1, 2. Inki kisalu ya kutunga nge kele na kusala, mpi sambu na nki mutindu yina nge kesala yo kele mfunu mingi?

NGE kesala ngolo sambu na kusala kisalu ya kutunga. Nge meyantikaka kisalu yango ya kutunga banda mwa ntangu mpi yo tabaka bamvula mingi. Banda nge yantikaka yo, nge mekutanaka ti bampasi mingi kansi kisalu yango kepesaka nge kyese. Ata nge kutana ti konso dyambu yina, nge kele ve ata fyoti ti lukanu ya kuyambula to ya kulembisa maboko, sambu mutindu yina nge kesala kisalu na nge tavanda ti bupusi na luzingu na nge ya bubu yai, mpi nkutu na luzingu na nge ya bilumbu kekwisa. Sambu na inki? Sambu kima ya nge ketunga, kele nge mosi!

² Longoki Yude kutubilaka kisalu ya kutunga yina beto kesala na zulu na beto mosi. Ntangu yandi syamisaka Bakristu na ‘kuzinga kaka na zola ya Nzambi,’ na verse yina mosi yandi monisaka mpi mwaye ya kusala mutindu yina: “Na kuditungaka beno mosi na zulu ya lukwikilu na beno ya kuluta santu.” (Yude 20, 21, NW) Na nki mitindu nge lenda kuditunga nge mosi, disongidila kukumisa lukwikilu na nge ngolo mingi na mpila nde nge bikala na zola ya Nzambi? Bika beto tula dikebi na mambu tatu ya kisalu yai ya kutunga ya kimpeve yina nge fwete sala.

3-5. (a) Satana tazola kukusa nge na kumona bansiku ya Yehowa nki mutindu? (b) Inki mutindu beto fwete tadila bansiku ya Yehowa, mpi nki bupusi yo fwete vanda ti yo na mawi na beto? Pesa mbandu.

³ Ntetentete, beto fwete kumisa ngolo lukwikilu na beto na nsiku  ya Nzambi. Ntangu nge vandaka kulonguka mukanda yai, nge tadilaka mwa ndambu ya minsiku ya lunungu ya Yehowa ya ketadila bikalulu. Inki mutindu nge kemonaka yo? Satana tazola kukusa nge na kumona nde bansiku, minsiku, mpi bansiku ya bikalulu ya mbote ya Yehowa kele ngolo, to nkutu nde yo kele ya nku. Yandi kesadilaka mayele yai banda yo nungaka na Edeni. (Kuyantika 3:1-6) Keti mayele yai tabwisa nge? Yo ketadila mingi mutindu nge kemonaka mambu.

⁴ Beto baka mbandu yai: Ntangu nge ketambula na masamba mosi ya kitoko, nge memona lupangu mosi ya ngolo mpi ya nda yina kekangisa nzila na kitini mosi ya masamba. Banti mpi bintuntu yina kele na nima ya lupangu yango kele kitoko mingi. Ntete, nge lenda mona lupangu yina bonso kima mosi ya kukonda mfunu yina kekangisa kimpwanza na nge. Kansi, ntangu nge kelongula na bampwasa ya lupangu yina, nge kemona ntambu mosi ya makasi kelanda mbisi mosi na ndambu yankaka ya masamba! Ntangu yai nge mebakisa nde mfunu ya lupangu yina kele ya kutanina nge. Keti kele ti mbisi mosi ya makasi ya kele na kulanda nge ntangu yai? Ndinga ya Nzambi kekebisa beto nde: “Beno fweti kudiyala, beno fweti kangula meso na beno. Sambu mbeni na beno Satana ke kwendaka kuzieta bonso ntambu yina ke dila; yandi ke sosa muntu ya kudia.”—1 Piere 5:8.

⁵ Satana kele mbisi mosi ya makasi mpi ya nku. Sambu Yehowa kezolaka ve nde beto kuma madya ya Satana, yandi metulaka bansiku sambu na kutanina beto na “mayele” mingi ya mbi ya muntu yina ya mbi. (Efezo 6:11) Yo yina, konso ntangu ya beto keyindulula bansiku ya Nzambi, beto fwete bakisa nde yo kemonisa zola ya Tata na beto ya zulu. Kana beto kemona yo mutindu yina, bansiku ya Nzambi tatanina beto mpi tapesa beto kyese. Longoki Yakobo kusonikaka nde: “Nsiku ya mbote mpenza kele yina ke katulaka bantu na kimpika ya masumu. Muntu yina . . . ke tala yo mbote-mbote, . . . Nzambi ta sakumuna yandi.”—Yakobo 1:25.

6. Inki kele mutindu ya kuluta mbote ya kutunga lukwikilu na bansiku mpi minsiku ya lunungu ya Nzambi? Pesa mbandu.

⁶ Kuzinga na kuwakana ti bansiku ya Nzambi kele mutindu ya kuluta mbote ya kutunga lukwikilu na beto na muntu yina kepesaka bansiku mpi na mayele ya bansiku na yandi. Mu mbandu, “nsiku ya Kristo” ketadila mpi ntuma ya Yezu ya kulonga bankaka  ‘mambu yonso ya yandi vandaka kusonga balongoki na kusala.’ (Galatia 6:2; Matayo 28:19, 20) Bakristu kezitisaka mpi ntuma ya kulanda na kuvukana sambu na kusamba Yehowa mpi kubaka kinduku ya mbote. (Baebreo 10:24, 25) Bansiku ya Nzambi ketadila mpi nsyamisa ya kusamba Yehowa ntangu yonso, mbala na mbala, mpi na masonga yonso. (Matayo 6:5-8; 1 Tesalonika 5:17) Kana beto kezitisa bansiku yai, beto tamona pwelele nde yo kele lutwadisu ya zola mpenza. Kulemfukila yo kenatilaka beto kyese yina beto lenda zwa ve kisika yankaka na nsi-ntoto yai ya mavwanga. Ntangu nge keyindulaka mambote yina nge mebakaka sambu nge kezingaka na kuwakana ti bansiku ya Nzambi, keti lukwikilu na nge na bansiku yina mekumaka ve ngolo?

7, 8. Inki mutindu Ndinga ya Nzambi kepesa kivuvu na bantu yina kekudiyulaka kana bo takuka kulanda na kusala mambu ya mbote mutindu bamvula keluta?

⁷ Bantangu yankaka, bantu yankaka keyindulaka nde yo kele mpasi mingi na kuzitisa bansiku ya Yehowa mutindu bamvula keluta. Bo kewaka boma nde bo lenda fwa nsiku mosi to yankaka. Kana dibanza yai kukwisila nge, yibuka bangogo yai: “Mono Mfumu Nzambi na nge, mono muntu ke longa nge sambu na mambote na nge, mono muntu ke nata nge na nzila ya nge fweti landa. ‘Kana nge landaka bansiku na mono mbote-mbote, nge zolaka kuvanda na ngemba kimakulu, nge zolaka kununga mpenza; yo zolaka  kuvanda bonso masa ke luta mingi, yo ke yuma ve.’” (Yezaya 48:17, 18) Keti nge metelamaka dezia sambu na kuyindula kivuvu yina bangogo yai kepesa?

⁸ Awa Yehowa keyibusa beto nde kana beto kelemfukila yandi, yo kele sambu na mambote na beto. Yandi kesila beto balusakumunu zole kana beto sala mutindu yina. Ya ntete, ngemba na beto tavanda bonso nzadi: pima, mingi, mpi ya kemana ve. Ya zole, lunungu na beto tavanda bonso bitembo ya nzadi-mungwa. Kana nge ketala mutindu bitembo kelandanaka ntangu yo kelosaka masa na dibungu ya nzadi-mungwa, yo kepesaka nge ngindu ya dyambu mosi ya kesalamaka kukonda nsuka. Nge kezaba nde bitembo talanda na kukwisa, mpi yo tabasikaka na zelo ya dibungu kukonda nsuka. Yehowa ketuba nde lunungu na nge, disongidila kikalulu na nge ya kusala mambu ya mbote, lenda vanda mutindu yina. Ntangu yonso ya nge kesala ngolo na kubikala ya kwikama na yandi, yandi tabika ve ata fyoti nde nge bwa! (Tanga Nkunga 55:23) Keti balusilu yai ya kepesa kikesa ketunga ve lukwikilu na nge na Yehowa mpi na bansiku na yandi ya lunungu?

9, 10. (a) Sambu na nki kuyela kele lukanu mosi ya kitoko sambu na Bakristu? (b) Inki mutindu kuvanda ti mabanza ya kimpeve kesadisaka beto na kuvanda na kyese?

⁹ Dyambu ya zole ya kisalu na nge ya kutunga kemonana na bangogo yai ya kupemama: “Beto kwenda na ntwala.” (Baebreo 6:1) Kuyela kele lukanu mosi ya kitoko sambu na Mukristu. Na kuswaswana ti kukuka, yina lenda salama ve sambu na bantu bubu yai, kuyela kele lukanu yina bantu lenda lungisa. Dyaka, Bakristu kebakaka kyese mingi na kusadila Yehowa na ntangu bo keyela. Sambu na nki?

¹⁰ Mukristu ya kuyela kele muntu ya kimpeve. Yandi ketadilaka mambu mutindu Yehowa ketadilaka yo. (Yoane 4:23) Polo kusonikaka nde: “Bantu yina ke zingaka na kimuntu, mabanza na bo ke kwendaka kaka na mambu ya kimuntu; kansi bantu yina ke zingaka na kimpeve, mabanza na bo ke kwendaka kaka na mambu ya kimpeve.” (Roma 8:5) Muntu yina kemonaka mambu ti meso ya kinsuni kevandaka na kyese mingi ve, sambu yandi kevandaka ti kikalulu ya kutala kaka mambu na yandi mosi, yandi kemonaka ve ntama, mpi yandi ketulaka dikebi mingi na bima ya  kinsuni. Kumona mambu ti meso ya kimpeve kepesaka kyese, sambu yo ketulaka dikebi mingi na Yehowa, ‘Nzambi ya kiese.’ (1 Timoteo 1:11) Muntu ya kimpeve kevandaka na mpusa ya kusepedisa Yehowa mpi yandi kesepelaka kaka ata yandi kekutana ti bampasi. Sambu na inki? Sambu mimekamu kepesaka beto dibaku ya kunwanina kwikama na beto mpi ya kumonisa nde Satana kele muntu ya luvunu, ebuna mambu yai kepesaka Tata na beto ya zulu kyese.—Bingana 27:11; tanga Yakobo 1:2, 3.

11, 12. (a) Polo kutubaka inki na yina metala ‘mayele ya kuyindula’ ya Mukristu, mpi nki kele ntendula ya ngogo ya bo kebalulaka nde “kelongaka”? (b) Inki mambu nitu fwete longuka sambu na kuyela mpi kunikana bonso mashini mosi ya bo meyidikaka mbote mpenza?

¹¹ Ngalasisi kesadisaka bantu na kuyela mpi na kukuma ti kimpeve ya ngolo. Tadila verse yai: “Madya ya ngolo kele sambu na bantu ya kuyela, sambu na bantu yina kelongaka mayele na bo ya kuyindula, na kusadilaka yo, sambu na kuswasisa mambu ya mbote ti mambu ya mbi.” (Baebreo 5:14, NW) Ntangu Polo kutubaka nde beto “kelongaka” mayele na beto ya kuyindula, yandi sadilaka ngogo mosi ya Kigreki yina bo vandaka kusadila mingi na banzo ya kusadila bansaka ya kupesa nitu ngolo na Grese ya mvu-nkama ya ntete, sambu bo lenda balula yo nde ‘kulonguka bonso muntu yina kesalaka bansaka ya kukumisa nitu ngolo.’ Yindula ntangu yai mambu yina kulonguka ya mutindu yai kelombaka.

¹² Ntangu beto kebutukaka, nitu na beto kenikanaka ve na mutindu ya mbote. Mu mbandu, bebe kezabaka ve mutindu ya kunikisa tumakulu ti tumaboko na yandi. Yo yina, bebe kenikisaka maboko na yandi na bandambu yonso, nkutu yo kekuminaka yandi na kudibula mbata na luse, ebuna yo kepesaka yandi mawa mpi keyitukisaka yandi. Malembe-malembe, na kusadilaka yo, yandi kelongaka nitu na yandi. Ntangu yandi kevandaka bebe, yandi kekomfulaka; ntangu yandi kekumaka mwana-fyoti, yandi ketambulaka; mpi na nima yandi kekumaka leke mpi kebakaka ntinu! * Ebuna,  inki beto lenda tuba na yina metala muntu yina kesalaka bansaka ya kukumisa nitu ngolo? Ntangu nge kemonaka muntu ya mutindu yai kepamuka mpi kekondama na zulu na mutindu mosi ya kitoko mpi na sikisiki yonso, ntembe kele ve na mabanza na nge nde nitu na yandi kele bonso mashini mosi ya bo meyidikaka mbote mpenza. Mayele ya muntu yina kesalaka bansaka ya kukumisa nitu ngolo kebasikaka ve na kintulumukina, yo kelombaka nde yandi lutisa bangunga mingi sambu na kulonga nitu na yandi. Biblia ketubaka nde bansaka ya kupesa nitu ngolo ya mutindu yai “kele kaka mfunu fioti.” Kansi kulonga mayele na beto ya kimpeve ya kuyindula kele mfunu mingi mpenza!—1 Timoteo 4:8.

13. Inki mutindu beto lenda longa mayele na beto ya kuyindula?

¹³ Na mukanda yai, beto metubila mingi mambu yina tasadisa nge na kulonga mayele na nge ya kuyindula, na mpila nde nge vanda muntu ya kimpeve mpi nge bikala ya kwikama na Yehowa. Tadilaka minsiku mpi bansiku ya Nzambi na nsadisa ya kisambu na ntangu nge kebaka badesizio na luzingu na nge ya konso kilumbu. Na konso desizio ya nge kezola kubaka, kudiyula nde: ‘Inki bansiku to minsiku ya Biblia ketubilaka dyambu yai? Inki mutindu mu lenda sadila yo? Inki desizio tapesa Tata na mono ya zulu kyese?’ (Tanga Bingana 3:5, 6; Yakobo 1:5) Konso desizio ya nge kebaka na mutindu yai talonga dyaka mayele na nge ya kuyindula. Kulonguka ya mutindu yai tasadisa nge na kukuma mpi na kubikala muntu ya kimpeve mpenza.

14. Beto fwete vanda ti nki nzala sambu na kuyela na kimpeve, kansi nki lukebisu beto fwete vila ve?

¹⁴ Kana beto mekuma ya kuyela, mpila kele ntangu yonso ya kulanda na kuyela na kimpeve. Sambu na kuyela muntu fwete dya. Yo yina, Polo kutubaka nde: “Madya ya ngolo kele sambu na bantu  ya kuyela.” Sambu na kutunga lukwikilu na nge, yo kele mfunu nde nge dya madya ya ngolo ya kimpeve. Ntangu nge kesadila na mutindu ya mbote mambu ya nge kelonguka, nge kemonisa mayele, mpi Biblia ketuba nde: “Mayele kele kima mosi ya mbote ya nge fweti sosa.” Yo yina, beto fwete yedisa nzala ya masonga sambu na bakyeleka ya mfunu yina Tata na beto kepesaka. (Bingana 4:5-7; 1 Piere 2:2) Ya kyeleka, kubaka nzayilu mpi mayele ya Nzambi kele ve kikuma ya kukuma kudisonga to lulendo. Beto fwete kuditadila mbala na mbala sambu na kubika ve nde lulendo to bifu yankaka kubuta bansimbulu mpi kuyela na ntima na beto. Polo kusonikaka nde: “Beno meka mambu yina ya beno ke salaka, beno tala yo mbote-mbote na kuzaba kana beno ke zingaka na lukwikilu.”—2 Korinto 13:5.

15. Sambu na nki zola kele mfunu sambu na kuyela ya kimpeve?

¹⁵ Ata ntangu kisalu ya kutunga nzo kemanaka, yo kelombaka nde beto sala bisalu yankaka. Kisalu ya kutanina mpi ya kuyidika bima yina mebeba kele mfunu, mpi yo lenda lomba kuyika basuku yankaka kana yo kele mfunu. Ebuna, beto kele na mfunu ya nki sambu na kuyela mpi kutanina kimpeve na beto? Ntetentete, beto kele ti mfunu ya zola. Beto fwete landa na kuyela na zola na beto sambu na Yehowa mpi sambu na bampangi na beto Bakristu. Kana beto kele ve na zola, nzayilu mpi bisalu na beto yonso tavanda ya mpamba: yo tavanda bonso makelele ya ngolo ya kukonda mfunu. (1 Korinto 13:1-3) Zola lenda sadisa beto na kukuma Bakristu ya kuyela mpi kulanda na kuyela na kimpeve.

16. Bangindu ya nki mutindu Satana kekotisaka na bantu, mpi nki kinwaninu Yehowa mepesaka beto?

¹⁶ Bika beto tadila dyambu yankaka ya kisalu na nge ya kutunga. Sambu na kuditunga bonso longoki ya kyeleka ya Kristu, nge fwete keba na mutindu nge keyindulaka. Satana mfumu ya nsi-ntoto yai, mezaba mbote-mbote mutindu ya kunata bantu na kubwa na bangindu ya kelembisa, mabanza ya mbi, kukonda kuditudila ntima, mpi kukonda kivuvu. (Efezo 2:2) Mabanza ya mutindu yai kele kigonsa na Mukristu kaka mutindu banti ya kupola kevandaka kigonsa sambu na nzo ya banti. Yo kele kyese mingi sambu Yehowa  mepesaka beto kinwaninu mosi ya mfunu sambu na kutanina beto: kivuvu.

17. Inki mutindu Ndinga ya Nzambi kemonisa mfunu ya kivuvu?

¹⁷ Biblia ketanga bitini ya kuswaswana ya binwaninu ya kimpeve yina beto kele na yo mfunu sambu na kunwana ti Satana mpi nsi-ntoto yai. Kitini mosi ya mfunu ya binwaninu yina kele mpu, kivuvu ya “kuguluka.” (1 Tesalonika 5:8) Na ntangu ya ntama, soda vandaka kuzaba nde kana yandi kele ve na mpu na yandi, yandi lendaka ve kuguluka na bitumba. Mbala mingi mpu vandaka ya kibende mpi bo vandaka kutula yo na zulu ya lele ya lino to ya kwire, ebuna yo vandaka kusala nde batolotolo mingi ya bo vandaka kulosa na ntu kudenda mpi kusala nde soda kuwa ve mpasi mingi. Kaka mutindu mpu vandaka kutanina ntu, kivuvu lenda tanina mabanza na nge to mutindu na nge ya kuyindula.

18, 19. Inki mbandu Yezu kupesaka na yina metala kutanina kivuvu, mpi nki mutindu beto lenda landa mbandu na yandi?

¹⁸ Yezu kepesa mbandu ya kuluta mbote na yina metala kutanina kivuvu. Yibuka mambu yina yandi kutanaka na yo na mpimpa ya nsuka ya luzingu na yandi na ntoto. Nduku na yandi mosi ya ngolo kuyekulaka yandi sambu na mbongo. Nduku na yandi yankaka kubuyaka nde yandi mezaba yandi nkutu ve. Banduku na yandi yankaka kuyambulaka yandi mpi kutinaka. Bantu ya bwala na yandi kubuyaka yandi, mpi bo lombaka nde basoda ya Roma kumonisa yandi mpasi mpi kufwa yandi. Yo kele pwelele nde bampasi yina Yezu kukutanaka na yo meluta mpenza bampasi yina beto lenda kutana na yo. Inki kusadisaka yandi? Baebreo 12:2 kepesa mvutu: “Yandi kangaka ntima ntangu bo fwaka yandi na zulu ya [nti, NW]. Yandi monaka nsoni ve na kufwa lufwa ya mutindu yina, sambu yandi vandaka kutala kaka kiese yina vandaka kuvingila yandi. Ebuna ntangu yai, yandi me vanda na diboko ya [kitata] ya kiti ya kimfumu ya Nzambi.” Yezu kukatulaka ve meso ata fyoti na “kiese yina vandaka kuvingila yandi.”

¹⁹ Inki kyese vandaka kuvingila Yezu? Ya kyeleka, yandi zabaka nde kana yandi kanga ntima, yandi tapesa maboko sambu na kusantisa zina ya santu ya Yehowa. Yandi zolaka kupesa nzikisa ya kuluta nene nde Satana kele muntu ya luvunu. Ata kivuvu yankaka ve lendaka kupesa Yezu kyese ya kuluta nene! Yandi zabaka mpi  nde Yehowa zolaka kupesa yandi matabisi mingi sambu na luzingu na yandi ya kwikama; mpi nde na nima ya ntangu fyoti yandi zolaka kubaka kyese ya kuvanda dyaka kisika mosi ti Tata na yandi. Yezu kubumbaka kivuvu ya kyese ya mutindu yai na mabanza na yandi na ntangu yai ya kuluta mbi ya luzingu na yandi. Beto fwete sala mutindu mosi. Kele mpi ti kyese yina kevingila beto. Yehowa kepesaka konso muntu na kati na beto lukumu ya kusadisa na kusantisa zina na yandi ya nene. Beto lenda monisa nde Satana kele muntu ya luvunu kana beto kepona Yehowa bonso Mfumu na beto mpi kebikala na lutaninu na zola ya Tata na beto, ata beto kekutana ti bampukumuna mpi mimekamu.

20. Inki lenda sadisa nge na kuvanda ti mabanza ya mbote mpi kutanina kivuvu na nge?

²⁰ Yehowa kezolaka kaka ve kupesa bansadi na yandi ya kwikama matabisi, kansi yandi kevandaka mpi ti mpusa ya ngolo ya kusala yo. (Yezaya 30:18; tanga Malashi 3:10) Yandi kevandaka na kyese ya kupesa bansadi na yandi bampusa ya mbote ya ntima na bo. (Nkunga 37:4) Yo yina, tula mabanza na nge kaka na kivuvu yina kele na ntwala na nge. Kubika ve nde mabanza ya mbi, ya kubeba, mpi ya kutengama ya nsi-ntoto ya Satana kuyala nge. Kana nge mona nde mpeve ya nsi-ntoto yai mekota malembe-malembe na mabanza to na ntima na nge, samba Yehowa na kikesa yonso sambu yandi pesa nge “ngemba ya Nzambi, ngemba yina me luta mambu yonso ya bantu ke yindulaka.” Ngemba yina ya Nzambi kepesaka takeba ntima ti mabanza na nge.—Filipi 4:6, 7.

21, 22. (a) Inki kivuvu ya lukumu “kibuka ya nene” kele na yo? (b) Inki kitini ya kivuvu ya Bukristu kele mfunu mingi sambu na nge, mpi nki kele lukanu na nge?

 ²¹ Kivuvu yai ya nge lenda yindulula kele kivuvu mosi ya kitoko mpenza! Kana nge kele na kati ya “kibuka ya nene,” yina ta “katuka na mpasi ya nene,” yindula luzingu yina nge tavanda na yo ntama mingi ve. (Kusonga 7:9, 14, NW) Sambu Satana ti bademo na yandi tavanda dyaka ve, nge tabaka kupema yina kele mpasi na kubakisa bubu yai. Keti kele ti muntu yina mezingaka ntete luzingu ya kukonda bupusi ya mbi ya Satana? Sambu bupusi yina tavanda dyaka ve, yo tavanda kyese mingi mpenza na kusala na nsi ya lutwadisu ya Yezu mpi ya bantu 144 000 yina tayala ti yandi na zulu sambu na kubalula ntoto paladisu! Kivuvu ya kumona nde maladi ti bimbefo yonso memana, ya kuyamba dyaka bantu ya beto vandaka kuzola yina tabasika na mazyamu, ya kuzinga na mutindu yina Nzambi kukanaka nde beto zinga, kepesa beto kyese mingi mpenza! Na ntangu beto keyela sambu na kukuma bantu ya kukuka, ditabisi mosi ya nene mpenza takuma penepene, lusilu yina kele na Roma 8:21: “Dipanda [to, “kimpwanza”] ya lukumu yina ya bana ya Nzambi ta baka.”

²² Yehowa kezolaka nde nge baka kimpwanza mingi kuluta yina nge lenda nkutu kuyindula. Nzila ya kenata na kimpwanza yina kele bulemfu. Keti yo mefwana ve nde nge sala kikesa na kulemfukila Yehowa konso kilumbu sambu na kivuvu yai? Ebuna, landa na kuditunga na zulu ya lukwikilu na nge ya kuluta santu sambu nge bikala na zola ya Nzambi kimakulu!