1-2. Ль гора Зәбур 40:5, Йаһоԝа чь пʹешкʹеш дайә мә, у чьрʹа ве готареда әме дәрһәԛа ван пʹешкʹеша шеԝьр кьн?

ЙАҺОԜА Хԝәдеки гәләк мәрʹд ә. Бьфькьрьн сәр се пʹешкʹешед ԝи кӧ дайә мә: мала мәйә бәдәԝ у мәхсус, демәк әʹрд, мәжийе мә кӧ гәләк әʹщебмайи һатийә чекьрьне, у Хәбәра ԝи Кʹьтеба Пироз. Йаһоԝа әʹрд дайә мә сәва әм сәр бьжин, мәжу дайә мә сәва бьфькьрьн у хәбәр дьн, у Кʹьтеба Пироз дайә мә, ԝәки әм щабед пьрсед фәрз пебьһʹәсьн. (Бьхунә Зәбур 40:5.)

² Ве готареда әме дәрһәԛа ԝан се пʹешкʹеша шеԝьр кьн. Чьԛас зедә әм дәрһәԛа ԝан пʹешкʹеша бьфькьрьн, һаԛас һе зедә әме бьшекьриньн у бьхԝазьн дьле Әʹфьрандаре хԝә Йаһоԝа ша кьн (Әʹйан. 4:11). Әме ӧса жи дьһа рʹьнд али ԝан мәрьва бькьн, йед кӧ хальфинә у һинкьрьна ԛәлп еволусийа баԝәр кьрьнә.

3. Әʹрд чьда тʹәк ә?

³ Әм биланийа Хԝәде әшкәрә дьвиньн ве йәкеда, кӧ әԝи ча мала мә, демәк әʹрд чекьрийә (Рʹом. 1:20; Ибрн. 3:4). Планета мә жи мина планетед майин дора тәʹве дьзьвьрә, ле әв тʹәк ә ве йәкеда, кӧ һәр тьшт чь бона жийина мәрьва лазьм ә, сәр һәйә.

4. Ча биланийа Хԝәде те кʹьфше ве йәкеда, кӧ әԝи әʹрд ча чекьрийә? Мәсәле биньн.

⁴ Планета мә гәрдунеда мина гәмийе йә, йа кӧ сәр окйануса мәзьн дьчә. Ле фьрԛийед мәзьн һәнә ортʹа гәмийа бь мәрьва тʹьжә у әʹрде мә. Мәсәлә, бьфькьрьн, мәрьв сәр гәмийе чьԛас ԝәхт ԝе бькарьбьн бьжин, һәрге хԝәха хԝәрʹа оксижәне, хԝарьне у аве дәстхьн, у һьн жи һәрге  нькарьбьн гәмаре у тьштед бәрмайи бавежьн окйанусе. Фәʹмдари йә, мәрьвед ве гәмийеда ԝе дьреж әʹмьр нәкьн. Ле сәр әʹрде бь милйарда мәрьв у һʹәйԝан дьжин. Әʹрд хԝәха оксижәне, хӧрәк у аве дьдә, у әԝ тьшт тʹӧ щар хьлаз набьн. Һьн жи рʹаст ә һʹәму гәмар у тьштед бәрмайи сәр әʹрде дьминьн, йәкә әʹрд диса жи бәдәԝ дьминә у баш ә бона жийине. Ле чьрʹа? Чьмки Йаһоԝа әʹрд ӧса чекьр, кӧ әв дькарә тьштед бәрмайи бькә тьштед керһати, кӧ диса жи дькарьн бьдьнә хәбате. Ԝәрә әм тʹәне дәрһәԛа дӧ тьшта шеԝьр кьн, демәк зьвьрʹока оксижәне у зьвьрʹока аве.

5. Зьвьрʹока оксижәне чь йә, у әԝ чь избат дькә?

⁵ Оксижән әԝ һәйә газ, бь сайа кʹижани мәрьв у һʹәйԝан дьжин. Ль гора леколине, әʹфринед сах нава саләкеда бь сәда милйард тон оксижән бина хԝәрʹа дькʹьшиньн, ле газа карбондиоксид бина хԝәрʹа дәрдьхьн. Ле оксижән тʹӧ щар кʹӧта набә, у карбондиоксид жи һәԝайеда наминә у тʹоп набә. Чьрʹа? Чьмки Йаһоԝа щурʹә-щурʹә шинкайед мәзьн у бьчʹук әʹфьрандийә, кʹижан кӧ карбондиоксиде дькʹьшиньнә хԝә, у дәԝсе оксижәне дәрдьхьн. Әв зьвьрʹока оксижәне избат дькә гьлийед жь Кʹаред Шандийа 17:24, 25: «Хԝәде . . . хԝәха әʹмьр, бине у һәр тьшти дьдә һʹәмуйа».

6. Зьвьрʹока аве чь йә, у әԝ чь избат дькә? (Ӧса жи бьньһерʹә чаргошә « Зьвьрʹока Аве Пʹешкʹеша жь Йаһоԝа йә».)

⁶ Ав сәр әʹрде һәйә, чьмки планета мә щики ӧсада йә, кӧ жь тәʹве нә гәләк дур ә, нә жи гәләк незик ә. Һәрге әв һәма һьнәки незики тәʹве буйа, ава сәр әʹрде ԝе зьһа буйа, әʹрд ԝе гәрм у һьшк буйа, у жийин ԝе сәр тʹӧнә буйа. Ле һәрге әʹрд һәма һьнәки жь тәʹве дур буйа, тʹәмамийа ава сәр әʹрде ԝе ӧса бьԛәрʹьмийа, кӧ әʹрд бьбуйа тʹопәкә бузе. Ле Йаһоԝа әʹрд данийә щики лапи баш, ләма жи сәр әʹрде зьвьрʹока аве һәйә, кʹижан кӧ әʹмьр хԝәй дькә. Тәʹв ава окйануса у һʹәму авед сәр әʹрде гәрм дькә у дькә һӧлм сәва әʹԝьр чебьн. Һәр сал ава кӧ тәʹв дькә һӧлм, жь ава һʹәму голед сәр әʹрде, зедәтьр ә. Паше әԝ һӧлма аве, ԝәкә дәһ рʹожа һәԝеда дьминә, дьбә бәрф йан баран у дьбарә сәр әʹрде. Әв ав ахьрийеда пашда вәдьгәрʹә окйануса у щурʹә-щурʹә гол у канийед ава, у ӧса әв зьвьрʹок бәрдәԝам дьбә. Йаһоԝа әв зьвьрʹок ӧса саз кьрийә, сәва сәр әʹрде һәртʹьм ав һәбә. Әԝ йәк рʹасти жи биланийа ԝи у ԛәԝата ԝи әʹйан дькә (Иб. 36:27, 28; Ԝаиз 1:7).

7. Ча әм дькарьн рʹазибуна хԝә нишан кьн бона ве пʹешкʹеше, кӧ Зәбур 115:16-да те готьне?

⁷ Чь дькарә али мә бькә, ԝәки әм планета мә у тьштед баш чь сәр һәнә, һе зедә бьшекьриньн? (Бьхунә Зәбур 115:16.) Йа пешьн, бьфькьрьн сәр чекьрьна дәстед Йаһоԝа. Әԝ йәк ԝе мә һелан кә, ԝәки һәр рʹож бона тьштед ԛәнщ кӧ Йаһоԝа дьдә мә, рʹазибуна хԝә жерʹа бьдьнә кʹьфше. Ӧса жи һәрге әм щийе кӧ әм дьжин тʹәмьз хԝәй кьн, әме бьдьнә кʹьфше кӧ әʹрде ԛимәт дькьн.

8. Чьрʹа әм дькарьн бежьн, ԝәки мәжийе мә бь щурʹе мәхсус һатийә чекьрьне?

⁸ Мәжийе мәрьва бь щурʹе мәхсус һатийә чекьрьне. Чахе һун һе зьке дийа хԝәда бун, мәжийе ԝә бь организә саз дьбу, у һәр дәԛә бь һʹәзара шанәйед тʹәзә чедьбун! Леколинкʹар дьбежьн, ԝәки мәжийе мәрьве гьһиштида, ԝәкә 100 милйард шанә һәнә, наве кʹижана неирон ьн. Бь ԝан һʹәму шана мәжийе мәрьва саз дьбә, гьранийа кʹижани ԝәкә 1.5 килограм ә. Дина хԝә бьдьнә тʹәне чәнд фәрәсәтед мәжу.

9. Чь ԝәрʹа избат дькә, кӧ хәбәрдан пʹешкʹеша жь Хԝәде йә?

 ⁹ Әԝ йәк кӧ әм дькарьн хәбәр дьн, кʹәрәмәт ә. Бьфькьрьн кӧ чь дьԛәԝьмә гава әм хәбәр дьдьн. Сәва һәма хәбәрәке бежьн, мәжийе мә гәрәке рʹебәрийе ԝәкә 100 масулкед мә бькә, йед зьман, ԛьрʹьке, лева, чәнгийе, у синге мә. Сәва кӧ гьлийа зәлал бежьн, лазьм ә әв һʹәму масулкә ԝәʹде хԝәда бьхәбьтьн. Дәрһәԛа хәбәрдана сәр щурʹә-щурʹә зьмана, сала 2019-да леколинәке әʹйан кьр, ԝәки зарʹед вьрʹни дькарьн хәбәред башԛә тедәрхьн. Гәләк леколинкʹар ԛайил ьн тʹәви ве йәке, чьмки баԝәр ьн, ԝәки әм бь ви фәрәсәти тенә буйине, кӧ дькарьн зьмана тедәрхьн у һин бьн. Әшкәрә йә, хәбәрдан әԝ һәйә пʹешкʹеша жь Хԝәде (Дәркʹ. 4:11).

10. Әм ча дькарьн нишан кьн, ԝәки әм дьшекьриньн хәбәрдане, демәк пʹешкʹеша жь Хԝәде?

¹⁰ Әме нишан кьн кӧ пʹешкʹеша хәбәрдане дьшекьриньн, һәрге ԝан мәрьварʹа йед кӧ еволусийайе баԝәр дькьн, шьровәкьн ԝәки әʹфьрандаре һәр тьшти Хԝәде йә (Зәб. 9:1; 1 Пәт. 3:15). Мәрьвед кӧ еволусийайе баԝәр дькьн, дьхԝазьн мә бьдьнә баԝәркьрьне, кӧ әʹрд у һʹәму тьштед сах хԝәха пешда һатьнә. Пе Кʹьтеба Пироз у һьнә фькьред кӧ мә ве готареда шеԝьр кьр, әм дькарьн Баве хԝәйи әʹзмана бьпарезьн, у ԝан мәрьварʹа йед кӧ гӧһ дьдьнә мә, шьровәкьн чьрʹа әм баԝәр дькьн, ԝәки Йаһоԝа Әʹфьрандаре әʹрд у әʹзмана йә (Зәб. 102:25; Иша. 40:25, 26).

11. Диса чьда мәжийе мә мәхсус ә?

¹¹ Әԝ йәк кӧ әм дькарьн тьшта бира хԝәда хԝәй кьн, гәләк әʹщебмайи йә. Бәре, леколинкʹарәки гот, ԝәки мәжийе мәрьва дькарә һаԛас информасийа бира хԝәда хԝәй кә, чьԛас ԝәкә 20 милйон кʹьтебед мәзьнда щи дьбә. Ле иро дьбежьн, ԝәки мәрьв жь ве зедәтьр информасийа дькарә бира хԝәда хԝәй кә. Бь сайа ве йәке, мәрьв чь дькарьн бькьн?

12. Әм жь һʹәйԝана чьда щӧдә дьбьн?

¹² Жь һʹәму әʹфринед сәр әʹрде, тʹәне мәрьв дькарьн ԛәԝьмандьнед бәре биньн бира хԝә, кʹур сәр бьфькьрьн, у сәр һʹиме ве йәке хԝәрʹа дәрса һин бьн. Бь ви щурʹәйи әм дькарьн бьбьнә мәрьвнә һе баш, у щурʹе фькьрандьна хԝә у жийина хԝә бьгӧһезьн (1 Корн. 6:9-11; Колс. 3:9, 10). Демәк, әм дькарьн исафа хԝә һин кьн, кӧ ԛәнщи у хьрабийе жь һәв дәрхьн (Ибрн. 5:14). Әм ӧса жи дькарьн һин бьн кӧ һʹьзкьрьне бьдьнә кʹьфше, дьлшәԝат у рʹәʹм бьн, у чʹәʹв бьдьнә һәԛийа Йаһоԝа.

13. Ль гора Зәбур 77:11, 12, әм пʹешкʹеша бире гәрәке ча бьдьнә хәбате?

¹³ Щурʹәки кӧ ча әм дькарьн рʹазибуна хԝә бьдьнә кʹьфше бона ве пʹешкʹеше кӧ бира мә һәйә, әԝ ә кӧ бир нәкьн, ԝәки Йаһоԝа ча һʹәму дәрәщада али мә дькьр у дьлбини дьда мә. Бь ве йәке баԝәрийа мә ԝе һе ԛәԝи бә, ԝәки Хԝәде ԝе ахьрийеда жи али мә бькә (Бьхунә Зәбур 77:11, 12; 78:4, 7). Әме ӧса жи  бьдьнә кʹьфше, кӧ әве пʹешкʹеше ԛимәт дькьн, һәрге бир нәкьн у бьшекьриньн ԛәнщийа мәрьва һьндава хԝә. Леколинкʹара тедәрхьстьнә, ԝәки мәрьвед шекьрдар дьһа бәхтәԝар ьн. Ԝе ӧса жи баш бә кӧ чʹәʹв бьдьнә Йаһоԝа ве йәкеда, кӧ һьнә тьшта бира хԝәда хԝәй нәкьн. Мәсәлә, рʹаст ә бира Йаһоԝа кʹамьл ә, ле чахе әм гӧнед хԝә тʹобә дькьн, әԝ ван гӧна бир дькә у дьбахшиньнә мә (Зәб. 25:7; 130:3, 4). У чахе мәрьв дьле мә дешиньн, ле бахшандьне жь мә дьхԝазьн, әм жи гәрәке мина Йаһоԝа бир кьн у бьбахшиньнә ԝан (Мәт. 6:14; Луԛа 17:3, 4).

14. Әм ча дькарьн рʹазибуна хԝә бьдьнә кʹьфше бона мәжу, демәк пʹешкʹеша жь Хԝәде?

¹⁴ Әме нишан кьн кӧ пʹешкʹеша жь Хԝәде дьшекьриньн, демәк мәжу, һәрге әве пʹешкʹеше бьдьнә хәбате сәва пәсьна бьдьнә Ԝи. Һьнә мәрьв мәжийе хԝә бона кʹара хԝә дьдьнә хәбате, демәк хԝәха сафи дькьн бона ԝан чь ԛәнщ ә у чь хьраб ә. Ле чьмки Йаһоԝа әм әʹфьрандьнә, логики йә ԝәки принсипед ԝи дьһа баш ьн, нә кӧ принсипед кӧ әм хԝәха хԝәрʹа датиньн (Рʹом. 12:1, 2). Чахе әм принсипед ԝи тиньн сери, әм әʹдьлайеда дьжин (Иша. 48:17, 18). Әԝ йәк нете дьдә әʹмьре мә, кӧ әм пәсьна дьдьнә Әʹфьрандар у Баве хԝә, у дьле ԝи ша дькьн (Мәтʹлк. 27:11).

15. Пʹешкʹеша Хԝәде Кʹьтеба Пироз, ча һʹьзкьрьна Йаһоԝа һьндава инсанәте әʹйан дькә?

¹⁵ Кʹьтеба Пироз әԝ һәйә пʹешкʹеша жь Хԝәде. Баве мәйи әʹзмана рʹебәри кьр, ԝәки Кʹьтеба Пироз бе ньвисаре, чьмки әԝ зарʹед хԝәйә сәр әʹрде гәләк һʹьз дькә. Бь сайа Кʹьтеба Пироз, Йаһоԝа щабед пьрсед фәрз дьдә, кʹижан кӧ бал мәрьва дькарьн пешда бен, мәсәлә: Әм ча һатьнә дьне? Нета жийина мә чь йә? У ахьрийа мә ԝе ча бә? Йаһоԝа дьхԝазә ԝәки һʹәму зарʹед ԝи щаба ԝан пьрса пебьһʹәсьн, ләма жи әԝ нава ԛьрʹнада  рʹебәрийе мәрьва дькьр, кӧ сәр гәләк зьмана Кʹьтеба Пироз ԝәлгәрʹиньн. Иро Кʹьтеба Пироз нивида йан бь тʹәмами сәр 3 000 зьмана зедәтьр һәйә! Нава тʹәрихийеда тʹӧ кʹьтеб сәр һаԛас зьмана нәһатийә ԝәлгәрʹандьне у ӧса бәлабуйи нинә чаԝа Кʹьтеба Пироз. Һʹәчʹи зәʹф мәрьв, фьрԛи тʹӧнә әԝана кʹидәре дьжин йан сәр чь зьмани хәбәр дьдьн, дькарьн рʹастийа Кʹьтеба Пироз сәр зьмане хԝәйи де пебьһʹәсьн (Бьньһерʹә чаргошә « Кʹьтеба Пироз сәр Зьманед Африкани Һатьнә Ԝәлгәрʹандьне»).

16. Ль гора Мәтта 28:19, 20, әм ча дькарьн бьдьнә кʹьфше кӧ Кʹьтеба Пироз ԛимәт дькьн?

¹⁶ Һәрге әм Кʹьтеба Пироз дьшекьриньн, әме һәр рʹож бьхуньн, сәр бьфькьрьн, у чь кӧ әԝ һин дькә әʹмьре хԝәда биньн сери. Ӧса жи әме бьдьнә кʹьфше кӧ дьшекьриньн әве пʹешкʹеша жь Хԝәде, һәрге чьԛас дькарьн гәләк мәрьварʹа гьли кьн, кӧ Кʹьтеба Пироз чь дьбежә (Зәб. 1:1-3; Мәт. 24:14; бьхунә Мәтта 28:19, 20.)

17. Ве готареда мә дәрһәԛа кʹижан пʹешкʹеша шеԝьр кьр, у готара майинда әме дәрһәԛа чь шеԝьр кьн?

¹⁷ Ве готареда мә шеԝьр кьр дәрһәԛа се пʹешкʹешед жь Хԝәде, әԝ һәйә мала мә, демәк әʹрд, мәжийе мә кӧ бь щурʹе мәхсус һатийә чекьрьне, у Хәбәра Ԝи Кʹьтеба Пироз. Һәнә пʹешкʹешед майин жи, кӧ Йаһоԝа дайә мә, ле әԝ найедә дитьне. Дәрһәԛа ван пʹешкʹеша, әме готара дьнда шеԝьр кьн.