جاراتىلىس عاجايىپتارى
دەلفيندەردىڭ «گيدرولوكاتورى»
دەلفيندەر نەشە ٴتۇرلى دىبىستار مەن ىسقىرىقتاردى شىعارىپ، جاڭعىرىقتاردى تىڭدايدى. وسىلايشا قايدا ٴجۇزۋ كەرەكتىگىن بىلەدى جانە اينالاسىن بارلايدى. تۇمسىقتى دەلفيندەردىڭ (Tursiops truncatus) ەستۋ قابىلەتىنە تاڭعالعان عالىمدار سۋ استىندا قولدانۋعا بولاتىن اكۋستيكالىق جۇيەنى ويلاپ تاپقىلارى كەلەدى. وسىلاي قازىرگى تەحنولوگيالاردىڭ شاماسى جەتپەي وتىرعان كۇردەلى ماسەلەلەردىڭ شەشىمىن تابۋعا ۇمىتتەنەدى.
كوڭىل قويارلىق جايتتار. دەلفيندەر ەستۋ قابىلەتىنىڭ ارقاسىندا تەڭىزدىڭ تۇبىندە قۇمعا جاسىرىنىپ جاتقان بالىقتى تابا الادى جانە بالىقتى تاسپەن شاتاستىرىپ المايدى. ەدينبۋرگتەگى (شوتلانديا) حەريوت-ۋاتت ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى كيت براۋننىڭ ايتۋىنشا، دەلفيندەر سونداي-اق اشتى سۋ، تۇشى سۋ، سيروپ جانە مۇناي قۇيىلعان كونتەينەرلەردى ٴبىر-بىرىنەن 10 مەتردەي قاشىقتىقتان اجىراتا الادى. عالىمدار وسىنداي فۋنكسيالارى بار قۇرىلعىلاردى ويلاپ تاپقىلارى كەلەدى.
دەلفيندەر ون مەتردەي قاشىقتىقتان قۇرامى ٵرتۇرلى كونتەينەرلەردى ٴبىر-بىرىنەن اجىراتا الادى
عالىمدار دەلفيندەردىڭ دىبىس شىعارۋ مەن ەستۋ قابىلەتتەرىن زەرتتەي كەلە، ولاردىكىندەي مۇمكىندىگى بار قۇرىلعى جاساپ شىعارعان. كۇردەلى ەلەكتروندىق بۇل قۇرىلعى ۇزىندىعى 1 مەتردەي سيليندرگە سالىندى. ول تورپەدوعا ۇقساس، وزدىگىنەن قوزعالا الاتىن سۋ استى كولىگىنە ورناتىلدى. عالىمدار ونىڭ كومەگىمەن تەڭىزدىڭ ٴتۇبىن زەرتتەپ، وندا كورىنبەي جاتقان كابەلدەر مەن قۇبىرلاردى تاپقىسى جانە ولاردى الىستان تەكسەرگىسى كەلەدى. ولار بۇل قۇرىلعىنى مۇناي جانە گاز يندۋسترياسىندا قولدانۋدى كوزدەۋدە. دەلفينگە قاراپ جاساپ شىعارىلعان گيدرولوكاتوردىڭ كومەگىمەن قازىرگى گيدرولوكاتوردان الدەقايدا كوبىرەك مالىمەت الۋعا بولادى. سونىڭ ارقاسىندا ماماندار سۋ استى قۇرىلعىلار قاي جەرگە ورنالاستىرۋ كەرەكتىگىن، وعان قانداي زالال كەلگەنىن انىقتاي الادى. مىسالى، ول مۇناي باعاناسىنىڭ تىرەۋىشتەرىندەگى شاش تالشىعىنداي سىزاتتاردى، ٴتىپتى مۇناي قۇبىرلارىنىڭ بىتەلىپ قالعان جەرلەرىن تابۋعا كومەكتەسۋى مۇمكىن.
ٴسىز قالاي ويلايسىز؟ دەلفيننىڭ «گيدرولوكاتورى»، ياعني ەستۋ قابىلەتى ەۆوليۋسيانىڭ بارىسىندا پايدا بولدى ما؟ الدە بۇل جاراتۋشىنىڭ جاسامپازدىعى ما؟
قىزىقتى بولار مالىمەتتەر
كىتاپتار مەن كىتاپشالار
«تىرشىلىك وزدىگىنەن پايدا بولدى ما؟»
تىرشىلىكتىڭ قالاي باستاۋ العانىنا قاتىستى كىمنىڭ سوزىنە سەنەتىنىڭىز وتە ماڭىزدى.