1. Nĩ maũndũ marĩkũ meekĩkire mwaka-inĩ wa 66? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

TA HŨŨRA MBICA ũgĩikara thĩinĩ wa Jerusalemu mwaka-inĩ wa 66. Kũrĩ maũndũ maingĩ makoretwo magĩkĩka itũũra-inĩ rĩu. Wa mbere, mũnene ũmwe wa Roma wĩtagwo Florus nĩ arĩkĩtie kũingĩra thĩinĩ wa hekarũ na agetahĩra taranda 17. Nĩ ũndũ ũcio, Ayahudi makarakara mũno na makerĩhĩria na njĩra ya kũũraga thigari cia Roma thĩinĩ wa Jerusalemu, na makarega wathani wa Roma. Nayo Roma ĩkoya ikinya rĩa na ihenya. Kwa ihinda rĩa mĩeri ĩtatũ, thigari 30,000 ikarigicĩria itũũra rĩu itongoretio nĩ ngavana wa Roma wĩtagwo Cestius Gallus. Ayahudi arĩa mararegana na wathani wa Roma makeehitha tũnyũmba twa thĩinĩ twa hekarũ, ĩndĩ macũngĩrĩro-inĩ thigari cia Roma igakinya rũthingo-inĩ rwa nja rwa hekarũ na ikageria kũrũmomora. Andũ othe thĩinĩ wa itũũra makaambĩrĩria kũmaka. Ũngĩka atĩa thutha wa kuona maũndũ macio mothe makĩhaanĩka?

2. Akristiano maabataraga kuoya ikinya rĩrĩkũ mwaka-inĩ wa 66, na ũndũ ũcio wahotekire atĩa?

² Hatarĩ nganja nĩ ũraririkana ciugo cia Jesu iria irĩ thĩinĩ wa  Luka: “Rĩrĩa mũkona Jerusalemu kũrigicĩirio nĩ ita cia mbaara, hĩndĩ ĩo menyai atĩ gũthuthwo gwakuo kwĩ hakuhĩ.” (Luk. 21:20) O na kũrĩ ũguo, wahota kwĩyũria ũũ: ‘Ingĩhota atĩa gwathĩkĩra ũtongoria ũrĩa ũheanĩtwo hamwe na mũkaana ũcio?’ Jesu aacokire akiuga ũũ: “Hingo ĩo arĩa marĩ Judea nĩmorĩre irĩma-inĩ; nao arĩa marĩ itũũra thĩinĩ, nĩmoinĩke methiĩre; nao arĩa magakorũo marĩ mĩgũnda-inĩ matikarĩtonye.” (Luk. 21:21) Ũngĩhota atĩa kuuma thĩinĩ wa Jerusalemu ĩrigicĩirio nĩ thigari nyingĩ ũguo? Thutha ũcio, ũndũ wa kũgegania ũgekĩka. Thigari cia Roma ikambĩrĩria kwehera itũũra-inĩ! O ta ũrĩa kwarathĩtwo, ihinda rĩa tharĩkĩro yao ‘rĩkanyihio.’ (Mat. 24:​22, New World Translation) Rĩu nĩ ũkũhota gwathĩkĩra ũtongoria wa Jesu. Ũtekũrĩa marĩĩgu ũgeetharĩra irĩma-inĩ mũrĩmo ũrĩa ũngĩ wa Rũĩ rwa Jorodani, mũrĩ hamwe na Akristiano arĩa angĩ othe ehokeku a Jerusalemu na matũũra marĩa marigicĩirie. * Thutha ũcio, mwaka-inĩ wa 70, thigari ingĩ cia Roma igathiĩ itũũra-inĩ rĩa Jerusalemu na ikarĩananga. Ĩndĩ wee ũkahonoka tondũ nĩ waathĩkĩire ũtongoria wa Jesu.

3. Nĩ maũndũ marĩkũ Akristiano megũcemania namo ica ikuhĩ, na nĩ ũndũ ũrĩkũ tũkwarĩrĩria gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?

³ Thutha wa kahinda gatarĩ kũraihu, o na ithuĩ nĩ tũgũcemania na maũndũ o ta macio. Makĩria ma kũhe Akristiano mũkaana wĩgiĩ kwanangwo kwa Jerusalemu, Jesu nĩ aahũthĩrire maũndũ macio meekĩkire hĩndĩ ya karine ya mbere kuonania ũrĩa gũgekĩka hĩndĩ ĩrĩa ‘thĩna ũrĩa mũnene’ ũkaambĩrĩria. (Mat. 24:​3, 21, 29) Ũhoro ũrĩa mwega nĩ atĩ “kĩrĩndĩ kĩingĩ mũno” nĩ gĩkaahonoka thĩna ũcio mũnene. (Thoma Kũguũrĩrio 7:​9, 13, 14.) Bibilia yugaga atĩa igũrũ rĩgiĩ maũndũ macio maroka? Nĩ twagĩrĩirũo nĩ kũmenya, tondũ ũhonokio witũ nĩ ũkonainie na namo. Rekei rĩu tũthuthurie na kinyi ũrĩa maũndũ macio magaatũhutia tũrĩ mũndũ ũmwe ũmwe.

4. Thĩna ũrĩa mũnene ũkaambĩrĩria atĩa?

⁴ Thĩna ũrĩa mũnene ũkaambĩrĩria atĩa? Ũkaambĩrĩria rĩrĩa ndini ciothe cia maheeni ikaaninwo. Thĩinĩ wa Bibilia, ndini icio ciĩtagwo “Babuloni ũrĩa Mũnene, nyina wa maraya.” (Kũg. 17:​5-7) Na githĩ ti ũndũ mwagĩrĩru biũ kũhaanania ndini cia maheeni na mũmaraya! Atongoria a ndini icio nĩ mahũraga ũmaraya na atongoria a gĩũteti a thĩ ĩno njũru. Handũ ha kũnyita Jesu na Ũthamaki wake mbaru, manyitaga mbaru atongoria a gũkũ thĩ na makahũthia mawatho ma Bibilia no getha tu magĩe na hinya wa gĩũteti. Makoragwo marĩ ngũrani biũ na Akristiano aitĩrĩrie maguta arĩa maikaraga matethahĩtie. (2 Kor. 11:2; Jak. 1:​27; Kũg. 14:4) Nũ ũkaanina ndini icio cia maheeni? Jehova Ngai nĩwe ũgeekĩra ‘rĩciria rĩake’ ngoro-inĩ cia “hĩa iria ikũmi” cia ‘nyamũ ĩrĩa ya rangi mũtune.’ Hĩa icio nĩ thirikari ciothe cia gĩũteti iria mahinda-inĩ maya inyitaga mbaru Ũrũmwe wa Mabũrũri, ũrĩa ũrũgamĩrĩirũo nĩ ‘nyamũ ĩrĩa ya rangi mũtune.’​—Thoma Kũguũrĩrio 17:​3, 16-​18.

5, 6. Nĩkĩ kĩngĩtũma tuuge atĩ arũmĩrĩri a ndini cia maheeni matikooragũo othe hĩndĩ ya kũniinwo kwa Babuloni Ũrĩa Mũnene?

⁵ Hihi arũmĩrĩri a ndini cia maheeni makooragũo othe Babuloni Ũrĩa Mũnene akĩniinwo? Aca. Mũnabii Zekaria nĩ aandĩkire ũrĩa gũgaathiĩ. Oigire atĩ mũndũ warĩ mũrũmĩrĩri wa ndini ya maheeni akoiga ũũ: “Niĩ ndirĩ mũnabii, ndĩ mũrĩmi mũgũnda, nĩ ũndũ nĩndatuirũo ngombo kuuma ndĩ o mũnyinyi. Nake mũndũ angĩkamũũria atĩrĩ, Nguraro ici ii gatagatĩ ka moko maku-rĩ, kaĩ irĩ cia kĩ? Hĩndĩ ĩo nake agacokia atĩrĩ, Nĩ iria ndaguraririo ngĩhingũria nyũmba cia  anyanya akwa.” (Zek. 13:​4-6) No kũhoteke atĩ o na atongoria amwe a ndini nĩ magaatigana na ndini ciao na makaane atĩ nĩ kũrĩ hĩndĩ maarĩ thĩinĩ wa ndini icio cia maheeni.

⁶ Gũgaathiĩ atĩa harĩ andũ a Ngai hĩndĩ ĩyo? Jesu oigire ũũ: “Ma nĩ atĩ, matukũ macio matangĩnyihio, gũtirĩ mũndũ ũngĩkaahonoka; no nĩ ũndũ wa arĩa athuure matukũ macio nĩ makaanyihio.” (Mat. 24:​22, NW) O ta ũrĩa tũkwarĩrĩirie, ihinda rĩa thĩna wa mwaka wa 66 nĩ ‘rĩanyihirio.’ Ũndũ ũcio nĩ wahotithirie “arĩa athuure,” nĩo Akristiano aitĩrĩrie maguta meethare kuuma itũũra-inĩ rĩa Jerusalemu na matũũra marĩa maarigicĩirie. O ũndũ ũmwe na ũcio, nĩ ũndũ wa “arĩa athuure,” gĩcunjĩ kĩa mbere gĩa thĩna mũnene ũrĩa ũroka nĩ ‘gĩkaanyihio.’ Thirikari cia gĩũteti iria irũgamĩrĩirũo nĩ ‘hĩa iria ikũmi’ itigetĩkĩrio inine andũ a Ngai. Ithenya rĩa ũguo, nĩ gũgaakorũo na ihinda ikuhĩ rĩtarĩ na mĩnyamaro.

7, 8. Nĩ mweke ũrĩkũ ũkoimĩra thutha wa kũniinwo kwa ndini cia maheeni, na andũ a Ngai makoonania atĩa atĩ o nĩ ngũrani?

⁷ Nĩ maũndũ marĩkũ mageekĩka thutha wa kũninwo kwa mathondeka ma ndini cia maheeni? Ihinda rĩu nĩ rĩkonania ũrĩa ngoro citũ itariĩ. Andũ aingĩ nĩ magaacaria ũgitĩri thĩinĩ wa mathondeka ma andũ marĩa mahaananĩtio na ‘mahiga marĩa me irĩma-inĩ.’ (Kũg. 6:​15-​17) Ĩndĩ, andũ a Ngai makehoka Jehova amagitĩre. Jehova ndaanyihirie ihinda rĩa thĩna hĩndĩ ya karine ya mbere nĩguo Ayahudi magĩe na mweke wa gũtuĩka Akristiano, ĩndĩ eekire ũguo nĩguo arĩa maarĩ Akristiano methare kuuma itũũra-inĩ rĩa Jerusalemu ta ũrĩa Jesu aamathĩte. O ũndũ ũmwe na ũcio, tũtingĩrĩgĩrĩra atĩ andũ aingĩ nĩ magetĩkĩra gũtuĩka ndungata cia Jehova mahinda-inĩ marĩa maroka rĩrĩa ihinda rĩa thĩna ũrĩa mũnene rĩkaanyihio. Ithenya rĩa ũguo, rĩgaakorũo rĩrĩ ihinda rĩa Akristiano othe a ma kuonania kũna atĩ nĩ mendete Jehova na rĩa kũnyita mbaru ariũ a Ithe na Kristo.​—Mat. 25:​34-​40.

⁸ O na gũtuĩka tũtiũĩ biũ maũndũ marĩa mageekĩka ihinda-inĩ rĩu rĩa kũgerio, no twĩrĩgĩrĩre atĩ nĩ ihinda tũkabatara kwĩima. Hĩndĩ ya karine ya mbere, nĩguo Akristiano mahonoke maabatarire gũtiga indo ciao, na gũkirĩrĩria mathĩna maingĩ. (Mar. 13:​15-​18) Hihi nĩ tũgaakorũo twĩharĩirie kũũrũo nĩ indo citũ nĩguo tũikare tũrĩ ehokeku? Hihi nĩ tũgaakorũo twĩharĩirie gwĩka o ũrĩa wothe gũkaabatarania nĩguo tũrũmie wĩkindĩru witũ harĩ Jehova? Ririkana atĩ ihinda-inĩ rĩu no ithuĩ tu tũgaakorũo tũkĩrũmĩrĩra kĩonereria kĩa mũnabii Danieli na njĩra ya gũthiĩ na mbere gũthathaiya Ngai witũ o na kũngĩgaakorũo na moritũ marĩkũ.​—Dan. 6:10, 11.

9, 10. (a) Andũ a Ngai makaahunjia ndũmĩrĩri ĩrĩkũ ihinda-inĩ rĩu? (b) Thũ cia andũ a Ngai igeeka atĩa?

⁹ Rĩu rĩtigakorũo rĩrĩ ihinda rĩa kũhunjia ‘ũhoro mwega wa Ũthamaki.’ Ihinda rĩa kũhunjia ũhoro ũcio rĩgakorũo rĩrĩ ithiru. Ihinda rĩa “ithirĩro” rĩgakorũo rĩrĩ ikinyu! (Mat. 24:14) O na kũrĩ ũguo, andũ a Ngai nĩ makaahunjia ndũmĩrĩri ndũrũ mũno ya ituĩro. No kũhoteke ndũmĩrĩri ĩyo ĩgaakorũo ĩrĩ kũmenyithia andũ atĩ thĩ njũru ya Shaitani ĩrĩ hakuhĩ mũno kũniinwo. Bibilia ĩhaananagia ndũmĩrĩri ĩyo na mbura ya mbembe. Yugaga ũũ: “O na gũkĩgĩa mbura nene ya mbembe, o mbembe ĩigana ta taranda kũritũha, ĩkagũĩra andũ yumĩte igũrũ; andũ magĩkĩruma Ngai nĩ ũndũ wa itũhũhũ rĩu rĩa mbura ya mbembe; amu itũhũhũ rĩu rĩayo rĩarĩ inene mũno.”​—Kũg. 16:21.

¹⁰ Thũ citũ nĩ ikeyonera maũndũ macio mothe. Mũnabii Ezekieli nĩ aatarĩirie ũrĩa Gogu wa Magogu, nĩwe ngwatanĩro ya mabũrũri maingĩ ageeka: “Nake Mwathani Jehova  oigĩte ũũ: Nĩgũgakinya atĩrĩ, mũthenya ũcio, atĩ nĩũkagĩa na meciria ma gũthugunda ũũru, na uuge atĩrĩ, Nĩngwambata nginye bũrũri ũcio wĩ tũtũũra tũtairigĩtwo; ‘hithũkĩre andũ acio matũire magaacĩire, na makegangara, o acio othe matũũraga matũũra matairigĩtwo, na matekĩrĩtwo igera cia kũmahinga, o na kana ihingo, ndĩmahithũkĩre nĩguo ngamatahe indo, ndĩciĩgwatĩre. Nĩũgathugunda ũhoro wa kwerekeria guoko gwaku kũndũ kũrĩa gwatũire gũkirĩte ihooru na rĩu gũgacoka gũtũũrũo nĩ andũ, ũkũhũre, o na ũhũre andũ acio macokanĩrĩirio kuo moimĩte ndũrĩrĩ-inĩ, na makeonera ũhiũ o na indo, nao magagĩtũũra o gatagatĩ ga thĩ.” (Ezek. 38:​10-​12) Na njĩra ya mũhaano, andũ a Ngai magaakorũo marĩ ngũrani biũ o ta marũgamĩte “gatagatĩ ga thĩ.” Ũndũ ũcio nĩ ũkaarakaria mabũrũri macio mũno. Nĩ ũndũ ũcio, nĩ mageciria gũtharĩkĩra Akristiano aitĩrĩrie maguta o hamwe na arĩa a ng’ondu ingĩ.

11. (a) Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũrabatara kũririkana ũhoro-inĩ wĩgiĩ ũrĩa maũndũ makaarũmanĩrĩra hĩndĩ ya thĩna ũrĩa mũnene? (b) Andũ mageeka atĩa mona imenyithia iria ikoneka matu-inĩ?

¹¹ Gũgathiĩ atĩa thutha ũcio? Bibilia ndĩtwĩraga ũrĩa maũndũ makaarũmanĩrĩra, ĩndĩ no kũhoteke maũndũ mamwe makaahanĩka ihinda-inĩ o rĩmwe. Jesu akĩaria ũhoro wa ithirĩro rĩa mahinda maya oigire ũũ: “Nĩgũkagĩa imenyithia riũa-inĩ, na mweri-inĩ, na njata-inĩ; nakuo gũkũ thĩ ndũrĩrĩ nĩikanyarirĩka, ikĩrigagwo nĩ ũrĩa iria rĩrĩa inene rĩkarurumaga, rĩĩ na makũmbĩ manene. Nao andũ nĩmakaringagwo nĩ iringi nĩ ũndũ wa gũtubunyĩka, o magĩetagĩrĩra maũndũ marĩa magakinya gũkũ thĩ; nĩ gũkorũo mahinya ma kũrĩa igũrũ nĩ makenyenyio. Na hĩndĩ ĩo nĩguo makona Mũrũ wa mũndũ agĩũka na itu, arĩ na hinya na riri mũingĩ.” (Luk. 21:25-27; thoma Mariko 13:​24-​26.) Hihi matu-inĩ nĩ gũkagĩa na imenyithia na maũndũ ma gũtua andũ nda ũrathi ũcio ũkĩhinga? Nĩ wega tweterere tũkoona. O ũrĩa wothe gũgaakorũo, imenyithia icio nĩ igaatũma thũ cia Ngai ciyũrũo nĩ maĩ nda.

12, 13. (a) Gũgathiĩ atĩa rĩrĩa Jesu agoka “arĩ na hinya na riri mũingĩ”? (b) Ndungata cia Ngai igeeka atĩa hĩndĩ ĩyo?

¹² Gũgathiĩ atĩa rĩrĩa Jesu agoka “arĩ na hinya na riri mũingĩ”? Rĩu rĩgaakorũo rĩrĩ ihinda rĩa kũhe arĩa ehokeku ngerenwa yao na rĩa kũherithia arĩa aganu. (Mat. 24:​46, 47, 50, 51; 25:​19, 28-​30) Kũringana na ibuku rĩa Mathayo, Jesu aarĩkĩrĩirie kĩmenyithia gĩa ithirĩro rĩa mahinda maya na njĩra ya kũheana ngerekano ya ng’ondu na mbũri. Oigire ũũ: “Rĩrĩa Mũrũ wa mũndũ agoka e na riri wake, na araika othe hamwe nake, hĩndĩ ĩo nĩagaikarĩra gĩtĩ gĩake gĩa ũthamaki kĩrĩa kĩĩ na riri: na ndũrĩrĩ ciothe nĩikonganio mbere yake: nake nĩagaciamũrania, o ta ũrĩa mũrĩithi aamũranagia ng’ondu na mbũri: aige ng’ondu mwena wake wa ũrĩo, no mbũri aciige mwena wake wa ũmotho.” (Mat. 25:​31-​33) Ng’ondu icio na mbũri igaatuĩrũo ituĩro rĩrĩkũ? Ngerekano ĩyo ĩrĩkagĩrĩria ũũ: “Nao [mbũri] nĩ magaatuĩrũo gĩkuũ gĩa tene na tene, no arĩa athingu maheo muoyo wa tene na tene.”​—Mat. 25:​46, NW.

¹³ Arĩa a mũhaano wa mbũri mageeka atĩa rĩrĩa makaamenya atĩ metereirũo nĩ “gĩkuũ gĩa tene na tene”? ‘Nĩ makaagĩa na kĩeha’ kĩingĩ mũno. (Mat. 24:30) Ĩ nao Akristiano aitĩrĩrie maguta na arĩa a ng’ondu ingĩ mageeka atĩa ihinda-inĩ rĩu? Tondũ nĩ magaakorũo na wĩtĩkio biũ harĩ Jehova Ngai na harĩ Mũriũ wake Jesu Kristo, nĩ magaathĩkĩra watho ũyũ wa Jesu: ‘Hĩndĩ ĩrĩa maũndũ macio makarika gũkinya-rĩ, rorai na igũrũ, na mũtiire mĩtwe yanyu; nĩ gũkorũo hingo yanyu ya gũkũũrũo nĩĩkuhĩrĩirie’! (Luk. 21:28) Tũgaakorũo na mwerekera ũrĩa wagĩrĩire tũrĩ na ma biũ atĩ nĩ tũkũhonokio.

14, 15. Nĩ wĩra ũrĩkũ wa gũcokanĩrĩria ũgekĩka thutha wa Gogu wa Magogu kwambĩrĩria gũtharĩkĩra andũ a Ngai, na ũgekĩka atĩa?

¹⁴ Gũgathiĩ atĩa rĩrĩa Gogu wa Magogu akaambĩrĩria gũtharĩkĩra andũ a Ngai? Mathayo na Mariko maandĩkire ũũ: “Na [Mũrũ wa mũndũ] nĩ agaatũma araika macokanĩrĩrie andũ ake arĩa athuure kuuma mĩena yothe ĩna ya thĩ, kuuma gĩturi kĩmwe gĩa thĩ nginya gĩturi kĩrĩa kĩngĩ kĩa igũrũ.” (Mar. 13:27; Mat. 24:​31, NW) Wĩra ũcio wa gũcokanĩrĩria ti wa rĩrĩa Akristiano aitĩrĩrie maguta maathuragwo, na ningĩ ti wa hĩndĩ ĩrĩa Akristiano aitĩrĩrie maguta arĩa marĩ gũkũ thĩ magekĩrũo rũũri rwa mũico. (Mat. 13:37, 38) Akristiano acio magekĩrũo rũũri rũu mbere ya thĩna ũrĩa mũnene kwambĩrĩria. (Kũg. 7:​1-4) Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, nĩ gũcokanĩrĩria kũrĩkũ kũu Jesu aaragĩrĩria? Aaragia ũhoro wa rĩrĩa Akristiano aitĩrĩrie maguta arĩa matigarĩte gũkũ thĩ magaathiĩ igũrũ. (1 Thes. 4:​15-​17; Kũg. 14:1) Ũndũ ũcio ũgekĩka ihinda rĩna thutha wa Gogu wa Magogu kwambĩrĩria gũtharĩkĩra andũ a Ngai. (Ezek. 38:11) Na nĩrĩo ciugo ici cia Jesu ikaahinga: ‘Hĩndĩ ĩo nĩyo arĩa athingu makaara o ta riũa kũrĩa Ithe wao aathanaga.’​—Mat. 13:43. *

¹⁵ Andũ aingĩ thĩinĩ wa ndini iria ciĩĩtaga cia Gĩkristiano metĩkĩtie atĩ Akristiano makaambata igũrũ na mĩĩrĩ ya nyama. Ningĩ meciragia atĩ nĩ makona Jesu na maitho agĩcoka gũkũ thĩ. O na kũrĩ ũguo, Bibilia nĩ yonanagia wega atĩ gũcoka kwa Jesu gũtikoneka na maitho. Yugaga ũũ: “kĩmenyithia kĩa Mũrũ wa mũndũ” nĩ gĩkoneka kũrĩa igũrũ na atĩ Jesu agoka arĩ “igũrũ rĩa matu ma igũrũ.” (Mat. 24:30) Ningĩ Bibilia yugaga atĩ ‘nyama  na thakame itingĩhota kũgaya ũthamaki wa Ngai.’ Nĩ ũndũ ũcio, arĩa magaathiĩ igũrũ makaamba ‘kũgarũrũo ũrĩa mahaana gwa kahinda o kanini o ta karĩa riitho rĩbucagia, rĩrĩa karumbeta ka hingo ya kũrigĩrĩria gakagamba.’ * (Thoma 1 Akorintho 15:​50-53.) Gũkĩrĩ ũguo, Akristiano aitĩrĩrie maguta arĩa magaakorũo gũkũ thĩ magacokanĩrĩrio matwarũo igũrũ ta kũbucia kwa riitho.

16, 17. Nĩ ũndũ ũrĩkũ arĩ o mũhaka wĩkĩke mbere ya ũhiki wa Gatũrũme?

¹⁶ Thutha wa Akristiano othe aitĩrĩrie maguta gũthiĩ igũrũ, meeharĩrĩria ma mũico ma ũhiki wa Gatũrũme nĩ makaambĩrĩria. (Kũg. 19:​9) No nĩ kũrĩ na ũndũ ũngĩ ũgekĩka mbere ya ũhiki ũcio. Ririkana atĩ, kahinda kanini mbere ya Akristiano aitĩrĩrie maguta arĩa magaakorũo matigarĩte gũkũ thĩ gũthiĩ igũrũ, Gogu wa Magogu nĩ agaatharĩkĩra andũ a Ngai. (Ezek. 38:16) Hihi andũ a Ngai mageka atĩa? Magaathĩkĩra ũtongoria ũyũ waheanĩtwo hĩndĩ ya Mũthamaki Jehoshafatu: “Inyuĩ Ajuda na andũ a Jerusalemu, mũtikagĩa na bata wa kũrũa mbaara ĩo; no gũikara mũgaikara o ro ũguo mwĩnunĩte, muone ũrĩa Jehova ekũmũhonokia. Tigai gwĩtigĩra o na kana mũmake.” (2 Maũ. 20:17) Ihinda rĩna thutha wa Gogu kwambĩrĩria gũtharĩkĩra andũ a Ngai, Akristiano aitĩrĩrie maguta arĩa magaakorũo matigarĩte gũkũ thĩ nĩ magaathiĩ igũrũ. Rĩandĩko rĩa Kũguũrĩrio 17:14 nĩ rĩtwĩraga ũrĩa gũgaathiĩ na mbere kũrĩa igũrũ, nĩ ũndũ wa Gogu gũtharĩkĩra andũ a Ngai gũkũ thĩ. Thũ cia andũ a Ngai nĩ ‘ikaarũtĩra Gatũrũme mbaara, nake Gatũrũme amatorie, nĩ gũkorũo nĩwe Mwathani wa aathani o na Mũthamaki wa athamaki; na arĩa me nake, arĩa metirũo, arĩa maathurirũo, o ro arĩa ehokeku, nĩ magaatorania o nao.’ Jesu Kristo marĩ hamwe na arĩa 144,000 arĩa magaathamaka nake kũrĩa igũrũ nĩ magoka kũhonokia andũ a Ngai gũkũ thĩ.

¹⁷ Hĩndĩ ĩyo mbaara ya Hari–​Magedoni nĩ ĩkaambĩrĩria, na nĩ ĩgaatũgĩria rĩĩtwa itheru rĩa Jehova. (Kũg. 16:16) Arĩa a mũhaano wa mbũri ‘nĩ magaatuĩrũo gĩkuũ gĩa tene na tene.’ Macũngĩrĩro-inĩ, waganu wothe nĩ ũkeherio thĩinĩ wa thĩ na kĩrĩndĩ kĩingĩ mũno nĩ gĩkaahonoka gĩcunjĩ kĩa mũico gĩa thĩna ũrĩa mũnene. Thutha wa maũndũ macio mothe, ihinda nĩ rĩgakorũo rĩrĩ ikinyu rĩa ũhiki wa Gatũrũme. (Kũg. 21:​1-4) * Arĩa othe makaahonoka thĩinĩ wa thĩ nĩ magaakorũo na gĩkeno nĩ ũndũ wa gwĩtĩkĩrĩka nĩ Jehova, na nĩ magaakenera wendo wake mũnene o na ũtugi. Nĩ twĩriragĩria mũno rĩrĩa hĩndĩ ĩyo ĩgaakinya. Ũcio ũgaakorũo ũrĩ ũhiki wa mwanya mũno!​—Thoma 2 Petero 3:​13.

18. Nĩ ũndũ wa maũndũ mega marĩa marĩ mbere itũ-rĩ, twagĩrĩirũo nĩ gũtua itua rĩrĩkũ?

¹⁸ O tũgĩtanyaga maũndũ macio mega marĩ mbere itũ-rĩ, nĩ atĩa twagĩrĩirũo nĩ gũkorũo tũgĩka? Mũtũmwo Petero aandĩkire ũũ: “Kuona atĩ indo icio ciothe itirĩ hingo itagathira ũguo-rĩ, inyuĩ mwagĩrĩirũo nĩ gũikara na mĩikarĩre ĩtariĩ atĩa, ũhoro-inĩ wa mĩtũũrĩre ya ũtheru, na ya kwĩamũrĩra Ngai, mũgĩtanyaga na mũkĩĩriragĩria mũno mũthenya ũcio wa Ngai ũgĩgakinya? . . . Hakĩrĩ ũguo-rĩ, endwa akwa, kuona atĩ nĩmũtanyaga kuona maũndũ macio, ĩkagĩrai kĩyo nĩ getha mũgakorũo mũrĩ na thayũ, na mũtarĩ na kĩmeni ngoro o na kana ũcuke mũkĩonagwo nĩwe.” (2 Pet. 3:​11, 12, 14) Rekei tũtue itua rĩa gũikaraga tũrĩ atheru kĩĩroho, tũkĩnyitaga mbaru Mũthamaki witũ wa Thayũ.