1, 2. Paulusip angalanissani sooq ernumas­sutigisimasinnaavaa?

 FESTUSI Paulusimut ima oqarsimavoq: “Kaasarimukassaatit.” (ApS 25:12) Taamaattumik Paulusip eqqarsaatigisimassavaa kaasarimukaruni qanoq pineqas­sanerluni. Paulusi ukiuni marlunni parnaarus­saaqqanikuugami Romamut angalanera allannguutaassaaq. Arlaleriarlunili imarsior­tareersimavoq, angalanerillu nuanner­tuaannarsiman­ngillat. Taamaattumik angalanissani kaasarimullu sassarnissani pillugit isumakuluuteqarsimasinnaavoq.

² Paulusi arlaleriarluni imaani ulorianar­torsior­tarsimavoq. ‘Pingasoriarluni umiusimavoq aamma ulloq unnuarlu imaannarsuarmi tissukarsimalluni.’ (Kor 2. 11:25, 26) Angalanerlu una oqaluus­sisartutut angalasar­neranit allaanerussaaq. Maannami Paulusi Cesariiamiit Romamut parnaarussatut ungasis­sorujus­suarmut – tassa 3.000 kilometerit sinnerlugit – angalassaaq. Ajornani apuutissava? Apuutis­sagaluarunilu toqumut eqqartuun­neqassava? Eqqaamajuk taamani nunarsuarmi naalakkersuisuni pissaaneqar­nerpaamit eqqartuun­neqartus­saammat.

3. Paulusip suna aalajangiusimavaa, kapitalimilu matumani suna sammissavarput?

³ Paulusi pillugu paasisaqangaatsiareeravit isumaqarpit nalaassin­naasani eqqarsaatigival­laarlugit neriuutaaruttoq? Ilimanan­ngilluinnarpoq! Nalunngilaa ajornar­torsiorumaarluni, kisianni qanorpiaq ajornar­torsius­sanerluni naluaa. Paulusip nalunngilaa iliuuseqarfigisin­naanngisaminik isumakuluuteqarneq iluaqutaanavian­ngitsoq. Aamma isumakuluuteqarneq pissutigalugu oqaluus­sinermini nuannaarun­naarusunngilaq. (Mat 6:27, 34) Paulusip nalunngilaa Jehovap piumasarigaa Guutip kunngeqarfia pillugu nutaarsiassat nuannersut sapinngisaminik oqaluus­sissutigissagai, allaat naalakkersuisunut. (ApS 9:15) Qanorluunniit pisoqas­sagaluarpat Paulusip tamanna naammas­siniarpaa. Uagut aamma  taamaaliorusuppugut. Taamaattumik maanna Paulusip Romamut angalanera tamannalu qanoq ilinniarfigisin­naaneripput sammissavagut.

4. Paulusi umiarsuarmut qanoq ittumut ilaava, kikkullu angalaqatigai?

⁴ Romamiut sakkutuuinut naalagaasumut Juuliusimut Paulusi parnaarussallu allat nakkutigitin­neqarput. Taannalu aalajangerpoq umiarsuarmut niuffagiummut, Cesariiamut tikissimasumut, ilaassasut. Umiarsuaq umiarsualivimmit Adramuutimeersuuvoq. Umiarsualivillu taanna qeqertami Lesbosimi illoqarfiup Mityliinip akiani Aasiaaqqap kitaata sineriaaniippoq. Umiarsuaq Paulusip ilaaffigisaa avannamukariarluni kimmut ingerlassaaq umiarsualivinni aqqusaak­kaminni usilersor­neqartas­salluni. Umiarsuit taamaattut inunnik, ingammik parnaarussanik, ilaasoqar­nissaminnut sanaajun­ngillat. (Takuuk ungalusaq “ Imarsiorneq umiarsuillu niuffagiat”). Qujanartumik Paulusip pinerluttut kisiisa angalaqatigisus­saanngilai. Minnerpaamik uppeqatini marluk – Aristarkusi Lukkarsilu – angalaqatigai. Lukkarsillu soorunami oqaluttuaq allappaa. Naluarput Lukkarsi Aristarkusilu nammineq akiliillutik ilaasimanersut imaluunniit Paulusimut ikiortissatut akeqanngitsumik ilaasimanersut. – ApS 27:1, 2.

5. Siidonnimi Paulusi kikkunnik peqateqar­nissamut periarfis­saqarpa, tamannalu uagut qanoq ilinniarfigisin­naavarput?

⁵ Ullormi ataatsimi avannamut 110 kilometerit missaattut isorartutigisumut angalareerlutik Siidonnimut, Syriap sineriaaniittumut, tulapput. Juuliusip Paulusi pinerluttutut pinngilaa, immaqa Paulusi Romamiuummat pisuussuteqarneralu uppernarsar­neqarsimanani. (ApS 22:27, 28; 26:31, 32) Taamaattumik Paulusip umiarsuarmit niulluni kristumioqatiminukarnissaa Juuliusip akueraa. Paulusi sivisuumik parnaarus­saasimammat qatanngutit taassuminnga isumassuisin­naanertik nuannaarutigingaarsimassavaat. Qaqugukkut illit asannillutit inoroorsaar­tarsinnaavit? Inoroorsaartaruit aamma illit qiimmas­saatigissavat. – ApS 27:3.

6-8. Paulusikkut Siidonnimit avalakkamik sumukarpat, Paulusilu oqaluus­sinissaminut qanoq periarfis­saqalersimagunarpa?

⁶ Siidonnimit avalakkamik nuna sinerlugu avannamukarput, Kiliikia avaqquppaat illoqarfik Paulusip peroriar­torfigisaa Taarsusi ungasinnagu. Lukkarsip allanik aqqusaagaqarsimanerlutik eqqaanngilaa, allapporli ‘assorsimallutik’. (ApS 27:4, 5) Takorloorsin­naavarput Paulusi angalanermini sapinngisaminik nutaarsiassanik  nuannersunik oqaluus­sisimassasoq. Ilimanarpoq parnaarus­saaqatiminut, umiarsuarmi inuttaasunut, sakkutuunut tulaffigisaminnilu naapitaminut oqaluus­sisarsimassasoq. Uagut aamma oqaluus­sinissatsinnut periarfissat tamaasa atortarpagut?

⁷ Illoqarfimmut umiarsualivilimmut Myramut, Aasiaaqqap kujammut sineriaaniittumut, tikipput. Tassani Paulusikkut umiarsuarmut Romaliar­tussamut ikipput. (ApS 27:6) Taamani Romami najugaqartut qajuusiassat pisariaqar­titamik amerlanersaat Egyptenimit pisarpaat, taamaattumik qajuusiassanik usisartut Egyptenimeersut Myramut tulattarput. Juuliusi taama ittumik umiarsuas­sarsiorpoq, nassaaramilu sakkutuut parnaarussallu ikitippai. Umiarsuaq taanna ilaaffigisaannit siullermit anginerujus­suusimassaaq. Qajuusiassanik useqarlunilu inunnik 276-inik – umiarsuup inuttaanik, sakkutuunik, parnaarussanik ilimanar­tumillu Romaliartunik allanik – ilaasoqarpoq. Umiarsuarmut tamatumunnga ikigamik Paulusip oqaluus­siffigisinnaasai amerlanerulerput, qularnan­ngitsumillu periarfissani atorluarsimassavaa.

⁸ Taava Kniidusimut Aasiaaqqap kujammut kimmut isuaniittumut ingerlaarput. Oqumigaar­tilluni ullup ataatsip iluani tassunga apuuttoqarsin­naagaluarpoq. Lukkarsili ima allappoq: “Ullorpassuarni arriitsumik ingerlaareerluta Kniidusimut tikeqqarpugut.” (ApS 27:7a) Sila ajorseriarmat angalaarneq ajornar­nerulerpoq. (Takuuk ungalusaq “ Immami Akullersuarmi anorit sammivii”). Assormata malissiormatalu angalanerat qanoq nuanniitsigisimassasoq takorlooriaruk.

9, 10. Paulusikkut Kretap eqqaani qanoq ajornar­torsiorpat?

⁹ Umiarsuup naalagaa Kniidusimiit kimmut ingerlaniaraluarpoq, Lukkarsili allappoq ‘oqumillutik ingerlan­nginnamik’ taamaaliorsin­naanatik. (ApS 27:7b) Umiarsuup nuna ungasil­ligamiuk anorimit avannaq-kippasissumit kujammut tissukar­tinneqarpoq, immaqa sukkasoorujus­suarmik. Soorlu siusinnerusukkut umiarsuarmi allami qeqertap Cypernip oqquatigoorsimasut maanna qeqertap Kretap oqquatigoorput. Kretap kangiata isua Salmuuni qaangereermassuk anori atoruminar­nerulerpoq. Sooq? Qeqertaq kujaqqullugu oqumigaaleramik. Malissiorpal­laarunnaaramik umiarsuarmiittut eqqissial­lassimassapput. Umiarsuulli inuttaasa nalunngilaat ukiulersoq tassanilu imaatigut angalaneq navianarsissasoq. Ernumanis­saminnut pissutis­saqarluarput.

¹⁰ Lukkarsi ima allappoq: “Qeqertaq sinerlugu ingerlaar­niarsarereerluta Umiarsualivigissunik taaneqar­tartumut … pivugut.” Allaat oqumigaaraluarlutik umiarsuaq aqukkuminaatsippaat. Taamaattumik avannamut saanngin­nerminni kangerliumanermi oqquiffis­sarsigamik kisarput. Qanoq sivisutigisumik tassaniippat? Lukkarsi allappoq ‘ullorpassuarni’ tassaniillutik. Tassaniin­neralli sivitsor­toorsinnaavoq, septembarimimi oktobarimilu imarsiorneq navianar­nerulertarpoq. – ApS 27:8, 9.

11. Paulusip umiarsuarmiittut qanoq siunnersorpai, sunali aalajangiun­neqarpa?

¹¹ Paulusi siunnersueq­quneqarpoq, immaqa Immakkut Akullersuakkut angalasarsimanera pissutigalugu. Siunnersuutigaa kisarfim­minniigin­nassasut. Ingerlaan­narniarunimmi “usinik umiarsuarmillu”, immaqalu allaat inuunermik, annaasaqarnermik kinguneqarsinnaavoq. Aquttorli umiarsuarmillu piginnittoq ingerlarusupput, immaqa misigigamik sumiiffimmut isumannaan­nerusumut apuuttariaqarlutik. Juuliusip tusarnaarpai, amerlanerus­suteqartullu siunnersuutigaat umiarsualivimmut Føniximut, Kretap sineriaaniittumut, apuunniarsarissasut. Immaqa tassani anginerusumik umiarsualiveqarpoq ukiiffigis­sallugu piukkun­narnerusumik. Taamaattumik kujasimmik anorsaalermat aallarput. – ApS 27:10-13.

12. Kretamiit aallareerlutik imarsiortut qanoq navianar­torsiorpat, umiarsuullu inuttaasa umiiarnissartik qanoq pinngitsoor­tinniarsaraat?

¹² Taava avannamik kangisissumik “sakkortuumik assarnilerpoq”. Umiarsualivigissumit 65 kilometerit missaattut ungasitsigisumiittoq “qeqertaaraq Kauda” oqquiffigigal­larpaat. Umiarsuulli  kujammut tissukariarluni Afrikap sineriaata eqqaani sioraan­naasuni naqqanninnissaa aarlerivaat. Taamatut pisoqan­nginniassammat umiarsuup inuttaasa umiatsiaaraq kalitartik amuulerpaat. Umiatsiaararli immassimalluni ulikkaarunarmat amoorneq sapingajappaat. Taava umiarsuup timitaa qajannaal­lisarniarlugu allunaasarsuarnik kaajallallugu qilersorpaat. Taava tingerlaat aqqarpaat umiarsuarlu assumut sammitin­niarlugu ilungersorlutik. Takorlooriaruk misigisaq tamanna qanoq sakkortutigisimassasoq! Tassami ‘anorersuarmat malissuarnit qaararneqar­tuarput’. Umiarsuaq oqilisar­niarlugu ullut pingajuanni umiarsuup atortui eqqalerpaat. – ApS 27:14-19.

13. Anorersuar­tillugu umiarsuarmiittut qanoq issimassappat?

¹³ Ilaasut sioorasimassaqaat. Paulusikkulli siooran­ngillat. Jiisusip siusinnerusukkut Paulusi neriorsor­nikuuaa Romami oqaluus­sissasoq. (ApS 19:21; 23:11) Tamannalu inngilimit kingusin­nerusukkut oqaatigeq­qinneqarpoq. Sapaatilli-akunnerini marlunni anorersuar­tuarpoq. Sialliin­naavimmat qulisimajuarmallu seqineq ullorissallu takuneqarsin­naanngillat. Taamaattumik aquttoq sumiissusersiorsin­naanngilaq. Aamma ilimananngilaq nererusus­suseqar­toqassasoq, tassami qiianaqaaq, siallerpoq, merianngupput siooral­lutillu.

14, 15. (a) Paulusip sooq siusinnerusukkut siunnersuutini umiartoqatiminut eqqaavaa? (b) Paulusip oqaasiisa isumalluarnartut sunik eqqaasip­paatigut?

¹⁴ Paulusi umiartoqatimi akorngannut sassarpoq. Siusinnerusukkut siunnersuutini eqqaavaa, kisianni imaanngitsoq ima oqarniarlunilusooq: ‘Oqarfigigaluarpassimi.’ Pisimasulli uppernarsarpaat siunnersuutai maleruagassaasut. Taava oqarpoq: “Arlarsi kinaluunniit ajunaas­sanngimmat isumalluaqquassi, umiarsuarli kisimi annaaneqassaaq.” (ApS 27:21, 22) Oqaasii umiarsuarmiittut tuppallersaatigisimassavaat! Paulusip aamma nuannaarutigisimassavaa Jehovap isumalluar­nartumik oqariar­tuuteqar­timmani. Eqqaamajuk Jehovap inuit tamaasa immikkut soqutigigai naleqar­tillugillu. Apustili Petrusi ima allappoq: ‘Jehovap inuit tamaasa suujunnaarsitaanatik peqqissiminissamut periarfis­sikkusuppai.’ (Pet 2. 3:9) Taamaattumik sapinngisamik amerlanerpaanut neriuut pillugu oqaluttuar­nissarput nukinginnarpoq. Oqaluttuuk­kutsigimmi annaanneqarsin­naassapput.

¹⁵ Ilimanarpoq umiarsuarmiittut Guutip siunissamut neriorsuutaa pillugu Paulusimit oqaluus­siffigineqarsimassasut. (ApS 26:6; Kol 1:5) Maannalu umiiarnissartik annilaan­ngatigerut­torlugu Paulusi ima oqarmat aniguiumaar­nerminnik neriuuteqalerput:  ‘Unnuaq Guutip kiffartorfigisama inngilia saninniippoq oqarlunilu: “Paulusi, erseqinak. Kaasarimut sassartitaassaatit, aamma Guutip umiartoqatitillu tamassi annaatis­savaasi.” Taamaattumik angutit, isumalluaritsi, upperigakkumi oqarfigineqarnittut Guuti iliorumaartoq. Qeqertamili naqqannik­kumaarpugut.’ – ApS 27:23-26.

16, 17. (a) Susoqar­tillugu Paulusi qinua, qanorlu sunniuteqarpa? (b) Paulusip siulittuutaa qanoq eqquuppa?

¹⁶ Sapaatit-akunnerisa marluk iluanni 870 kilometerit missaattut tissukar­nerminni umiarsuarmiittut nuanniil­liungaarput. Maannali umiarsuup inuttai nunamut qanillisoripput, immaqa mallit sissamut qaarartut tusaasin­naagamikku. Aquatigut kisarput tissukar­nissartik aarlerigamikku umiarsuarlu sissamut siuatigut naqqannitsik­kusukkamikku. Taava umiartortut niuniaraluarput, sakkutuunilli unitsin­neqarput. Paulusimmi sakkutuut naalagaat sakkutuullu ima oqarfiginikuuai: “Angutit ikku umiarsuarmiigin­nanngippata annaanneqarsin­naanngilasi.” Umiarsuaq maanna  aalaval­laarunnaarmat Paulusip umiarsuarmiittut tamaasa nereqquai aniguinis­saannillu neriorsoq­qissaarlugit. Taava tamaasa tusaatillugit Guutimut qujavoq. (ApS 27:31, 35) Qujaniummik qinunermigut Lukkarsimut, Aristarkusimut uagutsinnullu maligas­siuivoq. Illit allat tusaatillugit qinnutitit qiimmas­saataal­lutillu tuppallersaataasarpat?

¹⁷ Paulusi qinoreermat “tamarmik isumallualerput nerilerlutillu”. (ApS 27:36) Umiarsuaq itsiner­tuallaan­nginniassammat oqilisar­niarlugu qajuusiassat usitik imaanut eqqalerpaat. Qaammarmat kitsat allunaasartaat kiperiarlugit aquutit qilerus­saarpaat. Siuanilu tingerlaat amuaat umiarsuaq naqqannitsin­niarnerani aqussin­naanias­sagamikku. Umiarsuaq immaqa sioraan­naasumut marullum­mulluunniit tummat siua kappuppoq. Aqualu malissuarnit aseruatiter­neqarpoq. Sakkutuut ilaasa parnaarussat qimaaqinammata toqorar­niaraluarpaat. Juuliusimilli taamaalioq­quneqan­ngillat. Peqqusivoq umiarsuarmiittut sissamut nalussasut arlaannil­luunniit puttaquteqarlutik nunap tungaanut tissukassasut. Paulusip siulittuutigisaa eqquuppoq – inuit 276-it aniguipput. Aap, “tamarmik isumannaatsumik nunamut pipput”. Sumiippalli? – ApS 27:44.

18-20. Maltamiut qanoq inussiar­nisaarpat, tupinnar­tumillu qanoq pisoqarpa?

¹⁸ Paasivaat Siciliap kujataani qeqertamut Maltamut nunnissimallutik. (Takuuk ungalusaq “ Malta sumiippa?”) Maltamiunit allamiutut oqaasilinnit ‘assut inussiar­nisaarfigineqarput’. (ApS 28:2) Maltamiut ikumatitaliormata masattorujus­suullutik qiiasut kissakkiartorput, naak sialleraluarlunilu nilleraluartoq. Taava tupinnartumik pisoqarpoq.

 ¹⁹ Paulusi ikiuukkusukkami qisussat katersukkani ikumatitamut ilivai. Taamaalior­tillugu pulateriaarsuk toqunartulik ikumatitamit anillappoq assaatigullu kiillugu. Maltamiut isumaqarput tamanna guutinit pillaataasoq. a

²⁰ Maltamiut takugamikku Paulusi kiitittoq naatsorsuutigaat ‘pullattuussasoq’. Qinerlerfissiaq naapertorlugu oqaaseq grækerisooq ‘pullattoornermik’ nutserneqartoq nakorsaanermut tunngas­suteqarpoq. Lukkarsi nakorsaagami taamatut allannera tupinnanngilaq. (ApS 28:6; Kol 4:14) Paulusilli pulateriaarsuk issugiuppaa ajoqusernanilu.

21. (a) Lukkarsip eqqoqqis­saartumik allaatigin­nittarneranik assersuuteqarit. (b) Paulusi qanoq tupinnar­tuliorpa, Maltamiullu qanoq qisuariarpat?

²¹ Arlalinnik nunaatilik pisuujusoq Publiusimik atilik tassani najugaqarpoq. Taanna Romamiuugunarpoq, imaassin­naavorlu Maltami oqartus­saassuseqar­nerpaajusoq. Lukkarsip ‘qeqertami angummik akimanerpaamik’ taavaa. Taaguullu taanna kigartorlugit allagar­taliussani marlunni allassimasoq nassaarineqarsimavoq. Taassuma Paulusikkut ulluni pingasuni inoroorsaarfigivai. Publiusilli ataataa napparsimavoq. Lukkarsip eqqoqqis­saartumik nappaataa allaatigivaa. Allappoq “kissarneqarluni aattalimmillu timmittarluni nalasoq”. Nappaataanut ersiutit allaatigeq­qissaarpai oqaatsit nakorsaanermut tunngasut atorlugit. Paulusip qinnuteriarlugu attorpaa ajorunnaarsillugulu. Maltamiut tupinnartuliaq tupigusuutigingaaramikku napparsimasortaasa Paulusi ornittalerpaat ajorunnaarsin­neqarlutillu. Aamma Paulusikkut angalanerminni iluaqutis­saannik tunissuteqarput. – ApS 28:7-10.

22. (a) Lukkarsip Romamut angalaneq pillugu allaatigin­ninnera professorimit qanoq nersualaar­neqarpa? (b) Kapitalimi tulliuttumi suna sammissavarput?

²² Paulusip angalanera sammeqqam­misarput eqqoqqis­saartumik ilumoor­tumillu allaatigineqarpoq. Professori ima oqarpoq: “Lukkarsip allataa una Biibilimi oqaluttuat takorlooruminar­nerpaat ilagivaat. Kristumiut siulliit nalaanni imarsiorneq Immallu Akullersuup kangisissuani pissutsit allaatigineqaq­qissaarmata ullorsiutinik tunngaveqarnerat ilimanarpoq.” Paulusi angalaqatigitillugu Lukkarsip nalaattakkatik sorpassuit ullorsiutimini allattarsimasinnaavai. Kiisami Paulusilu Romamut apuummata qanoq pisoqarpa? Paasiniariartigu.