၁. တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ လၢလံာ်စီဆှံပူၤန့ၣ် နထံၣ်ဒ်လဲၣ်.

 ပဝဲ ယဟိဝၤယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်န့ၣ် ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ လၢအအိၣ်လၢ လံာ်စီဆှံပူၤ. ဒီးပတၢ်နာ်န့ၣ် ဒိးသန့ၤထီၣ်သးလၢ ကစၢ်ယွၤ အကလုၢ်ကထါ လံာ်စီဆှံ. (ရိ ၁၀:၁၇) အဃိ ပနာ်နီၢ်ကီၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ ခရံာ်ဖိအတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် လၢအမ့ၢ် “တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ အထူၣ်ဒီးအဂံၢ်ခီၣ်ထံး.” (၁ တံၤ ၃:၁၅) ဒီးဖဲ “ပှၤလၢအတီခိၣ်ရိၤမဲတၢ်” လၢပကျါ ၡဲပၠးပှၤ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ လၢလံာ်စီဆှံပူၤ ဒီးဟံးစုနဲၣ်ကျဲပှၤ ဒ်ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဘၣ်သး အသိးအခါ ပတူၢ်လိာ်လၢ တၢ်သးခုအပူၤ.—ဧ့ၤ ၁၃:၁၇.

၂. ဒ် ယၤကိာ် ၅:၁၉ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ပတူၢ်လိာ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလံ သနာ်က့ တၢ်ကဲထီၣ်သးဒီးပှၤ သ့ဒ်လဲၣ်.

^၂ ပတူၢ်လိာ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဒီးပမၤထွဲ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ကရၢကရိ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲလံ သနာ်က့ ပဘၣ် တၢ်ဆှၢကမၣ်ပှၤ ယံၤထီၣ်ဒီး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီသ့ဒံး. (ဖး ယၤကိာ် ၅:၁၉.) မုၣ်ကီၤလံၢ် တဘၣ်သးလၢ ပကနာ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ လၢအအိၣ်လၢ လံာ်စီဆှံပူၤဘၣ် ဒီးအတဘၣ်သးလၢ ပကတူၢ်လိာ် တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲလၢ အဟဲလၢ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ကရၢကရိအအိၣ် စ့ၢ်ကီးဘၣ်.—အ့း ၄:၁၄.

၃. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ် ဆဲးဟံးဃာ် ဒီးဒိကနၣ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလဲၣ်. (အ့းဖ့းစူး ၆:၁၃, ၁၄)

^၃ ဖး အ့းဖ့းစူး ၆:၁၃, ၁၄. တယံာ်လၢၤဘၣ်န့ၣ် မုၣ်ကီၤလံၢ် ကသူဝဲ တၢ်လံၣ်တၢ်လီ ဖးဒိၣ်တခါလၢ ကကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ် ပှၤကိးကလုာ်ဒဲးလၢ ကအိၣ်လၢ အအိၣ်တကပၤ ဒီးကထီဒါက့ၤ ယဟိဝၤယွၤ. (လီၣ် ၁၆:၁၃, ၁၄) တကးဒံးဘၣ် မုၣ်ကီၤလံၢ် ကဂုာ်ကျဲးစၢး လံၣ်န့ၢ်လီန့ၢ်စ့ၢ်ကီး ကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ် အါန့ၢ်ဒံးလၢညါ. (လီၣ် ၁၂:၉) အဃိ ဒ်သိး ပကသ့ၣ်ညါနီၤဖး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဒီးတၢ်လံၣ်တၢ်လီ ဒီးဒ်သိး ပကဆဲးဟံးဃာ် ဒီးဒိကနၣ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ အဂီၢ် အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလၢ ပကမၤလိသ့ထီၣ်သး လၢခဲအံၤ. (ရိ ၆:၁၇; ၁ ပ့း ၁:၂၂) တကးဒံးဘၣ် ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဒိကနၣ်န့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကပူၤဖျဲး ဖဲတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ် အဆၢကတီၢ်.

၄. လၢတၢ်မၤလိအံၤ ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၄ လၢတၢ်မၤလိအံၤ ပကသ့ၣ်ညါဘၣ် တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါခံခါ လၢကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကသ့ၣ်ညါနီၤဖး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢ အဟဲလၢ ကစၢ်ယွၤ အကလုၢ်ကထါ လံာ်စီဆှံ ဒီးပကတူၢ်လိာ် တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲလၢ အဟဲလၢ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ကရၢကရိအအိၣ်. ဝံၤဒီး ပကတဲသကိး တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်သၢခါ လၢကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကဆဲးဒိကနၣ် ဒီးမၤထွဲတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ.

တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါလၢ ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကသ့ၣ်ညါနီၤဖး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ

၅. ဒ်သိး ပကသ့ၣ်ညါနီၤဖး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအဂီၢ် တၢ်ပျံၤယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤပှၤ သ့ဒ်လဲၣ်.

^၅ ပျံၤယဟိဝၤယွၤ. ပပျံၤယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ ပအဲၣ်အီၤဒိၣ်မး ဒီးတၢ်လၢ တဘၣ်အသးဘၣ်န့ၣ် ပတအဲၣ်ဒိး မၤနီတဘျီဘၣ်. အဃိ ဒ်သိး ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဘၣ်သးအဂီၢ် ပဂုာ်ကျဲးစၢး မၤလိသ့ထီၣ်သးလၢ ပကသ့ၣ်ညါနီၤဖး တၢ်အဘၣ် ဒီးတၢ်အကမၣ်, တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဒီးတၢ်လံၣ်တၢ်လီ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. (ကတိၤ ၂:၃-၆; ဧ့ၤ ၅:၁၄) ဒီးတၢ်လၢ အဘၣ်ပှၤကညီအသးန့ၣ် အါတက့ၢ် အတဘၣ် ကစၢ်ယွၤ အသးဘၣ်အဃိ ပကဘၣ်မၤအါထီၣ် တၢ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးပတဘၣ်ပျံၤ ပှၤကညီအါန့ၢ်ဒံး ပပျံၤယဟိဝၤယွၤဘၣ်.

၆. ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ အခိၣ်အနၢ် အဂၤ ၁၀ လၢအလဲၤကွၢ်ဟုၣ်တၢ်န့ၣ် ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ် ပျံၤပှၤကညီအဃိ အဝဲသ့ၣ် ဟဲက့ၤတဲတၢ်ဒ်လဲၣ်.

^၆ ပမ့ၢ်ပျံၤပှၤကညီ အါန့ၢ်ဒံးပပျံၤ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ပကနာ်ဘၣ် တၢ်တမံၤမံၤလၢ အတဟဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ အအိၣ်ဘၣ် ဒီးတၢ်လၢ အထီဒါလိာ်သးဒီး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ. ဆိကမိၣ်ကွၢ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ အခိၣ်အနၢ် ၁၂ ဂၤ အဒိအတဲာ်. အဝဲသ့ၣ် လဲၤကွၢ်ဟုၣ် တၢ်လီၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အၢၣ်လီၤလၢ အကဟ့ၣ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ. ပှၤကွၢ်ဟုၣ်တၢ် အဂၤ ၁၀ န့ၣ် ဖျါလၢ အဝဲသ့ၣ်ပျံၤ ပှၤကနၤဧၣ်ဖိ အါန့ၢ်ဒံး အပျံၤယဟိဝၤယွၤဒံး. အဝဲသ့ၣ် လဲၤကွၢ်ဟုၣ်တၢ် ဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲသ့ၣ် ဟဲက့ၤတဲဘၣ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိလၢ “ပလဲၤဒုး  အဝဲသ့ၣ် တနၢၤဘၣ်, အဝဲသ့ၣ်န့ၣ် အဂံၢ်ဆူၣ်န့ၢ်ဒံးပှၤ.” (၄ မိၤ ၁၃:၂၇-၃၁) ပမ့ၢ်ကွၢ်လၢ ပှၤကညီအတၢ်ထံၣ်န့ၣ် ဖျါလၢပှၤကနၤဧၣ်ဖိ အဂံၢ်ဆူၣ်န့ၢ်ဒံး ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိဒံး. ဘၣ်ဆၣ် ပှၤလၢအတဲဝဲလၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ မၤအဒုၣ်အဒါ တနၢၤဘၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် သးပ့ၤနီၣ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤ. ပှၤကွၢ်ဟုၣ်တၢ် အဂၤ ၁၀ န့ၣ် ကဘၣ်သးစၢၢ်ဆၢလၢ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးတၢ်လၢယဟိဝၤယွၤ ဘၣ်သးလၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိကမၤဝဲ. ဒီးအဝဲသ့ၣ် ကြၢးဆိကမိၣ်ထံက့ၤ တၢ်လၢယဟိဝၤယွၤ မၤတ့ၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ် ဖဲအပူၤကွံာ် တယံာ်ဒံးဘၣ်. အဝဲသ့ၣ် မ့ၢ်မၤဝဲဒ်န့ၣ်န့ၣ် အကသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ ဂံၢ်ဆူၣ်ဒိၣ်န့ၢ်ဒံး ပှၤကနၤဧၣ်ဖိ စၢၢ်တလၢၢ်ဒံး. မ့မ့ၢ်လၢ စီၤယိၤၡူ ဒီးစီၤကၤလ့းန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် အဲၣ်ဒိးဒိးန့ၢ်ဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဘၣ်သးအဃိ အဝဲသ့ၣ် တလီၤဂာ်ဒီး ပှၤအဂၤ ၁၀ န့ၣ်ဘၣ်. အဃိ အဝဲသ့ၣ် တဲဘၣ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိလၢ “ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးပှၤန့ၣ် အဝဲကဆှၢပှၤ . . . ဒီးကဟ့ၣ်လီၤပှၤ ကီၢ်တဘ့ၣ်အံၤ သပှၢ်ကတၢၢ်.”—၄ မိၤ ၁၄:၆-၉.

၇. ပမၤအါထီၣ် တၢ်ပျံၤယဟိဝၤယွၤ သ့ဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၇ ဒ်သိး ပကမၤအါထီၣ် တၢ်ပျံၤ ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ် ဖဲပဘၣ်ဆၢတဲာ်တၢ် တဘျီဂ့ၤ တဘျီဂ့ၤအခါ ပကဘၣ် ဆိကမိၣ်ထီၣ်လၢ ပတၢ်ဆၢတဲာ်အံၤ အဘၣ် ယဟိဝၤယွၤအသးဧါ. (စံး ၁၆:၈) အဃိ ဖဲပဖး လံာ်စီဆှံအခါ ပကဘၣ် သံကွၢ်လီၤသးလၢ ‘ယမ့ၢ်အိၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်အိၣ်သး ဒ်အံၤန့ၣ် ယကဆၢတဲာ်တၢ်ဒ်လဲၣ်.’ အဒိ ထံၣ်တမှံကွၢ်လၢ နအိၣ်လၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ အကျါ ဒီးပှၤကွၢ်ဟုၣ်တၢ် အဂၤ ၁၀ ဟဲက့ၤတဲဘၣ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိလၢ ပဒုးပှၤကနၤဧၣ်ဖိ တနၢၤဘၣ်. ဖဲန့ၣ်အခါ နကနာ်တၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်တဲဝဲ ဒီးပျံၤပှၤကညီဧါ မ့တမ့ၢ် နကပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးမၤအတၢ်ဘၣ်သး အါန့ၢ်ဒံး နပျံၤပှၤကညီဧါ. တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢ စီၤယိၤၡူ ဒီးစီၤကၤလ့း ဟဲက့ၤတဲဘၣ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိန့ၣ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ တနာ်ဝဲဘၣ်. အဃိ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်န့ၣ် တနုာ်လီၤဘၣ်လၢ ကီၢ်တၢ်စံးပာ်အပူၤဘၣ်.—၄ မိၤ ၁၄:၁၀, ၂၂, ၂၃.

၈. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသးလဲၣ်.

^၈ အိၣ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသး. ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသးန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဒုးသ့ၣ်ညါအဝဲသ့ၣ်လၢ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ. (မး ၁၁:၂၅) အဃိ လၢတၢ်ဆီၣ်လီၤသးအပူၤ ပတူၢ်လိာ်လၢ ပှၤဂၤကမၤစၢၤပှၤ ဒီးသိၣ်လိပှၤ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ. (မၤတၢ် ၈:၃၀, ၃၁) ဘၣ်ဆၣ် ဒ်သိး ပတပာ်ထီၣ်ထီသး တဂ့ၤအဂီၢ် ပကဘၣ်ပလီၢ်သး. ပမ့ၢ်ပာ်ထီၣ်ထီသးန့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပကဆိကမိၣ်လၢ ပနီၢ်ကစၢ်တၢ်ထံၣ်န့ၣ် အဘၣ်ဒ်သိးဒီး လံာ်စီဆှံ တၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဒီးယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ကရၢကရိ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ.

၉. ဒ်သိး ပကဆဲးအိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသးအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်.

^၉ ဒ်သိး ပကဆဲးအိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသးအဂီၢ် ပကဘၣ် သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ပဝဲပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိန့ၣ် ပဆံးန့ၢ်ဒံး ယဟိဝၤယွၤ စၢၢ်တလၢၢ်. (စံး ၈:၃, ၄) ဒီးဒ်သိး ပကဆဲးအိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသး ဒီးကဲထီၣ်ပှၤလၢ ပှၤသိၣ်လိဘၣ်အီၤ ညီအဂီၢ် ပဃ့ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤစၢၤသ့. ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ အတၢ်ဆိကမိၣ်လၢ အအိၣ်လၢလံာ်စီဆှံပူၤ ဒီးလၢအဟဲလၢ အတၢ်ကရၢကရိအအိၣ် အါန့ၢ်ဒံး ပတၢ်ဆိကမိၣ်. အဃိ ဖဲပဖး လံာ်စီဆှံအခါ ပကဘၣ်ဃုကွၢ် တၢ်အုၣ်သးလၢ အပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအဲၣ်ဝဲ ပှၤလၢအဆီၣ်လီၤသး, အသးဟ့ ပှၤလၢအပာ်ထီၣ်ထီသး ဒီးပှၤလၢအခိၣ်ကိၤ. ဒီးဖဲပဒိးန့ၢ်ဘၣ် မူဒါ လီၤလီၤဆီဆီအခါ ပကဘၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢးအိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသးအါထီၣ်.

ပဆဲးဟံးဃာ် ဒီးဒိကနၣ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ကသ့ဒ်လဲၣ်

၁၀. ဒ်သိး ယဟိဝၤယွၤ ကဟံးစုနဲၣ်ကျဲ အပှၤဂီၢ်မုၢ်အဂီၢ် အသူဝဲ မတဂၤလဲၣ်.

^၁၀ ဆဲးနာ်န့ၢ် တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲလၢ အဟဲလၢယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ကရၢကရိအအိၣ်. လၢညါ ဖဲပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ အစိၤန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ သူဝဲစီၤမိၤၡ့ ဒီးစီၤယိၤၡူလၢ ကဟံးစုနဲၣ်ကျဲ အပှၤဂီၢ်မုၢ်. (ၡူ ၁:၁၆, ၁၇) ဖဲပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ဒိကနၣ် စီၤမိၤၡ့ ဒီးစီၤယိၤၡူ အကလုၢ်အခါ ယဟိဝၤယွၤ ဆိၣ်ဂ့ၤအဝဲသ့ၣ်. ဒီးအနံၣ်လၢအကယၤတဖၣ် ဝံၤအလီၢ်ခံ ဖဲခရံာ်ဖိတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အိၣ်ထီၣ်သီသီအခါ တၢ်မၢဖိ ၁၂ ဂၤ ဟံးစုနဲၣ်ကျဲဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်. (မၤတၢ် ၈:၁၄, ၁၅) လၢခံ လၢပှၤဟံးစုနဲၣ်ကျဲတၢ် တဖုအံၤအကျါန့ၣ် ပာ်ဃုာ်ဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်အဂၤတဖၣ် လၢအအိၣ်လၢ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်အပူၤ. ခီဖျိလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိတဖၣ် မၤထွဲဝဲ ပိာ်ခွါလၢအသးတီတဖၣ် အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအဃိ “တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်နာ် ဆဲးဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်ဝဲ ဒီး တနံၤဘၣ်တနံၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်အနီၣ်ဂံၢ် ဟဲအါထီၣ်ဝဲ ရုၢ်ရုၢ်.” (မၤတၢ် ၁၆:၄, ၅) ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤစ့ၢ်ကီး ပမ့ၢ်မၤထွဲ တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲလၢ အဟဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ကရၢကရိအအိၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကဆိၣ်ဂ့ၤပှၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပမ့ၢ်တဒိကနၣ် ပှၤလၢယဟိဝၤယွၤ ဃုထၢထီၣ်ဝဲလၢ ကတီခိၣ်ရိၤမဲပှၤ အကလုၢ်ဘၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကတူၢ်ဘၣ်ဒ်လဲၣ်. ဒ်သိး ပကသ့ၣ်ညါ တၢ်စံးဆၢအဂီၢ် ပကကွၢ်သကိး ဖဲပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ ဘူးကနုာ်လီၤလၢ ကီၢ်တၢ်စံးပာ်အခါ တၢ်ကဲထီၣ်သးဒီး အဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်.

၁၁. ပှၤလၢအထီဒါ စီၤမိၤၡ့န့ၣ် တၢ်ကဲထီၣ်သးဒီး အဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၁၁ ဖဲပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် လဲၤလၢကီၢ်တၢ်စံးပာ်အခါ ပှၤဂီၢ်မုၢ်အခိၣ်အနၢ်တဖၣ် ထီဒါဝဲ စီၤမိၤၡ့လၢ ယဟိဝၤယွၤ ဃုထၢထီၣ်ဝဲ. အဝဲသ့ၣ်တဲဝဲလၢ “တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဒီတဖု [တမ့ၢ်ထဲ စီၤမိၤၡ့ဘၣ်] န့ၣ် စီဆှံဝဲ ကိးဂၤဒဲးလီၤ. ဒီးယဟိဝၤယွၤ အိၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ် အကျါစ့ၢ်ကီး.” (၄ မိၤ ၁၆:၁-၃) ပမ့ၢ်ကွၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ထံၣ်န့ၣ် “တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဒီတဖု” စီဆှံဝဲ ဘၣ်ဆၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဃုထၢထီၣ် စီၤမိၤၡ့လၢ အကတီခိၣ်ရိၤမဲတၢ်လၢ အပှၤဂီၢ်မုၢ်အကျါ. (၄ မိၤ ၁၆:၂၈) ဒီးပှၤလၢအထီဒါ စီၤမိၤၡ့န့ၣ် နီၢ်ကီၢ်အဝဲသ့ၣ်ထီဒါ ယဟိဝၤယွၤ. အဝဲသ့ၣ် တသးစၢၢ်ဆၢ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဘၣ်သးဘၣ်, အဝဲသ့ၣ် သးစၢၢ်ဆၢလၢ အနီၢ်ကစၢ် တၢ်ဘၣ်သး ဒီးဘၣ်သးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်စိတၢ်ကမီၤ ဒီးလီၢ်လၤ. အဃိ ယဟိဝၤယွၤ မၤသံကွံာ် ပှၤလၢအထီဒါတၢ် ဒီးပှၤအကထိလၢ အဆီၣ်ထွဲ ပှၤလၢအထီဒါတၢ် ခဲလၢာ်. (၄ မိၤ ၁၆:၃၀-၃၅, ၄၁, ၄၉) ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤစ့ၢ်ကီး ပှၤလၢတဒိကနၣ် ဒီးမၤထွဲ တၢ်ကရၢကရိ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲဘၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ တဘၣ်သး အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်.

၁၂. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပနာ်န့ၢ် ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ သ့ထီဘိလဲၣ်.

^၁၂ ပနာ်န့ၢ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ကရၢကရိ သ့ထီဘိ. ဒီးအလီၢ်မ့ၢ်အိၣ်လၢ ပတၢ်ကရၢကရိ ကဘၣ်ဆီတလဲ တၢ်နၢ်ပၢၢ် ဘၣ်ဃးဒီး လံာ်စီဆှံ မ့တမ့ၢ် ဘၣ်ဆီတလဲ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ အကျိၤအကျဲန့ၣ် ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ် မၤဝဲတၢ်ဆီတလဲ တဘျီဃီ ဒီးအသးတဒ့ဒီ နီတဘျီဘၣ်. (ကတိၤ ၄:၁၈) အဝဲသ့ၣ် မၤဝဲဒ်အံၤန့ၣ် ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်သးမၤ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဘၣ်သး အါန့ၢ်ဒံးတၢ်အဂၤ. တကးဒံးဘၣ် အဝဲသ့ၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢး ဆၢတဲာ်တၢ် ဒ်လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ အိၣ်ဝဲအသိး အဃိ အဝဲသ့ၣ် ပာ်လီၤတၢ်ဒိတၢ်တဲာ်အဂ့ၤလၢ ကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ် ကမၤထွဲဝဲအဂီၢ်.

၁၃. “တၢ်ကတိၤ အဂ့ၤအဘၣ်တဖၣ်” န့ၣ် အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ မနုၤလဲၣ် ဒီးပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်.

 ^၁၃ “တၢ်ကတိၤ အဂ့ၤအဘၣ်တဖၣ်လၢ နနၢ်ဟူဘၣ်လၢယအိၣ်န့ၣ် ဆဲးဟံးဃာ်အီၤ.” (၂ တံၤ ၁:၁၃) “တၢ်ကတိၤ အဂ့ၤအဘၣ်တဖၣ်” န့ၣ် အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ ခရံာ်ဖိ အတၢ်သိၣ်လိတဖၣ် လၢအအိၣ်လၢ လံာ်စီဆှံပူၤ. (ယိၤ ၁၇:၁၇) တၢ်သိၣ်လိတဖၣ်အံၤ အကဲဝဲ ပတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိ. ဒီးယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ကရၢကရိ သိၣ်လိပှၤလၢ ပတၢ်နာ်န့ၣ် ကဘၣ် ဒိးသန့ၤထီၣ်သးလၢ လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ. ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်မၣ် ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤ.

၁၄. ခီဖျိလၢ ခရံာ်ဖိတနီၤ တဟံးဃာ် “တၢ်ကတိၤ အဂ့ၤအဘၣ်တဖၣ်” ဘၣ်အဃိ တၢ်ကဲထီၣ်သးဒီး အဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၄ ပမ့ၢ်တဟံးဃာ် “တၢ်ကတိၤ အဂ့ၤအဘၣ်တဖၣ်” န့ၣ် တၢ်ကကဲထီၣ်သးဒ်လဲၣ်. ပကကွၢ်သကိး တၢ်အဒိတခါ. ဖဲတၢ်မၢဖိအစိၤန့ၣ် ခရံာ်ဖိတနီၤ ရၤလီၤဝဲ တၢ်ကစီၣ်လၢအကမၣ် ဒီးတဲဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ အမုၢ်နံၤ ဟဲတုၤလံ. ဒီးဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်လံာ်ပရၢ ဒီးပှၤတနီၤ ဆိကမိၣ်လၢ လံာ်ပရၢအံၤ အဟဲလၢ တၢ်မၢဖိပီလူးအအိၣ်. အဃိ ဖဲခရံာ်ဖိလၢ ဝ့ၢ်သ့းစၤလနံအပူၤတနီၤ နၢ်ဟူတၢ်ကစီၣ်အံၤအခါ အဝဲသ့ၣ် တဃုသ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်, အဝဲသ့ၣ်နာ်ဝဲ တကးဒံးဘၣ် အဝဲသ့ၣ် ဟးရၤလီၤအါထီၣ်ဝဲ. နီၢ်ကီၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် မ့ၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ တၢ်ဂ့ၢ်လၢ စီၤပီလူး သိၣ်လိအဝဲသ့ၣ် ဖဲစီၤပီလူး အိၣ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်အခါန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် တနာ်တၢ်လၢ ပှၤတဲကြီဝဲဘၣ်. (၂ သ့း ၂:၁-၅) စီၤပီလူးဟ့ၣ်ကူၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အဝဲသ့ၣ် တဘၣ်ဟးနာ်ကြီ တၢ်လၢပှၤတဲဝဲ ကိးမံၤဒဲးဘၣ်. ဒီးဒ်သိး ပှၤသ့းစၤလနံဖိတဖၣ် တနာ်တၢ်လံၣ်တၢ်လီ ညီညီတဂ့ၤအဂီၢ် စီၤပီလူး ကွဲးန့ၢ်အဝဲသ့ၣ် လံာ်ပရၢ ခံဘ့ၣ်တဘ့ၣ် ဒီးတဲဝဲလၢ “ယၤ, စီၤပီလူးအံၤ ယကွဲးန့ၢ်သု တၢ်ဆၢဂ့ၤဆၢဝါအံၤလၢ ယနီၢ်ကစၢ်အစုလီၤ. လၢယလံာ်ပရၢ ကိးဘ့ၣ်ဒဲးအပူၤန့ၣ် ယကွဲးအီၤဒ်အံၤထီဘိ ဒ်သိး သုကသ့ၣ်ညါလၢ ပှၤလၢအကွဲးလံာ်န့ၣ် မ့ၢ်ယၤလီၤ.”—၂ သ့း ၃:၁၇.

၁၅. ဒ်သိး ပတနာ်န့ၢ် တၢ်လံၣ်တၢ်လီ ညီညီတဂ့ၤအဂီၢ် ပဒီသဒၢပသး သ့ဒ်လဲၣ်. တဲဖျါထီၣ် တၢ်အဒိ. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၁၅ လံာ်ပရၢလၢ စီၤပီလူးကွဲးန့ၢ် ပှၤသ့းစၤလနံဖိန့ၣ် ပန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်. ဖဲပနၢ်ဟူ တၢ်ဂ့ၢ်လၢ အတဘၣ်လိာ်သးဒီး တၢ်လၢပမၤလိဘၣ် လၢလံာ်စီဆှံပူၤဘၣ် မ့တမ့ၢ် ဖဲပနၢ်ဟူဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢ အလီၤဆီ တမံၤမံၤအခါ ပကဘၣ် ဆိကမိၣ် ပဲာ်ထံနီၤဖးအီၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. လၢညါ ဖဲစိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤ ပၢတၢ်အစိၤန့ၣ် ပဒုၣ်ပဒါတဖၣ် ရၤလီၤဝဲ လံာ်ပရၢလၢ အလီၤဂာ်လၢ အဟဲလၢ ဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်အအိၣ်. လံာ်ပရၢ တဲဝဲလၢ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် ကဘၣ် မၤလီၤဖးအသး  မ့တမ့ၢ် တဘၣ်ကနၣ်ဃုာ် တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲလၢ အဟဲလၢ ပတၢ်ကရၢကရိအအိၣ်ဘၣ်. လံာ်ပရၢအံၤ ဖျါလီၤဂာ်လၢ အဟဲလၢ ပတၢ်ကရၢကရိအအိၣ် ဘၣ်ဆၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အအိၣ်ဒီး တၢ်သးတီတဖၣ် တနာ်ဝဲ တၢ်လံၣ်တၢ်လီအံၤဘၣ်. ဒီးအဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲလၢ တၢ်ဂ့ၢ်လၢ အအိၣ်လၢ လံာ်ပရၢအပူၤန့ၣ် တဘၣ်လိာ်သးဒီး တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် မၤလိဝဲလၢ လံာ်စီဆှံအပူၤဘၣ်. ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပဒုၣ်ပဒါတဖၣ် သူဝဲအ့ၤထၢၤနဲၣ် ဒီးစိၤၡၢၤမံဒံယါ ဒ်သိး ကမၤဒံဝ့ၤဒံဝီၤပသး ဒီးကမၤလီၤဖးပှၤအဂီၢ်. အဃိ ဒ်သိးပသးတ “ဒံဝ့ၤဒံဝီၤ” ဒီးပတ “ဘၣ်ယိၣ်တၢ်တဂ့ၤ” အဂီၢ် ပကဘၣ် ဒီသဒၢပသး. ဒီးတၢ်လၢပဖး ဒီးပနၢ်ဟူဘၣ်တဖၣ် ဘၣ်လိာ်သးဒီး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢ ပမၤလိဘၣ်ဧါန့ၣ် ပကဘၣ်ဆိကမိၣ်ထံအီၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး.—၂ သ့း ၂:၂; ၁ ယိၤ ၄:၁.

၁၆. ဒ် ရိမ့ၤ ၁၆:၁၇, ၁၈ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ပှၤတဂၤ မ့ၢ်ရၤလီၤ တၢ်လံၣ်တၢ်လီန့ၣ် ပကဘၣ် မၤဒ်လဲၣ်.

^၁၆ ဆဲးအိၣ်ဃူအိၣ်ဖိးဒီး ပှၤလၢအသးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤ. ကစၢ်ယွၤ ဘၣ်သးလၢ ပကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤ တပူၤဃီဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် ဃူဃူဖိးဖိး. ဒီးပမ့ၢ် ဆဲးဟံးဃာ် ဒီးဒိကနၣ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီန့ၣ် ပကဆဲး အိၣ်ဃူအိၣ်ဖိးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်ထီဘိ. မ့မ့ၢ် ပှၤလၢအရၤလီၤ တၢ်လံၣ်တၢ်လီန့ၣ် အဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်လီၤမုၢ်လီၤဖးလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါအကျါ. အဃိ ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်ပလီၢ်ပှၤလၢ ပက “ဟးဆှဲးပှၤတဖၣ်န့ၣ်.” ပမ့ၢ်တဟးဆှဲး အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်န့ၣ် လၢခံ ပကနာ်ဘၣ်ဖုး တၢ်လံၣ်တၢ်လီ ဒီးယံၤထီၣ်ဒီး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ.—ဖး ရိမ့ၤ ၁၆:၁၇, ၁၈.

၁၇. ပမ့ၢ်သ့ၣ်ညါနီၤဖး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဒီးဟံးဃာ်အီၤ ကျၢၤကျၢၤန့ၣ် ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ် အဘျုးဒ်လဲၣ်.

^၁၇ ပမ့ၢ်သ့ၣ်ညါနီၤဖး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဒီးဟံးဃာ်အီၤ ကျၢၤကျၢၤန့ၣ် ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ကဂ့ၤဒိၣ်ထီၣ် ဒီးပတၢ်နာ် ကဆူၣ်ထီၣ်. (အ့း ၄:၁၅, ၁၆) အဃိ မုၣ်ကီၤလံၢ် လံၣ်န့ၢ်လီန့ၢ်ပှၤ လၢတၢ်ကစီၣ် တမ့ၢ်တတီ တန့ၢ်လၢၤဘၣ်. တကးဒံးဘၣ် ဖဲတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ် အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကဆဲးဒီသဒၢပှၤ. အဃိ ပမ့ၢ်ဆဲးဟံးဃာ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ကျၢၤကျၢၤန့ၣ် “ကစၢ်လၢအဟ့ၣ်လီၤ တၢ်သူၣ်မံသးမုာ်” ကအိၣ်ဒီးပှၤ.—ဖံလံး ၄:၈, ၉.