1-2. Щьһуйед кӧ Бабилонеда дьман, гәрәке кʹижан сафикьрьна фәрз бькьрана? (Әзра 1:2-4)

 РʹОЖА азабуне һат! Паши дилтийа 70 сали Бабилонеда, пʹадша изьн да Щьһуйа вәгәрʹьн ԝәлате хԝә (Бьхунә Әзра 1:2-4). Тʹәне Йаһоԝа дькарьбу тьштәки ӧса мәзьн бькә. Әм чьрʹа ӧса дьбежьн? Чьмки Империйа Бабилоне диле хԝә бәрнәдьдан (Ишайа 14:4, 17). Ле рʹожәке, бажаре Бабилоне алийе сәрԝерәки дьнва һатә зәфткьрьне. Әԝи изьн да Щьһуйа вәгәрʹьн ԝәлате хԝә. Ле лазьм бу, ԝәки һәр Щьһуйәк, илаһи сәред малбәте, сафи кьн һәла жь Бабилоне дәркʹәвьн, йан ԝедәре бьминьн. Бь рʹасти, әв сафикьрьн һеса нибу. Гәло чьрʹа?

² Бона кәсед әʹмьрда мәзьн, әв рʹекә дур у гәләки зәʹмәт бу. Һьм жи һʹәчʹи зәʹф Щьһу Бабилонеда һатьбун буйине у ԝана ԝәлатәки дьн нас нәдькьрьн. Бона ԝан, Исраел ԝәлате кал-бавед ԝан бу. Һьнә Щьһу Бабилонеда гәләк дәԝләти бьбун. Ләма жи, дьԛәԝьмә бона ԝан чәтьн бу мал-мьлкʹе хԝә у дькʹанед хԝә бьһельн, у ԝәлатәки хәрибда щи-ԝар бьн.

3. Чь кʹәрәм һивийа ԝан Щьһуйед амьн бун, йед кӧ дьхԝәстьн вәгәрʹьн Исраеле?

³ Бона Щьһуйед амьн, вәгәрʹьн ԝәлате хԝә Исраеле, һежайи һәр тьшти бу. Чьмки бона ԝан кʹәрәмед һәри мәзьн һʹәбандьна Йаһоԝа бу. Бабилонеда зедәтьри 50 пʹарьстгәһед пʹутпʹарьста һәбун, ле пʹарьстгәһа Йаһоԝа тʹӧнә бу. Ԝедәре, бона ԛӧрбананина ль гора Ԛануна Муса, нә ԛӧрбангәһ нә жи кʹаһинед кʹьфшкьри һәбун, ԝәки ԛӧрбана биньн. Ӧса жи, ви шәһәрида һʹәчʹи зәʹф мәрьв, хӧданед ԛәлп дьһʹәбандьн, нә кӧ Йаһоԝа. Ләма жи бь һʹәзара Щьһуйед хԝәдехоф, һʹьзрәта ԝе рʹоже бун, кӧ вәгәрʹьн ԝәлате хԝә у диса ԝедәре Йаһоԝа бьһʹәбиньн.

4. Йаһоԝа чь соз дабу Щьһуйед кӧ сафи кьрьбун вәгәрʹьнә Исраеле?

 ⁴ Рʹеԝитийа жь Бабилоне һʹәта Исраеле гәләк зәʹмәт бу у ԝәкә чар мәһа дькʹьшанд. Ле Йаһоԝа соз дабу, кӧ ԝе һʹәму чәтьнайа жь рʹийа ԝан бьдә һьлдане. Әԝи бь сайа Ишайа пʹехәмбәр гот: «Ль бәрʹийе рʹийа Хӧдан амадә бькьн, ль чол у дәште жь бо Хԝәдайе мә рʹекә мәзьн вәкьн. . . . Ԝе дәра хԝар рʹаст бьбә. У дәред асе бьбьн дәшт» (Ишайа 40:3, 4, ИМ). Һәла бьдә бәр чʹәʹве хԝә рʹекә кӧ нава чол, дәшта у ортʹа чʹийарʹа дәрбаз дьбә. Дәԝса кӧ рʹеԝи сәр рʹекә зәʹмәт һьлкʹьшийана чʹийа у дакʹәтана гәлийа у сәр бьльндщийарʹа рʹе бьчуна, ԝанрʹа ԝе дьһа һеса буйа сәр рʹекә рʹаст у дузрʹа бьчуна, у һьм жи ԝе зу бьгьһиштана щи. Бона рʹеԝийа әве рʹекә гәләк хԝәш у һеса буйа!

5. Наве рʹийа симболик, йа кӧ жь Бабилоне дьчу Исраеле, чь бу?

⁵ Рʹожа иройин, гәләк рʹе бь нав йан һәжмара тенә кʹьфшкьрьне. Рʹийа симболик, йа кӧ Ишайа пʹехәмбәр бәʹса ԝе кьрьбу, наве ԝе жи һәбу. Әԝи готьбу: «Ԝе ль ԝьр рʹекә мәзьн һәбә, ԝе жерʹа ‹Рʹийа Пироз› бежьн. Ԝе зьламе нәпʹак ԝедәрерʹа дәрбаз нәбә» (Ишайа 35:8, ИМ). Гәло әв соз, бона Исраелийед ԝи чахи чь дьһатә һʹәсабе? Ле бона мә әв чь те һʹәсабе?

6. Чьма ве рʹерʹа дьготьн «пироз»?

⁶ «Рʹийа Пироз» навәки чьԛас хԝәш ә! Чьрʹа ве рʹерʹа дьготьн «пироз»? Чьмки нава ван Исраелийада, кʹижан кӧ вәгәрʹийабун сәр әʹрде хԝә, щи бона ‹кәсед нәпʹак› тʹӧнә бу, демәк бона ԝан Щьһуйа, йед кӧ бенамуси дькьрьн, пʹут дьһʹәбандьн йан жи гӧнед гьран дькьрьн. Щьһуйед кӧ вәгәрʹийабун ԝәлате хԝә, «мьләтәки бӧһӧрти-жьбарә» бу (Ԛануна Дӧщари 7:6). Ле әв йәк нәдьһатә һʹәсабе, кӧ ԝана гәрәке хԝә нәгӧһаста, сәва кӧ Йаһоԝа жь ԝан рʹази буйа.

7. Һьнә Щьһуйа гәрәке кʹижан гӧһастьн бькьрана? Мәсәләке бинә.

⁷ Чаԝа жоре һатьбу готьне, һʹәчʹи зәʹф Щьһу Бабилонеда һатьбунә буйине, у гәләк жь ԝан һини әʹдәт у фькьред Бабилонийа бьбун. Гәләк сал паши ве йәке, кӧ Щьһуйед пешьн вәгәрʹийабун Исраеле, Әзра дит, кӧ һьнәк Щьһу ԛизед пʹутпʹарьстрʹа зәԝьщин (Дәркʹәтьн 34:15, 16; Әзра 9:1, 2). Паше, Нәһәмийа Ԝәли дит, ԝәки зарʹед кӧ Исраеледа һатьбун буйине, зьмане Ибрани ньзаньбун (Ԛануна Дӧщари 6:6, 7; Нәһәмийа 13:23, 24). Гәло зьмане Ибрани чьрʹа ӧса фәрз бу? Зьмане Ибрани, зьмане сәрәкә бу, сәр кʹижани Хәбәра Хԝәде һатьбу ньвисаре. Ләма жи, сәва кӧ Йаһоԝа һʹьз бькьн у ԝирʹа хьзмәт кьн, лазьм бу кӧ әԝана ви зьмани рʹьнд фәʹм бькьн (Әзра 10:3, 44). Хенщи ве йәке лазьм бу, ԝәки ԝан Щьһуйа гӧһастьнед мәзьн бькьрана. Әв йәк ԝе ԝәлате Исраеледа һеса буйа, чьмки ԝедәре һʹәбандьна Йаһоԝарʹа һеди-һеди дьһатә вәгәрʹандьне (Нәһәмийа 8:8, 9).

8. Тьштед кӧ гәләк ԝәхт пешда ԛәԝьмибун, чьрʹа иро бона мә керһати нә? (Бьньһерʹә шькьле сәр рʹуйе пешьн.)

⁸ Дьԛәԝьмә һьнәк ӧса дьфькьрьн: «Рʹаст ә, әв йәк һʹәԝас ә, ле тьштед кӧ бәре һатьбун сәре Щьһуйа, бона мә чь те һʹәсабе?» Ве йәке әм иро дькарьн бәрамбәри рʹеԝитийа сәр «Рʹийа Пироз» бькьн. Әм гьшк, һьм кәсед бь рʹӧһʹ кʹьфшкьри һьм жи ‹пәзед дьн› гәрәке сәр «Рʹийа Пироз» һәрʹьн. Әв  йәк али мә дькә, ԝәки әм тʹьме Йаһоԝарʹа хьзмәт кьн у бьгьһижьнә кʹәрәмед, кӧ Хԝәде ԝе бь сайа Пʹад-шатийа хԝә бьдә мә b (Йуһʹәнна 10:16). Жь сала 1919 Д.М., бь милйона жьн, мер у зарʹ жь Бабилона Мәзьн, демәк жь религийа ԛәлп дәркʹәтьнә у дәрбази сәр ве рʹийа симболик бунә. Дьбәкә тӧ жи сәр ве рʹе йи. Рʹаст ә, әв рʹе ԝәкә 100 сал пешда һатьбу вәкьрьне, ле шьхӧлед бона һазьркьрьна ве рʹе, бь ԛьрʹна пешда һатьбу дәстпекьрьне.

9. Ль гора Ишайа 57:14, «Рʹийа Пироз» чаԝа һатьбу һазьркьрьне?

⁹ Йаһоԝа соз дабу Щьһуйед кӧ жь Бабилоне дәркʹәтьбун, ԝәки Әԝе һʹәму чәтьнайед сәр рʹийа ԝан бьдә һьлдане (Бьхунә Ишайа 57:14). Ле дәԝрана мәда, әм дькарьн дәрһәԛа «Рʹийа Пироз» чь бежьн? Бь ԛьрʹна пешийа сала 1919, Йаһоԝа бь сайа меред амьн рʹе вәкьр, демәк али гәләка кьр, ԝәки жь Бабилона Мәзьн дәрен (Бәрамбәр кә Ишайа 40:3). Бь сайа ве йәке, һʹим һатьбу данине, ԝәки мәрьвед дьлсах жь Бабилона Мәзьн дәркʹәвьн у бькʹәвьнә щьнәта рʹӧһʹани у Йаһоԝарʹа хьзмәт кьн. Ле әв шьхӧл чаԝа дьһатә кьрьне? Ԝәрә әм дина хԝә бьдьнә һьнә тьшта, йед кӧ бона ве йәке һатьбунә кьрьнә.

10-11. Нәшьркьрьн у ԝәлгәрʹандьна Кʹьтеба Пироз чаԝа рʹе вәкьр, ԝәки Хәбәра Хԝәде дьһа баш бе фәʹмкьрьне? (Бьньһерʹә ӧса жи шькьл.)

¹⁰ Нәшьркьрьна Кʹьтеба Пироз. Һʹәта ԝәкә сала 1450, Кʹьтеба Пироз бь дәста дьһатә копикьрьне. Әв йәк гәләк ԝәхт дьстанд, у копийед Кʹьтеба Пироз һьм һьндьк бун, һьм жи бьһа бун. Ле бь сайа мәкʹина нәшьркьрьне, Кʹьтеба Пироз ида һеса дьһатә нәшьркьрьне у бәлакьрьне.

¹¹ Ԝәлгәрʹандьна Кʹьтеба Пироз. Бь ԛьрʹна, Кʹьтеба Пироз һʹәчʹи зәʹф сәр зьмане Латини һәбу, зьманәки кӧ тʹәне кәсед хԝәнди фәʹм дькьрьн. Чахе хәбата нәшьркьрьне дьһа пешда чу, мәрьвед хԝәдехоф хирәт дькьрьн, ԝәки Кʹьтеба Пироз сәр ԝан зьмана ԝәлгәрʹиньн, сәр кʹижани һʹәчʹи зәʹф мәрьва хәбәр дьдан. Чахе мәрьва Кʹьтеба Пироз дьхԝәнд, ԝана дькарьбу һинкьрьнед религийа хԝә у һинкьрьнед Кʹьтеба Пироз бәрамбәри һәв кьн. Бь ви щурʹәйи, ԝана дькарьбу фәʹм кьн, ԝәки Хәбәра Хԝәде бь рʹасти чь һин дькә.

12-13. Ԛьрʹна 19-да, кәсед кӧ Кʹьтеба Пироз леколин дькьрьн, чаԝа нәрʹастийа динед ԛәлп әшкәрә дькьрьн? Мәсәле бинә.

¹² Һащәтед бона леколина Кʹьтеба Пироз. Мәрьвед кӧ бь хирәт Хәбәра Хԝәде дьхԝәндьн у леколин дькьрьн, гәләк тьштед тʹәзә педьһʹәсийан. Чахе ԝана тьштед кӧ һин дьбун, кәсед дьнрʹа гьли дькьрьн, сәрԝеред религи гәләк һерс дькʹәтьн. Мәсәлә, ԛьрʹна 19-да, һьнә меред хирәт, дәстпекьрьн бәлавока дәрһәԛа нәрʹастийа динед ԛәлп бәла кьн.

¹³ Ԝәкә сала 1835-да, мерәки хԝәдехоф бь наве Һенри Грйу, бәлавока дәрһәԛа һʹале мьрийа нәшьр кьр. Ве бәлавокеда, әԝи бь сайа Ньвисаред Пироз избат кьр, ԝәки жийина һәр-һәйи пʹешкʹеша жь Хԝәде йә, нә кӧ рʹӧһʹәки нәмьри йә, чаԝа кӧ гәләк религийа һин дькьрьн. Сала 1837-да, мәрьвәки бь наве Щорщ Сторс, гава тренеда бу, копикә ве бәлавоке дит. Паши хԝәндьна ԝе бәлавоке, әԝ избат  бу, ԝәки әԝи рʹасти дитийә. Әԝи сафи кьр, ԝәки дәрһәԛа ве йәке кәсед дьнрʹа жи гьли кә. Сала 1842-да, әԝи чәнд готар дәрһәԛа һʹале мьрийа хԝәнд. Әв һинкьрьн, сәр хортәки щаһьл бь наве Чарлз Теиз Рассел, гәләк һʹӧкӧм кьр.

14. Рассел бьра у һәвалед ԝи чаԝа жь шьхӧлед рʹӧһʹани, йед кӧ бәре һатьбун кьрьне, кʹар стандьн? (Бьньһерʹә ӧса жи шькьл.)

¹⁴ Рассел бьра у һәвалед ԝи, ча жь шьхӧлед рʹӧһʹани, йед кӧ бәре һатьбун кьрьне, кʹар стандьн? Леколинед хԝәда, ԝана дькарьбу бьдьнә хәбате фәрһәнг у гәләк ԝәлгәрʹандьнед Кʹьтеба Пироз, йед кӧ пешда һатьбун һазьркьрьне. Ӧса жи, леколинед Кʹьтеба Пироз йед Һенри Грйу, Щорщ Сторс у һьнә кәсед дьн, бона ԝан керһати бун. Бьре Рассел у һәвалед ԝи жи, әв шьхӧле рʹӧһʹани пешда дьбьрьн. Мәсәлә, ԝана гәләк кʹьтеб, бәлавок у тʹемед дәрһәԛа Кʹьтеба Пироз нәшьр кьрьн.

15. Сала 1919-да чь ԛәԝьми?

¹⁵ Сала 1919-да, хьзмәткʹаред Хԝәде жь һʹӧкӧме Бабилона Мәзьн аза бун. Ԝе сале, «хӧламе амьн у сәрԝахт» әʹйан бу. Әв кʹом ԝәхтда, али кәсед дьлсах дькьр, ԝәки әԝана бькʹәвьнә сәр «Рʹийа Пироз» (Мәтта 24:45-47). Бь сайа хәбата ван меред хирәт у хԝәдехоф, кәсед кӧ һатьбун сәр ве рʹе, дькарьбун дәрһәԛа Йаһоԝа у нета ԝи дьһа зедә пебьһʹәсьн (Мәтʹәлок 4:18). Ӧса жи, ԝана дькарьбу ль гора хԝәстьна Йаһоԝа бьжин. Йаһоԝа һивийе нибу, кӧ хьзмәткʹаред ԝи һʹәму гӧһастьнед лазьм щарәкерʹа бькьн. Дәԝса ве йәке, әԝи али хьзмәткʹаред хԝә дькьр, ԝәки әԝана һеди-һеди бенә гӧһастьне (Бьньһерʹә чаргошә бь наве «Йаһоԝа Хьзмәткʹаред Хԝә Һеди-Һеди Пешда Дьбә»). Гава әв рʹож бе кӧ әм бькарьбьн бь һʹәму кьред хԝә дьле Хԝәде ша кьн, әме гәләк бәхтәԝар бьн! (Колоси 1:10)

16. Жь сала 1919, «Рʹийа Пироз» чаԝа те тʹәзәкьрьне? (Ишайа 48:17; 60:17)

¹⁶ Һʹәму рʹе тʹьме тенә тʹәзәкьрьне. Жь сала 1919, сәр «Рʹийа Пироз» гәләк хәбат тенә кьрьне. Бь ви щурʹәйи, дьһа зедә мәрьв дькарьбун жь Бабилона Мәзьн дәркʹәвьн. «Хӧламе амьн у сәрԝахт», йе кӧ тʹәзә һатьбу кʹьфшкьрьне, дәстпекьр ве йәкеда кʹар бькә. Сала 1921-да, ԝана кʹьтеба бь наве Лире Хԝәде нәшьр кьр, йа кӧ али кәсед тʹәзә дькьр рʹастийед Кʹьтеба Пироз һин бьн. Незики 6 милйон копийед ԝе кʹьтебе, сәр 36 зьмана һатьбун нәшьркьрьне. Бь сайа ԝе кʹьтебе, гәләк мәрьв рʹийа рʹастийе нас кьрьн. Кʹьтеба һәри тʹәзә, йа кӧ бона дәрбазкьрьна һинбуна Кʹьтеба Пироз дәркʹәтийә, әв һәйә Ша бә Жийинерʹа Һʹәта-Һʹәтайе! Ԝан рʹожед пашьн, Йаһоԝа бь сайа тʹәшкиләта хԝә, сьфрәкә тʹер-тʹьжә бь хԝарьна рʹӧһʹани һазьр кьрийә. Әв хԝарьна рʹӧһʹани али мә дькә, ԝәки әм тʹьме сәр «Рʹийа Пироз» бьминьн (Бьхунә Ишайа 48:17; 60:17).

17-18. «Рʹийа Пироз» бәрбь чь дьбә?

¹⁷ Һәр кәсе, кӧ дәстпекьрийә Кʹьтеба Пироз һин бә, мәщал кʹәтийә дәсте ԝи ԝәки сәр «Рʹийа Пироз» бьмәшә. Һьнә мәрьв тʹәне ԝәхтәкә кьн сәр ве рʹе нә. Ле һьнә мәрьв жи һʹәта кӧ бьгьһижьн нета хԝә, бь дьл у щан дьхԝазьн сәр ве рʹе бьминьн. Гәло нета ԝан чь йә?

¹⁸ «Рʹийа Пироз» кәсед бь рʹӧһʹ кʹьфшкьри дьбә «бӧһьшта» Хԝәдейә сәр әʹзмана (Әʹйанти 2:7). Ле бона кәсед кӧ баԝәр дькьн, ԝәки ԝе һʹәта-һʹәтайе сәр әʹрде, щьнәтеда бьжин, әв рʹе ԝе ԝана хьлазийа Пʹадшатийа Һʹәзарсали бьгьһинә беԛьсуртийе. Һәрге тӧ сәр ве рʹе йи, пьшт хԝә нәньһерʹә. Һʹәта кӧ тӧ бьгьһижи дьнйа тʹәзә, рʹийа хԝә шаш нәкә! Әм бь дьлгәрми дьбежьн: «Тӧ бь хер бьгьһижи щи»!