Дькарә ӧса бе кʹьфше кӧ әв чар сийар реали ниньн у бь хоф ьн, ле бь рʹасти гәрәке ӧса һʹәсаб нәкьн. Чьма? Чьмки Кʹьтеба Пироз у ԛәԝьмандьнед тʹәрихийа модерн, али мә дькьн тедәрхьн ԝәки һәр сийарәк чь те һʹәсабе. У рʹаст ә дәркʹәтьна ԝан сийара кӧл-дәрд дьанин сәр әʹрде, ле әв ӧса жи дькарә мьзгинийа баш бе һʹәсабе сәва тә у малбәта тә. Гәло чаԝа? Ԝәрен пешийе әм шеԝьр кьн, кӧ һәр йәк жь ԝан сийара чь те һʹәсабе.

Әԝ хәйал ӧса дәстпедьбә: «Мьн дина хԝә дайе, ва һәспәки боз хӧйа бу, дәсте йе лесийарбуйида тиркәванәк һәбу, кʹофик ԝирʹа һатә дайине у әԝ чаԝа әʹгит чу, ԝәки сәркʹәвә» (Әʹйанти 6:2).

Кʹи йә сийаре һәспе боз? Щаба ԝе йәке әм дьвиньн һәма ве кʹьтеба Әʹйантида, йе кӧ ԝи сийаре әʹзмани әʹйан дькә ча «Хәбәра Хԝәде» (Әʹйанти 19:11-13). Әв сәрнав демәк Хәбәр, сәр Иса Мәсиһ те готьне, чьмки әԝ ԝәк хәбәрване Хԝәде бу (Йуһʹәнна 1:1, 14). Әԝ ӧса жи әʹйан дьбә ча йәки «Амьн у Рʹаст» у те навкьрьне «Пʹадше Пʹадша у Хӧдане Хӧдана» (Әʹйанти 19:16). Зәлал ә кӧ һʹӧкӧмдарийа ԝи һәйә, сәва кӧ ԝәк пʹадша шәрʹа бькә. У әԝ һӧкӧмдарийа хԝә рʹаст дьдә хәбате. Ле йәкә һьнә пьрс пешда тен.

Кʹи һʹӧкӧмдари дайә дәсте Иса кӧ сәркʹәвә? (Әʹйанти 6:2). Данийел пʹехәмбәр хәԝн-хәйаләк дитьбу, кʹидәре кӧ Мәсиһ бәрамбәри «лаԝе мьров» дьбу у кʹижанирʹа кӧ «сәрԝәри . . . мәзьнаһи» у пʹадшати һатьбу дайине. У әԝ һʹәму тьшт Йаһоԝа Хԝәде дайә Иса, чьмки Йаһоԝа һәйә Хԝәдейе «рожен . . . кәвн» * (Данийел 7:13, 14). Демәк Хԝәдайе Һьмзор ԛәԝат дайе Иса, һьм жи изьн кӧ сәрԝертийе бькә у диԝане бькә. Һәспе боз симболәкә лайиԛ ә сәва Кӧрʹе Хԝәде, йе кӧ ԝе бь һәԛи шәрʹ бькә. У Ньвисаред Пирозда жи гәләк щар рʹәнге сьпи бь симболик те һʹәсабе һәԛи йан рʹасти (Әʹйанти 3:4; 7:9, 13, 14).

Гәло әԝ сийар чь чах дәркʹәт? Дина хԝә бьдьне кӧ сийаре пешьн демәк Иса, һьнге дәркʹәт чахе кʹофи йане тʹащ станд (Әʹйанти 6:2). Ле чь чах Иса ль әʹзмана ча Пʹадша һатьбу кʹьфшкьрьне? Әԝ йәк ԝи чахи нибу гава әԝ паши мьрьна хԝә вәгәрʹийа ль әʹзман. Ле Кʹьтеба Пироз нишан дькә, кӧ һьнге әԝе һе һьвийе бу (Ибрани 10:12, 13). Иса шагьртед хԝәрʹа нишан һиштьн, бь сайа чь жи ԝана дькарьбу тедәрхьстана кӧ чь чах әԝи ль әʹзмана дәстпекьр пʹадшатийе бькә. Әԝи гот кӧ дәстпека сәрԝертийа ԝи, һʹале дьнйайе ве даһа хьраб бә. Демәк ԝе шәрʹ, хәлайи-щәлайе у мина нәхԝәшийа һʹал ԝе һәбьн (Мәтта 24:3, 7; Луԛа 21:10, 11). Зутьрәке дь сала 1914-да паши Шәрʹе Һʹьмдьнйайейә I, зәлал бу кӧ инсанәт кʹәтийә зәманәки пʹьрʹ хьраб, сәр кʹижани Кʹьтеба Пироз дьбежә «рʹожед ахьрийе» (2 Тимотʹейо 3:1-5).

Ле чьма жь сала 1914 чахе Иса тʹаще хԝә станд, һʹале дьнйайе баш набә ле сәрда һе хьраб дьбә? Чьмки ԝи чахи Иса ль әʹзмана дәстпекьр сәрԝертийе бькә, нә кӧ ль сәр әʹрде. Ль әʹзмана шәрʹ дәстпебу, у Пʹадше тʹәзә кʹьфшкьри демәк Иса, йе кӧ ӧса жи әʹйан ә ча Мьхайил, Шәйтʹан у щьнед ԝи жь әʹзмен авитә сәр рʹуйе әʹрде (Әʹйанти 12:7-9, 12). Наһа Шәйтʹан сәр әʹрде йә у әԝ жь һерсе хԝә дьхԝә, чьмки занә кӧ рʹожед ԝи һьндьк манә. Бь рʹасти әв ԝәʹдә ԝе дьреж нәкʹшинә. Хԝәде ԝе ԛьрара хԝә ль сәр әʹрде бинә сери у Шәйтʹан бьдә һьлдане (Мәтта 6:10). Ле наһа ԝәрен әм бьньһерʹьн кӧ чаԝа се сийаред дьн али мә дькьн избат бькьн, кӧ әм бь рʹасти жи «рʹожен ахрийеда» дьжин, йан на. Сийаре пешьн бь шькле мәрьвәки  әʹйан дьбә. Ле се сийаред дьн жи әʹйан дькьн һʹале тʹәмамйа дьнйайе йе кӧ ԝе жийина инсанәте пʹьрʹ хьраб кә.

«Һьнге һәспәки дьне сор дәркʹәт у жь сийаре ԝирʹа дәстур һат дайин, кӧ аштийе [әʹдьлайе] жь дьнйайе рʹакә у мьрова бь һәвду бьдә шәржекьрьн. У шурәке мәзьн жь ԝирʹа һат дайин» (Әʹйанти 6:4, ИМ).

Әԝ сийар те һәсабе шәрʹ. Дина хԝә бьдьне, кӧ әԝ әʹдьлайе дьдә һьлдане нә кӧ тʹәне нава чәнд мьләта, ле нава тʹәмамйа дьнйайе. Дь сала 1914-да, щарʹа пешийе дь тʹәрихийеда шәрʹе һʹәмдьнйайе бу. Паши ԝе йәке шәрʹе һʹәмдьнйайейә дӧда ԛәԝьми, йе кӧ зийанәкә даһа мәзьн ани. Ль гора һʹәсабед һьнә щийа, жь бо шәрʹа у шәрʹ-дәԝед дьн, жь сала 1914 ԝәке 100 милиона мәрьва зедәтьр мьрьнә! Гәләк кәсед дьн жи чәрчьринә жь бо зийанед дьн кӧ стандьнә.

Гәло рʹожа иройин шәрʹ чьԛаси бәла буйә? Наһа әм ԝәʹдәки ӧсада дьжин, кӧ ԛәԝата мәрийа дьгьһиже жийина тәмамийа инсанәте кʹӧта кә. Ле һәла һе тʹәшкиләтед ӧса ча Мьләтед Йәкбуйи, нькарә дәркʹәтьн у һатьна сийаре һәспе сор, бьдә сәкьнандьн.

«Мьн дина хԝә дайе, ва һәспәки рʹәш у дәсте сийаре ԝида мезинәк һәбу. Һьнге те бежи мьн дәнгәк бьһист, жь нава һәр чар рʹӧһʹбәра дьһат кӧ дьгот: ‹Чапәкә гәньмә бьчʹук пе зивәки у се чапед бьчʹук щәһ пе зивәки. Ле зьраре нәдә зәйтʹе у шәраве›» (Әʹйанти 6:5, 6).

Әв сийар хәлайи-щәлайе дьдә кʹьфше. Жь рʹезед кʹьфшкьри те кʹьфше кӧ кемасийа хԝарьне ԝе һәбә. Мәсәлә чапәкә гәньмә бьчʹук (0.7 кило) ԝе зивәк бә, йе кӧ һәԛе тʹәмамйа рʹоже бу дь ԛьрна йәкеда! (Мәтта 20:2). Һәма пе ви зивәки дькарьбун се чапед бьчʹукә щәһ бькʹьрйана (2.1 кило). Гәньм һьмбәри щәһ, даһа баһа бу. Бь рʹасти жи чьԛас чәтьн бу малбәтәкә мәзьн тʹер кьн. Ләма жи ԝан чаха мәрьв нькарьбун гәләк хԝарьн хԝәрʹа бькʹьрйана, һәла һе жи тьштед һәр рʹожи йед ӧса ча бьзьре зәйтʹуне у шәрав, чь кӧ ль гора култура ԝан гәрәки щәм ԝана һәбуйа.

Жь сала 1914 әм дьвиньн кӧ әԝ сийаре һәспе рʹәш ида дәркʹәтийә у кʹар дькә? Бәле! Нава ԛьрна 20-да ԝәкә 70 милион мәрьв жь бо хәлайи-щәлайе мьрьн. Һʹәсабәкида һатьбу готьне: «Дь сала 2012-2014-да, нав тʹәмамйа дьнйайе 805 милион мәрьв, демәк жь һәр нәһә мәрьва йәк, тʹер нәдьхԝарьн». Һʹәсабаки дьн жи дьбежә: «Жь бо хәлайи-щәлайе һәр сал даһа зедә мәрьв дьмьрьн, нә кӧ жь бо ӘИДЗЕ (нәхԝәшийа спид), тʹайе, у нәхԝәшийа зьрав». Рʹаст ә мәрьв гәләк ԛәԝате дьдьнә хәбате сәва кӧ йед бьрчийа тʹер кьн, ле йәкә сийаре һәспе рʹәш, рʹийа хԝә бәрдәԝам дькә у насәкьнә.

«Мьн дина хԝә дайе, ва һәспәки шиноԛи, кӧ наве сийаре ԝи Мьрьн бу, Дийаре Мьрийа пәй ԝи дьһат. Һʹӧкӧм ԝирʹа һатә дайине сәр пʹарәкә жь чар пʹаред дьнйайе, ԝәки пе шур, хәлайийе, нәхԝәшийа һʹал у рʹәʹԝьред дьнйайе ԝан бькӧжә» (Әʹйанти 6:8).

Сийаре чара дьдә кʹьфше мьрьне жь бо сәбәба нәхԝәшийед һʹал у тьштед дьн. Паши сала 1914 нәхԝәшийа Испани бь 10 милиона мәрьв кӧшт. Ԝәкә 500 милион мәрьв бь ве нәхԝәшийе нәхԝәш кʹәтьн, демәк жь һәр се мәрьва йәк!

Ле нәхԝәшийа Испани әԝ тʹәне дәспек бу. Мәрьвед зандар дьбежьн кӧ ԝәкә 300 милион мәрьва зедәтьр дь ԛьрна 20-да мьрьн жь бо нәхԝәшийа хӧри. Һʹәта рʹожа иройин бь милиона мәрьв мьрьн ә жь бо нәхԝәшийа ӘИДЗЕ, тʹайе, у нәхԝәшийа зьрав. У тʹӧ медисина нькарә чʹарә ве йәке бькә.

Жь бо шәрʹа, хәлайи-щәлайе у нәхԝәшийа, гәләк мәрьв мьрьн. Дийаре мьрийа демәк мәзәл гәләк мәрьва һуфи хԝә дькә, ле әв мәзәл тʹӧ ахьрийе надә мәрийа.

Әв ԝәʹде кӧл-дәрда у чәтьнайа ԝе зутьрәке хьлаз бә. Һәла бькнә бира хԝә: Иса дь сала 1914-да «ча әʹгит чу», у Шәйтʹан авитә сәр рʹуйе әʹрде. Ле ԝи чахи Иса һәла һе бь тʹәмами нета хԝә нәани сери (Әʹйанти 6:2; 12:9, 12). Зутьрәке ԝәʹде Һармагедоне, Иса ԝе ӧса бькә кӧ Шәйтʹан нькарьбә ль сәр әʹрде һӧкӧм кә. У ӧса жи Иса ԝе кʹӧта кә ԝан һʹәму мәрьва йед кӧ пьштгьрийа Мире-щьна дькьн (Әʹйанти 20:1-3). Иса ԝе нә кӧ тʹәне ԝан се сийара бьдә сәкьнандьне, ле ӧса жи ԝе бьгӧһезә нета ԝанә кʹӧтакьрьне. Ле ча? Кʹа әм бьньһерʹьн Кʹьтеба Пироз чь соз дьдә.

Дәԝса шәрʹа, ԝе әʹдьлайи бә. Йаһоԝа «шәрʹа дьдә сәкьнандьне, һәр чар ԛӧлбед дьнйайе, тир-кәвана дьшкенә, рʹьма һур-һури дькә у мәртʹала бь егьр дьшәԝьтинә» (Зәбур 46:9). Ле мәрьвед әʹдьлайиһʹьз «жь зедәһийа аштийе [әʹдьлайе] бьбиньн ләзәт» (Зәбур 37:11, ИМ).

Дәԝса хәлайи-щәлайе ԝе зедәйа хԝарьне бә. «Ль әʹрде, ль сәре чʹийан, бь зедәбари гәним һәбә!» (Зәбур 72:16, ИМ).

Дәԝса нәхԝәшийед мина һал, һʹәму мәрьв ԝе сьһʹәт-ԛәԝат бьн у һʹәта-һʹәтайе бьжин. Хԝәде ԝе «жь чʹәʹвед ԝан һʹәму һесьред ԝан паԛьж кә у иди мьрьне тʹӧнәбә, нә шин, нә гьри, нә еш-ешук, чьмки тьштед бәре дәрбаз бун» (Әʹйанти 21:4).

Чахе Иса сәр әʹрдә бу, әԝи нишан кьр кӧ ль ахьрийе бьн сәрԝертийа ԝида жийина мә ԝе чаԝа бә. Әԝи әʹдьлайе пешда дьбьр, бь кʹәрәмәти һәзарʹа мәрьв тʹер дькьрьн, нәхԝәши ԛәнщ дькьрьн, у һәла һе мьри жи сах дькьрьн (Мәтта 12:15; 14:19-21; 26:52; Йуһʹәнна 11:43, 44).

Шәʹдед Йаһоԝа ԝе һазьр бьн, бь Кʹьтеба Пироз ԝәрʹа нишан кьн кӧ чаԝа һун дькарьн хԝә һазьр кьн, чахе сәкьнандьна ԝан сийарʹа незик бә. Һун дьхԝазьн һе зедә пебьһʹәсьн?