ГОТАРА БОНА ҺИНБУНЕ 30
КʹЬЛАМА 36 Дьле Хԝә Хԝәй кә
Жь Пʹадшед Исраеле Дәрсед Фәрз Һин бьн
«Һуне диса фьрԛийа нав кәсед рʹаст у хьрабда фәʹм бькьн. Һуне һаш жь ԝан кәса һәбьн кӧ хӧламтийа Хԝәде дькьн йан на» (МАЛАХИ 3:18, ИМ).
ВЕ ГОТАРЕДА
Әме дәрһәԛа Пʹадшед Исраеле шеԝьр кьн, у әв йәк ԝе али мә бькә пебьһʹәсьн, кӧ әм гәрәке чь бькьн ԝәки дьле Йаһоԝа ша кьн.
1-2. Кʹьтеба Пироз дәрһәԛа һьнә пʹадшед Исраеле чь дьбежә?
КʹЬТЕБА ПИРОЗ бәʹса 40 пʹадшед Исраеле a дькә, у әшкәрә дьбежә кӧ ԝана чь дькьр у чь нәдькьр. Нав ԝанда пʹадшед баш у пʹадшед хьраб жи һәбун. Ле пʹадшед баш жи щарна тьштед хьраб дькьрьн. Мәсәлә, Даԝьд пʹадшаки баш бу. Йаһоԝа дәрһәԛа ԝи ӧса гот: «Хӧламе мьн Даԝьд . . . бь һʹәму дьле хԝә ль пәй мьн һат у тʹәне тьштед дь чʹәʹве мьнда рʹаст ьн кьр» (1 Пʹадшати 14:8, ИМ). Диса жи, Даԝьд Пʹадша щарәке тʹәви жьнькәкә меркьри бенамуси кьр у сәрда жи мере ԝе да кӧштьне (2 Самуйел 11:4, 14, 15).
2 Жь алийе дьнва жи, гәләк пʹадшед хьраб щарна тьштед баш жи дькьрьн. Мәсәлә, Рʹәһобоԝам Пʹадша «тьште кӧ хьраб ә» дькьр (2 Дирок 12:14). Диса жи гава Йаһоԝа жерʹа гот, ԝәки тʹәви дәһ әʹширед кӧ жь пʹадшатийа ԝи вәԛәтийан, шәрʹ нәкә, Рʹәһобоԝам гӧһ да Ԝи. Ӧса жи Рʹәһобоԝам бажаред ԝәлат һьмбәри дьжмьна хԝәй кьр (1 Пʹадшати 12:21-24; 2 Дирок 11:5-12).
3. Кʹижан пьрсәкә фәрз пешда те, у ве готареда әме дәрһәԛа чь шеԝьр кьн?
3 Ле пьрсәкә фәрз пешда те. Һәрге пʹадшед Исраеле һьм тьштед баш дькьрьн һьм жи тьштед хьраб, Йаһоԝа сәр һʹиме чь сафи дькьр, кӧ фьлан пʹадша ԝирʹа амьн ә йан на? Щаба ве пьрсе ԝе мәрʹа нишан ә, кӧ әм гәрәке чь бькьн, ԝәки Йаһоԝа жь мә рʹази бә. Ве готареда әме дина хԝә бьдьнә се тьшта, кʹижан кӧ Йаһоԝа һьлдьда һʹәсаб, ԝәки пебьһʹәсә һәла фьлан пʹадша ԝирʹа амьн бу йан на. Йа пешьн, гәло әԝи бь тʹәмамийа дьле хԝә Йаһоԝа һʹәз дькьр? Йа дӧда, гәло әԝи жь дьл тʹобә дькьр? У йа сьсийа, гәло әԝи бь щурʹе рʹаст Йаһоԝа дьһʹәбанд?
БЬ ТʹӘМАМИЙА ДЬЛЕ ХԜӘ ЙАҺОԜА ҺʹӘЗ БЬКЬН
4. Фьрԛикә ортʹа пʹадшед баш у пʹадшед хьрабда чь бу?
4 Йаһоԝа ԝан пʹадша ԛәбул дькьр, йед кӧ бь тʹәмамийа дьле хԝә b ԝирʹа хьзмәт дькьрьн. Мәсәлә, Йәһошәфат, йе кӧ пʹадшаки баш бу, «бь һʹәмуйа дьле хԝә ль Хӧдан гәрʹийа» (2 Дирок 22:9). Ле дәрһәԛа Йошийа Кʹьтеба Пирозда ӧса те готьне: «Бь тʹәмамийа дьл у щане хԝә, бь тʹәмамийа һеза хԝә ԝәк пʹадшаки кӧ ль Хӧдан вәгәрʹә, нә бәрийа ԝи у нә жи паши ԝи тʹӧ кәсе ԝәк ԝи дәрнәкʹәт» (2 Пʹадшати 23:25, ИМ). Гәло Кʹьтеба Пирозда дәрһәԛа Сьлеман Пʹадша, йе кӧ әʹмьре хԝәйи мәзьнда хьраби дькьр, чь те готьне? «Әԝи бь тʹәмами дьле хԝә нәспартә Хԝәдайе хԝә Хӧдан» (1 Пʹадшати 11:4, ИМ). Хенщи ве йәке, Кʹьтеба Пироз дәрһәԛа Абийам, йе кӧ пʹадшаки хьраб бу, ӧса дьбежә: «Әԝи дьле хԝә бь тʹәмами нәспартә Хԝәде Хӧдан» (1 Пʹадшати 15:3, ИМ).
5. Шьровәкьн кӧ чь те һʹәсабе бь тʹәмамийа дьле хԝә Йаһоԝа һʹәз кьн?
5 Ле гәло чь те һʹәсабе бь тʹәмамийа дьле хԝә Йаһоԝарʹа хьзмәт кьн? Мәрьве кӧ бь тʹәмамийа дьле хԝә Йаһоԝарʹа хьзмәт дькә, ве йәке нә тʹәне жь бо борщдарийе дькә, ле чьмки әԝ Ԝи гәләк һʹәз дькә у ԛәдьре Ԝи дьгьрә. У әԝ бәрдәԝам дькә тʹәмамийа әʹмьре хԝә ве йәке бькә.
6. Гәло әм ча дькарьн дьле хԝә бьпʹарезьн? (Мәтʹәлок 4:23; Мәтта 5:29, 30)
6 Гәло әм ча дькарьн чʹәʹв бьдьнә пʹадшед баш у мина ԝан бь тʹәмамийа дьле хԝә Йаһоԝа һʹәз бькьн? Бона ве йәке әм гәрәке хԝә жь тьштед хьраб дур бьгьрьн. Мәсәлә, жь ԝәʹдәдәрбазкьрьнед хьраб, һәвалед хьраб у пʹәрәһʹәзийе, чь кӧ дькарьн хьраб сәр дьле мә һʹӧкӧм кьн. Ләма жи һәрге әм тедәрхьн, кӧ тьштәк һʹәзкьрьна Йаһоԝа дьле мәда сьст дькә, әм гәрәке дәрберʹа сәр хԝә бьхәбьтьн, ԝәки фькьр у кьред хԝә бьгӧһезьн (Бьхунә Мәтʹәлок 4:23; Мәтта 5:29, 30).
7. Чьрʹа фәрз ә кӧ әм хԝә жь тьштед хьраб дур бьгьрьн?
7 Әм гәрәке изьне нәдьн, кӧ тьштәк сәр дьле мә хьраб һʹӧкӧм кә. Һәрге әм фәсал нибьн, әм дькарьн бьфькьрьн, кӧ әм шьхӧлед рʹӧһʹанида кʹар дькьн, ләма жи әме нәкʹәвьнә бәр байе һʹӧкӧме хьраб. Бьдә бәр чʹәʹве хԝә, ԝәки тӧ рʹожәкә сар вәдьгәрʹи мале у тӧ дәстпедьки мале гәрм ки. Ле һәрге тӧ дәри вәкьри бьһели, гәло мал ԝе гәрм бә? На, һәԝа сар ԝе бькʹәвә һӧндӧрʹ у мал ԝе гәрм нәбә. Мина ве йәке, бәс нинә кӧ әм достийа хԝә тʹәви Йаһоԝа бь сайа хԝарьна рʹӧһʹани гәрм кьн. Хенщи ве йәке, лазьм ә кӧ әм дәре дьле хԝә бьгьрьн, ԝәки «һәԝа сар», демәк ньһерʹандьнед хьраб йед ве дьнйайе, нәкʹәвьнә дьле мә (Әфәси 2:2).
ӘМ ГӘРӘКЕ ЖЬ ДЬЛ ТʹОБӘ БЬКЬН
8-9. Даԝьд у Һьзԛийа Пʹадша хԝә ча данә кʹьфше, гава гӧнед ԝан данә рʹуйед ԝан? (Бьньһерʹә шькьл.)
8 Чаԝа мә дит, Даԝьд Пʹадша щарәке шашикә мәзьн кьр. Ле гава Натʹан пʹехәмбәр һат у гӧне ԝи да рʹуйе ԝи, Даԝьд бь мьлукти тʹобә кьр (2 Самуйел ). Әԝи ӧса кьр нә жь бо ве йәке, ԝәки Натʹан бьхальфинә у жь щәзакьрьне хьлаз бә, ле 12:13Зәбура 51-да жь гьлийед ԝи әм фәʹм дькьн, кӧ бь рʹасти тʹобәкьрьна ԝи жь дьл бу (Зәбур 51:3, 4, 17, пешготьн).
9 Һьзԛийа Пʹадша жи һьмбәри Йаһоԝа гӧнә кьр. Кʹьтеба Пироз дьбежә: «Жь бәр кӧ дьле ԝи бьльнд бу . . . бь сәр ԝива у бь сәр Щьһуда у Оршәлимева һерс һат» (2 Дирок 32:25). Гәло чьрʹа ԛӧрʹәбун кʹәтә дьле Һьзԛийа? Мәʹни дьбәкә әв бу, кӧ һәбука ԝи гәләк бу, кӧ әԝ мьԛабьли ордийа Асуре сәркʹәтьбу, йан жи әԝ бь кʹәрәмәти жь нәхԝәшийа хԝә ԛәнщ бьбу. Дьбәкә әԝи жь бо ԛӧрʹәбуне тʹәмамийа һәбука хԝә нишани Бабилонийа кьр. Ләма жи лазьм бу кӧ Ишайа пʹехәмбәр ширәте бьдә ԝи (2 Пʹадшати 20:12-18). Ле мина Даԝьд Пʹадша, Һьзԛийа Пʹадша жи бь мьлукти тʹобә кьр (2 Дирок 32:26). Ахьрийеда Йаһоԝа әԝ ча пʹадшаки амьн у баш һʹәсаб кьр, чьмки әԝи бәрдәԝам дькьр тьштед рʹаст бькә (2 Пʹадшати 18:3).
10. Гава пʹехәмбәр ширәт да Аматсйа, әԝи чь кьр?
10 Ле Пʹадше Щьһудайе Аматсйа, нә мина Даԝьд у Һьзԛийа бу. Әԝи тьштед рʹаст дькьр, «ле бәле нә бь һʹәмуйа дьл» (2 Дирок 25:2). Гәло шашийа ԝи чь бу? Чахе Йаһоԝа али ԝи кьр, ԝәки әԝ һьмбәри Әдомийа сәркʹәвә, Аматсйа бәр пʹутед ԝан кʹәтә сәр чока c. Паше, гава пʹехәмбәре Йаһоԝа ширәт да ԝи, пʹадша гӧһ нәдайе (2 Дирок 25:14-16).
11. Ль гора 2 Корьнтʹи 7:9, 11, әм гәрәке чь бькьн, ԝәки бенә бахшандьне? (Бьньһерʹә ӧса жи шькьл.)
11 Жь ван мәсәла әм чь һин дьбьн? Әм гәрәке гӧнед хԝә тʹобә кьн у хирәт бькьн, ԝәки диса ԝан шашийа нәкьн. Һәрге рʹуспийед щьвате һәла һе бона тьштәки бьчʹук жи ширәте бьдьнә мә, әм гәрәке чь бькьн? Гәрәке әм нәфькьрьн, кӧ Йаһоԝа мә һʹәз накә, йан жи рʹуспи мьԛабьли мә нә. Чаԝа мә дит, пʹадшед баш йед Исраеле жи щарна ширәт дьстандьн (Ибрани 12:6). Гава әм ширәте дьстиньн, ԝәрә әм (1) бь мьлукти ԛәбул кьн, (2) сәр хԝә бьхәбьтьн кӧ гӧһастьна бькьн у (3) бәрдәԝам кьн бь тʹәмамийа дьле хԝә Йаһоԝарʹа хьзмәт кьн. Һәрге әм гӧнед хԝә тʹобә кьн, Йаһоԝа ԝе бьбахшинә мә (Бьхунә 2 Корьнтʹи 7:9, 11).
БЬ ЩУРʹЕ РʹАСТ ЙАҺОԜАРʹА ХЬЗМӘТ КЬН
12. Пʹадшед амьн мәрьвнә чь щурʹәйи бун?
12 Пʹадшед кӧ бәр чʹәʹве Йаһоԝа амьн бун, бь щурʹе рʹаст ԝи дьһʹәбандьн, у ԝана щьмәʹта Йаһоԝа һелан дькьр, ԝәки әԝана жи ӧса бькьн. Һәмьки кемасийед ԝан һәбун, ле ԝана тʹәне Йаһоԝа дьһʹәбанд у хирәт дькьрьн, кӧ пʹутпʹарьстийе жь ԝәлет кʹӧта кьн. d
13. Йаһоԝа чьрʹа Аһаб Пʹадша ча кәсе нәамьн һʹәсаб кьр?
13 Йаһоԝа чьрʹа һьнә пʹадша ча кәсед нәамьн һʹәсаб дькьр? Һәмьки әв йәк найе һʹәсабе, кӧ ԝана тʹәне хьраби дькьр. Мәсәлә, гава пʹадше хьраб, Аһаб, бьһист кӧ Набот рʹуйе ԝида һатә кӧштьне, әԝ һьнәки хәмгин у пʹошман бу (1 Пʹадшати 21:27-29). Әԝи ӧса жи һьнә бажар ава кьрьн у һьнә шәрʹада сәркʹәтьбу (1 Пʹадшати 20:21, 29; 22:39). Ле Аһаб дькʹәтә бәр байе жьна хԝәйә пʹутпʹарьст у пьштгьрийа пʹутпʹарьстийе дькьр у тʹӧ щар гӧне хԝә нәдьда рʹуйе хԝә (1 Пʹадшати 21:25, 26).
14. (а) Йаһоԝа чьрʹа Рʹәһобоԝам Пʹадша ча мәрьвәки нәамьн һʹәсаб кьр? (б) Һʹәчʹи зәʹф пʹадшед нәамьн чь дькьрьн?
14 Рʹәһобоԝам жи пʹадшаки нәамьн бу. Чаԝа кӧ абзаса дӧдада һатә готьне, әԝи ԝәʹде сәрԝертийа хԝә һьнә тьштед баш дькьр. Ле гава пʹадшатийа ԝи ԛәԝи бу, әԝи Ԛануна Йаһоԝа пьшт гӧһе хԝәва авит у дәстпекьр хӧданед ԛәлп бьһʹәбинә (2 Дирок 12:1). Паши ве йәке, әԝи щарна Йаһоԝа у щарна жи пʹут дьһʹәбандьн (1 Пʹадшати 14:21-24). Мина Рʹәһобоԝам у Аһаб, гәләк пʹадшед дьн жи жь һʹәбандьна рʹаст дур дькʹәтьн у хӧданед ԛәлп дьһʹәбандьн. Әʹйан ә, кӧ ньһерʹандьна Йаһоԝа һьндава пʹадша, ве йәкева гьредайи бу, кӧ әԝи бь щурʹе рʹаст жерʹа хьзмәт дькьр йан на.
15. Бона Йаһоԝа чьрʹа фәрз ә, кӧ мәрьв бь щурʹе рʹаст ԝи бьһʹәбиньн?
15 Бона Йаһоԝа чьрʹа һʹәбандьн ӧса фәрз бу? Йа пешьн, щабдарийа пʹадша әԝ бу, кӧ рʹебәрийа щьмәʹте бькә, ԝәки һәр кәс Йаһоԝарʹа хьзмәт кә. Хенщи ве йәке һʹәбандьна ԛәлп, дьбә сәбәбе нәһәԛийе у гӧнед гьран (Һосәйа 4:1, 2). Мьләте Исраеле у пʹадшед ԝан соз дабун, кӧ ԝе тʹәне Йаһоԝарʹа хьзмәт кьн. Ләма жи, Кʹьтеба Пироз пʹутпʹарьстийа ԝан бәрамбәри зьнекʹарийе дькә (Йерәмйа 3:8, 9). Кәсе зәԝьщи, йе кӧ зьнекʹарийе дькә, һьмбәри жьн йан мере хԝә гӧнә дькә. Мина ве йәке, гава хьзмәткʹарәки Йаһоԝа жерʹа амьн наминә, әԝ гәләк дьле Ԝи дешинә e (Ԛануна Дӧщари 4:23, 24).
16. Бәр чʹәʹве Йаһоԝа, фьрԛийа ортʹа кәсе баш у кәсе хьраб чь йә?
16 Жь ван сәрһатийа, әм дькарьн чь һин бьн? Йа пешьн, гәләк фәрз ә кӧ әм хԝә жь һʹәбандьна ԛәлп дур бьгьрьн. Ӧса жи, әм гәрәке бь ви щурʹәйи Йаһоԝарʹа хьзмәт кьн чаԝа кӧ әԝ дьхԝазә, у бь дьл у щан ве йәке бькьн. Малахи пʹехәмбәр әшкәрә гот, кӧ бәр чʹәʹве Йаһоԝа, фьрԛийа ортʹа кәсәки баш у кәсәки хьрабда чь йә: «Һуне диса фьрԛийа нав кәсед рʹаст у хьрабда фәʹм бькьн. Һуне һаш жь ԝан кәса һәбьн кӧ хӧламтийа Хԝәде дькьн йан на» (Малахи 3:18, ИМ). Ләма жи, ԝәрә әм изьне нәдьн кӧ тьштәк, мәсәлә кемаси йан шашикә мә, рʹийа мә бьгьрә Йаһоԝарʹа хьзмәт кьн. Һәрге әм Йаһоԝарʹа хьзмәт нәкьн, әв йәк ида гӧнәки гьран ә.
17. Сафикьрьна мә кӧ керʹа бьзәԝьщьн, ча дькарә сәр достийа мә тʹәви Йаһоԝа һʹӧкӧм кә?
17 Һәрге тӧ азәп и у дьхԝази бьзәԝьщи, гьлийед Малахийа ча дькарьн сәр сафикьрьна тә һʹӧкӧм кьн, кӧ тʹәви кʹе малбәте саз ки? Дьԛәԝьмә һьнә хәйсәт-һʹӧнӧред ԝи мәрьви, кʹижани кӧ тӧ бәгәм дьки, баш ьн, ле һәрге әԝ Йаһоԝарʹа хьзмәт накә, гәло әԝ бәр чʹәʹве Йаһоԝа мәрьвәки рʹаст ә? (2 Корьнтʹи 6:14) Һәрге тӧ мәрьвәки ӧса бьстини, гәло әԝе али тә бькә, ԝәки тӧ дьһа незики Йаһоԝа би? Һәла бьфькьрә: Дьбәкә һьнә жьнед Сьлеман Пʹадша, йед кӧ пʹутпʹарьст бун, баш бун, ле ԝана Йаһоԝарʹа хьзмәт нәдькьр, у гав бь гав, әԝана бунә сәбәбе ве йәке, кӧ Сьлеман жи дәстпекьр хӧданед ԛәлп бьһʹәбинә (1 Пʹадшати 11:1, 4).
18. Де-бав гәрәке чь зарʹед хԝә һин кьн?
18 Де-бавно, һун дькарьн бь аликʹарийа сәрһатийед пʹадшед бәре али зарʹед хԝә бькьн, кӧ әԝана бь дьл у щан Йаһоԝарʹа хьзмәт кьн. Нишани ԝан кьн, кӧ бәр чʹәʹве Йаһоԝа, пʹадшед кӧ жерʹа хьзмәт дькьрьн, мәрьвнә баш бун, ле йед кӧ жерʹа хьзмәт нәдькьрьн, хьраб бун. Бь готьн у кьред хԝә нишани зарʹед хԝә бькьн, кӧ тьштед ӧса ча хԝәндьна Кʹьтеба Пироз, чуйина сәр щьвата у бәлакьрьна мьзгинийе, жь һʹәму шьхӧлед дьн фәрзтьр ьн (Мәтта 6:33). Де-бавно, зарʹед ԝә нә кӧ бона хатьре ԝә, ле бь рʹәзәдьли гәрәке Йаһоԝарʹа хьзмәт кьн у һәләԛәтийа хԝә тʹәви ԝи ԛәԝи кьн. Һәрге ӧса нибә, ԝәхт шунда шьхӧлед рʹӧһʹани ԝе бона ԝан фәрз нибьн у әԝана ԝе нәхԝазьн Йаһоԝарʹа хьзмәт кьн.
19. Чь гӧман һәйә бона ви мәрьви, йе кӧ ида Йаһоԝарʹа хьзмәт накә? (Бьньһерʹә ӧса жи чаргошә « Тӧ Дькари Вәгәрʹи бал Йаһоԝа!»)
19 Гәло әв мәрьв, йе кӧ ида Йаһоԝарʹа хьзмәт накә, дькарә диса һәләԛәтийа хԝә тʹәви Ԝи ԛәԝи кә? Бәле, әԝ дькарә тʹобә кә у вәгәрʹә бал Йаһоԝа. Бона ве йәке, дьԛәԝьмә лазьм бә, кӧ әԝ бь мьлукти жь рʹуспийед щьвате аликʹарийе ԛәбул кә (Аԛуб 5:14). Бәле, һежайи йә кӧ мәрьв һәр тьшти бькә, сәва кӧ диса бьбә досте Йаһоԝа.
20. Һәрге әм чʹәʹв бьдьнә пʹадшед амьн, Йаһоԝа ԝе ча сәр мә бьньһерʹә?
20 Әм жь сәрһатийед пʹадшед Исраеле чь һин бун? Ԝәрә әм мина пʹадшед амьн бь тʹәмамийа дьле хԝә Йаһоԝарʹа хьзмәт кьн. Жь шашийед хԝә һин бьн, тʹобә кьн у сәр хԝә бьхәбьтьн ԝәки хԝә рʹаст кьн. Ԝәрә әм ӧса жи тʹӧ щар бир нәкьн, кӧ чьԛас фәрз ә тʹәне Йаһоԝа, Хԝәдайе рʹаст бьһʹәбиньн. Бәле, һәрге әм Йаһоԝарʹа амьн бьминьн, Әԝе мә ча мәрьвед рʹаст һʹәсаб кә!
КʹЬЛАМА 45 Фькьред Дьле Мьн
a Ве готареда, хәбәра «пʹадшед Исраеле» дәрһәԛа һʹәму пʹадша те готьне, йед кӧ сәрԝертийа щьмәʹта Йаһоԝа дькьрьн. Әв һәбун пʹадшед 2 әʹширед Щьһудайе, пʹадшед 10 әʹширед Исраеле, йан жи пʹадшед кӧ сәр 12 әʹшира сәрԝерти дькьрьн.
b ХӘБӘРА ШЬРОВӘКЬРИ: Кʹьтеба Пирозда хәбәра «дьл» гәләк щар те һʹәсабе һʹәму һәст, фькьр, ньһерʹандьн, һʹӧнӧр у нетед мәрьв.
c Ча кʹьфш ә ԝи чахи пʹадшед пʹутпʹарьст дәстпедькьрьн хӧданед ԝи мьләти бьһʹәбиньн, кʹижана кӧ алт дькьрьн.
d Аса Пʹадша һьнә шашийед гьран кьр (2 Дирок 16:7, 10). Диса жи, Кʹьтеба Пироз дьбежә кӧ әԝ мәрьвәки баш бу. Рʹаст ә әԝи ширәта кӧ жерʹа һатә дайине, серида ԛәбул нәкьр, ле дьбәкә әԝи паше тʹобә кьр. Диса жи һʹӧнӧред ԝийи баш жь йед хьраб зедәтьр бун. Ле йа лапә фәрз әв бу, кӧ Аса тʹәне Йаһоԝа дьһʹәбанд, у һәр тьшт дькьр ԝәки ԝәлатда пʹутпʹарьстийе кʹӧта кә (1 Пʹадшати 15:11-13; 2 Дирок 14:2-5).
e Әшкәрә йә ԝәки һʹәбандьна рʹаст бона Йаһоԝа гәләк фәрз ә, чьмки дӧ тʹәмийед пешьн жь Ԛануна Муса ԛәдәхә дькьр, кӧ мәрьв хенщи Йаһоԝа кәсәки дьн йан жи тьштәки дьн бьһʹәбинә (Дәркʹәтьн 20:1-6).
f ШЬРОВӘКЬРЬНА ШЬКЬЛА: Рʹуспики щаһьл дәрһәԛа ичкәвәхԝарьне ширәт дьдә бьраки. Бьра бь мьлукти ширәте ԛәбул дькә, хԝә рʹаст дькә у бәрдәԝам дькә бь амьни Йаһоԝарʹа хьзмәт кә.