8-زەرتتەۋ ماقالاسى
130-ٵن كەشىرىمدى بولايىق
ەحوبانىڭ كەشىرىمدىلىگىنە ەلىكتەڭىز
«ەحوبانىڭ وزدەرىڭدى كەڭپەيىلمەن كەشىرگەنىندەي، سەندەر دە سولاي ەتىڭدەر» (قول. 3:13).
نەگىزگى وي
وزگەلەردى كەشىرۋگە كومەكتەسەتىن ناقتى قادامدار.
1، 2. ا) قانداي جاعدايدا باسقالاردى كەشىرۋ اسىرەسە قيىن؟ ٵ) دەنيز قالاي كەشىرىم تانىتتى؟
وزگەلەردى كەشىرۋ سىزگە قيىن با؟ بىرەۋ سوزىمەن نە ىسىمەن جانىمىزدى قاتتى جارالاسا، كەشىرۋ اسىرەسە قيىن بولىپ جاتادى. ٴبىراق سەزىمدەرىمىزدى جەڭىپ، ادامدى كەشىرۋ قولىمىزدان كەلەدى. مىسالى، دەنيز a ەسىمدى ايەل باۋىرلاس كەشىرۋ مۇمكىن ەمەستەي جاعدايدا كەشىرىم تانىتقان. 2017-جىلى ول وتباسىمەن جاڭادان اشىلعان ەحوبا كۋاگەرلەرىنىڭ باس باسقارماسىنا ەكسكۋرسياعا بارادى. ٴبىراق قايتار جولدا ولاردىڭ كولىكتەرىن ٴبىر كولىك كەلىپ سوعادى. سول اپاتتا دەنيز ەس-ٴتۇسىن جوعالتادى. كەيىن ەسىن جيسا، بالالارى اۋىر جاراقات العان، ال كۇيەۋى كوز جۇمعان ەكەن. دەنيز سول ٴساتتى ەسكە الىپ: «قايعىدان جۇرەگىم قارس ايىرىلىپ، نە ىستەرىمدى بىلمەي، ەسەڭگىرەپ قالدىم»،— دەيدى. كەيىن بىلسە، سوققان جۇرگىزۋشى ماس تا بولماعان، شەگىپ تە الماعان، تەلەفونعا دا الاڭداماعان ەكەن. بۇنى بىلگەن دەنيز ٶزىن قويارعا جەر تاپپاي، ەحوبادان تىنىشتىق سۇراپ دۇعا ەتكەن.
2 جۇرگىزۋشى ابايسىزدا ادام ٶلتىردى دەگەن ايىپپەن تۇتقىندالدى. سوت ونى ايىپتى دەپ شەشسە، ول تۇرمەگە جابىلماق ەدى. سۋديا دەنيزدى ەسكەرتىپ، ونىڭ بەرگەن كۋالىگى سوت شەشىمىنە ايتارلىقتاي اسەر ەتەتىنىن ايتتى. دەنيز بىلاي دەدى: «بولعان وقيعانىڭ ٴبارىن قايتادان ايتىپ بەرۋ مەن ٷشىن وتە اۋىر بولاتىنىن ٴتۇسىندىم. بىرەۋ جارامدى قايتادان اشىپ، قازبالاعانىن قالامادىم». بىرنەشە اپتادان كەيىن، دەنيز سوت زالىندا ٶمىرىنىڭ استان-كەستەنىن شىعارىپ، وتباسىن زار جىلاتقان ادامنىڭ الدىندا ٴسوز سويلەدى. سول كەزدە دەنيز سۋديادان جۇرگىزۋشىگە راقىمشىلىق تانىتىپ، كەشىرىم جاساۋدى ٶتىندى b. ول ٴسوزىن اياقتاعانى سول ەدى، سۋديا كوزىنە جاس الىپ، بىلاي دەدى: «مەنىڭ سۋديا بولىپ وتىرعانىما 25 جىل بولدى، ٴبىراق بۇندايدى ٴبىرىنشى رەت كورۋىم. ٴجابىر كورگەن ادامنىڭ ايىپتالۋشىعا راقىم تانىتۋدى سۇراعانىن ەشقاشان ەستىمەپپىن. مەيىرىممەن، كەڭپەيىلمەن ايتىلعان مۇنداي سوزدەردى دە ەستۋىم ٴبىرىنشى رەت».
3. دەنيزگە كەشىرىمدى بولۋعا نە كومەكتەستى؟
3 دەنيزگە كەشىرىمدى بولۋعا نە كومەكتەستى؟ ول ەحوبانىڭ كەشىرىمدىلىگى جايلى وي جۇگىرتكەن (ميحا 7:18). ٴبىزدىڭ دە جۇرەگىمىز ەحوبانىڭ كەشىرىمدىلىگىنە دەگەن ريزاشىلىققا تولسا، باسقالاردى كەشىرۋگە ىنتالى بولامىز.
4. ەحوبا بىزدەن نە كۇتەدى؟ (ەفەستىكتەرگە 4:32)
4 ەحوبا ٴبىزدى كەڭپەيىلمەن كەشىرگەنىندەي، ٴبىز دە باسقالاردى سولاي كەشىرۋىمىز كەرەك (ەفەستىكتەرگە 4:32 وقىڭىز). ويتكەنى ەحوبا ٴبىزدىڭ دە ول سياقتى وزگەلەردى كەشىرۋگە دايىن بولعانىمىزدى قالايدى (ٴزاب. 86:5؛ لۇقا 17:4). بۇل ماقالادا بىزگە كەشىرىمدى بولا تۇسۋگە كومەكتەسەتىن ٷش قادامدى قاراستىرامىز.
ىشتەگى سەزىمدەرىڭىزدى ەلەمەي جۇرمەڭىز
5. ناقىل سوزدەر 12:18 گە ساي، بىرەۋ جانىمىزدى جارالاعاندا نە سەزىنەمىز؟
5 كەيدە بىرەۋدىڭ ٴسوزى نە ارەكەتى جانىمىزعا قاتتى باتۋى مۇمكىن. ول ادام دوسىمىز نە جاقىن تۋىسىمىز بولسا، بۇل تىپتەن اۋىر تيەدى (ٴزاب. 55:12—14). سونداي كەزدەرى قاتتى قينالاتىنىمىز سونشا، بىرەۋ قانجار سۇعىپ العانداي كۇي كەشەمىز (ناقىل سوزدەر 12:18 وقىڭىز). ەگەر ىشتەگى سەزىمدەرىمىزدى باسۋعا تىرىسساق نە ەلەمەي جۇرە بەرسەك، بۇل سۇعىلعان قانجاردى شىعارماي جۇرە بەرۋمەن تەڭ. ىشىمىزدەگى جاعىمسىز سەزىمدەر وزدىگىنەن كەتىپ قالادى دەپ ويلامايىق.
6. بىرەۋ رەنجىتسە، بۇل بىزگە قالاي اسەر ەتەدى؟
6 بىرەۋ رەنجىتسە، ىشىمىزدە ٴبىرىنشى پايدا بولاتىن ەموسيا اشۋ بولۋى مۇمكىن. كيەلى كىتاپتا اشۋلانۋدىڭ بىزگە ٴتان ەكەنى ايتىلادى. ٴبىراق وندا اشۋدىڭ بىزدەن ۇستەم بولىپ كەتپەۋى كەرەكتىگى دە ەسكەرتىلەدى (ٴزاب. 4:4؛ ەفەس. 4:26). نەگە؟ ويتكەنى ەموسيا ٴجيى ارەكەتكە ۇلاسادى. ال اشۋ جاقسىلىققا اپارا قويمايدى (جاق. 1:20). ەسىڭىزدە بولسىن، اشۋ — ٴبىرىنشى كەلەتىن ەموسيا، وعان ٴسىز اسەر ەتە المايسىز، ال اشۋلانىپ جۇرە بەرۋ — بۇل تاڭداۋ، ول ٶز قولىڭىزدا.
اشۋ — ٴبىرىنشى كەلەتىن ەموسيا، ال اشۋلانىپ جۇرە بەرۋ — بۇل تاڭداۋ
7. بىرەۋدەن قيانات كورگەندە قانداي سەزىمدەردى باستان كەشەمىز؟
7 بىرەۋدەن قيانات كورگەندە اشۋ مەن رەنىشتەن بولەك، باسقا دا اۋىر سەزىمدەردى باستان كەشەمىز. مىسالى، اننا باۋىرلاس بىلاي دەيدى: «بالا كەزىمدە اكەم ٴبىزدى تاستاپ، ۇيىمىزدەگى بالا باعۋشىعا ۇيلەنىپ كەتتى. بۇل مەن ٷشىن وتە اۋىر سوققى بولدى. كەيىن ولاردىڭ بالالارى تۋىلعاندا، ەندى اكەمە كەرەگىم جوق دەپ ويلادىم. ٴسۇيتىپ، ەشكىمگە كەرەك ەمەسپىن دەگەن ويمەن ٶستىم». ال دجوردجيتتا باۋىرلاس كۇيەۋى كوزىنە ٴشوپ سالعاندا نە سەزىنگەنى جايلى بىلاي دەيدى: «ٴبىز ونىمەن بالا كەزدەن دوس ەدىك. بىرگە ٸزاشار بولىپ قىزمەت ەتتىك. وسىنداي جاقىن ادامىمنان وپاسىزدىق كورگەنىم جانىما قاتتى باتتى». ناومي باۋىرلاس بولسا بىلاي دەيدى: «كۇيەۋىم جۇرەگىمدى اياماي جارالايدى دەپ ٷش ۇيىقتاسام تۇسىمە كىرمەپتى. ول تىعىلىپ پورنوگرافيا كورىپ جۇرگەنىن ايتقاندا، توبەمە جاي تۇسكەندەي بولدى. ونىڭ وسىلاي الداپ، ساتقىندىق جاساعانى ماعان اۋىر ٴتيدى».
8. ا) وزگەلەردى نە سەبەپتى كەشىرۋىمىز كەرەك؟ ٵ) وزگەلەردى كەشىرسەك، بۇنىڭ قانداي پايداسىن كورەمىز؟ (« بىرەۋ جانىمىزعا جارا سالعاندا» دەگەن قورشاۋدى قاراڭىز.)
8 ٴبىز وزگەلەردىڭ بىزگە نە ايتىپ نە ىستەيتىنىنە اسەر ەتە المايمىز. ٴبىراق سونداي جاعدايدا قالاي ارەكەت ەتەتىنىمىز ٶز قولىمىزدا. كوپ جاعدايدا ەڭ دۇرىسى — كەشىرۋ. نەگە؟ ويتكەنى ٴبىز ەحوبانى جاقسى كورەمىز، ال ەحوبا ٴبىزدىڭ كەشىرىمدى بولعانىمىزدى قالايدى. ەگەر ادامعا اشۋلانىپ، كەشىرمەي جۇرە بەرسەك، اقىماق ارەكەتتەرگە بارىپ قويۋىمىز مۇمكىن، ونىڭ ۇستىنە، دەنساۋلىعىمىزدى قۇرتامىز (ناق. س. 14:17، 29، 30). كريستينا دەگەن باۋىرلاس بىلاي دەيدى: «جاعىمسىز سەزىمدەرگە باتىپ، ٴتۇڭىلىپ كەتكەندە، كۇلكىنىڭ نە ەكەنىن ۇمىتاسىڭ، نە بولسا، سونى جەپ كەتەسىڭ. بۇنداي كەزدە ەموسياڭدى دا قاداعالاۋ قيىن، سونىڭ كەسىرىنەن وتباسىڭمەن دە، باسقالارمەن دە قارىم-قاتىناسىڭ بۇزىلادى».
9. نەگە وكپە-رەنىشتى ىشتە ساقتاماي، ارىلعانىمىز ماڭىزدى؟
9 جانىمىزدى جارالاعان ادام كەشىرىم سۇراماعان كۇننىڭ وزىندە ٴبىز ٶز جاعدايىمىزدى جەڭىلدەتە الامىز. جوعارىدا ايتىلعان دجوردجيتتا كۇيەۋىمەن اجىراسقاننان كەيىن وعان نە كومەكتەسكەنىن ايتىپ بىلاي دەدى: «مەن كۇيەۋىمە دەگەن وكپە-رەنىشىمدى ىشتە ساقتاماي، ارىلۋعا تىرىستىم. ارينە، بۇعان ٴبىراز ۋاقىت كەتتى. ٴبىراق سونىڭ ارقاسىندا جۇرەگىمدە كەرەمەت تىنىشتىق ورنادى». ەگەر ٴبىز وكپە-رەنىش، اشۋ-ىزادان ارىلساق، جۇرەگىمىز قاتۋلانىپ، اشىنىپ كەتپەيمىز. سونداي-اق العا ۇمتىلىپ، ومىردەن قايتادان راقات الا باستايمىز. وسىلاي ٴبىز وزىمىزگە يگىلىك جاسايمىز (ناق. س. 11:17). ال ەگەر ادامدى مۇلدەم كەشىرە المايمىن دەپ ويلاساڭىز، نە ىستەسەڭىز بولادى؟
سەزىمدەرىڭىزبەن كۇرەسىڭىز
10. جان جارامىز ساۋىعۋ ٷشىن نەگە وزىمىزگە ۋاقىت بەرگەنىمىز ماڭىزدى؟ (سۋرەتتەردى دە قاراڭىز.)
10 ۋاقىت ەمشى دەمەكشى، جۇرەك جاراڭىز جازىلعانشا وزىڭىزگە ۋاقىت بەرىڭىز. مىسالى، اۋىر جاراقات العان ادامعا مەديسينالىق كومەك كورسەتىلسە دە، ساۋىعىپ كەتۋ ٷشىن وعان ۋاقىت قاجەت. تۋرا سولاي، بىزگە دە ەموسيالىق جاعىنان ساۋىعۋ ٷشىن ۋاقىت قاجەت بولار. جان جارامىز ساۋىققاننان كەيىن، ٴبىز ادامدى شىن جۇرەكتەن كەشىرۋگە دايىن بولامىز (ۋاع. 3:3؛ پەت. 1-ح. 1:22).
جاراقات العان ادامعا ساۋىعىپ كەتۋ ٷشىن ۋاقىت قاجەت، جانى جارالانعان اداممەن دە تۋرا سولاي (10-ابزاستى قاراڭىز)
11. كەشىرىمدى بولۋعا دۇعا قالاي كومەكتەسەدى؟
11 ەحوباعا دۇعا ەتىپ، كەشىرىمدى بولۋعا كومەكتەسۋىن سۇراڭىز c. جوعارىدا ايتىلعان اننا دۇعانىڭ كومەگىن كورگەنىن ايتىپ بىلاي دەدى: «مەن الدىمەن ەحوبادان وتباسىندا ٵربىرىمىزدىڭ جاساعان اعاتتىقتارىمىز ٷشىن كەشىرىم سۇرادىم. كەيىن اكەم مەن ونىڭ قازىرگى ايەلىنە حات جازىپ، ولاردى كەشىرگەنىمدى ايتتىم». انناعا بۇلاي ەتۋ وڭايعا سوققان جوق، ارينە. ٴبىراق ول بىلاي دەدى: «ەحوباعا ەلىكتەپ، كەشىرە بىلگەنىم، اكەم مەن ونىڭ ايەلىن ەحوبا جايلى كوبىرەك بىلۋگە تالپىندىرادى دەپ ۇمىتتەنەمىن».
12. نەگە ٴبىز ٶز سەزىمدەرىمىزگە ەمەس، ەحوباعا سەنۋىمىز كەرەك؟ (ناقىل سوزدەر 3:5، 6)
12 ٶز سەزىمدەرىڭىزگە ەمەس، ەحوباعا سەنىڭىز (ناقىل سوزدەر 3:5، 6 وقىڭىز). ٴبىز ٷشىن ەڭ دۇرىسى نە ەكەنىن ەحوبا جاقسى بىلەدى (يشايا 55:8، 9). بىزگە زيانى ٴتييۋى مۇمكىن نارسەنى ول ەشقاشان تالاپ ەتپەيدى. ەگەر ەحوبا بىزگە كەشىرىمدى بول دەسە، دەمەك، بۇل وزىمىزگە جاقسى. بۇعان ەش كۇماندانباساق بولادى (ٴزاب. 40:4؛ يشايا 48:17، 18). ال ەگەر ٴبىز ەحوباعا ەمەس، ٶز سەزىمدەرىمىزگە سەنسەك، وندا ٴبىز ەشقاشان ەشكىمدى كەشىرە المايمىز (ناق. س. 14:12؛ ەرم. 17:9). كۇيەۋى پورنوگرافيا كورگەن ناومي بىلاي دەيدى: «باسىندا مەن كۇيەۋىمدى كەشىرمەۋگە قاقىم بار دەپ ويلادىم. كەشىرسەم، ول بۇل ٸسىن قايتالاپ، جانىمدى تاعى دا جارالاي ما دەپ قورىقتىم. ونىڭ ۇستىنە، جاساعان ارەكەتى ماعان قانشالىقتى اۋىر تيگەنىن ۇمىتىپ كەتە مە دەپ تە ۋايىمدادىم. ەحوبا بۇل سەزىمدەرىمدى تۇسىنەدى دەپ ٶز-ٶزىمدى اقتاپ ٴجۇردىم. ٴبىراق ويلانا كەلە مىنانى ٴتۇسىندىم: ەحوبانىڭ سەزىمدەرىمدى تۇسىنگەنى، سول سەزىمدەرىممەن كەلىسەدى دەگەندى بىلدىرمەيدى. ارينە، ول مەنىڭ ىشكى كۇيىمدى بىلەدى، ماعان ۋاقىت كەرەك ەكەنىن دە تۇسىنەدى. ٴبىراق ول مەنىڭ كەشىرىمدى بولعانىمدى دا قالايدى» d.
جاعىمسىز سەزىمدەردى جاقسى سەزىمدەرمەن الماستىرىڭىز
13. ريمدىكتەرگە 12:18—21 تارماقتارعا ساي، ٴبىز نە ىستەۋىمىز كەرەك؟
13 جانىمىزدى جارالاعان ادامدى كەشىرگەندە، ٴبىز بولعان جاعداي جايلى جاي عانا ٴسوز قوزعاماۋدى شەشەتىن شىعارمىز. ٴبىراق ٴبىزدىڭ وزگەلەرمەن تاتۋ بولعانىمىز اسا ماڭىزدى، اسىرەسە ٴبىر سەنىمدەگى باۋىرلاستارىمىزبەن (مات. 5:23، 24). ول ٷشىن ٴبىز سانالى تۇردە كۇش سالىپ، ىشىمىزدەگى اشۋدى مەيىرىمگە، وكپە-رەنىشتى كەشىرىمگە الماستىرۋىمىز قاجەت (ريمدىكتەرگە 12:18—21 وقىڭىز؛ پەت. 1-ح. 3:9). بۇنى قالاي ىستەسەك بولادى؟
14. ەحوباعا ەلىكتەپ ٴبىز نە ىستەۋىمىز كەرەك جانە نەگە؟
14 ەحوبا ادامنىڭ جامان جاقتارىن كورىپ تۇرسا دا، ونىڭ جاقسى جاقتارىنا نازار اۋدارادى (شەج. 2-ج. 16:9؛ ٴزاب. 130:3). ٴبىز دە ەحوباعا ەلىكتەپ، جانىمىزدى جارالاعان ادامنىڭ بويىنان جاقسى قاسيەتتەرىن ىزدەۋىمىز كەرەك. ادەتتە ٴبىز ادامنىڭ بويىنان نەنى كورگىمىز كەلسە، سونى كورەمىز: جاقسىلىعىن ىزدەسەك، جاقسىلىعىن، جاماندىعىن ىزدەسەك، جاماندىعىن تابامىز. باسقالاردىڭ بويىنان جاقسىلىقتى كورىپ ۇيرەنسەك، ولاردى كەشىرۋ جەڭىل بولادى. مىسالى، دجەرود ەسىمدى ەر باۋىرلاس بىلاي دەيدى: «باۋىرلاسىم مەنى رەنجىتىپ قويسا، ونىڭ ٴبىر عانا ولقىلىعىن ويلاي بەرمەي، ماعان ۇنايتىن بۇكىل جاقسى قاسيەتتەرىن ەسىمە تۇسىرەمىن. سونىڭ ارقاسىندا ونى وڭاي كەشىرەمىن».
15. ادامعا كەشىرگەنىمىزدى ايتۋ نەگە ماڭىزدى؟
15 ماڭىزدى تاعى ٴبىر جايت — ادامعا كەشىرگەنىڭىزدى ايتىڭىز. باعاناعى ناومي باۋىرلاس بىلاي دەيدى: «جولداسىم مەنەن «مەنى كەشىردىڭ بە؟» دەپ سۇراعاندا، «كەشىردىم» دەپ ايتۋعا وقتالعانىم سول ەدى، ٴتىلىم بايلاندى دا قالدى. سول كەزدە ونى شىن جۇرەكتەن كەشىرمەگەنىمدى ٴتۇسىندىم. ۋاقىت وتە مەن وعان «كەشىردىم» دەپ ايتا الدىم. بۇل قاراپايىم ٴسوز بولسا دا، ونىڭ اسەرى قانشالىقتى كۇشتى ەكەنىن كوردىم. «كەشىردىم» دەگەنىمدى ەستىپ، جولداسىم كوزىنە جاس الدى. ونىڭ يىعىنان اۋىر جۇك تۇسكەنىن بايقاعاندا، تاڭعالىپ قالدىم. ال مەنىڭ جۇرەگىمدە ورناعان تىنىشتىقتى ايتساڭىزشى! مەن قايتادان كۇيەۋىمە سەنىم ارتا باستادىم. قازىر ەكەۋمىز باز باياعىداي دوسپىز».
16. كەشىرىمگە قاتىستى نە ۇيرەندىڭىز؟
16 ەحوبا ٴبىزدىڭ كەشىرىمدى بولعانىمىزدى قالايدى (قول. 3:13). ونىڭ بۇل قالاۋىن جاقسى بىلسەك تە، وزگەلەردى كەشىرۋگە قينالىپ جاتامىز. مۇندايدا كەشىرىم تانىتۋعا كومەكتەسەتىن ٷش قادامدى ۇمىتپاڭىز: سەزىمدەرىڭىزدى ەلەمەي جۇرمەڭىز، ولارمەن كۇرەسىڭىز، كەيىن جاعىمسىز سەزىمدەردى جاقسى سەزىمدەرمەن الماستىرىڭىز (« كەشىرىمگە باستايتىن ٷش قادام» دەگەن قورشاۋدى قاراڭىز.).
كەشىرىمدى بولۋدىڭ پايداسىن ويلاڭىز
17. وزگەلەردى كەشىرۋدىڭ پايداسى قانداي؟
17 كەشىرىمدى بولۋدىڭ پايداسى كوپ. سولاردىڭ كەيبىرەۋىن عانا اتايىق. بىرىنشىدەن، كەشىرەتىن بولساق، مەيىرىمدى اكەمىز ەحوباعا ەلىكتەگەنىمىزدى كورسەتەمىز جانە ونىڭ جۇرەگىن قۋانتامىز (لۇقا 6:36). ەكىنشىدەن، ٴبىزدى كەڭپەيىلمەن كەشىرىپ جۇرگەنى ٷشىن ەحوباعا ريزا ەكەنىمىزدى كورسەتەمىز (مات. 6:12). ال ۇشىنشىدەن، دەنساۋلىعىمىز دا، وزگەلەرمەن قارىم-قاتىناسىمىز دا جاقسى بولادى.
18، 19. كەشىرىمدى بولعانىمىز قانداي ناتيجە اكەلۋى مۇمكىن؟
18 وزگەلەردى كەشىرەتىن بولساق، كۇتپەگەن باتالارعا كەنەلۋىمىز مۇمكىن. مىسالى، ماقالانىڭ باسىندا ايتىلعان دەنيزدىڭ جاعدايىنا ورالايىق. دەنيز كەيىن بىلگەندەي، جول اپاتىنا سەبەپشى بولعان جۇرگىزۋشى سوت شەشىمىنەن كەيىن ٶز-وزىمە قول جۇمسايمىن دەپ ويلاعان ەكەن. ٴبىراق ول دەنيزدىڭ كەشىرگەنىن كورىپ، ريزا بولعانى سونشا، ەحوبا كۋاگەرلەرىمەن كيەلى كىتاپتى زەرتتەي باستاعان.
19 كەيدە كەشىرۋ ەڭ قيىن نارسە بولىپ كورىنەتىن شىعار. ٴبىراق كەشىرۋ ەڭ كەرەمەت باتاعا دا جەتكىزۋى مۇمكىن (مات. 5:7). ەندەشە، ەحوباعا ۇقساپ كەشىرىمدى بولۋعا بارىمىزدى سالا بەرەيىك!
125-ٵن «مەيىرىمدىلەر باقىتتى!»
a كەيبىر ەسىمدەر وزگەرتىلگەن.
b بۇنداي جاعدايدا نە ىستەيتىنىن ٵر ٴماسىحشى ٶزى شەشۋ كەرەك.
c jw.org تور بەكەتىنەن «كەشىرىمدى بولايىق»، «تولىق كەشىرۋ» جانە «قايتادان دوس بولايىق» دەگەن اندەردىڭ ۆيدەوسىن قاراڭىز.
d پورنوگرافيا كورۋ كۇنا بولىپ سانالسا دا ٵرى نەكەدە ەكىنشى تاراپتىڭ جانىن جارالاسا دا، بۇل جازبالار بويىنشا اجىراسۋعا نەگىز بولا المايدى.
