ГОТАРА БОНА ҺИНБУНЕ 9
Ԛануна Муса Ча Һʹьзкьрьн у Һәԛийа Йаһоԝа Әʹйан Дькә
«Әԝ рʹастийе у һәԛийе һʹьз дькә, һʹӧба Хӧданва дьнйа тʹьжи йә» (ЗӘБ. 33:5).
КʹЬЛАМА 3 Баԝәри, Итʹбари у Һәԝара Мә Хԝәде йә
ВЕ ГОТАРЕДА *
1, 2. а) Һәр кәс жь мә һʹәԝще чь йә? б) Чьда әм дькарьн дӧдьли нәбьн?
ҺӘР кәс жь мә дьхԝазә, ԝәки мә һʹьз бькьн у һьндава мәда һәԛ бьн. Ле һәрге әм һьндава хԝәда һʹьзкьрьне у һәԛийе навиньн, әм хԝә хьраб у беһеԝи тʹәхмин дькьн.
2 Йаһоԝа занә ԝәки әм һʹәԝще һʹьзкьрьне нә у дьхԝазьн мәрьв һьндава мәда һәԛ бьн (Зәб. 33:5). Әм гәрәке дӧдьли нәбьн кӧ Хԝәдейе мә гәләк мә һʹьз дькә у нахԝазә кӧ кәсәк һьндава мә нәһәԛийе бькә. Әԝ хәйсәте Йаһоԝа, Ԛанунеда рʹьнд те кʹьфше, кӧ әԝи бь сайа Муса да щьмәʹта Исраеле. Һәрге ԝә һьндава хԝәда дьлсари дит, йан жи һун дьлтәнг ьн, чьмки һьндава ԝәда һәԛ нибун, дина хԝә бьдьне кӧ чаԝа Ԛануна Мусада * те кʹьфше, ԝәки Йаһоԝа бона щьмәʹта хԝә хәм дькә у һаш жь ԝана һәйә.
3. а) Чаԝа Рʹомайи 13:8-10-да те шьровәкьрьне, әм чь педьһʹәсьн дәрһәԛа Ԛануна Муса? б) Әме ве готареда щаба кʹижан пьрса пебьһʹәсьн?
3 Чахе әм Ԛануна Муса леколин дькьн, әм теда һʹьзкьрьна Йаһоԝайә мәзьн дьвиньн. (Бьхунә Рʹомайи 13:8-10.) Ве готареда әме тʹәне чәнд ԛануна шеԝьр кьн, кʹижан кӧ щьмәʹта Исраелрʹа һатьнә дайине, у щаба ван пьрса пебьһʹәсьн: Чьрʹа әм дькарьн бежьн, ԝәки Ԛанун сәр һʹиме һʹьзкьрьне һатә дайине? Чьрʹа әм дькарьн бежьн, ԝәки Ԛануне һәԛи дәʹԝа дькьр? Чаԝа мәрьвед хԝәйиһʹӧкӧм гәрәке Ԛанун бьдана хәбате? Ԛануне илаһи кʹе хԝәй дькьр? Щабед ԝан пьрса ԝе бәрдьлийе у һевийе бьдьнә мә, у мә һе незики Баве мә бькьн, йе кӧ мә һʹьз дькә (Кʹар. Шанд. 17:27; Рʹом. 15:4).
ԚАНУНА МУСА СӘР ҺʹИМЕ ҺʹЬЗКЬРЬНЕ БУ
4. а) Чьрʹа әм дькарьн бежьн, ԝәки Ԛануна Муса сәр һʹиме һʹьзкьрьне һатә дайине? б) Ль гора Мәтта 22:36-40, кʹижан тʹәми Иса кʹьфш кьр?
4 Әм дькарьн бежьн, ԝәки Ԛануна Муса сәр һʹиме һʹьзкьрьне бу, чьмки һʹьзкьрьн Йаһоԝа һелан дькә һәр тьшти бькә (1 Йуһʹн. 4:8). Йаһоԝа әԝ һʹәму ԛанун кьрә дӧ тʹәмийед сәрәкә, әԝ һәйә Хԝәде һʹьз бькьн, у мәрьва һʹьз бькьн (Ԛан. Кʹаһ. 19:18; Ԛан. Дщр. 6:5; бьхунә Мәтта 22:36-40.) Ләма жи һәр йәк жь 600 ԛануна у тʹәмийед дьн, кӧ дькʹәвьнә Ԛануне, мә дәрһәԛа һʹьзкьрьна Йаһоԝа һин дькьн. Ԝәрә әм жь ԝан ԛануна чәнд һәва шеԝьр кьн.
5, 6. Йаһоԝа дьхԝазә ԝәки жьн-мер ча бьн һьндава һәв, у әԝ һаш жь чь һәйә? Мәсәле биньн.
5 Амьн бьн жьн йан мере хԝәрʹа, у бона зарʹа хәм бькьн. Йаһоԝа дьхԝазә ԝәки жьн-мер ӧса ԛайим һәв һʹьз бькьн, ԝәки һʹьзкьрьна ԝан һʹәта-һʹәтайе бә (Дәстп. 2:24; Мәт. 19:3-6). Ԛави әԝ һәйә йәк жь хьрабийед лапә мәзьн, кʹижан кӧ мәрьве беһʹьзкьрьн дькә. Ләма жь Дәһә Тʹәмийа йа һʹәфта зьни ԛәдәхә дькьр (Ԛан. Дщр. 5:18). Әԝ «ль бәр Хԝәде» гӧнә йә у һьндава жьн йан жи мерда хьрабикә бехԝәдети йә (Дәстп. 39:7-9). Әԝед кӧ рʹасти ве хьрабийе тен, дькарьн һәла һе жи бь дәһа сала әви дәрди кӧ нәмами ԝан кьрьн, бир нәкьн.
6 Йаһоԝа һаш жь ве йәке һәйә, кӧ жьн-мер һьндава һәвдӧ ча ньн. Әԝи Исраеледа илаһи дина хԝә дьда ве йәке, ԝәки һьндава жьнада нәһәԛи нәйе кьрьне. Мере кӧ ԛәдьре Ԛануне дьгьрьт, ԝе жьна хԝә һʹьз кьра у бона мәʹнийед бьчʹук ԝе ле бәрʹнәда (Ԛан. Дщр. 24:1-4; Мәт. 19:3, 8). Ле һәрге проблемәкә мәзьн ортʹа ԝанда пешда дьһат у мер жьна хԝә бәрʹдьда, әԝи гәрәке кʹахаса жьнбәрʹдане бьда ԝе. Әԝе кʹахазе ле хԝәй дькьр, ԝәки бӧхдана нәвежьнә ԝе, кӧ йанчь әԝе ԛави кьрийә, ләма һатийә бәрʹдане. Хенщи ве йәке, пешийа кӧ мер кʹахаза жьнбәрʹдане бьда жьна хԝә, әԝи дьбәкә гәрәке тʹәви рʹуспийед шәһәр бьшеԝьрийа. Ԝи щурʹәйи, әԝ рʹуспи дькарьбун аликʹари бьдана жьн-мер, ԝәки һәв бен у зәԝаща хԝә хԝәй кьн. Ле чахе мере Исраели жь ԛәлпийа хԝә жьна хԝә бәрʹдьда, Йаһоԝа щара нәдькʹәтә нава ԝи шьхӧли, ле йәкә әԝи һесьред жьне дьдит у еша ԝе тʹәхмин дькьр (Малх. 2:13-16).
7, 8. а) Йаһоԝа чь тʹәми да де-бава? (Бьньһерʹә шькле рʹуйе журнале.) б) Әм чь дәрса педьһʹәсьн?
7 Ԛануне ӧса жи әʹйан дькьр, ԝәки Йаһоԝа гәләк хәм дькә бона һʹалхԝәшийа зарʹа. Йаһоԝа тʹәми да де-бава, ԝәки нә тʹәне һʹәԝщед физикида али зарʹа бькьн, ле алийе рʹӧһʹанида жи. Де-бав гәрәке һәр мәщал бьдана хәбате, сәва али зарʹа бькьрана кӧ әԝана Ԛануна Йаһоԝа фәʹм кьрана, ԛимәт кьрана, у Хԝәде һʹьз кьрана (Ԛан. Дщр. 6:6-9; 7:13). Мәʹник кӧ чьрʹа Йаһоԝа щьмәʹта хԝә щәза кьр, әԝ бу, кӧ әԝана һьндава зарʹада берʹәʹм бун (Йерәм. 7:31, 33). Де-бава гәрәке ӧса һʹәсаб нәкьрана кӧ зарʹед ԝан ьн у ча бьхԝәстана ӧса буна һьндава ԝанда, ле гәрәке ԝана фәʹм кьрана, кӧ зарʹ һәнә ча мьлкʹ, демәк пʹешкʹеш жь Йаһоԝа, кʹижан гәрәке ԛимәт кьрана у хԝәй кьрана (Зәб. 127:3).
8 Дәрс: Йаһоԝа дина хԝә дьдә жьн-мера, кӧ әԝана һьндава һәвда ча ньн. Әԝ дьхԝазә ԝәки де-бав зарʹед хԝә һʹьз бькьн у әԝ ԝе диԝана ԝан бькә, һәрге әԝана һьндава зарʹада хьраб бьн.
9, 11. Чьрʹа Йаһоԝа дәрһәԛа дьлһавьжийе ԛанун да?
9 Дьлһавьжийе нәкьн. Тʹәмийа пашьн жь Дәһә Тʹәмийа, дьлһавьжикьрьн ԛәдәхә дькьр, демәк чʹәʹве хԝә нәдьн сәр һәбука хәлԛе (Ԛан. Дщр. 5:21; Рʹом. 7:7). Йаһоԝа әԝ ԛанун да щьмәʹта хԝә сәва ԝана дәрсәкә фәрз һин кә. Ԝана гәрәке дьле хԝә хԝәй кьрана, демәк мьԛати фькьр у емосийед хԝә буна. Йаһоԝа занә ԝәки кьред хьраб, жь фькьр у емосийед хьраб дәстпедьбьн (Мәтʹлк. 4:23). Һәрге Исраелики бьһишта кӧ ԛәлпе хьраб бькʹәвә дьле ԝи, әԝ ида ԝе тʹәви мәрьва нә бь һʹьзкьрьн буйа. Мәсәла Даԝьд Пʹадша әве йәке әшкәрә дьдә кʹьфше. Бь рʹасти әԝ мәрьвәки һʹәйф бу, ле щарәке әԝи чʹәʹв бәрʹда жьна мәрьвәки дьн. Әԝ хԝәстьна ԝийә нәрʹаст, ԝи бьрә бәрбь гӧнә (Аԛуб 1:14, 15). Даԝьд тʹәви ԝе бенамуси кьр, у һьн жи хԝәст мере ԝе бьхапанда, ле чьмки нәһатә стандьне, әԝи мере жьньке кӧшт (2 Сам. 11:2-4; 12:7-11).
10 Чахе Исраелики әв тʹәми нәдьани сери, Йаһоԝа әԝ йәк заньбу, чьмки Әԝ дьла дьхунә (1 Дир. 28:9). Әԝе ԛануне щьмәʹта ԝи дьда фәʹмкьрьне, ԝәки әԝана гәрәке әԝ фькьред кӧ дькарьн ԝана бәрбь кьред хьраб бьвьн, жь һʹьше хԝә дәрхьн у бьтʹәрькиньн. Рʹасти жи Йаһоԝа Бавәки чьԛас билан у һʹьзкьрьн ә!
11 Дәрс: Йаһоԝа мәрьва тʹәне рʹува наньһерʹә, әԝ дьвинә дьле мә, демәк әм бь рʹасти чь щурʹәйи нә (1 Сам. 16:7). Әм нькарьн тʹӧ фькьр, емосийа у шьхӧләки жь ԝи вәшерьн. Әԝ нав мәда һʹӧнӧред баш дьгәрʹә у дьхԝазә әм ԝан һʹӧнӧра бал хԝә зедә кьн. Ле әԝ ӧса жи дьхԝазә, ԝәки әм контрол кьн у тедәрхьн ԝан фькьред нәрʹаст, кʹижан кӧ дькарьн мә бьвьн бәрбь кьред хьраб (2 Дир. 16:9; Мәт. 5:27-30).
ԚАНУНЕД КӦ ҺӘԚИ НИШАН ДЬКЬРЬН
12. Ԛануна Муса чь дьда кʹьфше?
12 Ԛануна Муса ӧса жи мә һин дькә, ԝәки Йаһоԝа һәԛийе һʹьз дькә (Зәб. 37:28; Иша. 61:8). Әԝи бона мә мәсәлә һишт, кӧ чаԝа һьндава һәвда һәԛ бьн. Чахе Исраелийа гӧрʹа ԝан ԛануна дькьрьн, йед кӧ Йаһоԝа дабу ԝан, Хԝәде кʹәрәма хԝә дьда ԝан. Ле чахе ԝана әԝ ԛанунед рʹаст у һәԛ пьшт гӧһе хԝәва давитьн, кӧл-дәрд дькʹьшандьн. Ԝәрә шеԝьр кьн дӧ тʹәмийед дьн жь Дәһә Тʹәмийа.
13, 14. Дӧ ԛанунед пешьн чь дәʹԝа дькьрьн, у чахе Исраелийа гӧрʹа ԝан ԛануна дькьрьн, чь кʹар дьстандьн?
13 Тʹәне Йаһоԝа бьһʹәбиньн. Дӧ ԛанунед пешьн жь Дәһә Тʹәмийа, жь Исраелийа дәʹԝа дькьр, ԝәки тʹәне Йаһоԝа бьһʹәбиньн у ԝанрʹа пешда гот, ԝәки сәре хԝә бәр тʹӧ пʹута данәйньн (Дәркʹ. 20:3-6). Ле әԝ тʹәми нә кӧ бона кʹара Йаһоԝа бун, ле бона кʹара ԝан бу. Чахе әԝана Йаһоԝарʹа амьн дьман, һьнге гәш дьбун у бәхтәԝар дьбун. Ле гава чʹәʹв дьданә мьләтед хәриб у хӧданед ԛәлп дьһʹәбандьн, кӧл-дәрд дькʹьшандьн.
14 Бьфькьрьн дәрһәԛа Кәнанийа. Әԝана дәԝса кӧ Хԝәдайе рʹаст у сах бьһʹәбандана, хӧданед бекер у мьри дьһʹәбандьн. Ахьрийа ве йәке әԝ бу, кӧ ԝана хԝә һʹәрьманд у ида тьштед бехԝәдети дькьрьн (Зәб. 115:4-8). Ԝана нава һʹәбандьна хԝәда тьштед бенамуси у мьрʹдарʹ дькьрьн, у берʹәʹмти зарʹ ԛӧрбан дькьрьн. Исраелийа жи чахе ԛануна Йаһоԝа пьшт гӧһе хԝәва давитьн у хӧданед ԛәлп дьһʹәбандьн, хԝә дьһʹәрьмандьн у малбәтед хԝәрʹа дәрд-кӧл дьаниньн (2 Дир. 28:1-4). Мәрьвед хԝәйиһʹӧкӧм жи чахе ԛанунед Йаһоԝа дәрһәԛа һәԛийе нәдьанинә сери, һʹӧкӧме хԝә алийе хьрабда у бона кʹара хԝә дьданә хәбате, илаһи сәр мәрьвед сьст у бехԝәйи (Һәзԛл. 34:1-4). Йаһоԝа пешда готә Исраелийа, ԝәки ԝе ԝана щәза кә, йед кӧ хьраби у нәһәԛийе бькьн һьндава жьн у зарʹед кӧ хԝәйе ԝан тʹӧнә (Ԛан. Дщр. 10:17, 18; 27:19). Ле чахе щьмәʹта Йаһоԝа амьн бу у һьндава һәвда һәԛ у рʹәʹм бун, әԝи әԝана кʹәрәм дькьрьн (1 Пʹадш. 10:4-9).
15. Әм чь дәрса һин дьбьн дәрһәԛа Йаһоԝа?
15 Дәрс: Йаһоԝа нәһәԛ нинә, һәрге кәсәк хԝә һʹәсаб дькә хьзмәткʹаре ԝи, ле принсипед ԝи пьшт гӧһе хԝәва давежә у зийане дьдә щьмәʹта ԝи. Ле Йаһоԝа мә һʹьз дькә у дьвинә чахе һьмбәри мә нәһәԛийе дькьн. Әԝ еша мә һе зедә тʹәхмин дькә, нә кӧ де еша зарʹа хԝә (Иша. 49:15). Рʹаст ә дьбәкә Йаһоԝа дәрберʹа тьштәки нәкә, ле ԝе ԝәʹдәда әʹсә диԝана ԝан хьраба бькә, йед кӧ хьрабийа хԝә һьндава мәрьва тʹобә накьн.
ԚАНУН ЧА ГӘРӘКЕ БЬДАНА ХӘБАТЕ
16-18. Ԛануна Муса дәрһәԛа кʹижан дәрәща бун, у әм жь ве йәке чь дәрсе һин дьбьн?
16 Ԛануна Муса дәрһәԛа гәләк дәрәщед ӧса бу, кӧ жийина һәр рʹожива гьредайи бун. Ләма жи гәләк фәрз бу, ԝәки меред әʹмьрда мәзьн, йед кӧ диԝана щьмәʹта Йаһоԝа дькьрьн, гәрәке бь һәԛийе бькьрана. Әԝана щабдар бун, ԝәки нә тʹәне ԝан пьрса сафи кьн, кʹижан кӧ һʹәбандьнева гьредайи бун, ле шәрʹ-дәʹԝа у ԛачахтийе жи. Дина хԝә бьдьнә чәнд мәсәлед жере.
17 Һәрге Исраелики кәсәк бькӧшта, әԝ гәрәке дәрберʹа нәһата кӧштьне. Пешийа кӧ рʹуспийед шәһәр сафи кьрана, кӧ гәрәке әԝ бе кӧштьне йан на, әԝана гәрәке әԝ дәрәщә кʹур леколин кьрана (Ԛан. Дщр. 19:2-7, 11-13). Рʹуспийа ӧса жи гәләк чәтьнайед малбәтада сафи дькьрьн, мәсәлә жь чәтьнайед һәбукева гьредайи һʹәта чәтьнайед ортʹа жьн-мерада (Дәркʹ. 21:35; Ԛан. Дщр. 22:13-19). Чахе рʹуспи һәԛ бун у Исраелийа жи гӧрʹа Ԛануне дькьрьн, һәр кәс кʹар дьстанд, у бь ве йәке щьмәʹте Йаһоԝа рʹумәт дькьр (Ԛан. Кʹаһ. 20:7, 8; Иша. 48:17, 18).
18 Дәрс: Әʹмьре мәда һәр дәрәщә бона Йаһоԝа фәрз ә. Әԝ дьхԝазә ԝәки әм һьндава мәрьвада бь һәԛ у һʹьзкьрьн бьн. У әԝ дина хԝә дьде кӧ әм чь дьбежьн у чь дькьн, һәрге жи әм тʹәне нә малда (Ибрн. 4:13).
19-21. а) Рʹуспи у һʹакьм һьндава щьмәʹта Хԝәде гәрәке ча буна? б) Ԛануне чь щурʹәйи мәрьв хԝәй дькьр, у жь ве йәке әм чь дәрсе һин дьбьн?
19 Йаһоԝа дьхԝәст ԝәки щьмәʹта ԝи чʹәʹв нәдьнә мьләтед кӧ незики ԝан дьжитьн. Ләма жи әԝи жь рʹуспийа у һʹакьма дәʹԝа дькьр, ԝәки Ԛануне рʹаст бьдьнә хәбате, у фьрԛийе нәкьнә ортʹа мәрьва. У әԝана гәрәке тʹәви щьмәʹта ԝи тʹӧ щар сәрт у берʹәʹм нибуна. Дәԝсе ԝана гәрәке һәԛи һʹьз кьра (Ԛан. Дщр. 1:13-17; 16:18-20).
20 Йаһоԝа һьндава щьмәʹта хԝә дьлшәԝат ә, у ләма әԝ ԛануна датинә сәва һьндава кәсәки нәһәԛи нәйе кьрьне. Мәсәлә, Ԛануне нәдьһишт ԝәки бӧхдана бавежьнә мәрьва. У изьна мәрьв һәбу бьзаньбуйа кʹе бӧхдан авитийә ԝи (Ԛан. Дщр. 19:16-19; 25:1). Әʹсә гәрәке лап кем дӧ шәʹдә һәбуна, ԝәки мәрьв бьһата диԝанкьрьне (Ԛан. Дщр. 17:6; 19:15). Ле бәʹса хәбәре Исраелики хьраби кьр, у тʹәне шәʹдәки әԝ дит, һьнге ԝе ча буйа? Әԝ тʹӧ щар гәрәке нәфькьрийа, кӧ ԝе бона кьре хԝә нәйе щәзакьрьне, чьмки Йаһоԝа дитьбу әԝи чь кьр. Малбәтеда, һʹӧкӧме бава һәбу, ле синоред һʹӧкӧме ԝан жи һәбу. Һьнә дәрәщада, чахе малбәтеда шәрʹ-дәʹԝ һәбун, рʹуспийед шәһәр щабдар бун, ԝәки бькʹәвьнә нава ԝи шьхӧли у сафикьрьна ахьрийе бькьн (Ԛан. Дщр. 21:18-21).
21 Дәрс: Йаһоԝа пе мәсәла хԝә нишан дькә, ԝәки әԝ тʹьме һәԛийе дькә (Зәб. 9:7). Әԝ ԝана кʹәрәм дькә йед кӧ бь амьни ԛанун у принсипед ԝи тиньн сери, ле йед кӧ һʹӧкӧме хԝә хьрабийеда у бона кʹара хԝә дьдьнә хәбате, ԝана щәза дькә (2 Сам. 22:21-23; Һәзԛл. 9:9, 10). Һьнәк хьрабийе дькьн, у ӧса те кʹьфше кӧ әԝана найенә щәзакьрьне, ле чахе Йаһоԝа сафи дькә кӧ ида ԝәʹдә йә, әԝ әʹсә диԝана ԝан дькә (Мәтʹлк. 28:13). У һәрге әԝана гӧне хԝә нәйньн рʹуйе хԝә, ԝе зутьрәке фәʹм бькьн кӧ «тьштәки тьрсәһез ә кӧ мәрьв бькʹәвә дәсте Хԝәдайе жиндар» (Ибрн. 10:30, 31, ИМ).
ԚАНУНЕ ИЛАҺИ КʹЕ ХԜӘЙ ДЬКЬР?
22-24. а) Ԛануне илаһи кʹе хԝәй дькьр, у әм дәрһәԛа Йаһоԝа чь педьһʹәсьн? б) Кʹьтеба Дәркʹәтьн 22:22-24-да, кʹижан тʹәми һәнә?
22 Ԛануне илаһи әԝ мәрьв хԝәй дькьрьн, хԝәйе кʹижана тʹӧнә бу, мәсәлә, етʹима, жьнәбийа у хәриба. Һʹакьмарʹа ԛанунеда һатә готьне: «Һәԛийа хәриб йан сеԝи нәтʹәрʹьбинә у кʹьнща жьнәбийе кʹәфил һьлнәдә» (Ԛан. Дщр. 24:17). Йаһоԝа илаһи бона ԝан мәрьва хәм дькьр, йед кӧ нав щьмәʹтеда сьст бун у пьшта ԝан тʹӧнә бу. У Йаһоԝа әԝ мәрьвед кӧ һьндава ԝан сьстада хьраб бун, щәза дькьр. (Бьхунә Дәркʹәтьн 22:22-24.)
23 Ԛануне ӧса жи нәфәред малбәте хԝәй дькьр, чьмки ԛәдәхә дькьр һәләԛәтийа сексуали ортʹа нәфәред маледа у мәрьвед незик (Ԛан. Кʹаһ. 18:6-30). Бона мьләтед хәриб кӧ дор бәре Исраелийа бун, ве йәкеда тьштәки хьраб тʹӧнә бу, ле бона щьмәʹта Йаһоԝа әԝ тьштәки мьрʹдарʹ у һʹәрам бу.
24 Дәрс: Йаһоԝа дьхԝазә ԝәки әԝед кӧ щабдарийа ԝан һәйә, бь һʹьзкьрьн бьн һьндава ԝан һʹәмуйада, бона кʹижана әԝана щабдар ьн. Бәр чʹәʹве Йаһоԝа рʹәш ә зорбәтийа сексуали, у әԝ дьхԝазә ԝәки илаһи һʹәму мәрьвед бепьшт, бенә хԝәйкьрьне у һьндава ԝанда һәԛ бьн.
ԚАНУН «СИЙА ԜАН ТЬШТЕД ԚӘНЩ Ә, КʹИЖАНӘ КӦ ТЕН»
25, 26. а) Чьрʹа әм дькарьн бежьн ԝәки һʹьзкьрьн у һәԛи мина һәԝе у әʹмьр ә? б) Готара дьнда жь ве рʹеза готара, әме дәрһәԛа чь шеԝьр кьн?
25 Һʹьзкьрьн у һәԛи мина һәԝайе у әʹмьр ә, у сәр әʹрде әԝ һәрдӧ тьшт бей һәв набьн. Чахе әм дӧдьли ниньн, ԝәки Йаһоԝа һьндава мәда бь һәԛийе йә, һʹьзкьрьна мә һьндава ԝида мәзьн дьбә. У һәрге әм Хԝәде у принсипед ԝийи рʹаст һʹьз бькьн, әме тʹәви мәрьва жи бь һʹьзкьрьн у һәԛ бьн.
26 Ԛануна Муса әʹмьр да һәләԛәтийа ортʹа Йаһоԝа у Исраелийа. Ле чахе Иса әԝ Ԛанун ани сери, щьмәʹта Хԝәде ида гәрәке бьн ве Ԛанунеда нибуйа. У әв Ԛанун дәԝса тьштәки һе баш һатә гӧһастьне (Рʹом. 10:4). Паԝлосе шанди дәрһәԛа Ԛануне гот, ԝәки әԝ «сийа ԝан тьштед ԛәнщ ә, кʹижанә кӧ тен» (Ибрн. 10:1). Готара дьнда кӧ жь ве рʹеза готара йә, әме шеԝьр кьн дәрһәԛа һьнә жь ԝан тьштед ԛәнщ, у ӧса жи пебьһʹәсьн кӧ чьрʹа фәрз ә щьвата Мәсиһитида һʹьзкьрьн у һәԛи һәбә.
КʹЬЛАМА 109 Һәвдӧ Ԛәԝи Һʹьз Бькьн
^ абз. 5 Әва готара пешьн ә жь рʹеза готара йа чар пʹари. Ԝан готарада ԝе бе шеԝьркьрьне, кӧ чьрʹа әм гәрәке дӧдьли нәбьн, ԝәки Йаһоԝа бона мә хәм дькә. Се готаред дьн ԝе «Бьрща Ԛәрәԝьлийеда» йа мәһа Гӧлане, сала 2019-да дәркʹәвьн. Наве ԝан готара ԝе ӧса бә: «Һʹьзкьрьн у Һәԛи Щьвата Мәсиһитида», «Һʹьзкьрьн у Һәԛи Чахе Рʹасти Хьрабийе Тен», у «Бәр Дьле Ԝанда Ԝәрен, Һьндава Кʹижанада Хьраби Һатийә Кьрьне».
^ абз. 2 ГОТЬН КӦ ҺАТӘ ШЬРОВӘКЬРЬНЕ: Йаһоԝа бь сайа Муса 600 ԛануна у тʹәмийа зедәтьр да Исраелийа, кʹижан кӧ тенә навкьрьне «Ԛанун», «Ԛануна Муса» у «тʹәми».