1. Nĩkĩ kwĩgerekania na Jesu nĩ kũrĩtũmaga tũkuhĩrĩrie Jehova makĩria?

KAINGĨ twendaga kwĩgerekania na andũ arĩa makoragwo na ũmũndũ na mĩthiĩre ĩrĩa ĩtũkenagia. Harĩ andũ arĩa othe manatũũra gũkũ thĩ, Jesu Kristo nĩwe mwagĩrĩru makĩria wa kwĩgerekania nake. Nĩkĩ? Jesu we mwene oigire ũũ: “Mũndũ ũnyonete niĩ nĩonete Ithe witũ.” (Joh. 14:9) Jesu egerekanagia na ngumo cia Ithe na njĩra nginyanĩru biũ ũũ atĩ mũndũ angĩmenya Jesu nĩ amenyete Ithe. Kwoguo twegerekania na Jesu, tũrĩthiaga tũgĩkuhagĩrĩria Jehova, Mũndũ Ũrĩa wa Bata mũno kũrĩa igũrũ na gũkũ thĩ. Na githĩ ti gĩtĩo kĩnene kwĩgerekania na ngumo na mĩthiĩre ya Mũriũ wake!

2, 3. (a) Nĩ kĩĩ gĩatũmire Jehova andĩkithie ũhoro wĩgiĩ Mũriũ wake, na erĩgagĩrĩra twĩke atĩa? (b) Nĩ kĩĩ tũkwarĩrĩria gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ na kĩrĩa kĩrũmĩrĩire?

² O na kũrĩ ũguo-rĩ, tũngĩmenya atĩa ũrĩa Jesu atariĩ? Ũndũ ũrĩa mwega nĩ atĩ Maandĩko nĩ maguũrĩtie wega ũrĩa Jesu atariĩ. Jehova nĩ andĩkithĩtie ũhoro ũcio thĩinĩ wa Maandĩko ma Kĩngiriki  ma Gĩkristiano tondũ nĩ endaga tũmenye Mũriũ nĩgetha twĩgerekanagie nake. (Thoma 1 Petero 2:21.) Thĩinĩ wa Bibilia, kĩonereria kĩrĩa Jesu atũigĩire kĩringithanĩtio na “makinya.” Ũguo nĩ kuuga atĩ Jehova endaga tũkinyage makinya-inĩ ma Jesu. Ũũma nĩ atĩ, Jesu aatũigĩire kĩonereria gĩkinyanĩru, no ithuĩ tũtirĩ akinyanĩru. O na kũrĩ ũguo, Jehova nderĩgagĩrĩra tũrũmĩrĩre makinya ma Jesu na njĩra nginyanĩru. Ithenya rĩa ũguo, erĩgagĩrĩra twĩke o ũrĩa wothe tũngĩhota harĩ kwĩgerekania na Mũriũ.

³ Nĩ ũndũ ũcio, rekei twarĩrĩrie ngumo imwe cia kũgucĩrĩria iria Jesu akoragwo nacio. Gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ tũkwarĩrĩria wĩnyihia na tha ciake, nakĩo gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire twarĩrĩrie ũmĩrĩru na ũtaũku wake. Tũkĩarĩrĩria o ngumo nĩ tũrĩcokagia ciũria ici ithatũ: Ngumo ĩno yugĩte atĩa? Jesu aamĩonanirie atĩa? Na tũngĩĩgerekania nake atĩa?

4. Kwĩnyihia nĩ kuuga atĩa?

⁴ Kwĩnyihia nĩ kuuga atĩa? Tondũ thĩ ĩno ĩiyũrĩte andũ etĩi-rĩ, andũ amwe no mone mũndũ mwĩnyihia ta atingiarĩirũo kana ta arĩ kĩguoya. No ũguo tiguo kũrĩ. Nĩguo mũndũ onanie wĩnyihia abataraga gũkorũo na ũmĩrĩru na ũcamba. Wĩnyihia nĩ mũgarũ wa mwĩtĩo na mwĩgatho na wambagĩrĩria na ũrĩa mũndũ eyonaga. Ndikicanarĩ ĩmwe ya gũtaarĩria ciugo cia Bibilia yugaga ũũ: “Wĩnyihia umanaga na gũtaũkĩrũo atĩ ithuĩ tũrĩ kĩndũ kĩnini mũno maitho-inĩ ma Ngai.” Angĩkorũo kũna tũrĩ enyihia mbere ya Ngai, nĩ tũrĩĩthemaga mwerekera wa kwĩyona tũrĩ a bata gũkĩra andũ arĩa angĩ. (Rom. 12:3) Ti ũndũ mũhũthũ harĩ andũ matarĩ akinyanĩru gũkũria wĩnyihia. Ĩndĩ, no twĩrute kwĩnyihia tũngĩĩcũrania ũhoro wa ũnene wa Jehova na tũrũmĩrĩre makinya ma Mũriũ.

5, 6. (a) Mikaeli mũraika ũrĩa mũnene nũ? (b) Mikaeli onanirie wĩnyihia na njĩra ĩrĩkũ?

⁵ Jesu onanirie wĩnyihia na njĩra irĩkũ? Atũũrĩte arĩ mwĩnyihia kuuma o rĩrĩa aarĩ kĩũmbe kĩa roho kĩrĩ hinya kũrĩa igũrũ nginya rĩrĩa aarĩ gũkũ thĩ arĩ mũndũ mũkinyanĩru. Rekei tuone njĩra imwe iria onanirie wĩnyihia nacio.

⁶ Mwerekera wake. Judasi nĩ aandĩkire njĩra ĩmwe ĩrĩa Jesu onanirie wĩnyihia nayo atanoka gũkũ thĩ. (Thoma Judasi 9.) Kũrĩ hĩndĩ Jesu, arĩ we Mikaeli kana mũraika ũrĩa mũnene, ‘maakararanirie na mũcukani,’ “magĩĩtania mwĩrĩ wa Musa.” Ririkana atĩ rĩrĩa Musa aakuire, Jehova aamũthikire handũ hatoĩkaine. (Gũcok. 34:5, 6) No kũhoteke Mũcukani eendaga kũhũthĩra mwĩrĩ wa Musa gũtwarithia na mbere ũthathaiya wa maheeni. O muoroto ũrĩa Mũcukani angĩkorũo aarĩ naguo meciria-inĩ, Mikaeli nĩ onanirie ũcamba na akĩmũgiria. Ibuku rĩmwe riugaga atĩ ciugo ‘gũkararania’ na ‘gwĩtania’ ningĩ nĩ ihũthĩkaga ‘maciira-inĩ,’ na nĩ ũndũ ũcio no cionanie atĩ “Mikaeli nĩ ‘aarutire ihooto cia kuonania atĩ Mũcukani ndaarĩ na kĩhooto’ gĩa kuoya mwĩrĩ wa Musa.” O na kũrĩ ũguo, Mikaeli nĩ aamenyaga atĩ ndwarĩ wĩra wake gũtuĩra Mũcukani ciira. Nĩ ũndũ ũcio, agĩtiga ciira ũcio moko-inĩ ma Jehova, Mũtuanĩri Ciira Ũrĩa Mũnene. O na ihinda-inĩ ta rĩu aaiguĩthĩtio ũũru, Mikaeli ndaigana gũkĩrũka mĩhaka yake. Na githĩ ũcio ndwarĩ wĩnyihia mũnene!

7. Jesu onanirie wĩnyihia atĩa kũgerera ciugo na ciĩko ciake?

⁷ Hĩndĩ ĩrĩa Jesu aarĩ gũkũ thĩ, ciugo na ciĩko ciake nĩ cionanirie wĩnyihia wa ma. Ciugo ciake. Gũtirĩ hĩndĩ o na ĩmwe Jesu egoocithirie. Ithenya rĩa ũguo, hingo ciothe aagocithagia Ithe. (Mar. 10:17, 18; Joh. 7:16) Gũtirĩ hĩndĩ aaragia ciugo cia kũhũthia  arutwo ake kana gũtũma meigue matarĩ a bata. Handũ ha ũguo, nĩ aamatĩĩte na nĩ amagaathagĩrĩria nĩ ũndũ wa ngumo njega iria onaga thĩinĩ wao, na akamonia atĩ nĩ amehokete. (Luk. 22:31, 32; Joh. 1:47) Ciĩko ciake. Jesu aathurĩte gũtũũra ũtũũro mũhũthũ ũtarĩ na maũndũ maingĩ ma kĩĩmwĩrĩ. (Mat. 8:20) Aakoragwo ehaarĩirie kũruta nginya mawĩra ma kĩrathi gĩa thĩ biũ. (Joh. 13:3-15) Ningĩ nĩ aaigire kĩonereria kĩega mũno kĩa wĩnyihia na njĩra ya gwathĩka. (Thoma Afilipi 2:5-8.) Ngũrani na andũ eĩkĩrĩri arĩa mathũire gwathĩka, Jesu eenyihirie agĩka maũndũ mothe marĩa Jehova aamwĩrire eke, agĩathĩka “o kinya akĩũragwo.” Na githĩ ũndũ ũcio ndũronania wega biũ atĩ Jesu, Mũrũ wa mũndũ, aarĩ “mwĩnyihia ngoro-inĩ.”—Mat. 11:29.

8, 9. Tũngĩonania wĩnyihia atĩa?

⁸ Tũngĩĩgerekania na Jesu atĩa harĩ kuonania wĩnyihia? Mĩerekera itũ. Wĩnyihia nĩ ũtũteithagia tũtigakĩrũke mĩhaka itũ. Tũngĩtaũkĩrũo atĩ ti wĩra witũ gũtuagĩra andũ arĩa angĩ ciira, tũtirĩhiũhaga kũmamenereria nĩ ũndũ wa mahĩtia mao kana tũgekĩrĩra nganja mĩoroto yao. (Luk. 6: 37; Jak. 4:12) Wĩnyihia nĩ ũtũteithagia gwĩthema “gũthinga makĩria” na kũhũthia andũ arĩa mangĩkorũo matarĩ na ũhoti ta ũrĩa tũrĩ naguo, kana mawĩra ta marĩa twĩhokeirũo. (Koh. 7:16) Athuri a kĩũngano arĩa enyihia matiĩyonaga marĩ a bata gũkĩra Akristiano arĩa angĩ. Ithenya rĩa ũguo, arĩithi acio ‘matuaga arĩa angĩ ega kũrĩ o,’ makamona marĩ a bata kũmakĩra.—Afil. 2:3; Luk. 9:48.

⁹ Ta wĩcirie ũhoro wa mũrũ wa Ithe witũ W. J. Thorn, ũrĩa watungataga arĩ mũrori ũrĩa ũgendaga kuuma mwaka wa 1894. Thutha wa kũruta wĩra ũcio mĩaka mĩingĩ, nĩ oririo athiĩ New York akarutage wĩra wa kũroraga ngũkũ mũgũnda-inĩ wa Kingdom Farm. Oigire ũũ: “Rĩrĩa ndambĩrĩria kwĩyona ta ndĩ wa bata mũno, thiaga handũ keeheri-inĩ, ngeĩra ũũ: ‘Rĩu wee na ũrĩ karũkũngũ kanini mũno-rĩ, Nĩ kĩĩ gĩgũtũma wende gwĩtũgĩria?’” (Thoma Isaia 40:12-15.) Na githĩ ũcio ti wĩnyihia mũnene mũno!

10. Ciugo na ciĩko citũ cingĩonania atĩa atĩ tũrĩ enyihia?

¹⁰ Ciugo ciitũ. Angĩkorũo kũna tũrĩ enyihia ngoro-inĩ, ciugo ciitũ nĩ irĩonanagia ũndũ ũcio. (Luk. 6:45) Rĩrĩa tũrateereta na arĩa angĩ nĩ tũrĩĩthemaga gũtinda tũkĩaria ũhoro wa maũndũ marĩa tũhingĩtie na mawĩra marĩa twĩhokeirũo. (Thim. 27:2) Ithenya rĩa ũguo, tũrĩonaga maũndũ mega thĩinĩ wa aarĩ na ariũ a Ithe witũ na tũkamagaathĩrĩria nĩ ũndũ wa ngumo njega iria marĩ nacio, ũhoti wao, na maũndũ marĩa mahingĩtie. (Thim. 15:23) Ciĩko Ciitũ. Akristiano arĩa enyihia matiĩcaragĩria igweta thĩinĩ wa mũtabarĩre ũyũ wa maũndũ. Handũ ha ũguo makoragwo meharĩirie gũikara ũtũũro mũhũthũ, nginya kũruta mawĩra marĩa monagwo nĩ andũ a gũkũ thĩ marĩ ma kĩrathi gĩa thĩ. Mekaga ũguo nĩguo mahote gũtungatĩra Jehova na gĩkĩro kĩnene makĩria. (1 Tim. 6:6, 8) Makĩria ma ũguo, no tuonanie wĩnyihia na njĩra ya gwathĩka. Nĩguo tũhotage ‘kũigua aathani arĩa matũtongoragia’ thĩinĩ wa kĩũngano na tũrũmagĩrĩre ũtongoria ũrĩa tũheagwo nĩ ithondeka rĩa Jehova, nĩ tũkũbatara gũkorũo tũrĩ enyihia.—Heb. 13:17.

11. Taarĩria kũiguanĩra tha nĩ kuuga atĩa.

¹¹ Tha nĩ ĩmwe ya ngumo iria cionanagio nĩ mũndũ ũrĩ na wendo. Maandĩko moigaga atĩ Jehova na Jesu monanagia tha na  wendo na gĩkĩro kĩnene mũno. (Luk. 1:78; 2 Kor. 1:3; Afil. 1:8) Rĩkĩaria ũrĩa Bibilia yugaga ũhoro-inĩ wĩgiĩ kũiguanĩra tha, ibuku rĩmwe riugaga ũũ: “Kũiguanĩra tha nĩ makĩria ma gũcaĩra kana gũcaya hamwe na arĩa marĩ na thĩna. Kũiguanĩra tha nĩ kwĩrutanĩria biũ gũteithia andũ na njĩra ya kuoya ikinya rĩna rĩrĩa rĩngĩmarehera ũgarũrũku ũtũũro-inĩ wao.” Nĩguo mũndũ ahote kuonania tha agĩrĩirũo gũtindĩkwo nĩ ũcayanĩri. Mũndũ mũcayanĩri nĩ aiguaga akĩenda gũteithia andũ magĩe na ũgarũrũku ũtũũro-inĩ wao.

12. Nĩ kĩĩ kĩonanagia atĩ Jesu nĩ aacayagĩra andũ, na tha ciake ciamũtindĩkaga gwĩka atĩa?

¹² Jesu onanirie tha na njĩra ĩrĩkũ? Kũigua na gwĩka ciĩko cia tha. Nĩ ũndũ wa gũkorũo arĩ mũcayanĩri, Jesu nĩ aaiguagĩra andũ arĩa angĩ tha. Rĩrĩa onire mũratawe Mariamu na arĩa maarĩ hamwe nake makĩrĩra nĩ ũndũ wa gĩkuũ kĩa mũrũ wa nyina, Lazaro, Jesu nĩ ‘aaitire maithori’ mbere ya andũ. (Thoma Johana 11:32-35.) Thutha ũcio, nĩ ũndũ wa gũtindĩkwo nĩ tha o ta hĩndĩ ĩrĩa aariũkirie kamwana karĩa ka mũtumia wa ndigwa, nĩ aariũkirie Lazaro. (Luk. 7:11-15; Joh. 11:38-44) Nĩ ũndũ wa gĩĩko kĩu gĩa tha, no kũhoteke Lazaro nĩ aagĩire na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũthiĩ igũrũ. Hau kabere Jesu nĩ ‘aaiguĩrĩire tha’ kĩrĩndĩ kĩrĩa gĩokĩte kũrĩ we. Nĩ ũndũ wa gũtindĩkwo nĩ tha “agĩitĩka kũmaruta mohoro maingĩ.” (Mar. 6:34) Arĩa meetĩkĩrire ũrutani wake nĩ meekire ũgarũrũku mũnene ũtũũro-inĩ wao. Ũngĩrora nĩ ũkuona atĩ Jesu to gũcaĩra aacayagĩra andũ, ĩndĩ tha ciake nĩ ciamũtindĩkaga oye ikinya rĩa mbere kũmateithia.—Mat. 15:32-38; 20:29-34; Mar. 1:40-42.

13. Jesu aaragĩria andũ atĩa na njĩra ya ũcayanĩri? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

¹³ Ciugo cia tha. Tondũ Jesu aarĩ na ngoro ya ũcayanĩri aaragĩria andũ na tha, makĩria arĩa maarĩ ahinyĩrĩrie. Mũtũmwo Mathayo akĩaria ũhoro wa Jesu aagwetire ciugo iria irĩ thĩinĩ wa Isaia akiuga ũũ: ‘Kamũrangi kagondoku ndagakoina, naruo rũtambĩ rũratooga ndakarũhoria.’ (Isa. 42:3; Mat. 12:20) Jesu aaragia na njĩra ĩgwĩkĩra hinya arĩa maakoragwo matariĩ ta kamũrangi kagondoku kana rũtambĩ rwa kanyitĩra gakiriĩ kũhora. Aahunjagia ndũmĩrĩri yarĩ na mwĩhoko nĩguo ‘ohohanie arĩa athuthĩku ngoro.’ (Isa. 61:1) Eetaga arĩa maarĩ ‘anogu, na arĩa maatitikithĩtio mĩrigo mĩnene’ moke kũrĩ we, na akamomĩrĩria atĩ ‘ngoro ciao nĩikũhurũkio.’ (Mat. 11:28-30) Eerire arũmĩrĩri ake atĩ Ngai acayagĩra ndungata ciake ciothe, o hamwe na iria itariĩ ta “twana,” iria cionekaga ta itarĩ cia bata maitho-inĩ ma andũ a gũkũ thĩ.—Mat. 18:12-14; Luk. 12:6, 7.

14. Tũngĩkũria atĩa ngoro ya kũiguagĩra andũ arĩa angĩ tha?

¹⁴ Tũngĩĩgerekania na Jesu atĩa harĩ kuonania tha? Gũkorũo na ngoro ya tha. Kũgĩa na ngoro ta ĩyo ti ũndũ wĩrehage guo mwene, ĩndĩ Bibilia ĩtwĩraga twĩrutanĩrie gũkũria ngoro ĩyo. “Mwĩhumbĩre wa ngoro ũrĩa wa kũiguanĩra tha” nĩ gĩcunjĩ kĩmwe kĩa ũmũndũ mwerũ ũrĩa Akristiano othe magĩrĩirũo nĩ gũkorũo naguo. (Thoma Akolosai 3:9, 10, 12.) Ũngĩhota atĩa gũkũria ngoro ya kũiguagĩra andũ arĩa angĩ tha? Koragwo ũrĩ mũndũ wa kuumĩrania ngoro na andũ. (2 Kor. 6:11-13) Rĩrĩa mũndũ arakũhingũrĩra ngoro yake kana agakwĩra maũndũ marĩa maramũthumbũra, mũthikĩrĩrie na kinyi. (Jak. 1:19) Geria kũhũũra mbica na wĩyũrie ũũ: ‘Korũo nĩ niĩ ndĩ ũndũ-inĩ ta wa mũndũ ũyũ-rĩ, ingĩraigua atĩa? Nĩ ũteithio ũrĩkũ ingĩrabatara?’—1 Pet. 3:8.

15. Tũngĩka atĩa nĩguo tũteithie arĩa matariĩ ta kamũrangi kagondoku kana rũtambĩ rũratooga?

 ¹⁵ Gũkorũo na ciĩko cia tha. Gũkorũo na tha gũtũtindĩkaga tũteithie andũ arĩa angĩ, na makĩria arĩa mangĩkorũo matariĩ ta kamũrangi kagondoku kana rũtambĩ rũratooga. Tũngĩmateithia atĩa? Rĩandĩko rĩa Aroma 12:15 riugaga ũũ: “Rĩragai hamwe na arĩa mararĩra.” Arĩa mathuthĩkĩte ngoro no mabatare kũiguĩrũo tha gũkĩra ũteithio ũngĩ o wothe. Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe waiguire omĩrĩirio mũno nĩ Akristiano arĩa angĩ thutha wa gũkuĩrũo nĩ mũirĩtu wake, oigire ũũ: “Ndaiguaga wega mũno rĩrĩa arata moka makarĩra hamwe naniĩ.” Ningĩ no tuonanie tha citũ na njĩra ya gwĩkĩra andũ ciĩko cia ũtugi. Hihi nĩ ũĩ mũtumia wa ndigwa ũngĩbatara gũthondekerũo kĩndũ gĩthũkĩte mũciĩ gwake? Hihi kũrĩ na Mũkristiano mũkũrũ ũngĩbatara ũteithio nĩguo ahote gũthiĩ mĩcemanio, kũhunjia, kana hĩndĩ ĩrĩa arathiĩ kuona ndagĩtarĩ? O na gĩĩko kĩnini tu kĩa ũtugi no gĩteithie mũno mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ ũbataire. (1 Joh. 3:17, 18) Makĩria ma ũguo, no tuonanie tha citũ na njĩra ya kwĩrutanĩria biũ wĩra-inĩ wa kũhunjia. Ĩyo nĩyo njĩra ĩrĩa nene mũno ya gũteithia andũ arĩa makoragwo na ngoro njega!

16. Nĩ ciugo cia mũthemba ũrĩkũ tũngĩhũthĩra tũkĩũmĩrĩria arĩa athuthĩku ngoro?

¹⁶ Kũhũthĩra ciugo cia tha. Kũiguĩra arĩa angĩ tha nĩ gũtũtindĩkaga ‘kũũmĩrĩria arĩa ahũthũ ngoro.’ (1 Thes. 5:14) Nĩ ciugo irĩkũ tũngĩhũthĩra tũkĩũmĩrĩria andũ ta acio? No tũmekĩre hinya na njĩra ya kũmeera kuuma ngoro atĩ nĩ tũmeciiragia na nĩ tũmarũmbũyagia. Ningĩ no tũmagathĩrĩrie nĩguo mone atĩ marĩ na ngumo njega na ũhoti wa gwĩka maũndũ. No tũmaririkanie atĩ nĩ Jehova wametire moke harĩ Mũriũ wake, na kwoguo no mũhaka makorũo marĩ a bata mũno maitho-inĩ make. (Joh. 6:44) No tũmateithie kuona atĩ Jehova nĩ arũmbũyagia mũno ndungata ciake iria ‘thuthĩku ngoro’ kana iria ‘iherete roho.’ (Thab. 34:18) Kũhũthĩra ciugo cia tha no gwĩkĩre hinya arĩa mangĩkorũo makĩbatara kũũmĩrĩrio.—Thim. 16:24.

17, 18. (a) Jehova erĩgagĩrĩra athuri mekagĩre ng’ondu ciake atĩa? (b) Nĩ maũndũ marĩkũ tũkaarĩrĩria gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire?

¹⁷ Inyuĩ athuri-rĩ, Jehova erĩgagĩrĩra mũcayagĩre ng’ondu ciake. (Atũm. 20:28, 29) Nĩ wega kũririkana atĩ nĩ wĩra wanyu gũcihe irio, gũciĩkĩra ngoro, na gũciũmĩrĩria. (Isa. 32:1, 2; 1 Pet. 5:2-4) Nĩ ũndũ ũcio, mũthuri wa kĩũngano ũrĩ na ũcayanĩri ndetuaga mũnene igũrũ rĩa ng’ondu na njĩra ya gũciigĩra mawatho kana gũtũma ciĩke maũndũ makĩrĩte marĩa cingĩhota nĩ ũndũ wa kwĩigua ta irĩ na mahĩtia. Ithenya rĩa ũguo, erutanagĩria gũteithia Akristiano maikare marĩ na gĩkeno, ehokete biũ atĩ wendo wao harĩ Jehova nĩ ũrĩmatindĩkaga kũmũtungatĩra o ũrĩa wothe mangĩhota.—Mat. 22:37.

¹⁸ Hatarĩ nganja, twecũrania ũhoro wa wĩnyihia na tha cia Jesu, tũiguaga tũkĩenda gũthiĩ na mbere gũkinyĩra makinya-inĩ make. Thĩinĩ wa gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire, nĩ tũkaarĩrĩria ngumo ingĩ igĩrĩ cia ũmũndũ wa Jesu, ũmĩrĩru na ũtaũku.