2. Nzala

“Nzala ta vanda mingi mpenza.”​—MARKO 13:8.

● Muntu mosi metina nzala na bwala Quaratadji, na nsi Niger. Bana ya ngwashi na yandi ti bampangi na yandi ya babakala ti ya bankento ya ba bwala yankaka kutinaka mpi nzala. Kansi, muntu yango melala na ntoto na zulu ya mbanzi. Sambu na nki yandi kele kaka yandi mosi? Sidi, mfumu ya bwala ketendula nde: “Yandi kekuka ve kudisa [dibuta na yandi] mpi yandi kekuka dyaka ve kutala mutindu bo kenyokwama.”

MAMBU YINA KESALAMA KEMONISA NKI? Na ntoto ya mvimba, kiteso ya muntu 1 na kati ya bantu 7 kezwaka ve madya ya kufwana sambu na konso kilumbu. Ntalu ya bantu yina kenyokwama na nzala kele mingi mpenza na babwala ya Afrika yina kele pembeni na ntoto ya zelo na zelo ya Sahara, kisika muntu 1 na kati ya bantu 3 kevandaka ve ti madya ya kufwana na nsungi ya bilumbu mingi. Sambu na kubakisa dyambu yai, yindula dibuta mosi yina kele ti tata mosi, mama mosi mpi mwana mosi. Kana bo kele ti madya ya kufwana sambu na bantu zole mpamba, nani talala nzala? Keti tata, mama, to mwana? Yai kele nsola yina mabuta ya mutindu yai fwete sala konso kilumbu.

INKI NTEMBE BANTU MINGI KEBASISAKA? Ntoto kebutaka bima mingi yina lenda sala nde konso muntu kuvanda ti madya. Yo kelombaka kaka nde, bantu kusadila mbote bima yina ntoto kebutaka.

KETI NTEMBE YINA KELE YA KYELEKA? Ya kyeleka, bansadi-bilanga lenda basisa bima mingi kuluta yina bantu vandaka kubasisa na ntangu ya ntama. Na masonga yonso, bamfumu fwete vanda ti makuki ya kusadila mbote-mbote madya yina ntoto kebasisaka sambu na kumanisa nzala. Kansi, ata bo mesala bikesa ya mingi na nsungi ya bamvula, bo kekuka ve na kumanisa nzala.

INKI NGE KEYINDULA? Keti Marko 13:8 kele na kulungana? Ata mambu ya teknolozi ke na kukwenda na ntwala, keti nzala kenyokula bantu mingi na ntoto ya mvimba?

Mbala mingi, kunikana ya ntoto mpi nzala kesalamaka na ntwala ya mambu yina kebasikaka ya kele na kati ya kidimbu yankaka ya bilumbu ya nsuka.

[Bangogo sambu na kubenda dikebi ya kele na lutiti 5]

“Mwana mosi kuluta na kati ya bana tatu yina kefwa sambu na maladi ya mpema, pulu-pulu mpi bamaladi yankaka lendaka kuguluka kana bo vandaka kudya mbote.”​—ANN M. VENEMAN, FORMER EXECUTIVE DIRECTOR OF THE UN CHILDREN’S FUND.

[Bangogo ya kemonisa kisina ya foto ya kele na lutiti 5]

© Paul Lowe/Panos Pictures