Bangiufula ya Batangi
Inki beto lenda sala sambu na kusadisa bampangi yina ke kukaka ve kuwa bansudi ya ngolo?
Bansudi ya ngolo ke salaka bampangi ya nkaka mpasi. Ya kieleka, bo ke vandaka ve ti mpila ya kuditanina na bansudi ya mutindu yina sambu konso kilumbu bo ke kutanaka ti bantu yina ke sadilaka bima ya nsudi ya mutindu na mutindu. Yo yina, bankaka na kati na bo ke yulaka kana mpila kele organizasio kulomba bampangi na kusadila ve ba parfum to bima ya nkaka ya nsudi ya ngolo na balukutakanu ya dibundu mpi ya nene.
Yo kele kieleka nde, bampangi lenda sala ve na luzolo yonso mambu yina ta kanga bampangi ya nkaka nzila ya kulanda balukutakanu. Beto yonso ke vandaka na mfunu ya kikesa yina beto ke bakaka na balukutakanu. (Baeb. 10:24, 25) Kana mpangi mosi ke kukaka ve ata fioti kuwa bansudi ya ngolo mpi ke landaka balukutakanu na mpasi, yandi lenda solula diambu yango ti bankuluntu. Kutudila bampangi bansiku na mutindu ya kusadila parfum to bima ya nkaka ya nsudi kele mbote ve mpi yo ke wakana ve ti Masonuku. Bankuluntu lenda sadisa bampangi ya dibundu na kubakisa mambu yina ke yangisa bampangi ya nkaka. Kana mpila kele, bo lenda tubila diambu yango na Lukutakanu ya Kisalu na bampusa ya dibundu, to kupesa luzayisu na diambu yango na luzitu yonso. * Kansi, bankuluntu lenda vutukila ve luzayisu yina mbala na mbala. Na balukutakanu na beto, bantu ya nkaka ya mpa ta landaka kaka kukwisa, mpi bo ta bakisa ve diambu ya mutindu yina. Beto mpi ke zolaka nde bantu yai ya mpa kudiwa mbote. Mpangi mosi ve lenda kudiyangisa kana yandi ke sadilaka parfum to bima ya nkaka ya nsudi na bukati-kati.
Na mabundu yina kele ti bampangi yina ke kukaka ve kuwa bansudi ya ngolo, bankuluntu lenda baka bangidika sambu bampangi yai kuzwa kisika yina bo ta vandaka na Nzo ya Kimfumu; mu mbandu, bo lenda vanda ti suku mosi sambu na kulanda balukutakanu. Kana mpila kele ve ya kubaka ngidika yina mpi kana bankaka ke niokwamaka mingi ntangu bo ke vukanaka na balukutakanu, dibundu lenda baka bangidika ya kutudila bo masolo ya balukutakanu na apareyi mosi sambu na kunatila bo na banzo, mutindu beto ke salaka sambu na bampangi yina ke kukaka ve kukwisa na balukutakanu.
Na bamvula yina me katuka kuluta, Kisalu na Beto ya Kimfumu siamisaka beto na kutula dikebi ya mingi na diambu yai ntangu beto ke kwenda na balukutakanu ya distrike. Sambu bampangi mingi ke salaka balukutakanu ya nene na Banzo ya Nene ya Balukutakanu yina ke vandaka ti bamasini ya ke pesaka mupepe, bo ke lombaka bampangi na kufiotuna mutindu na bo ya kusadila ba parfum to bima ya nkaka ya nsudi ya ngolo. Kisalu na Beto ya Kimfumu siamisaka beto mingi na kusala ve mambu yina lenda yangisa bampangi, mingi-mingi na balukutakanu ya distrike. Yo ke lomba nde beto tula dikebi ya mingi na diambu yai, sambu beto ke vandaka ve ti bisika ya kutula bampangi yai sambu bo wa ve bansudi ya ngolo. Ata mpidina, beto fwete sala ve nde ntuma yina ya ke tadila balukutakanu ya nene kukuma nsiku na balukutakanu ya dibundu.
Sambu beto ke zinga na nsi-ntoto yai ya mbi, beto yonso ke kutanaka ti bampasi ya malanda ya disumu. Beto ke sepelaka na bibansa yina bampangi mingi ke salaka sambu na kulembika mpasi ya bampangi ya nkaka! Bampangi lenda sala mpi bibansa ya kubuya kusadila parfum to bima ya nkaka ya nsudi mingi sambu na kusadisa bampangi yina ke kukaka ve kuwa bansudi ya ngolo, na mpila nde bo mpi kulanda mbote balukutakanu. Ya kieleka, zola ya bampangi lenda sadisa beto na kusala bibansa yai.
Keti mikanda ya nkaka ke monisaka mpi nde Ponse Pilate zingaka?
Batangi mingi ya Biblia me zabaka Ponse Pilate sambu yandi muntu sambisaka Yezu mpi zengaka nkanu ya lufwa na yandi. (Mat. 27:1, 2, 24-26) Mikanda mingi ya ntama ke tubilaka yandi mpi. Mukanda mosi ya ke tendulaka Biblia (The Anchor Bible Dictionary) ke monisa nde, mikanda ya ntama ke tubilaka Ponse Pilate “mingi kuluta baguvernere ya nkaka ya Roma yina vandaka kutwadisa na Yudea.”
Mikanda ya Josèphe, nsoniki mosi ya Muyuda ya bilumbu yina, ke tubila zina ya Pilate, yo ke tuba nkutu nde yandi kutanaka ti mambu tatu ya mpasi na luyalu na yandi. Philo, nsoniki mosi ya Muyuda tubilaka diambu ya iya ya mpasi yina Pilate kutanaka ti yo. Tacite, nsoniki mosi ya Roma yina sonikaka disolo ya bamfumu ya Roma, ndimisaka nde Ponse Pilate zengaka nkanu ya lufwa ya Yezu na luyalu ya Tibère.
Na 1961, bantu ya mayele salaka bansosa na kisika yina bantu ya Roma vandaka kusala bateyatre na provense ya Sezarea, na insi Izraele, bo monaka ditadi mosi yina vandaka ti zina ya Ponse Pilate ya kusonika na Latini. Bangogo yina bo sonikaka na zulu ya ditadi (mutindu yo ke monana awa na nsi) ke tuba nde: “Beto me sala yo na lukumu ya nzambi (yai) Tiberiéum Pontius Pilate (Ponse Pilate), Guvernere ya Yudea.” Bo sonikaka bangogo yai na tempelo mosi yina bo tungaka na lukumu ya Tibère, Mfumu mosi ya Roma.
Keti yo ke lomba nde mpangi-nkento kulwata kitambala ntangu yandi ke longuka Biblia ti muntu na ntwala ya nsamuni ya bakala?
“Bangiufula ya Batangi” na Nzozulu ya Nkengi ya Kifalansa ya Yuli 15, 2002 tubaka nde mpangi-nkento yina ke longuka Biblia ti muntu na ntwala ya nsamuni ya bakala fwete lwata kitambala, ata mpangi-bakala yina me bakaka mbotika to ve. Na nima ya kutadila diambu yango mbote-mbote, yo me fwana na kusoba mwa mambu.
Kana mpangi-nkento ke longuka Biblia ti muntu yina bo ke longukaka dezia ti yandi na ntwala ya nsamuni ya bakala yina me bakaka mbotika, yandi fwete lwata kitambala. Mpidina yandi ke monisa luzitu na ngidika ya Yehowa ya metala kiyeka na kati ya dibundu, sambu yandi ke lungisa mukumba yina Nzambi me pesaka babakala. (1 Bak. 11:5, 6, 10) Yandi lenda lomba mpi mpangi-bakala yina na kutwadisa kulonguka yina kana mpangi yina kele ti makuki ya kusala yo.
Na ndambu ya nkaka, kana mpangi-nkento ke samuna ti mpangi-bakala yina me bakaka ntete ve mbotika, yina kele ve bakala na yandi, Masonuku ke lomba yandi ve na kulwata kitambala. Ata mpidina, kansansa ya bampangi-bankento ya nkaka lenda pusa bo na kulwata kitambala.
^ par. 2 Sambu na kuzaba mambu mingi, tala disolo “Aider les malades,” na Réveillez-vous ! ya Augusti 8, 2000, balutiti 8-10.