baklisto kele vema a na bau na kisalu ya kusamuna. (Tito 2:14) Kasi, na bantangu yankaka, yalenda kuma mpasi samu nge sepela na kisalu ya kusamuna. Mbala yankaka nge lenda kukimona lokola nkulutu mosi ya vema yina tubaka: “Na bantangu yankaka, munu kevuandaka ve na nsatu ya kusamuna.”

2. Samu na yinki na bantangu yankaka yalenda vuanda mpasi kutanina vema na beto na kisalu ya kusamuna?

² Beto lenda sepela kusala bisalu yankaka na kisalu ya Yehova kuluta kukuenda samuna. Samu na yinki? Samu beto lenda mona mbala mosi mbuma ya kisalu na beto mpe beto lenda mona ti beto mekokisa diambu mosi ya mfunu ntangu beto metunga mpe beto metanina bayinzo ya teokrasi, ntangu beto mesadisa bantu yina mekutana na kisumbula, to ntangu beto mekindisa bampangi na beto. Beto kesepelaka na kiyenge mpe na nzola yina beto kemonaka ntangu beto kesalaka kintuadi na bampangi na beto, mpe beto mezaba ti bakesepelaka na mambu yina beto kesalaka samu na bau. Na ndambu yankaka, yalenda vuanda ti beto kesamunaka banda bamvula mingi na terituare kaka mosi, kasi bantu fioti kaka kendimaka nsangu na beto. To beto lenda kutana na bantu yina kena kumanga nsangu na beto. Beto mezaba diaka ti lokola nsuka mekuma pene, bantu mingi kesepela ve na nsangu na beto. (Mat. 10:22) Yinki lenda sadisa beto samu beto tanina to kutu beto kudisa vema na beto na kisalu ya kusamuna?

3. Yinki mutindu kifuani yina kele na Luka 13:6-9 memonisa vema ya Yesu?

³ Beto lenda longuka mutindu ya kuvuanda na vema na kisalu ya  kusamuna na kutadilaka kifuani ya Yesu. Ntangu Yesu vuandaka awa na ntoto, yandi lembaka ata fioti ve kusamuna na vema. Kutu, vema na yandi vuandaka buelama mutindu bamvula vuandaka luta. (Tanga Luka 13:6-9.) Mutindu mosi na kisadi ya bilanga ya vinu yina lutisaka bamvula tatu samu na kutanina yinti ya figi yina vuandaka buta ve mbuma, Yesu lutisaka bamvula kana tatu na kusamunina Bayuda, yina mingi kati na bau ndimaka ve nsangu na yandi. Kasi, mutindu kaka muntu yango vuandaka kaka na kivuvu ti yinti yango kebuta mbuma, Yesu lembaka ve kusamunina bau. Kutu yandi buelaka bangolo samu na kusimba bantima na bau.

4. Yinki kele mambu yiya yina beto kelonguka na kifuani ya Yesu?

⁴ Na disolo yayi, beto ketubila mutindu Yesu monisaka vema, mingimingi na bangonda 6 ya nsuka ya kisalu na yandi. Kubaka malongi na mambu yina yandi longaka mpe kulanda kifuani ya mambu yina yandi salaka kesadisa beto beto vuanda na vema bubu yayi. Beto tadila kifuani ya Yesu na mambu yiya: (1) Yandi vuandaka tula makanisi nionso na luzolo ya Yehova, (2) yandi vuandaka tula dikebi na bambikudulu ya Biblia, (3) yandi vuandaka tudila Yehova ntima samu na kubaka lusadusu, mpe (4) yandi vuandaka kaka na kivuvu ti bantu yankaka kekuwa yandi.

YANDI VUANDAKA TULA MAKANISI NIONSO NA LUZOLO YA YEHOVA

5. Yinki mutindu Yesu monisaka ti yandi vuandaka tula makanisi na kusala luzolo ya Nzambi?

⁵ Yesu vuandaka samuna na vema nionso “nsangu ya mbote ya Kimfumu” samu yandi zabaka ti yavuandaka kisalu yina Nzambi zolaka yandi sala. (Luka 4:43) Yesu tulaka kisalu ya kusamuna na kisika ya ntete na luzingu na yandi. Ata na nsuka ya kisalu na yandi awa na ntoto, yandi salaka bavuayaje “mbanza na mbanza mpe buala na buala,” samu na kulonga bantu yankaka. (Luka 13:22) Yandi pesaka diaka formasion na banlonguki yankaka samu basala kintuadi na yandi lokola bansamuni.​—Luka 10:1.

6. Yinki mutindu kisalu ya kusamuna kele na nguizani na biyekua nionso yina beto lenda vuanda na yau? (Tala diaka foto.)

⁶ Bubu yayi diaka, kusamuna nsangu ya mbote kele kisalu ya ntete yina Yehova mpe Yesu zola beto sala. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Konso kisalu yina beto kesalaka samu na Yehova kevuandaka mbala mosi na nguizani na kisalu ya kusamuna.  Na kifuani, beto ketungaka bayinzo ya teokrasi to beto kesalaka na Betele samu kisalu ya kusamuna salama mbote na baterituare. Beto kesadisaka bampangi na beto yina mekutana na kisumbula kaka ve samu na kupesa bau lusadusu ya kinsuni, kasi beto kesadisaka bau diaka samu bavutukila mimeseno na bau ya kimpeve, na kifuani kusamuna. Kana beto mebakusa mfunu ya kusamuna mpe beto mezaba ti yakele kisalu yina meluta mfunu yina Yehova melomba beto beto sala, beto kevuanda na nsatu ya ngolo ya kusamunaka mbala na mbala. János, nkulutu mosi na Hongrie, metuba: “Munu kekukibambulaka ti kiyekua mosi ve ya teokrasi lenda baka kisika ya kisalu ya kusamuna; yakele kiyekua na beto ya ntete.”

7. Samu na yinki Yehova zola ti beto tatamana kusamuna? (1 Timote 2:3, 4)

⁷ Beto lenda kudisa vema na beto na kisalu ya kusamuna na kutadilaka bantu mutindu Yehova ketadilaka bau. Nsatu na yandi kele ti bantu mingi kuwa nsangu ya mbote mpe bandima yau. (Tanga 1 Timote 2:3, 4.) Samu na yau, yandi kepesaka beto formasion samu beto kudisa makoki na beto ya kusamuna nsangu yango ya luvuluzu. Na kifuani, mua mukanda Nzola kesadisa nge kumisa bantu banlonguki mepesa beto mua malongi ya mfunu yina lenda sadisa beto beto banda masolo na bantu, na lukanu ya kukumisa bau banlonguki. Ata kana bantu kena kundima ve nsangu na beto bubu yayi, balenda baka diluaku ya kundima yau tekila nsuka ya mpasi ya nene. Mambu yina beto kena kutubila bau bubu yayi lenda vuanda mambu yina ketinda bau bandima nsangu ya mbote na bilumbu kena kuiza. Kasi yalenda salama kaka kana beto kena kutatamana kusamuna.

YANDI VUANDAKA TULA DIKEBI NA BAMBIKUDULU YA BIBLIA

8. Yinki mutindu kubakusa bambikudulu ya Biblia vuandaka na bupusi na mutindu Yesu vuandaka sadila ntangu na yandi?

⁸ Yesu vuandaka bakusa mutindu bambikudulu ya Biblia kekokisama. Yandi zabaka ti kisalu na yandi ya kusamuna kezingila kaka bamvula tatu na ndambu. (Dan. 9:26, 27) Yandi zabaka diaka bambikudulu yina tubilaka ntangu mpe mutindu yandi kefuila. (Luka 18:31-34) Yesu bikaka mambu yina yandi zabaka vuanda na bupusi na mutindu yandi vuandaka sadila ntangu na yandi. Yasalaka ti yandi samuna na vema samu yandi manisa kisalu yina bapesaka yandi.

9. Samu na yinki bambikudulu ya Biblia ketindaka beto na kusamuna na vema?

⁹ Mbakusulu na beto ya bambikudulu ya Biblia lenda tinda beto beto samuna na vema. Beto mezaba ti yinza yayi kezingila diaka ntangu mingi ve. Beto mezaba diaka ti mambu yina kena kusalama mpe bikadulu ya bantu bubu yayi kena kumonisa mambu yina Biblia samunaka ti yakevuanda kidimbu ya bilumbu ya nsuka. Beto kena kumona mutindu kuwelana yina kele kati na Kilendo ya yinza ya mvimba ya Anglo-américaine, mpe Russie mpe babuala yina kepesaka yau maboko kena kukokisa mbikudulu yina metadila ntinu ya nord mpe ntinu ya sud “na ntangu ya nsuka.” (Dan. 11:40) Beto kena kubakusa diaka ti Kilendo ya yinza ya mvimba ya Anglo-américaine nde kele makulu ya kiteke yina Danyele 2:43-45 metubila. Beto kendimaka ti mutindu mbikudulu yango memonisa yau, ntama mingi ve​—fioti mpenza mebikana​—Kimfumu ya Nzambi kebebisa baguvernema ya bantu. Bambikudulu yango nionso kena kumonisa ti beto kena kuzinga mpenza na nsuka ya bilumbu ya nsuka, na yau beto fueti sadila ntangu na beto na mutindu yina meluta mbote samu beto samuna nsangu ya mbote.

10. Na yinki mitindu yankaka bambikudulu ya Biblia lenda buela vema na beto na kisalu ya kusamuna?

¹⁰ Bambikudulu ya Biblia kepesaka beto diaka nsangu mosi yina beto kevuandaka na nsatu ya ngolo ya kusamuna. Mpangi mosi ya nketo na nkumbu ya Carrie, na République dominicaine metuba: “Bansilulu ya kukindisa ya Yehova yina metadila luzingu ya kitoko na bilumbu kena kuiza ketindaka munu na kusamunina bantu yankaka  kedika.” Yandi mebuela: “Ntangu munu kemonaka mambu yina bantu kena kukutana na yau bubu yayi, munu kebakusaka ti bansilulu yango kele kaka ve samu na munu, kasi samu na bau diaka.” Bambikudulu ya Biblia kekindisaka beto beto tatamana kusamuna samu beto mezaba ti Yehova kesadisaka beto na kisalu yango. Leila, yina kezingaka na Hongrie, metuba: “Yisaya 11:6-9 kekindisaka munu na kusamuna nsangu ya mbote ata na bantu yina kena kumonana lokola bakendima yau ve. Munu mezaba ti muntu nionso lenda soba na lusadusu ya Yehova.” Mpe Christopher, mpangi mosi ya bakala na Zambie, metuba: “Mutindu Marko 13:10 samunaka yau, nsangu ya mbote kena kusamunua na yinza ya mvimba, mpe munu kemonaka yau lokumu kupesa maboko na kukokisama ya mbikudulu yango.” Yinki bambikudulu ya Biblia ketindaka nge na kutatamana kusamuna?

YANDI VUANDAKA TUDILA YEHOVA NTIMA SAMU NA KUBAKA LUSADUSU

11. Samu na yinki yalombaka Yesu tudila lusadusu ya Yehova ntima samu yandi tatamana kusamuna na vema? (Luka 12:49, 53)

¹¹ Yesu vuandaka tudila Yehova ntima samu yandi sadisa yandi yandi tatamana kusamuna na vema. Atako Yesu vuandaka na mayele ya kutuba, yandi zabaka ti nsangu ya mbote ya Kimfumu kebimisa bukabuani mpe kutelemina ya ngolo. (Tanga Luka 12:49, 53.) Bamfumu ya mabundu vuandaka sepela ve na malongi ya Yesu, yau yina bavuandaka sosa mbala na mbala kufua yandi. (Yoa. 8:59; 10:31, 39) Kasi Yesu tatamanaka kusamuna samu yandi zabaka ti Yehova vuandaka kintuadi na yandi. Yandi tubaka: “Munu kele ve munu mosi, kasi Tata yina tindaka munu kele kintuadi na munu. . . . Yandi bika munu ve munu mosi, samu munu kesalaka ntangu nionso mambu yina kesepedisaka yandi.”​—Yoa. 8:16, 29.

12. Yinki mutindu Yesu bongisaka banlonguki na yandi samu batatamana kusamuna ata ntangu bakekutana na kutelemina?

¹² Yesu bambulaka banlonguki na yandi ti balenda tudila Yehova ntima samu na kubaka lusadusu. Yandi vuandaka ndimisa bau mbala na mbala ti Yehova kesadisa bau ata ntangu bakekutana na minioko. (Mat. 10:18-20; Luka 12:11, 12) Lokola yandi zabaka ti bakekutana na minioko, yandi tubilaka bau bavuanda ya kukenga. (Mat. 10:16; Luka 10:3) Yandi tubilaka bau babika kuika bantu yina kemanga kuwa nsangu na bau. (Luka 10:10, 11) Mpe yandi tubilaka bau batina kana bakena kuniokola bau. (Mat. 10:23) Atako Yesu vuandaka na vema mpe yandi vuandaka tudila Yehova ntima, yandi vuandaka kukitula ve na kivonza kondua mfunu.​—Yoa. 11:53, 54.

13. Samu na yinki nge lenda kukindimisa ti Yehova kesadisa nge?

 ¹³ Beto kele na nsatu ya lusadusu ya Yehova samu beto tatamana kusamuna na vema ata ntangu bakena kutelemina beto bubu yayi. (Em. 12:17) Samu na yinki nge lenda kukindimisa ti Yehova kesadisa nge? Beto tadila kisambu ya Yesu yina kele na Yoane kikapu 17. Yesu lombaka Yehova yandi tanina bantumua na yandi, mpe Yehova pesaka mvutu na kisambu yango. Mukanda ya Misala metubila mutindu Yehova sadisaka bantumua samu basamuna na vema atako minioko. Na kisambu na yandi, Yesu lombaka diaka Yehova yandi tanina bantu yina kemonisa kiminu na nsangu ya bantumua. Kisambu yango metadila diaka nge. Yehova lemba ve kupesa mvutu na kisambu yango ya Yesu; Yandi kesadisa nge kaka mutindu Yandi sadisaka bantumua.​—Yoa. 17:11, 15, 20.

14. Yinki mutindu beto mezaba ti beto kevuanda na dikoki ya kutatamana kusamuna na vema? (Tala diaka foto.)

¹⁴ Ata kana kusamuna nsangu ya mbote na vema mekuma diaka mpasi kuluta lokola nsuka mekuma pene, beto nionso beto kebaka lusadusu yina beto kele na yau nsatu. (Luka 21:12-15) Mutindu mosi na Yesu mpe banlonguki na yandi, beto kebikaka bantu bapona bau mosi kana bakekuwa to ve mpe beto kemangaka bantembe yina mekondua mfunu. Ata kana kisalu na beto kele na bipekiseli, bampangi na beto kevuandaka na dikoki ya kutatamana kusamuna nsangu ya mbote samu baketulaka ntima na Yehova, kasi na ngolo na bau mosi ve. Mutindu kaka na siekle ya ntete Yehova pesaka bisadi na yandi kilendo, bubu yayi diaka yandi kepesaka beto kilendo samu “kisalu ya kusamuna salama mbotembote” na mutindu yina yandi mezodila. (2 Tim. 4:17) Nge lenda kukindimisa ti kana nge metudila Yehova ntima nge kevuanda na dikoki ya kutatamana kusamuna na vema.

YANDI VUANDAKA KAKA NA KIVUVU TI BANTU YANKAKA KEKUWA YANDI

15. Yinki memonisa ti Yesu vuandaka kaka na kivuvu ti kisalu na yandi ya kusamuna kebuta mbuma?

¹⁵ Yesu tatamanaka kuvuanda na kivuvu ti bantu yankaka kekuwa nsangu ya mbote. Yasadisaka yandi yandi tatamana kusamuna na kiese. Na kifuani, na nsuka ya mvula 30 N.B., Yesu monaka ti bantu mingi vuandaka pene ya kuwa nsangu ya mbote, mpe yandi fuanikisaka bau na bilanga yina meyela samu na kubuka mbuma. (Yoa. 4:35) Mvula kana mosi na manima, yandi tubilaka banlonguki na yandi: “Mbuma ya kubuka kele mingi.”  (Mat. 9:37, 38) Mpe na manima yandi tubaka diaka: “Mbuma ya kubuka kele mingi . . . Beno lomba Mfumu ya kisalu ya kubuka mbuma yandi tinda bisadi na kisalu na yandi ya kubuka mbuma.” (Luka 10:2) Yesu vuandaka kaka na kivuvu ti yakevuanda na bantu yina kekuwa nsangu ya mbote, mpe yandi vuandaka sepela ntangu bavuandaka kuwa yandi.​—Luka 10:21.

16. Yinki mutindu bifuani yina Yesu pesaka monisaka ti bantu mingi kekuwa nsangu ya mbote? (Luka 13:18-21) (Tala diaka foto.)

¹⁶ Yesu sadisaka banlonguki na yandi batanina vema na bau na kubambulaka bau ti nsangu yina bakena kulonga kebimisa bambuma ya kukamua. Na kifuani, beto tubila bifuani zole yina yandi pesaka. (Tanga Luka 13:18-21.) Yesu sadilaka mbuma ya mutarde samu na kulonga ti nsangu ya Kimfumu kemuangana na mutindu mosi ya kukamua mpe kima mosi ve kepekisa kumuangana na yau. Mpe yandi sadilaka kifuani ya levire samu na kumonisa mutindu nsangu ya Kimfumu kemuangana mingi mpe yakesala ti bantu mingi sala bansobolo, mbala yankaka yakemonana ve puelele mbala mosi na bantu yankaka. Na yau, Yesu sadisaka banlonguki na yandi samu bamona ti nsangu yina bakena kusamuna kesadisa bantu mingi.

17. Yinki bamfunu beto kele na yau yina fueti tinda beto na kutatamana kusamuna na vema?

¹⁷ Kana beto kena kukanisa na mutindu kisalu ya kusamuna kena kusadisa bantu mingi bubu yayi, yakekindisa beto beto tatamana kusamuna na vema. Konso mvula, bamilion ya bantu yina kesepelaka na kedika kekutakanaka na Mbambukulu mpe bakelongukaka Biblia na beto. Bankama ya mafunda ya bantu kebakaka mbotama mpe bakesanganaka na beto na kisalu ya kusamuna. Beto zaba ve kana bantu yikua diaka kendima nsangu na beto, kasi beto mezaba ti Yehova kena kusangisa kimvuka ya nene ya bantu yina kevuka na mpasi ya nene yina kena kuiza. (Em. 7:9, 14) Mfumu ya kisalu ya kubuka mbuma kena kutatamana kumona bantu yina kele na bantima yina mebonga, na yau beto kele na bamfunu ya mbote ya kutatamana kusamuna.

18. Yinki beto zola ti bantu yankaka mona na beto?

¹⁸ Banlonguki ya Yesu kezabanaka ntangu nionso na vema na bau samu na kisalu ya kusamuna. Ntangu bantu monaka ntubulu ya puelele ya bantumua, “bakuizaka zaba ti bavuandaka kintuadi na Yesu.” (Mis. 4:13) Ntangu bantu kena kumona beto na kisalu ya kusamuna, bika bamona ti beto diaka beto kelandaka kifuani ya vema ya Yesu na kisalu ya kusamuna.