Jehovap oqaasia uumavoq

Ezrap allagaanit pingaarnersat

EZRAP ALLAGAI Nalunaarsuutit aappaat naammat aallartipput. Allakkanik taakkuninnga allattup, palasi Ezrap, aallarniutigalugu oqaluttuaraa Perserit kunngiata juutinik aallarunneqarsimasunik amiakkuusunik nunaminnut utersinnaalersitsisumik peqqussuteqarnera. Ezrap nunap inuinit mingutsinneqarsimasut minguiarneqarsinnaalersinniarlugit iliuuseqarnera naggataatigut oqaluttuarineqarpoq. Allakkani ukiut 70-it ingerlanerini — 537-miit 467-ip u.n.s. tungaanut — pisimasut oqaluttuarineqarput.

Ezrap allakkat taakku allakkamigit erseqqissumik anguniagaqarsimavoq: Jehovap innuttaminik Babylonimi tigusaaqqasunik aniguisitsinermigut Jerusalemimilu pallorfiginninnermik ilumoortumik pilersitseqqinnermigut neriorsuutiminik qanoq piviusunngortitsineranik ersersitsinissaq. Taamaammat Ezrap pisimasut anguniakkamut tamatumunnga tunngasut kisiisa allaaserai. Ezrap allagaani oqaluttuarineqarpoq naalaffik qanoq sanaqqinneqarnersoq Jehovamillu pallorfiginninneq qanoq pilerseqqinneqarnersoq Guutip innuttai akerlilersorneqarlutillu kukkusaqattaaraluartut. Pisimasoq uagutsinnut soqutiginaateqaqaaq uaguttaaq pilersitseqqinnerup nalaani inuugatta. Inuppassuit ’Jehovap qaqqaanukaapput’, ungasinngitsukkullu „[Jehovap] naalannassusianik ilisimasaqarnerup nuna immissavaa [tamakkissavaa, 1990]“. — Esaja 2:2, 3; Habakkuki 2:14.

NAALAFFIK SANAQQINNEQARTOQ

(Ezra 1:1–6:22)

Kyrosip kiffaanngissuseqalernissamik peqqussuteqarnerata kingunerisaanik juutit aallarunneqarsimasut 50.000-it naalagaatitamit Zerubabbelimit, imaluunniit Sheshbassarimit, siulersorneqarlutik Jerusalemimut uterput. Juutit nunaminnut utertut pilliivik erniinnaq sanavaat Jehovamullu pilliisalerlutik.

Aappaaguani Israelikkut Jehovap illua toqqaviliorpaat. Akeqqat sanaqqiineq unitseriaqattaarpaat, naggataatigullumi kunngip naalakkiineratigut unitsippaat. Naalaffiliornissaq inerteqqutigineqaraluartoq pruffiitit Haggajip Zakariallu inuiaat kajumissaarpaat naalaffiliorneq aallarteqqeqqullugu. Perserit peqqussutaannut allanngortitassaanngitsumut, Kyrosip peqqussutigeqqaagaanut, akerliunissartik qunugalugu akeqqat tunuarsimaarput. Pisortatigoortumik misissuisitsisoqarmat „Guutip illua Jerusalemimiittoq“ pillugu Kyrosip peqqussutaa saqqummiunneqarpoq. (Ezra 6:3) Suliaq ingerlalluarpoq naammassineqarlunilu.

Allassimaffiit pillugit apeqqutit akineqartut

1:3-6 — Israelikkut nunaminnut utinngitsut uppernermikkut sanngiitsuuppat? Immaqa Israelikkut ilaat Jerusalemimut utinngitsoorput pigisaleritunertik pallorfiginninnermilluunniit ilumoortumik pingaartitsivallaannginnertik pissutigalugu, tamarmilli taamaanngillat. Eqqarsaatigisariaqarpoq Jerusalemimut angalaneq 1600 kilometerisut isorartutigisoq qaammatinik sisamanik tallimanilluunniit sivisussuseqarmat. Aamma nuna ukiuni 70-ini inoqarsimanngitsoq nuuffigissagaani sanaqqissagaannilu timikkut nukittoorsuusariaqarpoq. Taamaammat qularnanngitsumik ilaat artornartunik atugaqarneq, soorlu nappaateqarneq, utoqqalineq  ilaqutariittullu pisussaaffeqarneq pissutigalugit utersimanngillat.

2:43 — Naalaffimmi kiffat kikkuugamik? Inuiaat taakkua naalaffimmi inussiatut kiffatulluunniit kiffartortut Israelikkuunngitsunik naggueqarput. Taakkua ilaat Josuap nalaani Gibeonimiut allallu ’Daavip naalagartaasalu Levikkunnut kiffartortunngortissimasaasa’ kinguaaraat. — Ezra 8:20.

2:55 — Salomop kunngikkormiortaasa kinguaavi kikkuugamik? Taakku tassaapput Israelikkuunngitsut Jehovamut kiffartornermi immikkut suliassinneqarsimasut. Taakkua naalaffimmi pisortaqarfimmiluunniit allakkanik ilisimasutut allaqqiisartutulluunniit kiffartorsimasinnaapput.

2:61-63 — Urimi Tummimilu, Jehovamit akissutisinissaq pisariaqartinneqaraangat atorneqartartut, aallarunneqarsimasunit nunaminnut utertunit atorneqarsinnaappat? Palasinut kinguaajunerartut, tamatumunngali uppernarsaatissaqanngitsut, Urimi Tummimilu atorlugit siuaasamik kikkuuneri uppernarsartissinnaasimagaluarpaat. Ezrap tamanna periarfissatut eqqaaginnarpaa. Pisimasumili tamatumani kingusinnerusukkulluunniillu Urimip Tummimillu atorneqarsimanerannik Biibilimi oqaluttuaqanngilaq. Juutit oqaluttuatoqaat naapertorlugit naalaffik ukiumi 607-imi u.n.s. aserorneqarmat Urimi Tummimilu tammarput.

3:12 — Sooq „utoqqaat [Jehovap] naalaffianik siullermik angumersisimasut“ qiappat? Angutit taakkua naalaffik alutornartoq Salomop sanaava eqqaamavaat. Naalaffiup nutaap toqqavia maanna takusaat naalaffimmut eqqaamasaannut sanilliullugu „suunngitsutut ippoq“. (Haggaji 2:2, 3) Ilungersorunik naalaffik alutornarsimaneratut alutornarsiseqqissinnaassavaat? Nukillaajallassimassapput taamaattumiguna qiasut.

3:8-10; 4:23, 24; 6:15, 16 — Naalaffiup sanaqqinneqarnera ukiunik qassinik sivisussuseqarpa? Naalaffiup tunngavia ukiumi 536-mi u.n.s. inerneqarpoq — taakkua Jerusalemimut pinerisa „kingorna ukioq qaangiuttoq“. Kunngip Artaxerxesip nalaani naalaffiliorneq ukiumi 522-mi u.n.s. unitsinneqarpoq. Ukiup 520-p u.n.s., kunngip Dareiosip ukiut naalakkersuiffiisa aappaata, tungaanut naalaffiliorneq inerteqqutaavoq. Naalaffik taassuma ukiut naalakkersuiffiisa arfernganni, imaluunniit ukiumi 515-imi u.n.s., inerneqarpoq. (Takuuk ungalusaq „Perserit kunngii 537-imiit 467-imut u.n.s.“) Taamaammat naalaffiliorneq ukiut 20-t missiliorlugit sivisussuseqarpoq.

4:8–6:18 (4:8 quppernerup ataani ilanngussaq) — Sooruna versit taakkua Aramæerisut allanneqarsimasut? Versini taakkunani allassimasut tassaanerupput allakkat assilillugit allatat atorfilittat kunnginut allagarisimasaat kunngillu akissutaat. Ezrap pisortatigoortumik nalunaarsukkat Aramæerisut, oqaatsit taamani pisortatigut niuernikkullu atorneqartartut atorlugit, allanneqarsimasut assilillugit allassimavai. Biibilip ilaa Semitikkut oqaasitoqaat atorlugit allanneqarsimasut tassaapput Ezra 7:12-26, Jeremia 10:11 aamma Danieli 2:4b–7:28.

 Ilinniarfigisinnaasavut:

1:2. Esajap ukiut 200-t tamatuma siorna siulittuutigisai maanna piviusunngorput. (Esaja 44:28) Guutip oqaasiani siulittuutigineqartut eqquuttuaannarput.

1:3-6. Soorlu Israelikkut ilaat Babylonimiiginnartariaqarsimasut, taamatuttaaq Jehovap Nalunaajaasuisa ilarpassui piffissaq tamaat kiffartortuusinnaapput imaluunniit aallarsinnaapput pisariaqartitsiffiunerusunukarlutik. Taamaattorli pisinnaasut tapersersorniarlugit qiimmassarniarlugillu sapinngisaminnik iliortarput, aamma Guutip naalagaaffianik oqaluussissutiginninneq ajoqersuganngortitsiortornerlu siuarsarniarlugit aningaasanik namminneq kajumissutsiminnit tapersiillutik tunissuteqartarput.

3:1-6. Ukiumi 537-mi u.n.s. qaammatit arfineq-aappaanni (tisjri, septembarip/oktobarip nalaani) aalajaatsut amiakkuusut nunaminnut utertut pilleerngaarput. Ukiumi 607-imi u.n.s. qaammatit tallimaanni (ab, juulip/aggustip nalaani) kunngi Nebukadnesarip Jerusalemi tiguarpaa qaammatillu marluk qaangiuttut illoqarfik aseroruinnarneqareerpoq. (2 Kunngit 25:8-17, 22-26) Siulittuutigineqarsimasutut Jerusalemi ukiuni 70-eqqissaani inueruteqqavoq. (Jeremia 25:11; 29:10) Jehovap oqaasiani siulittuutigineqartut tamarmik piviusunngortarput.

4:1-3. Amiakkuusut aalajaatsut eqqunngitsumik pallorfiginnittunik upperisarsiornikkut kattuteqateqarnissamik neqeroorut itigartippaat. (2 Mosesi 20:5; 34:12) Taamatuttaaq ullumikkut Jehovap Nalunaajaasui upperisarsiortut assigiinngitsut suliniarnerini peqataarusunngillat.

5:1-7; 6:1-12. Jehovap pissutsit aqussinnaavai innuttaminut iluaqutaasumik.

6:14, 22. Jehovap aallussilluarluni suliareqqusaminik naammassinnittoq akissarsisillugulu akuerissavaa.

6:21. Samariamiut taamani juutit nunaanni najugaqartut nunaminnullu utertut Guutimik nalusunit sunnerneqarlutik nakkaannarsimasut Jehovap suliaata siumukarnera takugamikku, tamanna inuunerminni pisariaqartunik allannguerusulissutigaat. Taamaattumik uagut Guutip uagutsinnut suliareqqusaa, ilaatigut oqaluussineq, kajumilluta suleqataaffigisariaqarparput, ilaa?

EZRA JERUSALEMIMUT APUUPPOQ

(Ezra 7:1–10:44)

Maanna ukiut 50-it qaangiupput Guutip illuata sanaqqinneqarsimasup atoqqaarfissiorneqarneranit. Ukioq 468-iuvoq u.n.s. Ezra Babylonimiit Jerusalemiliarluni aallarpoq Guutip innuttai amiakkuusut ilagalugit. Aningaasat nammineq kajumissutsimit tunissutigineqartut nassarpai. Jerusalemimut apuukkami suna paasivaa?

Naalagartat Ezra ima oqarfigaat: „Israelikkut palasilluunniit Levikkulluunniit immikkoortissimanngillat nunat allat inuinit iliuusaannillu maajunnartunit.“ Aammattaaq „naalagartat naalagaanerillu taama ilumuunngitsuliornermi sallersaassimapput“. (Ezra 9:1, 2) Ezra tupaqqaqaaq. Kajumissaarneqarpoq ’tatitusaassasoq suliassarlu aallartissagaa’. (Ezra 10:4) Ezra pissutsit aaqqinniarlugit iliuuseqarpoq, inuillu ajunngitsumik periarput.

Allassimaffiit pillugit apeqqutit akineqartut:

7:1, 7, 11 — Versit taakkua tamarmik Artaxerxesimut sanaartornermik unitsitsisumut tunngappat? Naamik. Artaxerxesi atiuvoq taaguutaallunilu Perserit kunngiinit marlunnit aterineqarsimallunilu taaguutigineqarsimasoq. Taakkua arlaat Bardija-nngikkuni Gaumata-uvoq ukiumi 522-mi u.n.s. naalaffiliornermik unitseqqusisoq. Artaxerxesi Ezrap Jerusalemimut aallarneranut atatillugu eqqaaneqartoq tassaavoq Artaxerxesi Assakkaaq.

7:28–8:20 — Sooruna juutit Babylonimiittut ilarpassuisa Ezra Jerusalemiliaqatigerusunngikkaat? Juutit nunaminnut utertut siulliit tikiunneranniit ukiut 60-it qaangiutereerput, taamaakkaluartorli Jerusalemi inukippoq. Jerusalemimut uteraanni pissutsini ajornakusoortuni ulorianartunilu allatorluinnaq inuulertariaqarpoq. Juuterpassuit Babylonimi atugarissaartunngorsimapput, Jerusalemimilu pissutsit pigisat tungaasigut neriunarpallaanngillat. Aamma eqqaamasariaqarpoq Jerusalemimut angalanerup ulorianartuunera. Nunaminnut utertut Jehova upperilluinnartariaqarpaat, pallorfiginninnermi ilumoortumi aallussilluartuusariaqarput nuunnissaminnullu sapiissuseqartariaqarlutik. Aamma Ezra Jehovap assaata qulangersimammani  sapiissuseqalerpoq. Ezra kajumissaarimmat ilaqutariit 1500-t taanna aallaqatigaat. Inuit aallaqataasut katillutik 6000-iusorineqarput. Ezra iliuuseqaqqimmat Levikkuusut 37-t naalaffimmilu kiffat 220-t kajumissaarneqarnertik malillugu iliorput.

9:1, 2 — Juutit nunap inuinik aappartaartarnerat taakkuninnga qanoq ulorianartorsiortitsitigaa? Inuiaat pilerseqqinneqartut Missiarsip tikiunnissaata tungaanut Jehovamik pallorfiginninnermut ilumoortumut illersuutaaqataasussaapput. Inuiannit allaneersunik aappartaartarneq pallorfiginninnermik ilumoortumik ulorianartorsiortitsilluinnarpoq. Ilaat guutipilussiortunik aappartaarsimammata inuiaat Guutimik nalusunik akusaalissapput. Taamaalilluni nunami ilumoortumik pallorfiginnittoqarunnaavissinnaavoq. Taamaassagaluarpat Missiarsi kikkunnut tikiutissagami? Tupinnanngilaq Ezrap takusani tupassutigeqimmagit.

10:3, 44 — Sooq meeqqat nuliaasunut ilanngullugit peersinneqarpat? Meeqqat qimanneqarsimagaluarpata nuliaasut peersinneqartut qitornatik pillugit uternissaat ilimanarluinnarpoq. Aammattaaq meeqqat mikisut anaanaminnit isumagineqarnissartik pisariaqartittarpaat.

Ilinniarfigisinnaasavut:

7:10. Ezrap Guutip oqaasia peqqissaartumik atuaqqissaartarmagu allanullu ilinniartitsissutigillaqqimmagu taanna uagutsinnut maligassaalluarpoq. Qinunikkut uummammigut aalajangerluinnarsimavoq Jehovap inatsisai paasiniaaviginiarlugit. Paasiniaavigigaangamigit Jehova qanoq oqarnersoq eqqumaffigeqqissaartarpaa. Ezrap ilikkakkani atortarpai allanillu ilinniartitsinermini sapinngisaminik tamanik iliorniartarluni.

7:13. Jehova piumassuseqartunik kiffaqarusuppoq.

7:27, 28; 8:21-23. Ezrap suna tamaat Jehovamut ataqqinaatigitippaa, Jerusalemimullu sivisuumik ulorianartumillu angalalinnginnermini taassumunnga qamannga pisumik qinulluni. Guutip aqqa ataqqineqarniassammat inuunerminik navianartorsiortitsiumavoq. Taamaattumik uagutsinnut maligassaalluarpoq.

9:2. ’Naalakkamiinnaq’ kateqqusineq ilumooruttariaqarparput. — 1 Korinthimiut 7:39.

9:14, 15. Ajortunik ilagisartagaqarneq Guutimit iluarisaajunnaarnermik kinguneqarsinnaavoq.

10:2-12, 44. Nunami allamiunik nuliarsimasut maniguullutik peqqissimipput eqqunngitsuliorunnaarlutillu. Taakkua isiginnittaasiat iliuusiallu maligassaalluarput.

Jehovap neriorsuutini eqqortittarpai

Ezrap allagai pingaaruteqartumik ilinniarfigaavut. Guutip innuttaminik Babylonimi tigusaaqqasunik aniguisitsinissamik Jerusalemimilu pallorfiginninnermik ilumoortumik pilersitseqqinnissamik neriorsuutini piffissaq eqqorlugu piviusunngortippai. Jehovamut uppernitsinnut taassumalu neriorsuutaanik upperinninnitsinnut nakussatsissutaapput, ilaa?

Ezrap allagaani oqaluttuarineqartut eqqarsaatigeriakkit. Ezra amiakkuusullu Jerusalemimi pallorfiginninnermik ilumoortumik pilersitseqqinniarlutik nunaminnut utertut Guutimut tunniusimanermik ersersitsinermut tunngatillugu maligassaalluarput. Allakkani taakkunani erseqqissarneqarportaaq nunami allamiut upperlutillu Guutimik mianerinninnerat unioqqutitsisimasullu maniguunnerat. Ezrap isumassarsisitaalluni oqaasii ’Guutip oqaasiata uumaneranut sunniissinnaassuseqarneranullu’ uppernarsaataalluarput. — Hebræerit 4:12.  (wE 1/15 06)

[Qupp. 30-mi nalunaarsukkat/​assiliartaq]

PERSERIT KUNNGII 537-MIIT 467-IMUT U.N.S.

Kyrosi Angisooq toquvoq (Ezra 1:1) 530-mi u.n.s.

Kambysesi, imaluunniit Ahasverusi (Ezra 4:6) 530-522 u.n.s.

Artaxerxesi — Bardija Gaumata-luunniit (Ezra 4:7) 522 u.n.s. (Qaammatit arfineq-pingasuin- naat naalakkersuereerluni toqutaasoq)

Dareiosi I (Ezra 4:24) 522-486 u.n.s.

Xerxesi, imaluunniit Ahasverusi * 486-475 u.n.s. (Dareiosi I-p 496-486-imi u.n.s. naalakkersueqataa)

Artaxerxesi Assakkaaq (Ezra 7:1) 475-424 u.n.s.

[Quppernerup ataani ilanngussaq]

[Assiliartaq]

Ahasverusi

[Qupp. 29-mi assiliartaq]

Kyros

[Qupp. 29-mi assiliartaq]

Kyroscylinderi kunngip tigusat nunaminnut utertarnissaannik politikkeqarneranut uppernarsartaavoq

[Suminngaanneernera]

Cylinderi: The British Museum-imit akuerisaalluni assilisaq

[Qupp. 32-mi assiliartaq]

Ezrap suna ilinniartitsillaqqissunnguutigineraa nalunngiliuk?