Gɔd in nem we dɛn rayt insay dɛn 4 Ibru lɛta ya, יהוה, de insay di Ibru Skripchɔ lɛk 7,000 tɛm. Di New World Translation rayt dɛn 4 Ibru lɛta we dɛn kɔl Tɛtragrametin, as “Jehovah” (insay Krio “Jiova”). Dis nem bɔku pas ɔl di ɔda nem dɛn insay di Baybul. Pan ɔl we di wan dɛn we rayt di Baybul tɔk bɔt Gɔd as di “Ɔlmayti,” as di “Wan we de oba ɔlman na di wɔl,” ɛn as “Lɔd,” na di 4 lɛta dɛn we dɛn yuz fɔ spɛl Gɔd in nem insay Ibru nɔmɔ dɛn bin de yuz fɔ sho in rial nem.

Na Jiova Gɔd sɛf bin de tɛl di wan dɛn we rayt di Baybul fɔ yuz in nem. Fɔ ɛgzampul, i bin mek di prɔfɛt Joɛl rayt se: “Ɔl udat kɔl PAPA GƆD [“Jiova”, NW] in nem fɔ sev am, go sev.” (Joɛl 2:32) Ɛn Gɔd bin mek wan pan di man dɛn we rayt di Sam buk rayt se: “Lɛ pipul dɛn no se yu, we nem Jiova, na yu wangren de oba ɔlman na di wɔl.” (Sam 83:18, NW) Insay di Sam buk we na buk we dɛn rayt lɛk pɔym, we Gɔd in pipul dɛn fɔ de siŋ ɛn rid, Gɔd in nem de de lɛk 700 tɛm so. Bɔt wetin mek Gɔd in nem dɔn lɔs insay bɔku Baybul dɛn? Wetin mek di New World Translation yuz di nem “Jehovah”? Ɛn wetin Gɔd in nem min?

Wetin mek di nem dɔn lɔs insay bɔku Baybul dɛn? Di rizin dɛn difrɛn. Sɔm pipul dɛn fil se di Ɔlmayti Gɔd nɔ nid spɛshal nem we dɛn fɔ kɔl am. Sɔm dɛn de tink da we de bikɔs dɛn biliv wetin di Ju pipul dɛn bin biliv bɔt Gɔd in nem. Di Ju pipul dɛn nɔ bin de yuz Gɔd in nem bikɔs dɛn bin de fred fɔ briŋ badnem pan di nem. Ɔda wan dɛn stil fil se bikɔs nɔbɔdi nɔ no di rayt we aw fɔ kɔl Gɔd in nem, i bɛtɛ fɔ yuz taytul dɛn lɛk “Lɔd” ɔ “Gɔd.” Dɛn kayn tɔk dɛn de nɔ rili mek sɛns fɔ dɛn rizin ya:

•   Di wan dɛn we de agyu se Ɔlmayti Gɔd nɔ nid spɛshal nem, de fɔgɛt se di fɔs fɔs pepa dɛn we gɛt Gɔd in Wɔd ɛn di wan dɛn we dɛn bin dɔn kip frɔm bifo Krays in tɛm, gɛt Gɔd in rial nem. As wi bin dɔn rid, Gɔd bin mek dɛn rayt in nem insay in Wɔd fɔ lɛk 7,000 tɛm. Dat sho klia wan se, i want lɛ wi sabi ɛn yuz in nem.

• Transletɔ dɛn we dɔn pul Gɔd in nem bikɔs dɛn want fɔ rɛspɛkt wetin di Ju pipul dɛn biliv fɔgɛt wan impɔtant tin. Pan ɔl we di Ju lɔ ticha dɛn nɔ gri fɔ kɔl di nem, dɛn nɔ bin pul am na di Baybul dɛn we dɛn bin de yuz. Di fɔstɛm skrol dɛn we dɛn fɛn na Kumran nia di Dɛd Si, bin gɛt bɔku say dɛn usay di nem de. Sɔm Baybul transletɔ dɛn de tink se na Gɔd in nem bin de na di say dɛn we dɛn yuz di taytul “LƆD” we dɛn spɛl wit kapital lɛta dɛn. Bɔt di kwɛstyɔn stil na dat, Wetin mek dɛn transletɔ ya nɔ fred fɔ chenj ɔ pul Gɔd in nem insay di Baybul we dɛn no se i de insay di Baybul bɔku bɔku tɛm? Udat dɛn biliv se gi dɛn pawa fɔ chenj ɔ pul Gɔd in nem insay di Baybul? Na dɛn nɔmɔ no.

• Di wan dɛn we se i nɔ fayn fɔ yuz Gɔd in nem bikɔs nɔbɔdi nɔ sabi kɔl am fayn, nɔ de fred fɔ yuz Jizɔs in nem. Di we aw Jizɔs in disaypul dɛn bin de kɔl in nem trade, difrɛn frɔm di we aw bɔku Kristian dɛn de kɔl am tide. I mɔs bi se Kristian dɛn we na Ju bin de kɔl am Ye·shuʹa‛. Ɛn di taytul “Krays,” dɛn bin de kɔl am Ma·shiʹach, ɔ “Mɛsaya.” Kristian dɛn we de tɔk Grik bin de kɔl am I·e·sousʹ Khri·stosʹ, ɛn Kristian dɛn we de tɔk Latin bin de kɔl am Ieʹsus Chriʹstus. Bikɔs na Gɔd bin de gayd dɛn, di we aw dɛn bin de kɔl di nem insay Grik de insay di Baybul, dat sho se di Kristian dɛn we bin de da tɛm de bin de yuz di we aw dɛn de kɔl di nem insay dɛn langwej. Semweso, di wan dɛn we translet di New World Translation fil se i mek sɛns fɔ yuz di nem, “Jehovah” (insay Krio “Jiova”) pan ɔl we nɔto so fɔstɛm Ibru pipul dɛn bin rili de kɔl am.

Wetin mek di New World Translation de yuz di nem “Jehovah”? Insay Inglish, dɛn de yuz YHWH fɔ tinap fɔ di 4 lɛta dɛn we dɛn de yuz fɔ spɛl Gɔd in nem insay Ibru (יהוה). Lɛk aw ɔl Ibru wɔd dɛn bin de trade, di 4 lɛta dɛn we dɛn yuz fɔ spɛl Gɔd in nem insay Ibru, nɔ bin gɛt vawɛl. We dɛn bin de tɔk Ibru trade, di wan we de rid, na in bin de put di vawɛl dɛn na di say we dɛn fit fɔ de.

Afta lɛk wan tawzin ia we dɛn dɔn fɔ rayt di Ibru Skripchɔ, sɔm masta sabi bukman dɛn we na Ju bin mek sayn dɛn we go ɛp pɔsin fɔ no us vawɛl fɔ yuz we i de rid Ibru. Da tɛm de,  bɔku Ju dɛn bin biliv di lay lay tin dɛn we dɛn bin de tɔk fɔ se i bad fɔ kɔl Gɔd in rial nem lawd wan, so dɛn fɛn ɔda wɔd dɛn fɔ yuz. Sɔntɛm we dɛn bin de kɔpi di 4 lɛta dɛn we dɛn yuz fɔ spɛl Gɔd in nem insay Ibru, dɛn jɔyn di ɔda wɔd dɛn we gɛt vawɛl wit di 4 lɛta dɛn we tinap fɔ Gɔd in nem. So di fɔstɛm pepa dɛn we bin gɛt dɛn sayn dɛn we pɔsin go yuz as vawɛl nɔ de ɛp pɔsin fɔ no aw dɛn bin de kɔl di nem insay Ibru. Sɔm dɛn fil se dɛn bin de kɔl di nem “Yawɛ,” bɔt ɔda wan dɛn tink se ɔda we dɛn de fɔ kɔl am. Insay wan Dɛd Si Skrol we gɛt af pat pan Lɛvitikɔs insay Grik, dɛn spɛl Gɔd in nem as Iao. Apat frɔm dis we aw dɛn bin de kɔl am, sɔm pipul dɛn we bin de rayt Grik bin de kɔl am Iae, I·a·beʹ, ɛn I·a·ou·eʹ. Wi nɔ no aw Gɔd in savant dɛn bin de kɔl Gɔd in nem insay Ibru, so wi nɔ go se pawpa wi go kɔl am da sem we aw dɛn bin de kɔl am trade. (Jɛnɛsis 13:4; Ɛksodɔs 3:15) Wetin wi no na dat, Gɔd yuz in nem bɔku tɛm we i bin de tɔk to in pipul dɛn; in pipul dɛn bin de yuz da nem we dɛn bin de tɔk to am ɛn dɛn bin de yuz am we dɛn bin de tɔk to ɔda pipul dɛn.—Ɛksodɔs 6:2; Fɔs Kiŋ 8:23; Sam 99:9.

Wetin mek di New World Translation yuz di wɔd “Jehovah”? Bikɔs dis we fɔ kɔl Gɔd in nem dɔn te insay Inglish.

Di fɔs tɛm we dɛn yuz Gɔd in nem insay Inglish na bin insay 1530 we Wiliam Tindel translet frɔm Jɛnɛsis to Ditarɔnɔmi. I bin yuz di wɔd “Ieoua.” As tɛm de go, Inglish chenj ɛn dɛn chenj di spɛlin fɔ Gɔd in nem to aw i de naw. Fɔ ɛgzampul, insay di ia 1612 Ɛnri Aynswɔt bin yuz di wɔd “Iehova” we i bin de translet di Sam buk. Dɔn insay 1639, we  dɛn rayt ɛn print am wit Jɛnɛsis to Ditarɔnɔmi, dɛn yuz di nem “Jiova” insay de. Insay 1901, di wan dɛn we mek di American Standard Version yuz di nem “Jiova” ɛnisay we Gɔd in nem de insay di Ibru skripchɔ.

We wan masta sabi bukman we bɔku pipul dɛn rɛspɛkt we nem Josɛf Brayant Rotaham, bin de ɛksplen wetin mek i yuz di wɔd “Jehovah” bifo i yuz “Yahweh” insay in buk we nem Studies in the Psalms, i bin se i want fɔ yuz “wɔd we bɔku pipul dɛn we de rid Baybul sabi (ɛn gri wit).” Insay 1930, wan masta sabi bukman we nem A. F. Kikpatrik bin tɔk di sem tin bɔt aw dɛn yuz di nem “Jehovah.” I bin se: “Di wan dɛn we stɔdi bɔt aw wɔd fɔ de insay langwej bin de agyu fɔ se, dɛn fɔ yuz di wɔd Yahveh ɔ Yahaveh; bɔt i dɔn te we di wɔd JEHOVAH de insay Inglish langwej, bɔt nɔto di rayt we fɔ kɔl di nem rili impɔtant, bɔt na fɔ no se na in Rial Nem dat ɛn nɔtɔ jɔs ɛnikayn taytul lɛk ‘Lɔd.’”

Wetin di nem Jiova min? Di nem Jiova kɔmɔt frɔm wan vab insay Ibru we min “bi,” ɛn sɔm masta sabi bukman dɛn tink se i de rili sho wetin da vab de min we pɔsin yuz am insay Ibru. So di wan dɛn we translet di New World Translation kam fɔ ɔndastand se Gɔd in nem min, “I De Mek Wetin I Want Bi.” Masta sabi bukman dɛn gɛt difrɛn difrɛn tin dɛn we dɛn tink, so wi nɔ go se pawpa na di minin dat. Dis minin rili fit Jiova bikɔs na in mek ɔltin ɛn i de mek ɔltin bi lɛk aw i want am. I nɔ jɔs mek di wɔl ɛn mɔtalman, bɔt as tɛm de go ɛn tin dɛn de apin, i de kɔntinyu fɔ mek wetin i want bi.

Di minin we Jiova in nem gɛt nɔ jɔs tap pan di vab we de na Ɛksodɔs 3:14 (NW), we se: “A Go Bi Ɛnitin we A Want fɔ Bi.” Dɛn wɔd ya nɔ rili ɛksplen di minin fɔ Gɔd in nem if yu tink bɔt dɛn gud gud wan. I jɔs de sho wan pan di kwaliti dɛn we Gɔd gɛt fɔ se i kin bi ɛnitin we i nid fɔ bi fɔ mek wetin i bin dɔn tɔk, apin di we aw i want am. Pan ɔl we wi go ɔndastand di nem Jiova dis kayn we, i nɔ jɔs tap to wetin in want fɔ bi. I kin min bak wetin i want fɔ apin to di tin dɛn we i mek, ɛn fɔ mek wetin i bin dɔn tɔk, apin di we aw i want am.