IKARAGAI MWĨHŨGĨTE!
Mũnene Ũmwe wa Thirikari Kũheana Mũkaana Wĩgiĩ Ũrĩa Nenda cia Ũkinyanĩria Irahutia Andũ Ethĩ—Mawoni ma Bibilia nĩ Marĩkũ?
Kũrĩ Mĩĩ 23, 2023, mũnene ũmwe wa thirikari bũrũri-inĩ wa Amerika (US) nĩ aaheanire mũkaana wa ũrĩa nenda cia ũkinyanĩria irakorũo na maumĩrĩro moru harĩ andũ ethĩ.
“O na gũtuĩka nenda cia ũkinyanĩria no ikorũo na ũguni harĩ ciana imwe na andũ amwe ethĩ, nĩ kũrĩ na maũndũ maingĩ maronania atĩ nenda icio cia ũkinyanĩria no ikorũo irĩ ũgwati mũnene harĩ ũgima mwega wa meciria na wa mwĩrĩ wa ciana na andũ ethĩ.”—Social Media and Youth Mental Health: The U.S. Surgeon General’s Advisory, 2023.
Mũkaana ũcio nĩ woonanirie ũthuthuria wĩkĩtwo ũrĩa ũraheana itũmi iria ingĩtũma twĩcirie ũhoro ũcio.
Andũ ethĩ arĩa maarĩ na ũkũrũ wa mĩaka 12 nginya 15 “arĩa maahũthĩrire makĩria ma mathaa 3 o mũthenya nenda-inĩ cia ũkinyanĩria, maarĩ ũgwati-inĩ maita merĩ gũkĩra ciana iria ingĩ wa kũgĩa na mathĩna ma kĩĩmeciria ta gũtangĩka na mũrimũ wa depression.”
Harĩ andũ ethĩ arĩa maarĩ na mĩaka 14, “kũhũthĩra nenda cia ũkinyanĩria mũno nĩ kwamareheire mathĩna ta kwaga gũkoma wega, kũũgitwo intaneti-inĩ, kwĩmena nĩ ũndũ wa ũrĩa mahaana, kwĩyagĩra kĩene, na kũigua makuĩte ngoro. Thĩna ũcio woonekire mũno harĩ tũirĩtu gũkĩra tũmwana.”
Aciari mangĩgitĩra ciana ciao atĩa kuumana na mogwati macio? Bibilia ĩrĩ na ũtaaro ũngĩmateithia.
Ũrĩa aciari mangĩka
Teithia mwana waku. Ũrĩ mũciari, wĩcirie ũhoro wa mogwati marĩa mangiumĩra na ũtue itua kana mwana waku nĩ arĩhũthagĩra nenda cia ũkinyanĩria kana ca.
Ũtaaro wa Bibilia: “Menyeria mwana njĩra ĩrĩa agĩrĩirũo kũgera.”—Thimo 22:6.
Nĩguo wĩrute makĩria, thoma gĩcunjĩ kĩrĩ na kĩongo “Je, Mtoto Wangu Atumie Mitandao ya Kijamii?”
Angĩkorũo nĩ ũgwĩtĩkĩria mwana waku ahũthĩre nenda cia ũkinyanĩria, wĩciragie ũhoro wa mogwati marĩa angĩcemania namo na ũikarage ũkĩmenyaga ũrĩa mwana waku areka intaneti-inĩ. Ũngĩka ũguo atĩa?
Gitĩra mwana waku kuumana na maũndũ marĩa mangĩmũthũkia intaneti-inĩ. Mũteithie kũmenya maũndũ marĩa mangĩmũthũkia na kũmethema.
Ũtaaro wa Bibilia: “Ngomanio itagĩrĩire na mĩthemba o yothe ya maũndũ matarĩ matheru kana ũkoroku itikanagwetwo gatagatĩ-inĩ kanyu, . . . o na kana mĩtugo ya thoni kana mĩario ya ũrimũ kana itherũ rĩa ũũra-thoni.”—Aefeso 5:3, 4.
Nĩguo wone motaaro ũngĩhũthĩra, thoma gĩcunjĩ kĩrĩ na kĩongo “Mfundishe Kijana Wako Kutumia Mitandao ya Kijamii kwa Njia Salama.”
Igĩra mwana waku mĩhaka. Kwa ngerekano, no ũmũigĩre mawatho megiĩ nĩ rĩ arĩhũthagĩra nenda cia ũkinyanĩria na arĩhũthagĩra ihinda rĩigana atĩa.
Ũtaaro wa Bibilia: “Mwĩroragei biũ atĩ ũrĩa mũthiaga . . . nĩ ta andũ ogĩ, mũkĩhũthagĩra mahinda manyu wega biũ.”—Aefeso 5:15, 16.
Hũthĩra video ya mbica cia gũcorũo ya Hũthĩra Intaneti na Ũũgĩ gũteithia mwana waku gũtaũkĩrũo nĩkĩ nĩ wega gũkorũo na mĩhaka akĩhũthĩra nenda cia ũkinyanĩria.
Icunjĩ Ingĩ Hihi Ũngĩenda Gũthoma
ŨRĨA ANDŨ A RIIKA RĨAKU MAROIGA
Ũrĩa Andũ Ethĩ Moigaga Ũhoro Wĩgiĩ Thimũ
Harĩ andũ aingĩ ethĩ, thimũ nĩcio ũtũũro wao. Hihi nĩ ũguni na mogwati marĩkũ mangĩrehwo nĩ thimũ?
ANDŨ ETHĨ MORAGIA
Hihi nĩ Ũndũ wa Bata Kũgĩa Ngumo Nenda-inĩ cia Ũkinyanĩria?
Andũ amwe maingĩragia mĩoyo yao ũgwati-inĩ nogetha magĩe na mũigana mũnene wa arũmĩrĩri, na andũ arĩa marakenio nĩ ũhoro ũrĩa mekĩrĩte. Hihi kũgĩa ngumo nenda-inĩ cia ũkinyanĩria nĩ kwa bata na gĩkĩro kĩu?
ŨHORO WITŨ
Hoya Ũceererũo
Arĩrĩria ciũria cia Bibilia hamwe na mũndũ ũngĩ, kana wĩrute makĩria ũhoro wĩgiĩ Aira a Jehova.
