Лазьм ә Хәрще Дәԝләте Бьдьн?

МӘРЬВЕД кӧ хәрща бь дьл у щан дьдьн, һьндьк ьн. Гәләк дьбежьн, ԝәки әв хәрщед кӧ әԝана дьдьн, бона тьштед бекер тенә хәбьтандьне йан жи дькʹәвә щева һьнәка. Һьнә кәс жи жь бо мәʹнийа намусийе нахԝазьн хәрща бьдьн. Бьнәлийед шәһәрәки Рʹоһьлата Навине шьровәдькьн, кӧ чьрʹа хәрща надьн: «Әм пʹәра бона ԝан чʹәка надьн, бь кʹижана зарʹед мә тенә гӧләкьрьне».

Гәләк мәрьв ӧса дьфькьрьн у ньһерʹандьна ԝи щурʹәйи тʹәзә нинә. Сәроке Һьндьстане, Маһатма Ганди шьровәкьр кӧ чьрʹа исафа ԝи наһелә, кӧ әԝ хәрща бьдә: «Мәрьве кӧ әшкәрә йан жи бь щурʹәки дьн пьштгьрийа ԝе дәԝләте дькә, йа кӧ ордийа ԝийә әскәрийе һәйә, дькʹәвә нава гӧнә. Һәр мәрьвәк, фьрԛи тʹӧнә щаһьл бә йан әʹмьрда мәзьн, һәрге хәрщед дәԝләта ӧса дьдә, дькʹәвә нав гӧнә».

Философәки ԛьрʹна 19, Һенри Деԝид Торо, сәр һʹиме намусийе шьровәкьр ԝәки чьма ԝан хәрща надә, кʹижан кӧ бона шәрʹ тенә хәбьтандьне. Әԝи пьрс да: «Гәло бьнәли гәрәке изьне бьдә дәԝләте кӧ һәма дәмәке жи рʹебәрийа исафа ԝи бькә? Һәрге әре, ле бона чь һәр мәрьвәкирʹа исаф һатийә дайине?»

Әв пьрс һәмьки бал Мәсиһийа жи пешда те, чьмки Кʹьтеба Пирозда зәлал те готьне, ԝәки исафа Мәсиһийа гәрәке һʹәму алийава тʹәмьз у рʹьһʹәт бә (2 Тимотʹейо 1:3). Ле ӧса жи Кʹьтеба Пирозда те готьне, ԝәки изьна дәԝләте һәйә кӧ хәрща тʹоп кьн. Теда ӧса ньвисар ә: «Һәр мәрьвәк бьра гӧрʹа ԝан һʹӧкӧмәтийада бә [сәрԝеред инсан], кӧ сәр ԝирʹа нә, чьмки тʹӧ һʹӧкӧмәти бейи дәстура Хԝәде тʹӧнә у әԝе кӧ һәнә жи, жь Хԝәдеда нә. Ләма әм гәрәке гӧрʹа һʹӧкӧмәтада бьн, нә тʹәне ԝәки әм ль бәр һерсе нәкʹәвьн, ле бәле ԝәки исафа мә жи дьле мә рʹьһʹәт бьһелә. Бона ве йәке жи һун хәрщ жи дьдьн, чьмки әԝ хӧламед Хԝәде нә, борщдаред хәрщстандьне нә. Аԝа кʹерʹа чь дькʹәвә, ль ԝан вәгәрʹиньн, кʹерʹа хәрщ дькʹәвә, хәрщ бьдьне» (Рʹомайи 13:1, 5-7).

Ләма жи Мәсиһийед ԛьрʹна йәке бь һазьрбуне хәрщед дәԝләте дьдан, һәрге жи һʹәчʹи зәʹф жь ԝан хәрща бона әскәрийе дьданә хәбате. Рʹожа иро Шәʹдед Йаһоԝа жи һәма ӧса дькьн. * Ле гәло чьма әԝана ԝе йәке дькьн? Гәло Мәсиһи гәрәке гӧһ нәдьнә исафа хԝә пьрса хәрщдайинеда?

Хәрщ у Исаф

Жь хәрщед кӧ ԛьрʹна йәкеда Мәсиһийа дьдан, һʹәчʹи зәʹф бона әскәрийе дьданә хәбате. Ԝана әв хәрщ дьдан сәва кӧ исафа ԝан рʹьһʹәт бә. Ле исафа Ганди у Торо изьн нәдьда ԝан кӧ хәрща бона пьштгьрийа әскәрийе бьдьн.

Дина хԝә бьдьне, ԝәки Мәсиһи тʹәмийа жь Рʹомайи сәре 13 дьанин сери нә тʹәне жь бо ԝе йәке кӧ нәйенә щәзакьрьне, ле ӧса жи ԝәки исафа ԝан «рʹьһʹәт» бә (Рʹомайи 13:5). Ча әм дьвиньн, исафа Мәсиһийа жь ԝана дәʹԝа дькә ԝәки хәрща бьдьн, һәрге жи әв бона ԝан тьшта тенә хәбьтандьне чь кӧ Мәсиһи инкʹар дькьн. Сәва кӧ дьһа рʹьнд әве йәке фәʹм бькьн, әм гәрәке һьлдьн һʹәсаб тьштәкә фәрз дәрһәԛа исафе, демәк дәнге дьле мә кӧ мәрʹа дьбежә, әм рʹаст дькьн йан на.

Чаԝа Торо жи дина хԝә дайе, исаф щәм һәр кәси һәйә, ле һʹәму исаф рʹебәрийа рʹаст надьн. Сәва кӧ рʹабун-рʹуньштьна мә ль Хԝәде хԝәш бе, исафа мә гәрәке сәр һʹиме нормед Хԝәде бе һинкьрьне. Гәләк щар мәрʹа лазьм дьбә ньһерʹандьна мина йа Хԝәде нав хԝәда пешда биньн, чьмки фькьред ԝи жь йед мә бьльндтьр ьн (Зәбур 19:7). Ләма жи әм гәрәке рʹьнд фәʹм бькьн кӧ ньһерʹандьна Хԝәде сәр сәрԝеред дәԝләте чь щурʹәйи йә.

Паԝлосе шанди дәрһәԛа сәрԝеред дәԝләте гот кӧ әԝана «хӧламед Хԝәде нә» (Рʹомайи 13:6). Әв йәк чь те һʹәсабе? Бәри пешьн әԝана тʹәрбәтийа ԝәлет хԝәй дькьн у бона кʹара бьнәлийа ԛӧльх дькьн. Һәла һе дәԝләтед лапи хьрабда жи сәрԝер хәм дькьн ԝәки постханә, система һинкьрьне, агьрвес у полис бьхәбьтьн. Хԝәде һаш жь һʹәму кемасийед сәрԝера һәйә, ле ԝәʹдәлу дьһелә ԝәки әԝана сәрԝертийе бькьн. Әԝ жь мә дәʹԝа дькә ԝәки хәрщед дәԝләте бьдьн у бь ԝе йәке ԛәдьр һьндава ԛьрара ԝи бьдьнә кʹьфше, демәк ԛьрара ԝийә кӧ сәрԝер һәбьн.

Ле диса жи Хԝәде тʹәне ԝәʹдәлу дьһелә кӧ мәрьв сәрԝертийе бькьн. Хԝәде ԛьрар кьрийә һʹәму сәрԝеред дьнйайе кʹӧта кә у дәԝсе Пʹадшатийа әʹзмана кʹьфш кә. Бь сайа ве Пʹадшатийе Хԝәде ԝе һʹәму зийана кӧ сәрԝеред мәрьва гәләк ԛьрʹна данә инсанәте, бьдә һьлдане (Данийел 2:44; Мәтта 6:10). Ле ньһа Хԝәде изьне надә Мәсиһийа, ԝәки әԝана бь нәгӧһдарибуне мьԛабьли сәрԝера дәрен, мәсәлә хәрща нәдьн.

Ле дьбәкә һун диса жи мина Ганди дьфькьрьн, ԝәки хәрщдайин гӧнә йә, чьмки әԝ бона әскәрийе те хәбьтандьне. Мәрʹа ԝе дьһа һеса бә ньһерʹандьна Хԝәде ԛәбул кьн һәрге әм бьдьнә бәр чʹәʹве хԝә, ԝәки кәсе кӧ щийе бьльнд сәкьни йә, дәшта жере дьһа рʹьнд дьвинә, нә кӧ әԝ кәс кӧ жере бәр чʹийе сәкьни йә. Мина ԝе йәке чахе әм ньһерʹандьна мина йа Хԝәде нав хԝәда пешда тиньн, кʹижан кӧ жь ньһерʹандьна мәрьва бьльндтьр ә, һьнге әм дәстпедькьн мина ԝи сәр тьшта бьньһерʹьн. Бь сайа Ишайа пʹехәмбәр, Хԝәде гот: «Фькред мьн жь фькред ԝә бьльндтьр ьн» (Ишайа 55:8, 9, ИМ).

Һʹӧкӧмәтийа бь Тʹам?

Кʹьтеба Пироз һин дькә, кӧ әм гәрәке хәрща бьдьн, ле әԝ найе һʹәсабе, ԝәки һʹӧкӧмәтийа мәрьва тʹам ә. Иса һин дькьр, ԝәки һʹӧкӧмәтийа мәрьва синоркьри йә. Чахе жь Иса пьрсин, кӧ ль гора ньһерʹандьна Хԝәде лазьм ә хәрщед дәԝләта Рʹомайи бьдьн йан на, әԝи гот: «Чь кӧ йед Ԛәйсәр ьн бьдьнә Ԛәйсәр у чь кӧ йед Хԝәде нә бьдьнә Хԝәде» (Марԛос 12:13-17).

Һʹӧкӧмәти, бь гьлийед Иса «Ԛәйсәр», пʹәра нәшьр дькьн у ԛимәта ԝан сафи дькьн. Ләма жи ль гора ньһерʹандьна Хԝәде изьна ԝан һәйә дәʹԝа бькьн кӧ бь хәрщдайине ԝан пʹәра пашда вәгәрʹиньн. Ле диса жи Иса да кʹьфше, ԝәки «йед Хԝәде», демәк жийин у һʹәбандьна мә, тʹӧ һʹӧкӧмәти нькарә бькә бьн һʹӧкӧме хԝә. Чахе ԛанунед дәԝләте мьԛабьли ԛанунед Хԝәде нә, ԝи чахи Мәсиһи «гәрәке гӧрʹа Хԝәде бькьн, нә кӧ йа мәрьва» (Кʹаред Шандийа 5:29).

Һьнә Мәсиһи дьԛәԝьмә бәрхԝә дькʹәвьн, кӧ хәрщед ԝан ча тенә хәбьтандьне. Ле йәкә әԝана накʹәвьнә нав шьхӧле дәԝләте у мьԛабьли дәԝләте дәрнакʹәвьн бь ԝе йәке кӧ хәрща нәдьн. Рʹабун-рʹуньштьна ӧса ԝе кемасийа баԝәрийа ԝан әʹйан кьра һьндава ԝе йәке, кӧ Хԝәде ԝе һʹәму кӧл-дәрда бьдә һьлдане. Дәԝсе, әԝана бь сәбьр һивийа ԝи ԝәʹде кʹьфшкьри нә, чахе Хԝәде бь сайа Пʹадшатийе, кʹижан кӧ дайә Кӧрʹе хԝә Иса Мәсиһ, бькʹәвә нава шьхӧле ве дьнйайе. Дәрһәԛа ԝе Пʹадшатийе Иса готьбу: «Пʹадшатийа мьн нә жь ве дьнйайе йә» (Йуһʹәнна 18:36).

Ԛәдандьна Тʹәмийед Кʹьтеба Пироз Кʹаре Тинә

Һәрге һун тʹәмийа Кʹьтеба Пироз дәрһәԛа хәрщдайине биньн сери, һуне кʹаре бьстиньн. Һуне дур бьн жь ԝе щәзакьрьне, кʹижан кӧ әԝ мәрьв дьстиньн, йед кӧ ԛануне дьтʹәрʹьбиньн у һьм жи тьрса гьртьне ԝе сәр ԝә тʹӧнә бә (Рʹомайи 13:3-5). Ле йа фәрз әԝ ә, кӧ ԝе исафа ԝә бәр Хԝәде тʹәмьз бә у һуне бь рʹабун-рʹуньштьна хԝәйә баш ԝи һӧрмәт-рʹумәт кьн. Һәмьки, һьмбәри әԝед кӧ хәрща надьн, пʹәре ԝә жь бо хәрщдайине кем дьбә. Ле чь жи һәбә дькарьн баԝәр бьн, ԝәки Хԝәде чаԝа кӧ соз дайә, ԝе бона хьзмәткʹаред хԝәйә амьн хәм бькә. Ньвискʹарәки Кʹьтеба Пироз, Даԝьд ӧса готийә: «Әз зарʹ бумә у ньһа жи мәзьн бумә, мьн нәдитийә йе рʹаст ԝеда авити, йан жи зарʹед ԝи кӧ нен пʹарс кьн» (Зәбур 37:25).

Һәйнәсәр, һәрге һун тʹәмийа Кʹьтеба Пироз дәрһәԛа хәрщдайине рʹьнд фәʹм бькьн у биньн сери, һуне рʹьһʹәтийа дьл бьстиньн. Хԝәде ԝә щабдар һʹәсаб накә сәва ԝе йәке, кӧ дәԝләт ԝан хәрща чь щурʹәйи дьдә хәбате, чаԝа кӧ әԝ мәрьве кӧ кʹьрʹеда дьминә, щабдар нинә сәва ԝе йәке, кӧ хԝәйе мале пе пʹәре ԝи чь дькә. Мерәк наве кʹижани йә Стелвийо, пешийа кӧ һинбуна Кʹьтеба Пироз дәстпекьра, бь сала зәʹмәт дькʹьшанд сәва кӧ ԝәлате ԝида гӧһастьнед политики бенә кьрьне. Ле паше әԝи тʹәрка ве нета хԝә да. Чьрʹа? Стелвийо дьбежә: «Әз мәщбур бум ԛәбул кьм, ԝәки ԛәԝата мәрийа дәр ә кӧ ве дьнйайеда һәԛийе, әʹдьлайе у йәктийе бькьнә нав инсанәте. Тʹәне Пʹадшатийа Хԝәде дькарә дьнйайе алийе башда бьгӧһезә».

Һәрге һун жи мина Стелвийо ве йәкеда баԝәр бьн у бь амьни «йед Хԝәде . . . бьдьнә Хԝәде», һьнге һуне бьвиньн кӧ ча сәрԝертийа Хԝәдейә һәԛ ԝе һʹәму зийан у нәрʹастийа кӧ сәрԝертийа мәрьва анийә, бьдә һьлдане.

[Спартьн]

[Ньвисар]

Мәрʹа лазьм ә ньһерʹандьна мина йа Хԝәде нав хԝәда пешда биньн, чьмки фькьред ԝи жь йед мә бьльндтьр ьн

[Ньвисар]

Һәрге Мәсиһи бь гӧһдарикьрьне хәрща дьдьн, әԝана исафа хԝә тʹәмьз хԝәй дькьн у дьдьнә кʹьфше кӧ итʹбарийа хԝә ԝи созе Хԝәде тиньн, кӧ дьбежә ԝәки ԝе бона һʹәԝщед ԝан хәм бькә

[Шькьл]

«Чь кӧ йед Ԛәйсәр ьн бьдьнә Ԛәйсәр у чь кӧ йед Хԝәде нә бьдьнә Хԝәде»

[Әламәти Дәрһәԛа Кани]

Copyright British Museum