1. Outumbulilo “oshili” owa hala okutya ngahelipi?

“OWA mona ngahelipi oshili?” “Mbela owa kulila moshili?” “Owa kala mo oule wefimbo li fike peni?” Otashi dulika vamwe ve ku pula omapulo oo, ile we a pula vamwe. Outumbulilo “oshili” owa hala okutya ngahelipi? Luhapu, ohatu u longifa ngeenge hatu yelifa kombinga yeitavelo letu, onghedi yetu yokulongela Kalunga nosho yo onghedi yokukalamwenyo kwetu. Ovanhu ovo “ve li moshili” ove shii osho Ombiibeli tai hongo, nohava kala metwokumwe nomafinamhango ayo. Oshidjemo, ihava kala va li va itavela omahongo omalongelokalunga oipupulu nohava kala va hafa nonande ove li mounyuni ou tau pangelwa kuSatana. — Joh. 8:32.

2. Metwokumwe naJohannes 13:34, 35, oshike hashi nanene tete omunhu koshili?

² Oshike she ku nanena tete koshili? Otashi dulika elihumbato liwa lovapiya vaJehova. (1 Pet. 2:12) Ile otashi dulika ohole oyo hava ulikile vamwe. Vahapu ovo have uya kokwoongala oshikando shotete, ohava dimbuluka ohole oyo shi dulife osho sha popiwa pokwoongala. Onghee osho itashi kumwifa molwaashi Jesus okwa ti kutya ovahongwa vaye otava ka didilikwa mo kohole oyo hava ulikilafana. (Lesha Johannes 13:34, 35.) Ashike otwa pumbwa okuninga shihapu opo tu kale tu na eitavelo la kola.

3. Oshike tashi dulu okuningwa po ngeenge eitavelo letu ola kanghamena ashike kohole oyo hatu ulikilwa kovamwatate novamwameme?

³ Eitavelo letu inali pumbwa ashike okukala le likolelela kohole oyo hatu ulikilwa kovapiya vaKalunga. Omolwashike mbela? Natu tye nee ngeno omwiitaveli mukwetu tashi dulika omukulunhuongalo ile omukokolindjila okwa nyona enyono la kwata moiti. Ile ongahelipi ngeenge omumwatate ile omumwameme okwe ku udifa nai? Ile ongahelipi ngeenge umwe okwa ningi omushunimonima, nokupopya kutya osho twa itavela kashi fi shoshili.  Ngeenge oinima oyo oya ningwa, mbela otai ke ku pundukifa ile i ku efife po okulongela Jehova? Oshilihongomwa oshosho kutya: Ngeenge ou na ashike eitavelo muKalunga molwaashi ovanhu vakweni ve li kwete, ndele hamolwaasho u na ekwatafano naJehova, eitavelo loye itali ka kala la kola. Onghedi omo u udite shi sha naJehova nosho yo ovapiya vaye otai ku kwafele u kale u na eitavelo fiyo oposhitwa shonhumba. Ndele osha fimanenena okukonakona Ombiibeli wa mana mo, okuuda ko osho to lihongo, nokuninga omapekapeko opo u kale wa tomhwa kutya oto lihongo oshili. Owa pumbwa okukala wa tomhwa kutya Ombiibeli otai hongo oshili kombinga yaJehova. — Rom. 12:2.

4. Metwokumwe naMateus 13:3-6, 20, 21, vamwe ova li va ninga po shike eshi eitavelo lavo la li tali yelekwa?

⁴ Jesus okwa ti kutya vamwe ova li va tambula ko oshili “nehafo, ashike eitavelo lavo ola li la nghundipala eshi la li tali yelekwa. (Lesha Mateus 13:3-6, 20, 21.) Otashi dulika kava li va didilika kutya okushikula Jesus osha kwatela mo omashongo nomaupyakadi. (Mat. 16:24) Ile otashi dulika va li tava diladila kutya okukala Omukriste osha hala kutya okumanguluka ko komaupyakadi ile kutya Kalunga ota ka kufa po alushe omaupyakadi avo. Ashike mounyuni ou wonena ope na okukala omashongo. Eenghalo otadi dulu okulunduluka, naasho otashi dulika shi tu kanifife ehafo letu efimbo nefimbo. — Eps. 6:6; Omuud. 9:11.

5. Oshike tashi ulike kutya ovamwatate novamwameme vahapu ova tomhwa kutya ei oyo oshili?

⁵ Ovamwatate novamwameme vahapu ova tomhwa kutya ei oyo oshili. Ngahelipi mbela? Eitavelo lavo ihali tengauka nonande Omukriste mukwao okwe va udifa nai ile e lihumbata monghedi inai koshoka. (Eps. 119:165) Efimbo keshe ngeenge ve na oupyakadi, eitavelo lavo ohali pamenene ndele ihali nghundipala. (Jak. 1:2-4) Ongahelipi to dulu okupameka eitavelo loye?

6. Ongahelipi Ovakriste vomefelemudo lotete va li va pameka eitavelo lavo?

⁶ Ovakriste vomefelemudo lotete ova li va pameka eitavelo lavo mokukonakona Omishangwa nosho yo omahongo aJesus Kristus, oo e li “oshili i na sha nonghundana iwa.” (Gal. 2:5) Oshili oyo oya kwatela mo oinima aishe oyo twa itavela tu li Ovakriste, mwa kwatelwa oshili i na sha nekuliloyambo laJesus nenyumuko laye. Omuyapostoli Paulus okwa li a tomhwa kutya omahongo oo oku li paushili. Omolwashike? Omolwaashi okwa li e va ulikila mOmishangwa kutya “Kristus okwa li e na okuhepekwa nokunyumunwa koufi.” (Oil. 17: 2, 3) Ovakriste vomefelemudo lotete ova li va tambula ko omahongo oo nokulineekela omhepo iyapuki i va kwafele opo va ude ko Eendjovo daKalunga. Ova li va ninga omapekapeko nokushilipaleka kutya omahongo oo okwa kanghamena kOmishangwa. (Oil. 17:11, 12; Heb. 5:14) Eitavelo lavo kala li ashike le likolelela komaliudo, nokava li hava longele Kalunga molwaashi ashike va li hava kala va hokwa eshi tava endafana novaitaveli vakwao. Ndele ponhele yaasho, eitavelo lavo ola li le likolelela ‘keshiivo lokushiiva Kalunga.’ — Kol. 1:9, 10.

7. Ouwa ulipi hatu ka mona ngeenge eitavelo letu ola kanghamena keshiivo lOmbiibeli?

⁷ Oshili yEendjovo daKalunga ihai lunduluka. (Eps. 119:160) Pashihopaenenwa, ihai lunduluka ngeenge omwiitaveli mukwetu e tu udifa nai ile a nyona enyono la kwata moiti. Ihai lunduluka ngeenge twa taalela omaupyakadi a kwata moiti. Onghee otwa pumbwa okukala tu shii nawanawa omahongo Ombiibeli, nokukala twa tomhwa kutya oku li paushili. Ngeenge otwa kala tu na eitavelo la pama momahongo Ombiibeli, ohatu ka kala ovadiinini kuJehova pefimbo lomaudjuu. Oshike tashi dulu oku ku tomha u mone kutya ei oyo oshili?

8. Ngaashi sha ulikwa mu 2 Timoteus 3:14, 15, ongahelipi Timoteus a li a tomhwa a itavele kutya ei oyo oshili?

⁸ Timoteus okwa li a tomhwa kutya ei oyo oshili. Okwa li e shi shiiva ngahelipi? (Lesha 2 Timoteus 3:14, 15.) Okwa li a hongwa kuina nokuinakulu “omishangwa diyapuki.” Ashike nopehe na omalimbililo, naye mwene okwa li ha kongo efimbo noha longifa eenghono daye mokukonakona omishangwa. Osho oshe mu kwafela a kale a ‘tomhwa a itavele’ kutya omishangwa odi na oshili. Lwanima, Timoteus, ina nosho yo inakulu ova li ve lihonga omahongo opaKriste. Nopehe na omalimbililo, Timoteus okwa li a nanwa kohole oyo hai ulikwa kovashikuli vaJesus, nokwa li e hole okweendafana novamwaxe meongalo noku va kwafela pamhepo. (Fil. 2:19, 20) Onghee eitavelo laye kala li ashike la kanghamena kohole yokuhola ovanhu, ndele okohole yokuhola Jehova. Naave owa pumbwa okukonakona Ombiibeli nokukala wa tomhwa kutya osho to lihongo kombinga yaJehova oshoshili.

9. Owa pumbwa okukala wa tomhwa komahovelohongo atatu elipi?

⁹ Opo u hovele, owa pumbwa okukala wa tomhwa komahovelohongo atatu. Lotete, owa pumbwa okukala wa tomhwa kutya Jehova Kalunga oye Omushiti woinima aishe. (Ex. 3:14, 15; Heb. 3:4; Eh. 4:11) Etivali, owa pumbwa okukala wa tomhwa kutya Ombiibeli oi li etumwalaka olo la nwefwa mo kuKalunga noya nuninwa ovanhu. (2 Tim. 3:16, 17) Etitatu, owa pumbwa okukala wa tomhwa kutya Jehova oku na ongudu ya unganekwa yovanhu ovo have mu longele nohava wilikwa kuKristus, nongudu oyo oi li Eendombwedi. (Jes. 43:10-12; Joh. 14:6; Oil. 15:14) Okukala wa tomhwa komahovelohongo oo, inashi hala okutya ou shii Ombiibeli aishe. Elalakano loye nali kale ‘okudiladila pandunge’ opo u kale wa tomhwa kutya owa mona oshili. — Rom. 12:1.

10. Kakele kokushiiva oshili, oshike vali hatu dulu okuninga?

¹⁰ Konima eshi wa shiiva oshili kombinga yaKalunga,  Ombiibeli noshiwana shaKalunga, owa pumbwa okulongifa Omishangwa opo u dule okutomha vamwe. Omolwashike mbela? Omolwaashi tu li Ovakriste otu na oshinakuwanifwa shokuhonga ovanhu vakwetu oshili ovo va hala oku tu pwilikina. * (1 Tim. 4:16) Eshi hatu kendabala okutomha vamwe kombinga yoshili yOmbiibeli, kungaho nafye otashi tu pameke tu kale twa tomhwa kombinga yoshili oyo.

11. Paulus okwe tu tulila po oshihopaenenwa shilipi e li omuhongi?

¹¹ Ngeenge omuyapostoli Paulus a li ta hongo ovanhu, okwa li ha “kendabala oku va tomha va itavele oinima oyo ya popiwa kombinga yaJesus mOmhango yaMoses nokOvaprofeti.” (Oil. 28:23) Ongahelipi hatu dulu okuhopaenena Paulus ngeenge hatu hongo ovanhu oshili? Otwa pumbwa oku va honga shihapu shihe fi ashike oku va honga osho Ombiibeli tai ti. Otwa pumbwa okukwafela ovakonakonimbiibeli vetu va kale ve shii okutomhafana nOmishangwa eshi tava ehene popepi naJehova. Otwa hala va tambule ko oshili, hamolwaashi ashike ve tu fimaneka, ndele ova kale va tomhwa kutya osho tave lihongo oshili kombinga yaKalunga ketu omunahole.

12-13. Ongahelipi ovadali tava dulu okukwafela ovana vavo va kale moshili?

¹² Kape na omalimbililo, ovadali ova hala ovana vavo va kale moshili. Otashi dulika ovadali va diladile kutya ngeenge ovana vavo ove na ookaume meongalo, otava ka ninga exumokomesho lopamhepo. Onghee hano, opo ovana voye va tomhwe kutya ei oyo oshili, ova pumbwa okuninga shihapu shihe fi ashike okukala nookaume vawa meongalo. Ova pumbwa okukala ve na ekwatafano naKalunga nokukala va tomhwa kutya osho Ombiibeli tai hongo oshoshili.

¹³ Opo ovadali va honge ovana vavo oshili kombinga yaKalunga, ova pumbwa oku va tulila po oshihopaenenwa shiwa mokukala hava konakona Ombiibeli. Ova pumbwa okukala hava kongo efimbo va dilonge kwaasho ve lihonga. Opo nee, otava ka dula okuhonga ovana vavo okuninga sha faafana. Ova pumbwa okuhonga ovana vavo va kale ve shii okulongifa oilongifo yetu yokukonakona Ombiibeli, ngaashi ashike hava hongo ovakonakonimbiibeli vavo. Ngeenge ova ningi ngaho, otava ka kwafela ovana vavo va kale ve hole Jehova nova kale ve hole “omupiya omudiinini nomunaendunge,” oo Jehova ha longifa mokuyandja eendja dopamhepo. (Mat. 24:45-47) Ovadali inamu honga ashike ovana veni omahovelohongo Ombiibeli. Va kwafeleni va pameke eitavelo lavo moku va honga “oinima yomoule yaKalunga” she likolelela komido nokokudula kwavo. — 1 Kor. 2:10.

14. Omolwashike tu na okukala hatu konakona omaxunganeko ombiibeli? (Tala yo oshimhungu “ Mbela oto dulu okuyelifa omaxunganeko aa?”)

¹⁴ Omaxunganeko Ombiibeli oku li oshitukulwa sha fimana shEendjovo daKalunga oo tae tu kwafele tu kale tu na eitavelo la kola muJehova. Mbela omaxunganeko elipi a pameka eitavelo loye? Otashi dulika u diladile komaxunganeko oo a popya kombinga ‘yomomafiku axuuninwa.’ (2 Tim. 3:1-5; Mat. 24:3, 7) Ndele mbela omaxunganeko amwe elipi a wanifwa taa dulu okupameka eitavelo loye u kale wa tomhwa? Pashihopaenenwa, mbela oto dulu okuyelifa nghee exunganeko laDaniel etukulwa 2 nosho yo etukulwa 11 la wanifwa monakudiwa nonghee tali twikile okuwanifwa kunena? * Ngeenge ou na eitavelo meendja da pama dOmbiibeli, eitavelo loye kali na fiku li tengauke. Diladila koshihopaenenwa shovamwatate ovo va li va hepekwa neenghono muGermany pefimbo lOita Itivali yOunyuni. Nonande kava li ve udite ko osho Ombiibeli ya xunganeka shi na sha nomafiku axuuninwa, ova li ve na eitavelo la kola mEendjovo daKalunga.

15-17. Ongahelipi okukonakona Ombiibeli kwa li kwa pameka ovamwatate ovo va li tava hepekwa kepangelo laNazi?

¹⁵ Eshi Nazi a li ta pangele moGermany, ovamwatate novamwameme omayovi ova li va tuminwa keekamba deenghwate. Hitler nomunambelewa omukulunhu, Heinrich Himmler, ova li ve tonde Eendombwedi daJehova. Omumwameme umwe okwa ti kutya Himmler okwa li a lombwela ongudu yovamwameme ovo va li mokamba imwe yeenghwate a ti: “Jehova weni ota pangele meulu, ndele fye ohatu pangele oku kombada yedu! Otu na oku mu ulikila kutya olyelye ta kala ko efimbo lile, ngeenge onye ile ofye!” Oshike sha li sha kwafela ovapiya vaJehova va kale ovadiinini?

¹⁶ Ovakonakoni ovo vOmbiibeli ova kala ve shii kutya Ouhamba waKalunga owa hovela okupangela mo 1914. Kava li va kuminwa omahepeko a kwata moiti oo va li va taalela.  Onghee hano, ovapiya vaJehova ova li va tomhwa kutya kape na nande epangelo lopanhu tali dulu okwiimba Kalunga a wanife po elalakano laye. Hitler kali ta dulu okuxulifa po elongelokalunga lashili, ile okutota po epangelo enaenghono li dule Ouhamba waKalunga. Ovamwatate ova kala va tomhwa kutya efiku limwe lomomafiku epangelo laHitler onali ka xule po.

¹⁷ Osho ovamwatate novamwameme va li va itavela oshoshili. Konima yomido dinini, epangelo laNazi ola li la xula po, na Heinrich Himmler, omulumenhu oo a popile kutya ‘fye ohatu pangele oku kombada yedu,’ okwa li a faduka po. Fimbo a li tali onghaku, okwa li a shakena nomumwatate Lübke, oo a kala modolongo, nokwa li e shii kutya oku li umwe womEendombwedi daJehova. Nonande Himmler okwa li a polimana, okwa li a pula omumwatate Lübke a ti: “Omukonakoni wOmbiibeli, oshike tashi ningwa po paife?” Omumwatate Lübke okwa yelifila Himmler kutya Eendombwedi daJehova oda kala di shii kutya epangelo laNazi itali kalelele, nonokutya otadi ka xupifwa. Himmler nonande okwa kala ha popi luhapu kombinga yEendombwedi daJehova, xuuninwa okwa ka kala ehe na oitya nomatumbulo. Konima yefimbo linini, Himmler okwe ke lidipaa. Mbela oshitwa oshi li peni? Ngeenge otwa kala hatu konakona Ombiibeli, mwa kwatelwa omaxunganeko ayo, ohatu ka kala tu na eitavelo ihali tengauka nohatu ka kala ovadiinini ngeenge hatu hepekwa momafimbo aa madjuu. — 2 Pet. 1:19-21.

18. Ngaashi sha ulikwa muJohannes 6:67, 68, omolwashike twa pumbwa ‘eshiivo lashili neendunge dokuyoolola’ odo Paulus a popya?

¹⁸ Atusheni otwa pumbwa okuulikilafana ohole, opo tu ulike kutya otu li Ovakriste vashili. Ashike natango otwa pumbwa ‘eshiivo lashili neendunge dokuyoolola.’ (Fil. 1:9) Ngeenge hasho, ohatu ka nwefwa mo ‘keemhepo nokushikula omahongo opanhu oipupulu,’ mwa kwatelwa ovashunimonima. (Ef. 4:14) Eshi ovahongwa vahapu vomefelemudo lotete O.P. va li va efa po okushikula Jesus, omuyapostoli Petrus okwa li a popya a tomhwa kutya Jesus oku na “eendjovo domwenyo waalushe.” (Lesha Johannes 6:67, 68.) Nonande Petrus ka li e udite ko ouyelele aushe u na sha neendjovo odo, okwa kala omudiinini molwaashi oku shii oshili i na sha naKristus. Naave oto dulu okukala wa tomhwa kwaasho Ombiibeli tai hongo. Ngeenge owa ningi ngaho, oto ka kala u na eitavelo la kola eshi to ka yelekwa noto ka pameka yo eitavelo lavakweni. — 2 Joh. 1, 2.