43-تاراۋ
پاتشالىققا قاتىستى مىسالدار
ماتاي 13:1—53 مارقا 4:1—34 لۇقا 8:4—18
-
يسا پاتشالىققا قاتىستى مىسالدار ايتتى
پارىزشىلدارعا سوگىس ايتىلعان جاعداي قاپارناۋمدا ورىن العانعا ۇقسايدى. سول كۇنى يسا ۇيىنەن شىعىپ، جاقىن ماڭداعى عاليلەيا تەڭىزىنە بەت الدى. سول جەردە قاسىنا كوپ ادام جينالعاندىقتان، ول قايىققا وتىرىپ، جاعادان ارىرەك ٴجۇزىپ باردى. ٴسويتىپ، حالىققا كوك پاتشالىعى جايلى ٴتالىم بەرىپ، مىسالدار مەن استارلى اڭگىمەلەر ايتا باستادى. ول مىسالدارىندا كوپشىلىككە تانىس جاعدايلاردى كەلتىرگەندىكتەن، تىڭداۋشىلارى پاتشالىققا قاتىستى ٴتۇرلى جايتتاردى وڭاي ٴتۇسىندى.
الدىمەن يسا تۇقىم سەپكەن ديقان جايلى مىسال ايتتى. تۇقىمنىڭ كەيبىرى جول بويىنا تۇسەدى دە، قۇستار كەلىپ شوقىپ كەتەدى. باسقا بىرەۋلەرى توپىراعى از تاستاق جەرگە تۇسەدى. ٴبىراق وسكىن تامىرىن تەرەڭ جايا الماعاندىقتان، كۇن شىققاندا كۇيىپ، قۋراپ قالادى. تاعى بىرەۋى تىكەن اراسىنا تۇسەدى دە، تىكەن ٶسىپ، ولاردى تۇنشىقتىرىپ تاستايدى. ال وزگە تۇقىمدار جاقسى توپىراققا ٴتۇسىپ، «ٴبىرى ٴجۇز، ٴبىرى الپىس، تاعى ٴبىرى وتىز ەسەدەن ٶنىم بەرە باستايدى» (ماتاي 13:8).
يسا تاعى ٴبىر مىسال كەلتىرىپ، پاتشالىقتى ەگىندىگىنە جاقسى تۇقىم سەپكەن ادامعا تەڭەدى. ول تۇندە ۇيىقتاپ، تاڭەرتەڭ تۇرىپ، تىرشىلىك ەتە بەرەدى. ال تۇقىم كوكتەپ شىعىپ وسە بەردى، ٴبىراق الگى كىسى ونىڭ «قالاي ٶسىپ جاتقانىن بىلمەدى» (مارقا 4:27). سودان ٴبيداي وزدىگىنەن ٶسىپ، ماساق دانمەن تولىسادى، كەيىن ەگىن ٴپىسىپ، ناۋقان ۋاقىتى كەلەدى.
يسا ەگىن سەبۋمەن بايلانىستى ٷشىنشى مىسالدى كەلتىردى. ٴبىر ادام ەگىندىگىنە جاقسى تۇقىم سەبەدى، ٴبىراق «جۇرت ۇيىقتاپ جاتقاندا» دۇشپانى كەلىپ، ٴبيداي اراسىنا ارام ٴشوپ سەۋىپ كەتەدى. مۇنى كورگەن قۇلدارى ارام ٴشوپتى وتاپ تاستاۋعا رۇقسات سۇرايدى. ٴبىراق قوجايىن بىلاي دەيدى: «جوق، ارام ٴشوپتى وتايمىز دەپ، ٴبيدايدى دا جۇلىپ تاستارسىڭدار. وراق سالعانشا بىرگە وسە بەرسىن. ال وراق كەزىندە ەگىن جيناۋشىلارعا: — الدىمەن، ارام ٴشوپتى جيناپ، ورتەۋ ٷشىن باۋلاڭدار، سودان كەيىن ٴبيدايدى جيناپ، قامباعا قۇيىڭدار،— دەيمىن» (ماتاي 13:24—30).
يسانى تىڭداعانداردىڭ كوبى ەگىن شارۋاشىلىعىمەن تانىس. سوندىقتان ول بارىنە بەلگىلى كىشكەنتاي قىشا ٴدانىن مىسالعا كەلتىردى. قىشا ٴدانى وسكەندە، اعاش ىسپەتتى ۇلكەيىپ، بۇتالارىن قۇستار پانالايدى. «كوك پاتشالىعى ٴبىر كىسى ەگىندىگىنە ەككەن قىشا دانىنە ۇقسايدى»،— دەدى يسا (ماتاي 13:31). مۇنى ول وسىمدىك تانۋدان ٴدارىس بەرۋ ٷشىن ايتقان جوق. يسا وتە كىشكەنتاي نارسەنىڭ وتە ۇلكەن نارسەگە اينالۋى جايلى مىسالدىڭ كومەگىمەن تاڭعاجايىپ وسىمگە نازار اۋداردى.
يسا تىڭداۋشىلارى كۇندە كورىپ جۇرگەن تاعى ٴبىر قۇبىلىسقا كوڭىل ٴبولدى. ول: «كوك پاتشالىعى اشىتقىعا ۇقسايدى. ايەل اشىتقىنى ٷش تەگەش ۇنعا قوسىپ ارالاستىرادى»،— دەدى (ماتاي 13:33). قامىرعا جاقسى سىڭگەن اشىتقى كوزگە كورىنبەسە دە، قامىردى كوتەرەدى. وسىلايشا اشىتقى قامىردى بىردەن بايقالمايتىن وزگەرىسكە ۇشىراتىپ، كولەمىن ايتارلىقتاي ۇلعايتادى.
يسا ٴسوزىن اياقتاعان سوڭ، اينالاسىنداعى جۇرتتى تاراتىپ، ٶزى توقتاعان ۇيىنە قايتتى. كوپ ۇزاماي شاكىرتتەرى كەلىپ، ايتىلعان مىسالداردىڭ ٴمانىن ٴتۇسىندىرىپ بەرۋىن سۇرادى.
يسانىڭ مىسالمەن سويلەۋىنىڭ پايداسى
يسانىڭ شاكىرتتەرى ونىڭ مىسال كەلتىرىپ سويلەگەنىن بۇرىن دا ەستىگەن، ٴبىراق بۇل جولى ول ٴبىرتالاي مىسال ايتتى. سوندىقتان ولار: «نەگە ولارعا مىسالدارمەن سويلەيسىز؟»— دەپ سۇرادى (ماتاي 13:10).
يسانىڭ مىسالمەن سويلەۋىنىڭ ٴبىر سەبەبى — كيەلى كىتاپ پايعامبارلىعىن ورىنداۋ. وسىعان بايلانىستى ماتاي: «ولارعا مىسالسىز ەشتەڭە دە ايتپادى. وسىلاي كەلەسى پايعامبارلىق ورىندالدى: «مىسالدار كەلتىرە وتىرىپ، اۋزىمدى اشامىن. بايىرعىدان جاسىرىن بولىپ كەلگەن نارسەلەردى جاريالايمىن»،— دەپ جازدى (ماتاي 13:34، 35؛ ٴزابۇر 78:2).
مىسال قولدانۋىنىڭ تاعى ٴبىر سەبەبى — ادامداردىڭ شىن نيەتىن كورۋ. كوپشىلىك يسانى سوزگە شەشەن بولعانى ٷشىن جانە قۇدىرەتتى ىستەر جاساعانى ٷشىن عانا تىڭدايتىن. ٴبىراق ولار يسانى — ايتقانىن ىستەپ، شىن ىقىلاسپەن سوڭىنان ەرۋ كەرەك يەلەرى دەپ بىلمەيتىن (لۇقا 6:46، 47). سونداي-اق ولار حاباردىڭ مانىنە تەرەڭ بويلاعىسى دا، كوزقاراستارى مەن ٶمىر سالتتارىن وزگەرتكىسى دە كەلمەدى.
شاكىرتتەرىنىڭ سۇراعىنا يسا بىلاي دەپ جاۋاپ بەردى: «مەن ولارعا مىسالدارمەن سويلەيمىن، سەبەبى ولار قاراسا دا، كورمەيدى، ەستىسە دە، تىڭدامايدى، ٵرى ٴمانىن ۇقپايدى. وسىلايشا يشايا پايعامباردىڭ مىنا سوزدەرى سولارعا قاتىستى ورىندالىپ جاتىر: «حالىقتىڭ جۇرەگى سەزىمسىز بولىپ قالعان» (ماتاي 13:13—15؛ يشايا 6:9، 10).
بۇل يسانى تىڭداپ وتىرعانداردىڭ بارىنە قاتىستى ەمەس. سوندىقتان يسا: «ال سەندەر باقىتتىسىڭدار، سەبەبى كوزدەرىڭ كورىپ، قۇلاقتارىڭ ەستيدى. سەندەرگە شىندىعىن ايتامىن، كوپتەگەن پايعامبارلار مەن ٵدىل ادامدار سەندەر كورىپ جاتقانداردى كورگىسى كەلگەن، ٴبىراق كورگەن جوق. سەندەر ەستىپ جاتقانداردى ەستىگىسى كەلگەن، ٴبىراق ەستىگەن جوق»،— دەدى (ماتاي 13:16، 17).
ون ەكى ەلشى مەن باسقا دا ادال شاكىرتتەر ۇيرەنۋگە جانە وزگەرۋگە دايىن بولعاندىقتان، يسا: «كوك پاتشالىعىنىڭ قاسيەتتى قۇپيالارىن ٴتۇسىنۋ ولارعا ەمەس، سەندەرگە بەرىلگەن»،— دەدى (ماتاي 13:11). ايتقان سوزدەرىن ٴتۇسىنۋدى شىن قالاپ تۇرعانىن كورگەن يسا ولارعا ديقان تۋرالى مىسالدىڭ ٴمانىن اشىپ بەردى.
«تۇقىم قۇداي ٴسوزىن بىلدىرەدى»،— دەدى يسا (لۇقا 8:11). ال جەر جۇرەكتى بەينەلەيدى. بۇل — مىسالدىڭ ٴمانىن اشاتىن نەگىزگى وي.
تاپتالعان جولدىڭ بويىنا تۇسكەن تۇقىم جايلى يسا بىلاي دەدى: «ٸبىلىس كەلىپ، سەنبەسىن ٵرى قۇتقارىلماسىن دەپ، جۇرەكتەرىندەگى ٴسوزدى الىپ كەتەدى» (لۇقا 8:12). ال تاستاق جەرگە تۇسكەن تۇقىمعا كەلسەك، يسا ادامداردىڭ قۇداي ٴسوزىن قۋانىشپەن قابىلدايتىنىن، ٴبىراق جۇرەكتەرىندە ٴسوزدىڭ تەرەڭ تامىر جايمايتىنىن ٴتۇسىندىردى. مۇنداي ادامدار «پاتشالىق تۋرالى ٴسوز ٷشىن قيىندىق پەن قۋعىنعا كەزىككەندە»، شىندىقتا نىق تۇرا المايدى. شىنىندا دا، «سىناق كەزىندە» — مىسالى وتباسىنداعىلار نە باسقا ادامدار قۋدالاعاندا — ولار سەنىمنەن تايىپ كەتەدى (ماتاي 13:21؛ لۇقا 8:13).
ال تىكەن اراسىنا تۇسكەن تۇقىمعا قاتىستى يسا قانداي تۇسىنىك بەردى؟ بۇل تەڭەۋ قۇداي ٴسوزىن ەستىپ، قابىل الاتىن ادامدارعا قاتىستى. الايدا ولار «وسى زاماننىڭ ۋايىم-قايعىسىنا» جانە «الدامشى بايلىقتىڭ» اسەرىنە بەرىلىپ قالادى (ماتاي 13:22). سوندىقتان بويلارىنداعى ٴسوز تۇنشىعىپ، ٶنىمسىز بولادى.
بۇدان كەيىن يسا جاقسى توپىراقتىڭ نەنى بىلدىرەتىنىن ٴتۇسىندىردى. بۇل قۇداي ٴسوزىن تىڭدايتىن جانە ونى جۇرەگىنە قابىلداپ، ٴمانىن ۇعاتىن ادامداردى بەينەلەيدى. مۇنداي ادامدار جاعدايلارىنا — مىسالى جاسىنا، دەنساۋلىعىنا — قاراي ٴبىرى ٴجۇز، باسقاسى الپىس، تاعى ٴبىرى وتىز ەسەدەن «ٶنىم بەرەدى». شىنىمەن، «تازا دا ىزگى جۇرەكتى ادامدار ٴسوزدى ەستىگەننەن كەيىن، ونى كوڭىلدەرىندە ساقتاپ، توزىمدىلىكپەن ٶنىم بەرەدى»، ياعني قۇدايعا قىزمەت ەتىپ، باتالارعا كەنەلەدى (لۇقا 8:15).
كوبىرەك بىلگىسى كەلىپ، يسانى ىزدەپ تاپقان شاكىرتتەر ەرەكشە اسەر السا كەرەك. ولار مىسالداردى ٷستىرتىن عانا ەمەس، ولاردىڭ استارىندا جاتقان ماعىنانى ۇعىپ الدى. يسا شاكىرتتەرىنىڭ بۇل مىسالداردى ٴتۇسىنىپ، ٶز كەزەگىندە شىندىقتى باسقالارعا ايتقانىن قالادى. سوندىقتان ول: «جاعىلعان شامدى ىدىستىڭ نە توسەكتىڭ استىنا قويا ما؟ ونى شامدالعا قويادى ەمەس پە؟»— دەگەن. ولاي بولسا: «قۇلاعى بارلار تىڭداپ السىن!»— دەپ يسا كەڭەس بەردى (مارقا 4:21—23).
كوبىرەك تۇسىنىك بەرىلدى
يسا تۇقىم سەپكەن ديقان تۋرالى مىسالدىڭ ماعىناسىن اشىپ بەرگەن سوڭ، شاكىرتتەرى كوبىرەك بىلگىسى كەلىپ: «ەگىندىكتەگى ارام ٴشوپ تۋرالى مىسالدى ٴتۇسىندىرىپ بەرىڭىزشى»،— دەپ ٶتىندى (ماتاي 13:36).
بۇل وتىنىشتەن شاكىرتتەردىڭ وي-قالپى يسانى تىڭداعان باسقا ادامداردىكىنەن وزگەشە ەكەنى بايقالدى. ادامدار مىسالداردىڭ استارىندا جاتقان ٴماندى جانە ولاردىڭ قولدانىسىن بىلگىسى كەلگەن جوق. ولارعا مىسالدارداعى وقيعانىڭ بارىسىن ەستىگەنى عانا جەتكىلىكتى بولدى. سوندىقتان يسا جاعالاۋداعى قالىڭ جۇرت پەن كوبىرەك بىلۋگە ىنتالى شاكىرتتەرىنىڭ اراسىنداعى ايىرماشىلىقتى كورسەتتى.
ول بىلاي دەدى: «نە ەستىپ تۇرعاندارىڭا دەن قويىڭدار. قانداي ولشەممەن ولشەپ بەرسەڭدەر، سەندەرگە دە سونداي ولشەممەن بەرىلەدى، ٴتىپتى قوسىپ بەرىلەدى» (مارقا 4:24). شاكىرتتەرى يسادان ەستىگەندەرىنە شىن ىقىلاسپەن دەن قويدى. سول ٷشىن ولار كوبىرەك تۇسىنىك، كوبىرەك ٴبىلىم الدى. سودان يسا شاكىرتتەرىنە ٴبيداي مەن ارام ٴشوپ تۋرالى مىسالدىڭ ٴمانىن ٴتۇسىندىرىپ بەردى.
«جاقسى تۇقىمدى سەپكەن ديقان — ادام ۇلى. ەگىندىك — وسى دۇنيە، ال جاقسى تۇقىم — پاتشالىقتىڭ ۇلدارى، ارام ٴشوپ بولسا زۇلىمنىڭ ۇلدارى، ونى سەپكەن دۇشپان — ٸبىلىس. ال وراق كەزى — وسى زاماننىڭ اقىرى، ەگىن جيناۋشىلار بولسا پەرىشتەلەر» (ماتاي 13:37—39).
يسا مىسالداعى ٵر تەڭەۋدىڭ كىمدى جانە نەنى بىلدىرەتىنىن ايتقاننان كەيىن، اقىر سوڭىندا نە بولاتىنىن ٴتۇسىندىردى. زاماننىڭ اقىرىندا وراقشىلار، ياعني پەرىشتەلەر، ماسىحشىلەر كەيپىن تانىتقان ارام ٴشوپ پەن «پاتشالىقتىڭ ۇلدارىنىڭ» اراجىگىن اجىراتىپ بولەدى. «ادىلدەر» ٴبىر جەرگە جينالادى دا، «اكەلەرىنىڭ پاتشالىعىندا» كۇندەي جارقىرايتىن بولادى. ال «زۇلىمنىڭ ۇلدارىمەن» نە بولادى؟ ولار تۇبىندە ٴبىرجولاتا جويىلادى، سوندىقتان «زار ەڭىرەپ، قينالا تىستەنەدى» (ماتاي 13:41—43).
سوسىن يسا شاكىرتتەرىنە تاعى ٷش مىسال ايتتى. ٴبىرىنشىسى مىناداي: «كوك پاتشالىعى تاناپتا جاسىرىلعان قازىناعا ۇقسايدى. ونى تاۋىپ العان ادام قازىنانى قايتا جاسىرىپ قويىپ، قۋانعانىنان وزىندە باردىڭ ٴبارىن ساتىپ، سول جەردى ساتىپ الادى» (ماتاي 13:44).
ٴسوزىن جالعاپ، بىلاي دەدى: «كوك پاتشالىعى اسىل مەرۋەرت ىزدەپ جۇرگەن جيھانكەز ساۋداگەرگە ۇقسايدى. اسا قۇندى بىرەۋىن تاپقاندا، ول دەرەۋ وزىندە باردىڭ ٴبارىن ساتىپ، سول مەرۋەرتتى ساتىپ الادى» (ماتاي 13:45، 46).
يسا وسى ەكى مىسالمەن ناعىز قۇندى نارسە ٷشىن ادام قانداي قۇرباندىققا بارۋعا دايىن ەكەنىنە باسا نازار اۋداردى. مىسالداعى ساۋداگەر اسا قۇندى ٴبىر مەرۋەرتتى يەمدەنۋ ٷشىن «وزىندە باردىڭ ٴبارىن» ويلانباستان ساتىپ جىبەردى. يسانىڭ شاكىرتتەرى اسىل مەرۋەرت تۋرالى بۇل مىسالدىڭ ٴمانىن ٴتۇسىندى. تاناپتا جاسىرىلعان قازىنانى تاپقان ادام دا وعان يە بولۋ ٷشىن «وزىندە باردىڭ ٴبارىن ساتتى». ەكى مىسالدا دا اڭگىمە قولجەتىمدى وتە باعالى نارسە جايلى جانە ونى يەمدەنىپ، باعالاۋ كەرەكتىگى جايلى ەدى. بۇل جايتتى ادامنىڭ قۇدايدى تانىپ ٴبىلۋ ٷشىن قۇرباندىققا باراتىنىمەن سالىستىرۋعا بولادى (ماتاي 5:3). يسانى تىڭداپ وتىرعان كەيبىر ادامدار رۋحاني ٴتالىم ٷشىن جانە يسانىڭ شىنايى ٸزباسارى بولۋ ٷشىن ۇلكەن قۇرباندىققا بارۋعا دايىن ەكەندەرىن كورسەتىپ تە قويعان بولاتىن (ماتاي 4:19، 20؛ 19:27).
سوڭىندا يسا پاتشالىقتى ٵرتۇرلى بالىق تۇسكەن اۋعا ۇقساتتى (ماتاي 13:47). بالىقشىلار بالىقتى ىرىكتەگەندە، جاقسىلارىن ىدىسقا جيناپ، جارامسىزدارىن لاقتىرىپ تاستايدى. «وسى زاماننىڭ اقىرىندا دا تاپ سولاي بولادى: پەرىشتەلەر كەلىپ، زۇلىمداردى ادىلدەردەن اجىراتادى»،— دەدى يسا.
العاشقى شاكىرتتەرىن «ادام اۋلاۋشى» بولۋعا شاقىرعاندا، يسانىڭ ٶزى رۋحاني ماعىناداعى اۋلاۋ ٸسىن اتقارىپ جاتقان ەدى (مارقا 1:17). الايدا مىسالداعى بالىق اۋلاۋ ٸسى بولاشاققا، ياعني «وسى زاماننىڭ اقىرىنا» قاتىستى (ماتاي 13:49). سوندىقتان يسانى تىڭداپ وتىرعان ەلشىلەر مەن باسقا دا شاكىرتتەر الدا وتە ماڭىزدى وقيعالار ورىن الاتىنىن سەزدى.
جاعالاۋدا ايتىلعان مىسالداردى تىڭداعان شاكىرتتەر كوبىرەك تۇسىنىككە يە بولدى. ويتكەنى يسا ولارعا «وڭاشادا ٴبارىن ٴتۇسىندىرىپ» بەردى (مارقا 4:34). ول «قازىناسىنان جاڭا جانە ەسكى نارسەلەردى الىپ شىعاتىن ٷي يەسىنە ۇقسادى» (ماتاي 13:52). يسانىڭ وسى كەرەمەت مىسالداردى ايتۋىنىڭ ماقساتى — ٴتالىم بەرۋ شەبەرلىگىن كورسەتۋ ەمەس، قازىناداي قۇندى شىندىقتاردى ٴتۇسىندىرۋ ەدى. شىنىندا دا، يسا — تەڭدەسى جوق تالىمگەر.
