1, 2. Wetin mek wachman in wok impɔtant? Aw wachman tan lɛk di kɔnshɛns we wi gɛt?

LƐ WI se wan man de slip fayn na in os na nɛt. Leta, in wachman yɛri nɔys ɛn bigin ala: “Tif tif.” So di tifman rɔnawe. Di man grap na in bed wantɛm ɛn wach na do, bɔt i si se di tifman dɔn go. Di man blo kam dɔŋ bikɔs in at kol. Wetin bin fɔ dɔn apin if di wachman bin de slip ɛn if i nɔ bin ala pan di tifman? Di tifman bin fɔ dɔn tif di man in prɔpati dɛn, wund am ɔ ivin kil am.

² Bɔku pipul dɛn kin gɛt wachman fɔ gad dɛn. If di wachman na pɔsin we nɔ de slip, i go sev in masta in layf. Semweso, wachman tan lɛk di fayn fayn gift we Jiova dɔn gi wi we na di kɔnshɛns. (Jems 1:17) So if wi nɔ gɛt kɔnshɛns wi nɔ go gɛt ɛnitin we de gayd wi na layf. If wi yuz am fayn, i go ɛp wi fɔ no usay wi de go ɛn i go mek wi liv wi layf di we aw Gɔd want. Bɔt lɛ wi no fɔs wetin na di kɔnshɛns ɛn aw i de wok. Dɔn wi go tɔk bɔt tri ɔda kwɛstyɔn dɛn: (1) Aw wi go tren wi kɔnshɛns? (2) Wetin mek wi fɔ tink bɔt ɔda pipul dɛn kɔnshɛns? (3) Us bɛnifit wi go gɛt we wi kɔnshɛns klia?

3. Wetin di Grik wɔd fɔ “kɔnshɛns” min? Aw kɔnshɛns mek mɔtalman difrɛn frɔm ɔl di ɔda tin dɛn we Gɔd mek?

³ Insay di Baybul, di Grik wɔd fɔ “kɔnshɛns” min  “tin we pɔsin no bɔt insɛf.” Pan ɔl di tin dɛn we Gɔd dɔn mek we gɛt layf, na mɔtalman nɔmɔ gɛt di sɛns fɔ no bɔt insɛf. Dis min se, wi kin ebul sidɔm ɛn tink bɔt wetin wi dɔn du, ɛn no if wi dɔn du gud tin ɔ bad tin. Wi kɔnshɛns kin jɔj wi fɔ di tin dɛn we wi de du, di abit dɛn we wi gɛt, ɛn ɔda tin dɛn. I kin gayd wi we wi want du gud tin ɔ i kin wɔn wi we wi want du bad tin. Dɔn i kin prez wi we wi du gud tin ɔ pɔnish wi we wi du bad tin.

4, 5. (a) Aw wi no se Adam ɛn Iv dɛn bin gɛt kɔnshɛns? Wetin bin apin we dɛn pwɛl Gɔd in lɔ? (b) Us ɛgzampul dɛn sho wi se dɛn fɔstɛm pipul dɛn we bin de wɔship Jiova, bin de yuz dɛn kɔnshɛns?

⁴ Kɔnshɛns bin dɔn de insay wi frɔm di tɛm we Gɔd mek mɔtalman. Adam ɛn Iv dɛn bin sho se dɛn gɛt kɔnshɛns. Aw wi no dis? Wi no dis bikɔs dɛn bin shem afta dɛn sin. (Jɛnɛsis 3:7, 8) Bɔt di shem we dɛn bin shem nɔ bin ebul pul dɛn pan di prɔblɛm we dɛn bin dɔn put dɛnsɛf pan. Na bay wilful dɛn pwɛl Gɔd in lɔ. So na dɛn disayd fɔ tɔn dɛn bak pan Jiova Gɔd ɛn bi in ɛnimi. Dɛn bin pafɛkt, so dɛn bin no wetin dɛn de du, ɛn no we nɔ bin de fɔ lɛ dɛn kam bak to Gɔd.

⁵ Pan ɔl we mɔtalman de sin, plɛnti pipul dɛn dɔn lisin to dɛn kɔnshɛns; dɛn nɔ tan lɛk Adam ɛn Iv. Fɔ ɛgzampul, di apɔsul Pɔl bin tɔk se: “A de tray ɔltɛm mek mi at klin bifo Gɔd ɛn bifo mɔtalman.” * (Di Apɔsul Dɛn Wok [Akt] 24:16) Pɔl bin de lisin to in kɔnshɛns, ɛn i bin de gri lɛ i gayd am we i want fɔ du  sɔntin. So i bin fil fri fɔ tɔk se in kɔnshɛns nɔ de bit am we go mek i fil bad fɔ di tin dɛn we i dɔn du. Naw, lɛ wi si aw Pɔl in kɔnshɛns bin difrɛn frɔm Devid in yon. We Devid nɔ bin sho rɛspɛkt fɔ Sɔl we na di pɔsin we Jiova bin dɔn pik fɔ bi kiŋ, i bin “fil bad fɔ wetin i du.” (Fɔs Samiɛl 24:5) Bikɔs Devid in kɔnshɛns bin tɛl am se wetin i dɔn du nɔ fayn, dis bin ɛp am fɔ no se i nɔ fɔ du dat igen.

6. Wetin sho se kɔnshɛns na tin we Gɔd gi ɔl mɔtalman?

⁶ Na di wan dɛn nɔmɔ we de sav Jiova gɛt kɔnshɛns? Lɛ wi si wetin di apɔsul Pɔl bin rayt. I se: “Dɛn pipul we nɔto Ju nɔ no di Lɔ we Gɔd gi Mozis, bɔt ɛnitɛm we dɛn du sɔntin we dɛn at tɛl dɛn fɔ du ɛn dat na tin we di Lɔ se, dɛn sho se dɛn no wetin fɔ du ɛn wetin nɔ fɔ du, pan ɔl we dɛn nɔ no di Lɔ we Gɔd gi Mozis. Wetin dɛn de du sho se di Lɔ de na dɛn at. Semwe so, wetin dɛn de tink sho se di Lɔ de na dɛn at, bikɔs sɔntɛm dɛn kin tink se, dɛn dɔn du bad, ɛn sɔntɛm dɛn kin tink se, dɛn dɔn du gud.” (Lɛta Fɔ Rom 2:14, 15) Sɔntɛnde, dɛn wan sɛf we nɔ sabi natin bɔt Jiova in lɔ dɛn, kin lisin to dɛn kɔnshɛns ɛn du wetin Gɔd want.

7. Wetin mek sɔntɛnde wi kɔnshɛns nɔ kin wok fayn?

⁷ Sɔntɛnde, wi kɔnshɛns nɔ kin wok fayn. Wetin mek? If da wachman bin de slip, i nɔ bin fɔ ebul du in wok. Ɔ if di pɔsin we gɛt di wachman bin mek lɛk se i nɔ de yɛri we di wachman de ala, i bin fɔ mek bad tin apin to insɛf. Semweso, di tin dɛn we wi bɔdi ɛn wi at kin tɛl wi fɔ du kin mek wi kɔnshɛns nɔ wok fayn. If pɔsin nɔ gri fɔ lɛ Gɔd in Wɔd gayd in kɔnshɛns, i nɔ go ebul no wetin rayt ɔ wetin rɔng pan bɔku impɔtant tin dɛn. Fɔ tru, fɔ lɛ wi kɔnshɛns wok fayn, wi  fɔ mek Jiova in oli spirit gayd wi. Na dat mek Pɔl tɔk se: “Mi at we Gɔd in Spirit de rul, insɛf de tɛl mi se, fɔ tru, a nɔ de lay.” (Lɛta Fɔ Rom 9:1) Aw wi go mek shɔ se wi kɔnshɛns de wok wit Jiova in oli spirit? Na we wi tren am.

8. (a) Wetin di at kin mek di kɔnshɛns du? Wetin fɔs wi fɔ tink bɔt we wi want fɔ du sɔntin? (b) Wetin mek we pɔsin in kɔnshɛns klia nɔ min se di pɔsin de du wetin Gɔd want? (Rid di futnot.)

⁸ Sɔm tin dɛn de we na wi kɔnshɛns fɔ disayd wetin fɔ du. So aw wi go yuz am fɔ disayd? Sɔm pipul dɛn kin jɔs tink bɔt di we aw dɛn de fil, ɛn disayd wetin fɔ du. Dɛn kin tɔk se: “Mi at nɔ de kɔt sɛf.” Di tin dɛn we wi at kin tɛl wi fɔ du, kin mek wi kɔnshɛns nɔ wok fayn. Di Baybul se: “Mɔtalman at disitful pas ɔltin, ɛn i kɔrɔpt in kayn nɔ de; udat go ebul ɔndastand am?” (Jɛrimaya 17:9) So we wi want fɔ disayd fɔ du sɔntin, wi nɔ fɔ tink tumɔs bɔt wetin wi at want. Bifo dat, wi fɔ tink fɔs bɔt wetin go mek Jiova Gɔd gladi. *

9. Wetin i min fɔ fred Gɔd? Aw da fred de fɔ mek wi kɔnshɛns de?

⁹ If wi tren wi kɔnshɛns, ɛn yuz am we wi de disayd fɔ du sɔntin, dat de sho se wi de fred Gɔd, ɛn wi nɔ de du wetin wi want fɔ du nɔmɔ. Fɔ ɛgzampul, di fetful man we nem Nɛimaya we na bin gɔvnɔ na Jerusɛlɛm, bin gɛt rayt fɔ tek taks na di pipul dɛn an. Bɔt i  nɔ bin du dat. Wetin mek? I nɔ bin want lɛ Jiova vɛks pan am if i trit in pipul dɛn bad. I se: “Mi, nɔ biev so bikɔs a de fred PAPA GƆD.” (Nɛimaya 5:15) So fɔ rili fred Gɔd min se wi nɔ want fɔ du ɛnitin we go mek Gɔd nɔ gladi. I rili impɔtant fɔ fred Gɔd dis kayn we. Dis go ɛp wi fɔ luk insay Gɔd in Wɔd we wi want fɔ du sɔntin.

10, 11. Wetin di Baybul tɔk bɔt rɔm? Aw wi go mek Gɔd ɛp wi fɔ du wetin di Baybul se?

¹⁰ Lɛ wi tɔk smɔl bɔt rɔm biznɛs. Ɛnitɛm we wi go pati, i go fayn fɔ mek wi aks wisɛf dis kwɛstyɔn, A go drink ɔ a nɔ go drink? Fɔs, wi gɛt fɔ no wetin di Baybul tɔk bɔt dis. Di Baybul nɔ tɔk se wi nɔ fɔ drink rɔm. Bɔt i se wi fɔ tek tɛm di we aw wi de drink. Di Baybul ivin prez Jiova fɔ we i gi wi dis gift. (Sam 104:14, 15) Bɔt di Baybul tɛl wi klia wan se i nɔ fayn fɔ drink pasmak ɔ fɔ drink te wi chak. (Lyuk 21:34; Lɛta Fɔ Rom 13:13) Apat frɔm dat, we di Baybul de tɔk bɔt tin dɛn we rili bad na Gɔd in yay, lɛk fɔ du mami ɛn dadi biznɛs we yu nɔ mared ɛn we maredman ɔ mareduman de du mami ɛn dadi biznɛs wit ɔda pɔsin, i tɔk bak bɔt we pipul dɛn de drɔnk. *​—Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 6:9, 10.

¹¹ Kristian fɔ tren in kɔnshɛns bay we i de tink bɔt di tin dɛn we wi jɔs tɔk bɔt. Dis go mek in kɔnshɛns ebul tɛl am wetin gud ɛn wetin bad. So if dɛn invayt wi pan pati ɔ pan ɔda program dɛn usay dɛn go sheb rɔm, i go fayn mek wi aks wisɛf dɛn kwɛstyɔn ya: ‘Uskayn pati ɔ program dis? Dɛn go ebul fɔ kɔntrol ɔlman  so dat pɔsin nɔ go drink te i chak? Us prɔblɛm we a gɛt wit rɔm? A kin want fɔ drink rɔm ɔltɛm? Pas a drink bifo a ebul du ɛnitin? A kin drink fɔ mek a fɔgɛt mi prɔblɛm dɛn? A go ebul kɔntrol misɛf so dat a nɔ go drink pasmak?’ Wi fɔ tink gud gud wan bɔt wetin di Baybul se ɛn bɔt dɛn kwɛstyɔn ya. Dis go mek wi pre to Jiova so dat i go ɛp wi fɔ du di rayt tin. (Rid Sam 139:23, 24.) We wi du dat, i de sho se wi de beg Jiova fɔ ɛp wi wit in oli spirit. I de sho bak se wi de tren wi kɔnshɛns fɔ tink di we aw Jiova de tink. Bɔt ɔda tin de bak we wi fɔ tink bɔt we wi want fɔ du sɔntin.

12, 13. Wetin mek Kristian dɛn kɔnshɛns kin difrɛn? Wetin wi fɔ du we ɔda pɔsin in kɔnshɛns difrɛn frɔm wi yon?

¹² Yu go sɔprayz fɔ no se wan Kristian in kɔnshɛns kin difrɛn frɔm ɔda Kristian in kɔnshɛns. Wan pɔsin go tink se fɔ du sɔntin rili bad, bɔt ɔda pɔsin kin ɛnjɔy fɔ du da sem tin de, ɛn nɔ fil se i bad. Fɔ ɛgzampul, we i kam fɔ drink na pati ɔ dɛn big program dɛn, sɔm kin lɛk fɔ drink ɛn ɛnjɔy wit dɛn padi dɛn, bɔt sɔm nɔ kin lɛk fɔ du dat. Wetin mek pipul dɛn kɔnshɛns kin difrɛn, ɛn aw dat go ɛp wi fɔ disayd wetin fɔ du?

¹³ Bɔku tin de we mek pipul dɛn difrɛn. Di we aw dɛn mɛn wi ɛn usay wi mɛn kin mek wi difrɛn. Fɔ ɛgzampul, sɔm pipul dɛn bin tek lɔng tɛm fɔ mek dɛn lɛf di bad abit dɛn we dɛn bin gɛt. (Fɔs Kiŋ 8:38, 39) So we i kam pan rɔm biznɛs, dɛn pipul ya dɛn kɔnshɛns kin mek dɛn tink gud wan, if dɛn fɔ drink ɔ dɛn nɔ fɔ drink. If dis kayn pɔsin kam fɛn yu na yu os ɛn yu gi am rɔm fɔ drink, bɔt in kɔnshɛns nɔ gri mek i drink  am, dat fɔ mek yu fil bad? Yu go fos am fɔ drink? Nɔ, yu nɔ go du dat. Bɔt ilɛksɛf yu no ɔ yu nɔ no wetin mek i nɔ de drink, if yu lɛk yu brɔda, yu nɔ go fos am fɔ drink.

14, 15. Us prɔblɛm di Kristian dɛn we bin de trade, bin gɛt? Us advays Pɔl bin gi dɛn?

¹⁴ Di apɔsul Pɔl bin no se di Kristian dɛn we bin de insay in tɛm bin gɛt difrɛn kɔnshɛns. Sɔm Kristian dɛn bin fil se i nɔ fayn fɔ it di tin dɛn we pipul dɛn dɔn sakrifays to aydɔl. (Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 10:25) Pɔl nɔ bin gɛt wan prɔblɛm wit in kɔnshɛns fɔ bay dɛn it ya we pipul dɛn kin sɛl leta na makit. Pɔl bin no se dɛn aydɔl ya na natin, dɛn nɔ gɛt layf. I bin no bak se nɔto aydɔl dɛn gɛt dɛn it ya, na Jiova mek dɛn. Bɔt Pɔl bin no se nɔto ɔlman de si tin di we aw in de si am. Sɔm pipul dɛn bin de wɔship aydɔl gud gud wan bifo dɛn kam bi Kristian. So to dɛn kayn pipul ya, ɛnitin we gɛt fɔ du wit aydɔl biznɛs na tin we nɔ fayn. Aw dɛn go sɔlv dis prɔblɛm?

¹⁵ Pɔl bin se: “Wi we biliv Gɔd gud gud fɔ ɛp dɛn wan we nɔ biliv bɛtɛ fɔ mek dɛn biliv mɔ ɛn mɔ se Gɔd go ɛp dɛn pan ɔl wetin de mɔna dɛn. Wi nɔ fɔ jɛs de du wetin wi want fɔ wisɛf. Krays nɔ bin du ɔl wetin i du fɔ pliz insɛf.” (Lɛta Fɔ Rom 15:1, 3) Pɔl bin de tɔk se wi fɔ put wetin wi brɔda dɛn want bifo wetin wi want, jɔs lɛk aw Jizɔs bin du. Wan ɔda tɛm we Pɔl bin de tɔk bɔt sɔntin lɛk dis, i bin se if na we i it bif de mek i ambɔg pɔsin we Krays dɔn day fɔ, i go bɛtɛ mek i nɔ it bif igen.​—Rid Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Wetin mek di wan dɛn we dɛn kɔnshɛns nɔ de gri mek dɛn du bɔku tin, nɔ fɔ jɔj ɔda pipul dɛn?

¹⁶ Di wan dɛn we dɛn kɔnshɛns nɔ de gri mek dɛn  du bɔku tin, nɔ fɔ de tɔk bad bɔt dɛn kɔmpin dɛn. Dɛn nɔ fɔ pin se ɔlman fɔ si tin di we aw dɛn de si am. (Rid Lɛta Fɔ Rom 14:10.) Di bɛst we wi go yuz wi kɔnshɛns na fɔ jɔj wisɛf, nɔto fɔ jɔj ɔda pipul dɛn. Jizɔs bin se: “Una nɔ jɔj ɔda pipul, so dat Gɔd nɔ go jɔj una.” (Matyu 7:1) Nɔbɔdi nɔ fɔ agyu wit in kɔmpin we i kam pan tin we na wi kɔnshɛns fɔ disayd wetin fɔ du. Bifo dat, wi fɔ fɛn we fɔ lɛ lɔv ɛn wanwɔd de na di kɔngrigeshɔn. Wi fɔ de ɛnkɔrej wi brɔda dɛn, wi nɔ fɔ de du tin dɛn we go mek dɛn fil bad.—Lɛta Fɔ Rom 14:19.

17. Wetin dɔn apin to plɛnti pipul dɛn kɔnshɛns tide?

¹⁷ Di apɔsul Pita bin se: “Una tray fɔ gɛt gud  kɔnshɛns.” (Pita In Fɔs Lɛta 3:16, NW) Na big big blɛsin fɔ gɛt klia kɔnshɛns na Jiova Gɔd in yay. Wi kɔnshɛns nɔ go tan lɛk aw bɔku pipul dɛn yon de tide. Pɔl tɔk bɔt aw sɔm pipul dɛn kɔnshɛns tan lɛk. I se i “tan lɛkɛ dɛn dɔn bɔn dɛn at na faya ɛn dat mek dɛn nɔ gɛt kɔnshɛns igen.” (Fɔs Lɛta To Timoti 4:2) We pat pan pɔsin in bɔdi kin bɔn na faya, di ples kin gɛt mak ɛn di pɔsin nɔ go de fil natin na da ples de. Na so bɔku pipul dɛn kɔnshɛns de tide. I tan lɛk se dɛn kɔnshɛns dɔn day. Dɛn kɔnshɛns nɔ de fil ɛnitin igen, so i nɔ de ebul wɔn dɛn, i nɔ de ebul tɛl dɛn se dɛn nɔ fɔ du bad tin. Ɛn i nɔ de ivin mek dɛn shem ɔ fil bad fɔ di tin dɛn we dɛn dɔn du. So dɛn nɔ de wɔri we dɛn de du bad tin.

18, 19. (a) Wetin mek i fayn we pɔsin de shem ɔ fil bad we i du bad tin? (b) If pɔsin stil de fil bad fɔ di tin dɛn we i dɔn du pan ɔl we i dɔn ripɛnt, wetin i fɔ du?

 ¹⁸ Fɔ tru, we wi kɔnshɛns de bit wi, dis de sho se wetin wi dɔn du, nɔ fayn. Ɛn dis go mek pɔsin we dɔn sin, ripɛnt ɛn Gɔd go fɔgiv am ilɛk na bad bad tin i dɔn du. Fɔ ɛgzampul, Kiŋ Devid bin sin bad bad wan, bɔt Gɔd bin fɔgiv am. Wan men tin we mek Gɔd fɔgiv am na bikɔs i bin rili fil bad fɔ wetin i du. I bin et di bad we i bin du, ɛn i mekɔp in maynd fɔ de obe Jiova in lɔ dɛn. Dis bin ɛp am fɔ no se Jiova ‘na gud Gɔd ɛn i de fɔgiv.’ (Sam 51:1-19; 86:5) Bɔt if pɔsin stil de fil bad fɔ di tin dɛn we i bin dɔn du pan ɔl we i dɔn ripɛnt, wetin i fɔ du?

¹⁹ Sɔntɛnde, wi kɔnshɛns kin jɔj wi tumɔs. I kin kɔntinyu fɔ mek wi fil bad pan ɔl we wi nɔ fɔ fil bad igen. We dɛn kayn tin ya apin, wi fɔ kɔrej wisɛf se Jiova big pas wi at ɛn i no ɔltin bɔt aw wi de fil. Wi fɔ biliv se i lɛk wi ɛn i de fɔgiv wi we wi sin, jɔs lɛk aw wi kin kɔrej ɔda pipul dɛn. (Rid Jɔn In Fɔs Lɛta 3:19, 20.) We wi gɛt klia kɔnshɛns, wi go gɛt pis ɛn gladi at we nɔ izi fɔ gɛt na dis wɔl. Bɔku pipul dɛn we bin dɔn sin bad bad wan dɔn si se dis na tru. Dɛn kin fil lɛk se na ebi ebi lod dɔn kɔmɔt na dɛn ed. Naw, dɛn gɛt klia kɔnshɛns we dɛn de sav Jiova Gɔd.​—Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 6:11.

20, 21. (a) Aw dis buk go ɛp yu? (b) Us fridɔm Kristian dɛn gɛt? Aw wi fɔ yuz dis fridɔm?

²⁰ Dis buk go ɛp yu fɔ gɛt gladi at, ɛn fɔ gɛt gud kɔnshɛns insay dis wikɛd wɔl we nɔ de fa igen fɔ dɔn. Bɔt i nɔ go tɔk bɔt ɔl wetin di Baybul se yu fɔ tink ɛn du we difrɛn tin dɛn de mit yu na layf. Dɔn, nɔ fil se i go put lɔ pan di tin dɛn we na yu kɔnshɛns fɔ disayd wetin fɔ du. Dis buk de fɔ ɛp yu fɔ stɔdi ɛn du wetin  de na Gɔd in Wɔd ɛvride na yu layf. Dis go tren yu kɔnshɛns fɔ no wetin rayt ɛn wetin nɔ rayt. Di lɔ we Gɔd gi Mozis difrɛn frɔm wetin Jizɔs tɛl wi fɔ du. Jizɔs want lɛ wi du wetin wi kɔnshɛns ɛn di Baybul tɛl wi fɔ du. I nɔ want lɛ wi jɔs de obe lɔ. (Lɛta Fɔ Galeshya 6:2) Jiova dɔn gi Kristian dɛn bɔku fridɔm. Bɔt in Wɔd tɛl wi se, wi nɔ fɔ ɛva yuz da fridɔm de fɔ de du “bad tin.” (Pita In Fɔs Lɛta 2:16) Bifo dat, dis fridɔm dɔn gi wi di chans fɔ sho Jiova se wi rili lɛk am.

²¹ We yu kɔntinyu fɔ tink ɛn pre bɔt aw di Baybul want lɛ yu liv yu layf ɛn du wetin i se, dat go tren yu kɔnshɛns fɔ “no wetin gud ɛn wetin bad.” (Di Ibru Pipul Dɛn 5:14) If yu yuz di Baybul fɔ sho yu kɔnshɛns wetin fɔ du, dat go mek yu layf bɛtɛ. Jɔs lɛk aw da wachman bin wɔn in masta se prɔblɛm de kam, na so yu kɔnshɛns go de tɛl yu fɔ du wetin go mek yu Papa we de na ɛvin, gladi fɔ yu. Dis na wan fayn we fɔ kɔntinyu fɔ du wetin go mek Gɔd lɛk yu.