1, 2. Nũ watũheire thamiri, na nĩkĩ nĩ twagĩrĩirũo nĩ gũcokagia ngatho nĩ ũndũ wa kĩheo kĩu?

JEHOVA NGAI ombire andũ marĩ na wĩyathi wa gwĩthurĩra. Nĩguo amateithie gũtuaga matua marĩa magĩrĩire, Jehova nĩ aamaheire thamiri. Thamiri nĩ mũndũ witũ wa na thĩinĩ ũrĩa ũtũteithagia gũkũũrana wega na ũũru. Ĩngĩhũthĩrũo na njĩra ĩrĩa yagĩrĩire no ĩtũteithie gwĩka wega na gwĩthema ũũru. Nĩ ũndũ ũcio, gũkorũo tũrĩ na thamiri kuonanagia atĩ Ngai nĩ atwendete na nĩ endaga tũgaacĩre.

² Andũ amwe ũmũthĩ nĩ mekaga maũndũ mega na magathũũra maũndũ marĩa moru o na gũtuĩka matikoragwo na ũmenyo wa Bibilia. (Thoma Aroma 2:14, 15.) Nĩkĩ? Nĩ ũndũ wa thamiri ciao. Thamiri nĩ ĩgiragĩrĩria andũ aingĩ gwĩka maũndũ moru. Ta hũũra mbica ũrĩa maũndũ mangĩrĩ moru thĩinĩ wa thĩ korũo andũ matikoragwo na thamiri! No kũhoteke tũngĩiguaga maũndũ moru mũno gũkĩra marĩa tũiguaga ũmũthĩ. Na githĩ tũtikĩagĩrĩirũo gũcokagĩria Jehova ngatho nĩ ũndũ wa gũtũhe thamiri!

3. Thamiri ĩngĩkorũo na ũguni ũrĩkũ harĩ kĩũngano?

 ³ Ngũrani na andũ arĩa angĩ, andũ a Jehova nĩ mendaga kũmenyeria thamiri ciao. Mendaga thamiri ciao imateithagie gũkũũrana wega na ũũru kũringana na ithimi iria irĩ thĩinĩ wa Kiugo kĩa Ngai. Thamiri ĩmenyeretio wega nĩ ĩrehaga ũrũmwe thĩinĩ wa kĩũngano gĩa Gĩkristiano. Kũgĩa na ũmenyo wa Bibilia gwiki ti kũiganu harĩ kũmenyeria na kũhũthĩra thamiri itũ. No mũhaka twende ithimi cia Ngai na tũkorũo na wĩtĩkio atĩ nĩ itũgunaga. Paulo aandĩkire ũũ: “Muoroto wa ũhoro ũrĩa ũtaaranagwo naguo nĩ rĩrĩ, nĩ gũtũma wendani wonekage o ũrĩa uumanĩte na ngoro theru, na thamiri njega, o na wĩtĩkio ũtarĩ na ũhinga.” (1 Tim. 1:5) O ũrĩa tũramenyeria thamiri itũ na tũkamĩathĩkĩra, noguo wendo witũ harĩ Jehova ũrĩthiaga ũkĩongererekaga na wĩtĩkio witũ ũkarũma. Ũrĩa tũhũthagĩra thamiri itũ nĩ ũguũragia ũrĩa tũtariĩ kĩĩroho, na kana nĩ twendaga biũ gũkenia Jehova. Thamiri nĩ ĩguũragia tũrĩ andũ a mũthemba ũrĩkũ kũna.

4. Tũngĩmenyeria thamiri citũ atĩa?

⁴ Tũngĩmenyeria thamiri citũ atĩa? Nĩ na njĩra ya kwĩruta Bibilia o mũthenya, gwĩcũrania maũndũ marĩa tũreruta, na kũhoya Jehova atũteithie kũhũthĩra maũndũ macio. Muoroto witũ ndwagĩrĩirũo gũkorũo tu ũrĩ kũgĩa na ũmenyo mũingĩ wa Bibilia. Wagĩrĩirũo gũkorũo arĩ kũmenya Jehova makĩria, ũmũndũ wake, ngumo ciake, na maũndũ marĩa mamũkenagia na marĩa matamũkenagia. Tweka ũguo thamiri citũ nĩ irĩhiũhaga gũkũũrana maũndũ marĩa Jehova onaga marĩ mega na marĩa onaga marĩ moru. O ũrĩa tũramenyeria thamiri citũ noguo tũrĩthiaga tũkĩgĩaga na mwĩcirĩrie ta wa Jehova.

5. Nĩ maũndũ marĩkũ tũkwarĩrĩria gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?

⁵ O na kũrĩ ũguo, no twĩyũrie ũũ: Thamiri ĩmenyeretio wega ĩngĩtũteithia atĩa rĩrĩa tũrabatara gũtua matua? Tũngĩonania atĩa atĩ nĩ tũratĩa thamiri cia Akristiano arĩa angĩ? Thamiri citũ cingĩtũteithia atĩa kũgĩa na kĩyo gĩa gwĩkaga maũndũ mega? Rekei twarĩrĩrie maũndũ matatũ marĩa thamiri citũ cingĩtũteithia gũtua matua marĩa magĩrĩire: (1) ũrigitani, (2) maũndũ-inĩ ma gwĩkenia, na (3) ũtungata-inĩ witũ.

6. Nĩ matua marĩkũ tũbataraga gũtua megiĩ ũrigitani?

⁶ Bibilia ĩtwĩkĩraga ngoro twĩthemage mĩtugo mĩũru na twĩthemage gũkĩria njano maũndũ-inĩ ta kũrĩa na kũnyua. (Thim. 23:20; 2 Kor. 7:1) Rĩrĩa twathĩkĩra mootaro ma Bibilia, nĩ matũteithagia ũhoro-inĩ wĩgiĩ ũgima witũ wa mwĩrĩ. O na kũrĩ ũguo, no tũrũaraga na tũgakũra. Mabũrũri-inĩ mamwe nĩ gũkoragwo na ndawa kana njĩra ingĩ cia ũrigitani. Kaingĩ wabici cia honge nĩ ciamũkagĩra marũa kuuma kũrĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ makĩenda ũtaaro wĩgiĩ njĩra ĩrĩa mekũhũthĩra ya ũrigitani. Aingĩ ao moragia ũũ: “Ũrigitani ta ũyũ nĩ wagĩrĩire harĩ ndungata ya Jehova?”

7. Tũngĩhota atĩa gũtua matua megiĩ ũrigitani?

⁷ Wabici ya rũhonge kana athuri a kĩũngano matiagĩrĩirũo gũtuĩra Mũira wa Jehova matua ũhoro-inĩ wĩgiĩ ũrigitani o na angĩũka kũmahoya ũtaaro. (Gal. 6:5) O na kũrĩ ũguo, no mateithĩrĩrie harĩ kũheana motaaro maronania mawoni ma Jehova megiĩ ũndũ ũcio. Kwa ngerekano, Mũkristiano nĩ agĩrĩirũo kũririkana watho ũrĩa wĩ Bibilia-inĩ wĩgiĩ ‘gwĩthema thakame.’ (Atũm. 15:29) Watho ũcio no ũteithie Mũkristiano gũtaũkĩrũo atĩ ndagĩrĩirũo gwĩtĩkĩra njĩra ya ũrigitani ĩrĩa ĩngĩtũma ekĩrũo thakame, kana icunjĩ iria inya nene cia thakame. Ũmenyo ũcio ningĩ no ũteithie thamiri ya Mũkristiano rĩrĩa aratua itua rĩkonainie na  tũcunjĩ tũrĩa tũrutagwo icunjĩ-inĩ iria nene cia thakame. * No nĩ ũtaaro ũrĩkũ ũngĩ wa Bibilia ũngĩtũteithia rĩrĩa tũracaria ũrigitani?

8. Rĩandĩko rĩa Afilipi 4:5 rĩngĩtũteithia atĩa gũtua matua ma ũũgĩ ũhoro-inĩ wĩgiĩ ũrigitani?

⁸ Thimo 14:15 yugaga ũũ: “Mũndũ ũtarĩ mũũgĩ etĩkagia ũndũ o wothe, ĩndĩ mũndũ mũbarĩrĩri nĩamenyagĩrĩra harĩa egũthiĩra.” Mĩrimũ ĩmwe no ĩkorũo ĩtarĩ na kĩhonia. Kwoguo nĩ twagĩrĩirũo kwĩmenyerera igũrũ rĩgiĩ njĩra cia ũrigitani iria kwĩrĩkanaga atĩ nĩ irahonia mũrimũ mũna, ĩndĩ ũgakorũo nĩ ũhoro wongereirũo cumbĩ na ũtarĩ na kũrĩa ũrĩ. Mũtũmwo Paulo aandĩkire ũũ: “Ũigananĩru wanyu ũmenyekage nĩ andũ othe.” (Afil. 4:5, New World Translation) Ningĩ gũkorũo tũrĩ na ũigananĩru nĩ gũtũteithagia tũtikahũthĩre mahinda maitũ maingĩ kũrũmbũiya ũgima witũ wa mwĩrĩ nginyagia maũndũ ma kĩĩroho makariganĩra. Tũngĩreka ũgima wa mwĩrĩ ũkorũo nĩguo ũndũ ũrĩa wa bata mũno ũtũũro-inĩ witũ, ũndũ ũcio no ũtũme tũkorũo tũgĩĩciria o ũhoro witũ tu. (Afil. 2:4) Nĩ tũĩ atĩ tũtingĩgĩa na ũgima mũkinyanĩru wa mwĩrĩ thĩinĩ wa mũtabarĩre ũyũ. Nĩ ũndũ ũcio, twagĩrĩirũo nĩ gũtigĩrĩra atĩ gũtungatĩra Jehova nĩguo ũndũ ũrĩa wa bata mũno ũtũũro-inĩ witũ.—Thoma Afilipi 1:10.

9. Rĩandĩko rĩa Aroma 14:13, 19 rĩngĩhutia atĩa matua maitũ megiĩ ũgima wa mwĩrĩ, na nĩ na njĩra ĩrĩkũ ũrũmwe witũ ũngĩingĩrio ũgwati-inĩ?

⁹ Mũkristiano ũrĩ na ũigananĩru ndatindĩkagĩrĩria andũ arĩa angĩ marũmĩrĩre mawoni make. Kwa ngerekano, mũthuri ũmwe na mũtumia wake bũrũri-inĩ ũmwe nĩ meekĩraga ngoro andũ arĩa angĩ mahũthĩre tũtawa twĩho twa kũguna mwĩrĩ. Ariũ a Ithe witũ amwe nĩ maaiguithirio nĩo na makĩambĩrĩria kũhũthĩra tũtawa tũu, no nĩ kũrĩ amwe maaregire. Ĩndĩ rĩrĩa tũtawa tũu twaagire kũruta wĩra, aarĩ na ariũ a Ithe witũ aingĩ nĩ maarakarire mũno. Mũthuri ũcio na mũtumia wake maarĩ na kĩhooto gĩa gwĩthurĩra o ene kana nĩ mekũhũthĩra tũtawa tũu, no hihi nĩ warĩ ũndũ wa ũigananĩru gũthũkia ũrũmwe wa kĩũngano nĩ ũndũ wa maũndũ megiĩ ũgima wa mwĩrĩ? Akristiano amwe a Roma nĩ kũrĩ hĩndĩ maarĩ na mawoni matiganĩte igũrũ rĩgiĩ kũrĩa irio cia mĩthemba mĩna na gũkũngũĩra mĩthenya mĩna. Nĩ ũtaaro ũrĩkũ Paulo aamaheire? Aameerire ũũ: “Mũndũ ũmwe-rĩ, onaga ta kwĩ mũthenya mũnene kũrĩ ĩrĩa ĩngĩ; mũndũ ũngĩ akona ta mĩthenya yothe ĩhaanaine. Wega no mũndũ o mũndũ akorũo emenyeire o wega na ngoro yake atĩ ũguo onaga nĩguo.” Nĩ ũndũ wa bata mũno twĩtheme kũhĩnga andũ arĩa angĩ.—Thoma Aroma 14:5, 13, 15, 19, 20.

10. Twagĩrĩirũo gũtĩa matua ma andũ arĩa angĩ nĩkĩ? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

¹⁰ Angĩkorũo tũtirataũkĩrũo nĩ itua rĩa  mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ, tũtiagĩrĩirũo nĩ kũhiũha kũmũtuĩra kana twĩcirie kũmũtindĩkĩrĩria acenjie itua rĩake. No gũkorũo thamiri yake ndĩrĩ na “hinya” na nĩ ĩrabatara kũmenyerio. (1 Kor. 8:11, 12) Ningĩ no kũhoteke nĩ ithuĩ tũrabatara gũthuthuria thamiri itũ tondũ no gũkorũo nĩ ĩrabatara kũmenyerio makĩria kũringana na mootaro ma Bibilia. Maũndũ-inĩ megiĩ ũrigitani o mũndũ agĩrĩirũo gwĩtuĩra itua rĩake na akorũo eharĩirie gwĩtĩkĩra moimĩrĩro ma itua rĩake.

11, 12. Rĩrĩa tũrathura maũndũ ma gwĩkenia-rĩ, nĩ ũtaaro ũrĩkũ wa Bibilia twagĩrĩirũo nĩ kũririkana?

¹¹ Jehova ombire andũ ũndũ marĩhotaga gũkenagĩra na makagunĩka nĩ maũndũ ma gwĩkenia. Suleimani aandĩkire atĩ nĩ kũrĩ “hĩndĩ ya gũtheka” na “hĩndĩ ya kũina.” (Koh. 3:4) No ti maũndũ mothe ma gwĩkenia macanjamũraga kana marĩ ũguni, ningĩ ti wega gũkĩria njano maũndũ-inĩ ma gwĩkenia. Thamiri itũ ĩngĩtũteithia atĩa gũkenera na kũgunĩka nĩ maũndũ ma gwĩkenia marĩa magĩrĩire?

¹² Maandĩko matwĩraga twĩthemage “maũndũ ma kĩĩmwĩrĩ” ta ‘ũmaraya, merirĩria mathũku, ũũra-thoni, kũhoya mĩhianano, kũrogana, ũthũ, kũũgitana, ũiru, marakara, ngarari, kwamũkana, morutani mahĩtanu, gũcumĩkĩra, kũrĩo, maruga marĩa mainagĩrũo nyĩmbo itaagĩrĩire, na maũndũ mangĩ ta macio.’ Paulo aandĩkire atĩ “andũ arĩa mekaga maũndũ ta macio, matikagaĩrũo ũthamaki wa Ngai.” (Gal. 5:19-21) Nĩ ũndũ ũcio no twĩyũrie ũũ: ‘Hihi thamiri yakwa nĩ ĩndongoragia gwĩthema mathako marĩ na macindano moru, gũtũgĩria bũrũri, kana ũhinya? Hihi thamiri yakwa nĩ ĩnganagia rĩrĩa ndĩragucĩrĩrio kwĩrorera thenema irĩ na maũndũ ma ponografĩ kana ironania ngomanio itagĩrĩire, ũrĩu, kana ũragũri?’

13. Ũtaaro wa 1 Timotheo 4:8 na Thimo 13:20 ũngĩtũteithia atĩa ũhoro-inĩ wĩgiĩ maũndũ ma gwĩkenia?

¹³ Ningĩ Bibilia nĩ ĩtũheaga mootaro marĩtũteithagia kũmenyeria thamiri itũ ũhoro-inĩ wĩgiĩ maũndũ ma gwĩkenia. Ũtaaro ũmwe nĩ atĩ ‘kwĩmenyeria maũndũ ma gwĩkĩra mwĩrĩ hinya kwĩ bata o kahinda.’ (1 Tim. 4:8) Andũ aingĩ nĩ monaga atĩ gwĩka maũndũ ma kũnogora mwĩrĩ nĩ gũtũmaga magĩe na ũgima mwega wa mwĩrĩ na gũgacanjamũra mwĩrĩ na meciria. Angĩkorũo tũrenda gwĩka maũndũ ma kũnogora mwĩrĩ tũrĩ gĩkundi kĩa andũ-rĩ, hihi nĩ mũndũ o wothe tũngĩnyitanĩra nake? Thimo 13:20 yugaga ũũ: “Thiaga thiritũ na andũ arĩa ogĩ, nawe no ũgĩe na ũũgĩ, no ũrĩa ũtindanagia na irimũ nĩ gũtuurũo agatuurũo.” Nĩ ũndũ ũcio, twagĩrĩirũo gũtongorio nĩ thamiri itũ ĩrĩa ĩmenyeretio nĩ Bibilia rĩrĩa tũrathura maũndũ ma gwĩkenia.

14. Famĩlĩ ĩmwe yahũthĩrire atĩa ũtaaro ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Aroma 14:2-4?

¹⁴ Christian na Daniela makoragwo na ciana igĩrĩ irĩ mĩaka-inĩ ya ũtinĩnja. Christian oigire ũũ: “Hĩndĩ ya Ũthathaiya wa Famĩlĩ nĩ twaarĩrĩirie ũhoro wĩgiĩ maũndũ ma gwĩkenia, na tũkĩiguanĩra atĩ maũndũ mamwe ma gwĩkenia nĩ magĩrĩire no mangĩ matiagĩrĩire. Nĩ andũ ta arĩkũ mangĩkorũo marĩ thiritũ njega? Mũirĩtu witũ ũmwe aatwĩrire atĩ marĩ cukuru hĩndĩ ya mburĩki nĩ kũrĩ na arutwo amwe Aira a Jehova mataakoragwo na mĩtugo mĩega, na nĩ aaiguaga akĩgucĩrĩrio gwĩka tao. Tũkĩaria nake nĩ twamuonirie atĩ o ũmwe witũ nĩ arĩ thamiri na no mũhaka ĩtũtongorie harĩ gũthuura maũndũ marĩa tũgwĩka na arĩa tũkũnyitanĩra nao.”—Thoma Aroma 14:2-4.

15. Ũtaaro ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Mathayo 6:33 ũngĩtũteithia atĩa rĩrĩa tũrabanga maũndũ ma gwĩkenia?

¹⁵ Nĩ hĩndĩ ĩrĩkũ twagĩrĩirũo nĩ gwĩkenia? Hihi ũbangagĩra maũndũ maku ma  gwĩkenia hĩndĩ ya maũndũ ma kĩĩroho ta mĩcemanio, ũtungata, na wĩruti waku kĩũmbe? Kana hihi wĩkoraga ũgĩthinĩkĩrĩria maũndũ ma kĩĩroho harĩ maũndũ ma gwĩkenia? Nĩ maũndũ marĩkũ ma bata ũtũũro-inĩ waku? Jesu oigire ũũ: “No ambai mũcarie ũthamaki wa Ngai o na ũthingu wake, nacio indo icio ciothe nĩmũrĩkĩragĩrĩrio.” (Mat. 6:33) Rĩrĩa ũratua itua rĩgiĩ ũrĩa ũkũhũthĩra mahinda maku-rĩ, hihi thamiri yaku nĩ ĩkũririkanagia ũtaaro ũcio wa Jesu?

16. Thamiri itũ ĩtũteithagia atĩa ũhoro-inĩ wĩgiĩ kũhunjia?

¹⁶ Makĩria ma thamiri njega gũtũkaania kwaga gwĩka maũndũ marĩa mataagĩrĩire, ningĩ nĩ ĩtũhotithagia gwĩka marĩa magĩrĩire. Ũndũ ũmwe ĩtũteithagia nĩ wĩra-inĩ wa kũhunjia nyũmba kwa nyũmba na kũhunjia rĩrĩa mweke weyumĩria tũtarĩ ũtungata-inĩ. Thamiri ya Paulo nĩ yamũhotithagia gwĩka ũguo. Aandĩkire ũũ: “Amu niĩ ndirĩ hĩndĩ itabatairio nĩ kũũhunjia, na ingĩtiga kũhunjia Ũhoro-ũcio-Mwega-rĩ, kaĩ ndagĩa na haaro-ĩ.” (1 Kor. 9:16) Tũngĩĩgerekania na Paulo, nĩ tũrĩkoragwo na thamiri theru nĩ kũmenya atĩ tũreka ũrĩa kwagĩrĩire. Na njĩra ya kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega nĩ twarahũraga thamiri cia arĩa tũrahunjĩria. Paulo oigire ũũ: “Nĩ kwĩgathithia twĩgathithagia kũrĩ ngoro ya mũndũ o mũndũ mbere-inĩ ya Ngai, nĩ ũrĩa tũmenyithanagia ũhoro-wa-ma hatarĩ hitho.”—2 Kor. 4:2.

17. Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe mwĩthĩ aathĩkĩire thamiri yake atĩa?

¹⁷ Jacqueline arĩ na mĩaka 16, nĩ eerutaga biology cukuru. Hĩndĩ ĩmwe nĩ maathomithirio atĩ andũ mooimanire na nũgũ. Jacqueline aatarĩirie ũũ: “Thamiri yakwa ndĩngĩanjĩtĩkĩririe kũnyitanĩra ndeereti-inĩ ĩyo ta ũrĩa ndaamenyerete kũnyitanĩra ndeereti-inĩ iria ingĩ. Ndingĩanyitire mbaru ũrutani ũcio. Ngĩthiĩ harĩ mwarimũ na ngĩmũtaarĩria mũrũgamo wakwa. Ndaagegire mũno nĩ ũrĩa mwarimũ ũcio aarĩ na ũrata na akĩhe mweke wa kwarĩria kĩrathi gĩothe ũhoro wĩgiĩ ũũmbi.” Jacqueline nĩ aakenire mũno nĩ ũndũ wa gwathĩkĩra thamiri yake ĩmenyeretio nĩ Bibilia. Hihi thamiri yaku nĩ ĩkũhatagĩrĩria gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire?

18. Twagĩrĩirũo nĩ kwĩrutanĩria gũkorũo na thamiri njega na ĩhokekete nĩkĩ?

¹⁸ Muoroto witũ nĩ gũtũũra kũringana na njĩra cia Jehova. Na thamiri itũ nĩ ĩrĩtũteithagia gwĩka ũguo. Nĩ tũrĩmenyeragia thamiri itũ tweruta Kiugo kĩa Ngai o mũthenya, twecũrania maũndũ marĩa tũreruta, na twerutanĩria kũmarũmĩrĩra. Tweka ũguo, thamiri itũ ĩrĩkoragwo ĩrĩ ũguni mũnene mũno ũtũũro-inĩ witũ wa Gĩkristiano.