1. Tũratũũra mahinda-inĩ marĩkũ?

TŨRATŨŨRA mahinda-inĩ maritũ mũno. Bibilia ĩtaga mahinda macio “matukũ marĩa ma kũrigĩrĩria.” ‘Mahinda macio ma ũgwati’ marĩa maambĩrĩirie 1914, makoretwo na maũndũ moru mũno gũkĩra marĩa maarĩ kuo mbere ya mwaka ũcio. (2 Tim. 3:1-5) Ĩndĩ, maũndũ megũthiĩ mathũkĩte makĩria tondũ Bibilia nĩ yarathĩte atĩ ‘andũ arĩa aaganu na ahenania, nĩ marĩkĩragĩrĩria kwagana o kwagana.’—2 Tim. 3:13.

2. Maũndũ ma gwĩkenia ma thĩ ĩno matariĩ atĩa? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

² Maũndũ-inĩ ma gwĩkenia, andũ aingĩ meroragĩra kana mageka maũndũ ma ũhinya, ma waganu, ma ũgo na ũragũri. Kwa ngerekano, kaingĩ Intaneti, tabarĩra cia TV, thenema, mabuku ma ng’ano, na ngathĩti cionanagia maũndũ ma ũhinya na ma waganu ta matarĩ moru. Maũndũ marĩa moonagwo marĩ moru tene rĩu nĩ metĩkĩrĩkĩte kũndũ kũmwe. No ũguo ti kuuga atĩ maũndũ macio nĩ metĩkĩrĩku maitho-inĩ ma Ngai.—Thoma Aroma 1:28-32.

3. Kaingĩ arĩa marũmagĩrĩra ithimi cia Ngai cia ũthingu monagwo atĩa?

 ³ Arũmĩrĩri a Jesu a tene, nĩ meethemaga biũ maũndũ ma gwĩkenia marĩa matarĩ matheru. Nĩ ũndũ wa gwĩka ũguo na gũkorũo marĩ na mĩthiĩre mĩega, nĩ maamenagwo na makanyarirũo nĩ andũ. Mũtũmwo Petero aandĩkire ũũ: “Nĩmagegaga tondũ [Akristiano] mũtithiaga thiritũ nao hĩndĩ ĩrĩa makĩragĩrĩria ũmaramari ũcio wao, na magakĩmũcambagia.” (1 Pet. 4:4) O ũndũ ũmwe na ũcio, andũ arĩa mahinda-inĩ maya marũmagĩrĩra ithimi cia Ngai cia ũthingu monagwo nĩ andũ a gũkũ thĩ marĩ oru. Bibilia yugaga atĩ, “arĩa othe mendete gũtũũra meamũrĩire Ngai, me thĩinĩ wa Kristo Jesu-rĩ, matirĩ hingo matarĩnyariragwo.”—2 Tim. 3:12.

4. Maandĩko matũtaaraga twĩtheme kĩĩ ũhoro-inĩ wĩgiĩ thĩ ĩno?

⁴ Maandĩko mataaraga arĩa mendaga gwĩka wendi wa Ngai methemage kwenda thĩ ĩno na maũndũ marĩa me thĩinĩ wayo. (Thoma 1 Johana 2:15, 16.) Mathondeka ma thĩ ĩno ma kĩĩndini, gĩũteti, na kĩbiacara o hamwe na njĩra iria mahũthagĩra gũkinyĩria andũ mohoro, matongoragio nĩ Shaitani, “ngai ĩrĩa ya gũkũ thĩ.” (2 Kor. 4:4; 1 Joh. 5:19) Nĩ ũndũ ũcio, nĩ tũkũbatara kũrora mũno thiritũ citũ tũrĩ Akristiano. Kiugo kĩa Ngai gĩtwĩraga ũũ: ‘Tigai kũheneka, thiritũ njũru nĩ ithũkagia mĩtugo mĩega.’—1 Kor. 15:33.

5, 6. Nĩ andũ arĩkũ twagĩrĩirũo gwĩthema gũthiaga thiritũ nao, na nĩkĩ?

⁵ Nĩguo twĩtheme gũthũkia mĩtugo itũ mĩega, no mũhaka twĩtheme gũthiaga thiritũ na andũ arĩa mekaga maũndũ moru. Ũguo ti kuuga twĩthemage tu gũthiaga thiritũ na andũ oru arĩa matarĩ Akristiano a ma, ĩndĩ nĩ nginya arĩa moigaga atĩ nĩ athathaiya a Jehova no nĩ magararaga maathani make na rũtũrĩko. Andũ ta acio mangĩka mehia maritũ na maage kwĩrira, tũtiagĩrĩirũo nĩ gũthiĩ na mbere gũkorũo na thiritũ nao.—Rom. 16:17, 18.

⁶ Tũngĩthiĩ thiritũ na andũ arĩa matathĩkagĩra maathani ma Ngai, twahota kwambĩrĩria gwĩka maũndũ marĩa mekaga nĩguo twĩtĩkĩrĩke nĩo. Kwa ngerekano, tũngĩthiaga thiritũ na andũ arĩa memenyeretie ngomanio itagĩrĩire, no kũhoteke tũgucĩrĩrio tũingĩre maũndũ-inĩ ma waganu. Akristiano amwe maanagwa magerio-inĩ ta macio na amwe makĩeherio kĩũngano-inĩ nĩ ũndũ wa kwaga kwĩrira. (1 Kor. 5:11-13) Mangĩaga kwĩrira, mangĩkorũo matariĩ ta arĩa Petero aaririe ũhoro wao.—Thoma 2 Petero 2:20-22.

7. Nĩ a magĩrĩirũo gũkorũo marĩ arata aitũ a hakuhĩ?

⁷ O na gũtuĩka twendaga gwĩkĩra andũ othe maũndũ mega, tũtiagĩrĩirũo kũreka arĩa matarũmagĩrĩra maathani ma Ngai matuĩke arata aitũ a hakuhĩ. Nĩ ũndũ ũcio, nĩ ũru mwanake kana mũirĩtu Mũkristiano gũtuma ndũgũ na mũndũ ũtarĩ mũbatithie na ũtarĩ mwĩhokeku harĩ Ngai na harĩ ithimi ciake cia ũthingu. Kũrũmia wĩkindĩru witũ nĩ kwa bata makĩria gũkĩra gwĩtĩkĩrĩka nĩ andũ arĩa matathĩkagĩra Jehova. Arata aitũ a hakuhĩ magĩrĩire gũkorũo marĩ andũ arĩa mekaga wendi wa Ngai. Jesu oigire ũũ: “Mũndũ o wothe ũrĩĩkaga maũndũ marĩa Ngai endaga, ũcio nĩwe mũrũ wa maitũ, na mwarĩ wa maitũ, na maitũ.”—Mar. 3:35.

8. Thiritũ njũru ciathũkirie Aisiraeli na njĩra ĩrĩkũ?

⁸ Aisiraeli nĩ moonire moimĩrĩro moru nĩ ũndũ wa gũthiĩ thiritũ na andũ oru. Rĩrĩa Jehova aatongoragia Aisiraeli mathiĩ Bũrũri wa Kĩĩranĩro moimĩte ũkombo-inĩ Misiri, aameerire ũũ igũrũ rĩgiĩ aikari a bũrũri ũcio: “Ndũkanainamĩrĩre ngai ciao ũcihoe, kana ũcitungatĩre, kana wĩke ũndũ o na ũmwe ũkoniĩ ngai icio, no rĩrĩ, nĩũgacing’aũranagia biũ, nacio itugĩ ciao cia kũhoyũo ũciunange tũcunjĩ. Jehova Ngai wanyu nowe  inyuĩ mũgatungatĩra.” (Tham. 23:24, 25) Aisiraeli aingĩ matiaathĩkĩire ũtongoria wa Ngai. (Thab. 106:35-39) Tondũ nĩ maagire gũkorũo marĩ ehokeku harĩ Ngai, Jesu aameerire ũũ thutha-inĩ: “Atĩrĩrĩ, nyũmba yanyu nĩ ndige ĩrĩ thuthĩku.” (Mat. 23:38) Jehova nĩ aatiganĩirie Aisiraeli, na handũ-inĩ hao agĩthuura kĩũngano gĩa Gĩkristiano kĩrĩa kĩaambĩrĩirio.—Atũm. 2:1-4.

9. Maũndũ mamwe marĩa maheanagwo nĩ nyũmba cia mohoro mangĩtũthũkia atĩa?

⁹ Maũndũ maingĩ marĩa maheanagwo nĩ nyũmba cia mohoro ta TV, redio, Intaneti, na mabuku, no mathũkie ũrata witũ na Jehova. Maũndũ macio matikoragwo marongoreirio gwaka wĩtĩkio witũ harĩ Jehova na ciĩranĩro ciake. Ithenya rĩa ũguo, mekĩraga andũ ngoro maige mwĩhoko wao harĩ thĩ ĩno njũru ya Shaitani. Nĩ ũndũ ũcio, twagĩrĩirũo nĩ kwĩmenyerera mũno tũtigathuure maũndũ marĩa mangĩarahũra “merirĩria marĩa moru ma gũkũ thĩ.”—Tit. 2:12.

10. Maũndũ moru ma gũthoma na ma kwĩrorera ma thĩ ĩno magekwo atĩa?

¹⁰ Kahinda gatarĩ kũraihu, maũndũ moru ma gũthoma na ma kwĩrorera matigakorũo kuo rĩngĩ. Maũndũ macio mothe nĩ makeeherio hĩndĩ ĩrĩa thĩ ĩno ya Shaitani ĩkaaninwo. Bibilia yugaga ũũ: “Thĩ nĩ gũthira ĩrathira, o na mwĩrirĩrio wayo; no rĩrĩ, ũrĩa wĩkaga ũrĩa Ngai endaga, ũcio nĩ wa gũtũũra nginya tene o na tene.” (1 Joh. 2:17) Ningĩ mwandĩki wa thaburi aainire ũũ: “Arĩa mekaga ũũru nĩ kũng’ũrio makang’ũrio, no andũ arĩa metagĩrĩra Jehova, nĩo makagaya thĩ. No rĩrĩ, andũ arĩa ahoreri nĩo makagaya thĩ, na matũũre mekenagĩra tondũ wa kũingĩhĩrũo nĩ thayũ.” Magaatũũra ihinda rĩigana atĩa? “Arĩa athingu nĩo makagaya thĩ, na gũtũũra mamĩtũũre o nginya tene.”—Thab. 37:9, 11, 29.

11. Jehova ahũthagĩra njĩra irĩkũ kũhe andũ ake irio njega cia kĩĩroho?

¹¹ Ngũrani na maũndũ marĩa maheanagwo nĩ thĩ ĩno, maũndũ marĩa maheanagwo nĩ ithondeka rĩa Jehova matukũ-inĩ maya ma kũrigĩrĩria mekĩraga andũ ngoro kũgĩa na mĩthiĩre ĩrĩa ĩgaatũma mone muoyo wa tene na tene. Jesu oigire ũũ: “Naguo muoyo wa tene na tene nĩ atĩrĩ, nĩ makũmenye wee Ngai ũrĩa ũmwe wa ma, na mamenye ũrĩa warekirie, na nĩwe Jesu Kristo.” (Joh. 17:3) Kũgerera ithondeka rĩake, Ithe witũ wa igũrũ nĩ atũheaga irio nyingĩ cia gũtũguna kĩĩroho. Nĩ tũkenaga mũno nĩ gũkorũo na ngathĩti, broshua, mabuku, video, na ũhoro thĩinĩ wa Intaneti ũrĩa ũtũteithagia gũthiĩ na mbere gũtungatĩra Ngai. Ningĩ ithondeka rĩa Jehova nĩ rĩtigagĩrĩra atĩ o kiumia kũrĩ na mĩcemanio thĩinĩ wa ciũngano makĩria ma 110,000 thĩ yothe. Ũhoro ũrĩa twĩrutaga mĩcemanio-inĩ ĩyo na igomano-inĩ, ũkoragwo umĩte Bibilia-inĩ na nĩ wakaga wĩtĩkio witũ harĩ Ngai na harĩ ciĩranĩro ciake.—Ahib. 10:24, 25.

12. Ũtaaro wa Bibilia wĩgiĩ kũhikania o “thĩinĩ wa Mwathani” nĩ kuuga atĩa?

¹² Akristiano arĩa marenda kũingĩra kĩhiko-inĩ nĩ magĩrĩirũo kũrora mũno arĩa mathiaga thiritũ nao. Kiugo kĩa Ngai gĩtwĩraga ũũ: “Tigagai kwĩohania na arĩa matetĩkĩtie na njĩra itaagĩrĩire, ta arĩ icoki rĩmwe mwĩkĩrĩtwo nao; nĩ ũndũ-rĩ, kaĩ ũthingu ũngĩkĩiguana atĩa na waganu? Kana ũtheri na nduma-rĩ, ingĩkĩgĩa ngwatanĩro na njĩra ĩrĩkũ?” (2 Kor. 6:14) Bibilia ĩtaaraga athathaiya a Jehova arĩa maracaria mũndũ wa kũhikania nake mahikanie o “thĩinĩ wa Mwathani.” Ũguo nĩ kuuga mũndũ ahikanie na Mũkristiano  mũbatithie na ũratũũra kũringana na morutani ma Bibilia. (1 Kor. 7:39) Mũkristiano ahikania thĩinĩ wa Mwathani agĩaga na mũndũ ũkũmũteithia gũtũũria wĩkindĩru wake.

13. Nĩ watho ũrĩkũ wĩgiĩ kũhikania Jehova aaheire Aisiraeli?

¹³ Jehova nĩ oĩ maũndũ marĩa mangĩguna ndungata ciake, na nĩ akoretwo agĩtĩtĩrithia mũno mawoni make megiĩ kũhikania. Kwa ngerekano, ta wĩcirie ũrĩa aathire Aisiraeli igũrũ rĩgiĩ andũ arĩa mataarĩ ndungata ciake: “Mũtikanagũranĩre nacio. Mũrũ wa mũndũ o na ũrĩkũ wa andũ acio ndũkanamũhe mwarĩguo, kana ũreke mwarĩ atwarũo nĩ mũrũguo. Nĩ ũndũ nĩakagarũra mũrũguo arege kũnũmĩrĩra, nĩ getha matungatagĩre ngai ingĩ; na tondũ ũcio Jehova nĩ agacinwo nĩ marakara amũũkĩrĩre, akũnine o narua.”—Gũcok. 7:3, 4.

14, 15. Kwaga gwathĩkĩra watho wa Jehova kwarĩ na moimĩrĩro marĩkũ harĩ Suleimani?

¹⁴ Rĩrĩa Suleimani aambĩrĩirie gwathana, nĩ aahoire aheo ũũgĩ na Jehova akĩmũhe ũũgĩ mũingĩ. Nĩ ũndũ ũcio, Mũthamaki Suleimani akĩgĩa ngumo mũno nĩ ũndũ wa gũkorũo arĩ mũtongoria mũũgĩ wa bũrũri mũgaacĩru. Rĩrĩa mũtumia ũrĩa warĩ mũthamaki wa Sheba aaceereire Suleimani, aamwĩrire ũũ: “Ũhoro ũcio ndiigana kũwĩtĩkia tiga o hĩndĩ ĩrĩa ndĩrokire gũkũ, ndĩrawĩonera na maitho makwa; na atĩrĩrĩ, nĩnguona atĩ o na nuthu yaguo ndierirũo; ũũgĩ waku na ũtonga nĩikĩrĩte mũno ngumo ĩrĩa ndaiguire.” (1 Ath. 10:7) O na kũrĩ ũguo, Suleimani nĩ eekire ũndũ wonanagia ũrĩa kũngĩthiĩ mũndũ angĩrega gwathĩkĩra watho wa Ngai wa kũhika kana kũhikania o thĩinĩ wa Mwathani.—Koh. 4:13.

¹⁵ O na gũtuĩka Jehova nĩ aamwĩkĩire maũndũ macio mothe, Suleimani nĩ aakararirie watho wake wa kwaga kũhikia atumia kuuma ndũrĩrĩ ingĩ iria itaathathayagia Jehova. Suleimani ‘nĩ eendire andũ-a-nja aingĩ a kũndũ kũngĩ’ na macũngĩrĩro-inĩ agĩkorũo na atumia 700 na thuriya 300. Ũndũ ũcio warĩ na moimĩrĩro marĩkũ? Hĩndĩ ĩrĩa Suleimani aakũrire, atumia acio ake “nĩmaamũgarũrire ngoro, arũmĩrĩre ngai ingĩ; . . . Suleimani agĩgĩĩka maũndũ marĩa monagwo marĩ moru nĩ Jehova.” (1 Ath. 11:1-6) Thiritũ njũru cia Suleimani nĩ ciatũmire aage kũhũthĩra ũũgĩ wake na igĩtũma atiganĩrie ũthathaiya wa ma. Na githĩ ũndũ ũcio ti mũkaana mũnene harĩ Akristiano arĩa mangĩĩciria kũhikania na mũndũ ũtendete Jehova!

16. Nĩ ũtaaro ũrĩkũ wa Bibilia ũhũthĩkaga harĩ Mũkristiano ũhikanĩtie na mũndũ ũtarĩ mũthathaiya wa Jehova?

¹⁶ Ĩ mũndũ angĩtuĩka mũthathaiya wa Jehova ahikanĩtie na mũndũ ũtarĩ Mũkristiano wa ma? Bibilia yugaga ũũ: “Inyuĩ atumia, athĩkagai nĩ athuri anyu, nĩguo atĩ angĩkorũo nĩharĩ amwe mataiguaga Ũhoro, mahote kũgarũrũo ngoro, Ũhoro ũtarĩ ho, nĩ mĩikarĩre ya atumia ao.” (1 Pet. 3:1) O na gũtuĩka ciugo icio cierekeirio atumia Akristiano-rĩ, nĩ ihũthĩkaga nginya harĩ mũthuri ũngĩtuĩka mũthathaiya wa Jehova arĩkĩtie kũhikania na mũtumia ũtarĩ mwĩtĩkia. Kwoguo ũtaaro wa Bibilia nĩ ũyũ: Tuĩka mũthuri kana mũtumia mwega na ũtũũre kũringana na ithimi cia Ngai ciĩgiĩ kĩhiko. Athuri kana atumia aingĩ mataarĩ etĩkia, nĩ metĩkĩrĩte ũhoro wa ma nĩ ũndũ wa kuona arĩa mahikanĩtie nao macenjetie nĩ ũndũ wa kũrũmĩrĩra ithimi cia Ngai.

17, 18. Nĩ kĩĩ gĩatũmire Nuhu na Akristiano a karine ya mbere mahonokio andũ arĩa aganu makĩniinwo?

¹⁷ Thiritũ njũru nĩ ithũkagia mĩtugo mĩega, ĩndĩ thiritũ njega ikoragwo na moimĩrĩro mega. Ta wĩcirie ũhoro wa Nuhu ũrĩa watũũraga thĩinĩ wa thĩ yarĩ na waganu mũingĩ  mũno. Nuhu ndaatuire andũ arĩa maatũũranagia nao arata ake a hakuhĩ. Hĩndĩ ĩyo, “Jehova akĩona atĩ ũũru wa andũ warĩ mũingĩ mũno gũkũ thĩ, namo methugunda mothe ma meciria ma ngoro ciao maarĩ o moru hĩndĩ ciothe.” (Kĩam. 6:5) Nĩ ũndũ ũcio, Ngai agĩtua itua rĩa kũniina thĩ ĩyo njũru na njĩra ya kũrehe mũiyũro mũnene. Ĩndĩ, “Nuhu aarĩ mũndũ mũthingu, na ningĩ aarĩ mũkinyanĩru mariika-inĩ ma ihinda rĩu rĩake; . . . nĩaatũire e mũthiritũ wa Ngai.”—Kĩam. 6:7-9.

¹⁸ Nuhu ndaathiaga thiritũ na andũ mataarĩ arata a Ngai. Marĩ hamwe na andũ arĩa mũgwanja a famĩlĩ yake, maarĩ na wĩra mũingĩ mũno ũtungata-inĩ wa Ngai, ũrĩa warĩ hamwe na gwaka thabina. Ningĩ Nuhu aarĩ “mũhunjia wa ũhoro wa ũthingu.” (2 Pet. 2:5) Nĩ ũndũ wa wĩra wake wa kũhunjia, gwaka thabina, na gũkorũo na mahinda na famĩlĩ yake, Nuhu nĩ aakoragwo na maũndũ maingĩ mega ma gwĩka marĩa maakenagia Ngai. Nĩ ũndũ ũcio, marĩ hamwe na famĩlĩ yake nĩ maahonokire hĩndĩ ya Mũiyũro. Tondũ ithuothe tũrĩ njiarũa ciao-rĩ, nĩ twagĩrĩirũo nĩ gũcokagia ngatho mũno tondũ Nuhu na famĩlĩ yake nĩ maathĩkĩire Jehova na magĩĩthema thiritũ njũru. O ũndũ ũmwe na ũcio, Akristiano ehokeku a karine ya mbere matiathiaga thiritũ na andũ arĩa matathĩkagĩra Ngai, na nĩ ũndũ ũcio makĩhonokio Jerusalemu ĩkĩniinwo mwaka-inĩ wa 70.—Luk. 21:20-22.

19. Twagĩrĩirũo gwĩka atĩa nĩguo twĩtĩkĩrĩke nĩ Ngai?

¹⁹ Tũrĩ ndungata cia Jehova, nĩ tũrabatara kwĩgerekania na Nuhu na famĩlĩ yake na Akristiano arĩa maathĩkire hĩndĩ ya karine ya mbere. No mũhaka twĩyamũranie na andũ arĩa aganu a thĩ ĩno njũru ya Shaitani, na tũthiage thiritũ na aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa ehokeku. Gũthiaga thiritũ na arĩa matongoragio nĩ ũũgĩ wa Ngai nĩ kũrĩtũteithagia gũikara ‘twĩhandĩte wega ũhoro-inĩ wa gwĩtĩkia’ matukũ-inĩ maya maritũ. (1 Kor. 16:13; Thim. 13:20) Ningĩ ta wĩcirie ũhoro wa ciĩranĩro cia magegania iria twetereire! Angĩkorũo nĩ tũrĩroraga arĩa tũrathiĩ thiritũ nao matukũ-inĩ maya ma kũrigĩrĩria, no kũhoteke tũhonoke mũico wa thĩ ĩno njũru ya Shaitani na tũingĩre thĩinĩ wa thĩ njerũ ĩrĩa ĩrĩ hakuhĩ mũno!