1. Sambu na nki yo me fwana nde beto monisila Yehowa ntonda?

YO ME FWANA kibeni na kumonisila Yehowa ntonda, sambu yandi ke pesaka beto “konso dikabu ya mbote mpi konso kado ya kukuka.” (Yak. 1:17) Nzambi ke taninaka beto, yandi ke lungisaka bampusa na beto ya kinsuni mpi ya kimpeve. (Nk. 23:1-3) Yandi kele ‘kisika ya beto ke tininaka mpi ngolo na beto,’ mingi-mingi na bantangu ya mpasi! (Nk. 46:2) Ya kieleka, beto kele ti bikuma mingi ya kukwikila mambu yina muyimbi-bankunga sonikaka nde: ‘Beno pesa Yehowa mersi sambu yandi kele mbote, zola na yandi sambu na beto ke manaka ve.’—Nk. 106:1.

2, 3. (a) Inki bigonsa lenda kumina beto kana beto ke baka ve balusakumunu na beto na mbalu? (b) Inki bangiufula beto ta tadila na disolo yai?

² Sambu na nki yo kele mfunu nde beto tadila kikalulu ya kupesa Yehowa mersi? Mutindu Biblia tubilaka yo na ntwala, bantu mingi na bilumbu yai ya nsuka ke pesaka ve matondo. (2 Tim. 3:2) Bantu mingi ke monaka ve mfunu ya balusakumunu yina bo me bakaka. Bupusi ya mumbongo ya nsi-ntoto yai mpi bapiblisite, me salaka nde bamilio ya bantu kusala bikesa sambu na kuvanda ti bima mingi na kisika ya kusepela ti bima yina bo kele ti yo. Beto mpi lenda kuma ti mpeve ya kukonda kumonisa ntonda. Bonso bantu ya Izraele ya ntama, beto mpi lenda vidisa kikalulu na beto ya kumonisa  ntonda, mpi ya kusepela na mutindu beto kele ti bangwisana ya mbote ti Yehowa mpi balusakumunu na yandi.—Nk. 106:7, 11-13.

³ Beto tadila mambu yina lenda kumina beto ntangu beto ke kutana ti bampasi. Na bantangu ya mpasi, beto lenda kuma kudiyangisa mingi mpi kuvila balusakumunu yina beto me bakaka. (Nk. 116:3) Kansi, inki mutindu beto lenda yedisa mpi kutanina kikalulu ya kumonisa ntonda? Diaka, inki ta sadisa beto na kutanina mabanza ya mbote ata beto ke kutana ti bampasi ya ngolo? Bika beto tadila yo.

4. Inki ta sadisa beto na kulanda na kumonisa ntonda?

⁴ Kana beto ke zola kuyedisa kikalulu ya kumonisa ntonda mpi kutanina yo, beto fwete ndima ntete nde Yehowa me pesaka beto balusakumunu, na nima, beto fwete yindulula na ntonda yonso mpi kutadila na dikebi yonso mambu ya zola yina yandi me sadilaka beto. Ntangu muyimbi-bankunga salaka mpidina, yandi monisilaka Yehowa luzitu ya mingi sambu na mambu mingi ya mbote yina yandi me salaka.—Tanga Nkunga 40:6; 107:43.

5. Mbandu ya Polo me longa beto nki na yina me tala kumonisa ntonda?

⁵ Mbandu ya Polo lenda longa beto mambu mingi na yina me tala kumonisa ntonda. Yo kele pwelele nde Polo vandaka kuyindulula na balusakumunu yina yandi bakaka; yo yina mbala na mbala, yandi monisilaka Nzambi ntonda. Polo vilaka ve nde yandi vandaka ntete “muntu ya ke vwezaka, ya ke monisaka bantu mpasi mpi ya kukonda luzitu.” Sambu Nzambi mpi Kristu wilaka yandi mawa ata yandi vandaka muntu ya masumu, mpi bo pesaka yandi kisalu ya kulonga nsangu ya mbote, yandi pesaka mersi. (Tanga 1 Timoteo 1:12-14.) Polo vandaka mpi kusepela mingi ti bampangi Bakristu mpi mbala mingi yandi pesaka Yehowa mersi sambu na bikalulu na bo ya mbote mpi kisalu na bo ya kwikama. (Bafi. 1:3-5, 7; 1 Bate. 1:2, 3) Diaka, ntangu Polo vandaka kukutana ti bampasi, yandi vandaka kupesa Yehowa mersi nswalu sambu bampangi-Bakristu vandaka kusadisa yandi na ntangu ya me fwana. (Bis. 28:15; 2 Bak. 7:5-7) Yo yina, yandi siamisaka Bakristu na bangogo yai: ‘Beno monisa ntonda mpi beno pesana kikesa ti bankunga, bankunga ya kukumisa Nzambi, bankunga ya kimpeve yina beno ke yimba na mutindu ya kitoko.’—Bakol. 3:15-17.

6. Inki ke pusaka nge mingi-mingi na kupesa Yehowa mersi?

⁶ Inki mutindu beto lenda yedisa kikalulu ya kumonisa ntonda bonso Polo? Konso muntu fwete yindulula mpi na mambu yina Yehowa me sadilaka yandi. (Nk. 116:12), Kana bo yula nge nde: ‘Inki balusakumunu nge me bakaka na Yehowa yina ke pusaka nge na kumonisila yandi ntonda?’ inki mvutu nge ta pesa? Keti nge ta tubila bangwisana na nge ya mbote ti Yehowa? To nge ta tubila ndolula ya masumu yina nge me bakaka sambu na lukwikilu na nge na kimenga ya nkudulu ya Kristu? Keti nge ta tubila bazina ya bampangi yina me sadisaka nge na bantangu ya mpasi? Ntembe kele ve nde, nge ta tubila mpi nkwelani na nge yina nge ke zolaka, to bana na nge yina nge ke bakaka na mbalu. Kana nge ke yindulula na balusakumunu yina nge me bakaka na Yehowa, Tata na nge ya zola, ntima na nge ta fuluka na ntonda mpi yo ta pusa nge na kupesa yandi mersi konso kilumbu.—Tanga Nkunga 92:2, 3.

7. (a) Sambu na nki beto fwete sala bisambu ya kumonisa ntonda? (b) Inki mambote nge ta baka kana nge ke monisa ntonda na bisambu na nge?

⁷ Kana beto ke bakisa mbote balusakumunu yina beto me bakaka na Yehowa, yo ta pusa beto na kusamba yandi mpi kupesa yandi mersi. (Nk. 95:2; 100:4, 5) Sambu na bantu mingi, kisambu kele kaka dibaku  mosi ya kulomba Nzambi bima. Kansi, beto ke zabaka nde Yehowa ke sepelaka ntangu beto ke monisaka ntonda na mambu yina yandi me sadilaka beto. Biblia kele ti bisambu mingi ya mbote yina bantu salaka sambu na kumonisila Nzambi ntonda; mu mbandu, kisambu ya Ana mpi ya Ezekiasi. (1 Sam. 2:1-10; Yez. 38:9-20) Beto fwete landa mbandu ya bansadi yai ya kwikama yina monisaka ntonda. Pesaka Yehowa mersi na kisambu sambu na mambu ya mbote yina yandi me sadilaka nge. (1 Bate. 5:17, 18) Kana nge ke sala mpidina, nge ta baka mambote mingi, ntima na nge ta kuma na kiese, zola na nge sambu na Yehowa ta yela, mpi nge ta kuma pene-pene na yandi.—Yak. 4:8.

8. Inki lenda sala nde beto pesa ve Yehowa mersi na mambu yina yandi me sadilaka beto?

⁸ Sambu beto me butukaka ti kifu ya kukonda kupesa mersi na ntima-mbote ya Yehowa, beto fwete keba na kubwa ve na mutambu yina. Beto me zaba nde, Nzambi tulaka Adami ti Eva na paladisu. Yandi vandaka kulungisa bampusa na bo yonso mpi bo vandaka ti dibaku ya kuzinga na ngemba kimakulu. (Kuy. 1:28) Kansi, bo monisaka ve ntonda na balusakumunu yina. Na lukasi yonso, bo sosaka kuvanda ti bima ya nkaka. Yo yina, bo me vidisaka bima yonso yina bo vandaka ti yo. (Kuy. 3:6, 7, 17-19) Sambu beto ke zingaka ti bantu yina ke pesaka ve matondo, beto mpi lenda yantika kuvila mambu yonso yina Yehowa me sadilaka beto. Beto lenda yantika kumona mpamba kinduku na beto ti Nzambi. Beto lenda mona mpamba dibaku na beto ya kuvanda na kati ya dibuta ya bampangi ya ntoto ya mvimba. Beto lenda kuma kutula dikebi na mambu ya nsi-ntoto yai, ya ta fwa ntama mingi ve. (1 Yoa. 2:15-17) Sambu na kubwa ve na mutambu yai, beto fwete vanda ti kikalulu ya kuyindulula na balusakumunu yina beto me bakaka, mpi kupesa Yehowa mersi sambu na dibaku yina beto kele na yo ya kuvanda bansadi na yandi.—Tanga Nkunga 27:4.

9. Sambu na nki na bantangu ya mpasi beto fwete yindulula na balusakumunu yina beto me bakaka?

⁹ Kuvanda ti kikalulu ya kumonisa ntonda ta sadisa beto na kununga bampasi ya ngolo. Beto lenda kudiyangisa mingi kana na mbala mosi, beto me kutana ti mambu ya mpasi, mu mbandu, nkwelani ya nkaka lenda sala bizumba, maladi, lufwa ya muntu mosi yina beto vandaka kuzola mingi to kisumbula mosi yina me salama. Na bantangu ya mutindu yai, kana beto ke yindulula na balusakumunu yina beto me bakaka, yo ta lembika ntima na beto. Bika beto tadila bambandu ya nkaka ya bilumbu na beto.

10. Inki mutindu kuyindulula na balusakumunu me sadisaka Irina?

 ¹⁰ Irina *, mpangi-nkento mosi ya mupasudi-nzila ya ntangu yonso na Amerika ya Nordi kwelanaka ti nkuluntu mosi yina kumaka ya kukonda kwikama mpi yambulaka yandi ti bana. Inki sadisaka Irina na kulanda kusadila Yehowa na kwikama yonso? Yandi ke tuba nde: “Mono ke monisilaka Yehowa ntonda ya mingi sambu yandi ke sadisaka mono. Ntangu mono ke yindululaka konso kilumbu na balusakumunu yina mono me bakaka, mono ke bakisaka nde mono kele ti dibaku ya nene na mutindu Tata na beto ya zulu me zabaka mono, ke zolaka mono, mpi ke taninaka mono. Mono ke zabaka nde yandi ta yambula mono ve ata fioti.” Ata Irina me kutanaka ti mambu ya mpasi na luzingu, kikalulu na yandi ya kuvanda na kiese ke sadisaka yandi mpi yandi ke pesaka bampangi ya nkaka kikesa.

11. Inki sadisaka Kyung-sook na kununga kimbefo mosi ya ngolo?

¹¹ Kyung-sook, ya ke zingaka na Azia salaka kisalu ya kimupasudi-nzila ti bakala na yandi bamvula 20. Na mbala mosi, bo zabisaka yandi nde yandi kele ti kimbefo mosi (cancer du poumon) mpi nde yandi ta lutisa ve bangonda 6 na luzingu. Ata yandi ti bakala na yandi me kutanaka ti bampasi ya fioti mpi ya nene, bo ke vandaka kaka ti kivuvu nde mavimpi na bo ta kuma mbote. Kyung-sook ke tuba nde: “Maladi ke yangisaka mono mingi mpi mono ke monaka nde mono me vidisaka bima yonso.” Inki sadisaka yandi na kununga mpasi yina? Yandi ke tuba nde: “Konso kilumbu na ntwala ya kulala, mono ke kwendaka na veranda ya etaze mpi ke sambaka na ndinga ya ngolo sambu na kupesa Yehowa mersi na mambu tanu yina yandi me sadila mono na kilumbu. Ebuna, ntima na mono ke fulukaka na kiese mpi yo ke pusaka mono na kuzola Yehowa.” Inki mambote Kyung-sook bakaka na bisambu yina yandi vandaka kusala na mpimpa? Yandi ke tuba nde: “Mono me bakisaka nde Yehowa ke sadisaka beto na bantangu ya mpasi; diaka, balusakumunu yina beto me bakaka kele mingi kuluta bampasi yina beto ke kutanaka ti yo.”

12. Inki sadisaka Jason na kulembika mpasi ya lufwa ya nkento na yandi?

¹² Jason, yina ke salaka na filiale mosi ya Afrika, me lungisa bamvula kuluta 30 na kisalu ya ntangu yonso. Yandi ke tuba nde: “Nkento na mono me fwaka Bamvula 7 me luta; yo vandaka mpasi ya mingi kibeni. Kulanda kuzinga na nzo yina yandi vandaka kutata mpasi ya maladi na yandi ke lembisaka mono nitu.” Inki ke sadisaka Jason na kununga mpasi yina? Yandi ke tuba nde: “Kuyindulula na bantangu ya mbote yina beto vandaka kulutisa ti nkento na mono ke sadisaka mono mingi. Yo ke lembikaka ntima na mono mpi mono ke salaka bisambu sambu na kupesa Yehowa mersi mbala na mbala sambu na bantangu yina ya kiese. Kikalulu ya kumonisa ntonda ke sadisaka mono na kutanina mabanza ya mbote. Mono ke waka kaka susi ya nkento na mono, kansi kutonda Yehowa sambu na makwela na mono ya mbote mpi dibaku ya mbote yina yandi pesaka mono ya kusadila yandi ti muntu yina vandaka kuzola yandi mingi me sadisaka mono na kutadila luzingu na mono na mutindu ya mbote.”

13. Inki sadisaka Sheryl ntangu bantu ya dibuta na yandi fwaka?

¹³ Ntangu mupepe ya ngolo (supertyphon Haiyan) bulaka na Philippines na 2013, Sheryl, yina vandaka ti bamvula 13, vidisaka bima na yandi yonso. Yandi ke tuba nde: “Nzo na beto bebaka, mpi bantu mingi ya dibuta na beto fwaka.” Bibuti na yandi ti bampangi na yandi tatu fwaka. Inki sadisaka Sheryl na kulemba ve nitu sambu na mambu yina ya mpasi? Yandi vandaka ti kikalulu ya kumonisa ntonda mpi kuyindulula na balusakumunu yina yandi me bakaka. Yandi ke tuba nde: “Mono monaka mambu yonso yina bampangi salaka sambu na kupesa lusadisu mpi kikesa na bampangi yina vidisaka  bima. Mono zabaka mpi nde bampangi ya ntoto ya mvimba vandaka kusamba sambu na mono.” Yandi ke yika nde: “Mono kele na ntonda mingi sambu Yehowa kele Nzambi na mono, ntangu yonso yandi ke pesaka beto bima yina beto ke vandaka na yo mfunu.” Ya kieleka, kuyibuka balusakumunu yina beto me bakaka ta sadisa beto na kununga bampasi. Kana muntu kele ti kikalulu ya kumonisa ntonda, yo ta sadisa yandi na kulanda kutanina mabanza ya mbote ata yandi ke kutana ti bampasi.—Baef. 5:20; tanga Bafilipi 4:6, 7.

14. Inki mambu ya kiese beto ke vingila na bilumbu ke kwisa? (Tala kifwanisu yina kele na luyantiku ya disolo.)

¹⁴ Banda na ntangu ya ntama, bansadi ya Yehowa ke sepelaka na mambu yina Nzambi me sadilaka bo. Mu mbandu, ntangu Nzambi gulusaka bantu ya Izraele na maboko ya basoda ya Farao mpi na Nzadi-Mungwa ya Mbwaki, bo monisaka kiese na bo na bankunga yina vandaka kupesa Nzambi lukumu mpi mersi. (Kub. 15:1-21) Bubu yai, lusakumunu ya kuluta nene yina beto me bakaka kele kivuvu yina beto kele na yo nde na bilumbu ke kwisa Yehowa ta katula bampasi yonso. (Nk. 37:9-11; Yez. 25:8; 33:24) Yindula kiese yina beto ta vanda na yo ntangu Yehowa ta fwa bambeni na yandi yonso mpi ta pesa beto ntoto ya mpa ya ngemba mpi ya lunungu! Na kilumbu yango, beto ta tonda Yehowa mingi kibeni!—Kus. 20:1-3; 21:3, 4.

15. Inki kele lukanu na nge sambu na mvu 2015?

¹⁵ Beto ke vingila na kiese yonso balusakumunu mingi ya kimpeve yina Yehowa ta pesa beto na mvula yai 2015. Yo lenda salama mpi nde beto kutana ti mambu ya nkaka ya mpasi. Kansi, beto ke zaba nde Yehowa ta yambula beto ve ata fioti. (Kul. 31:8; Nk. 9:10, 11) Yehowa ta landa na kupesa beto bima yonso yina beto kele na yo mfunu sambu beto sadila yandi na kwikama yonso. Bika beto baka lukanu ya kumonisa mpeve yina profete Habakuki monisaka ntangu yandi tubaka nde: ‘Ata nti ya bafige kubasisa ve bintuntu, mpi bambuma kele ve na banti ya vinu; ata banti ya olive kubuta ve, mpi bilanga kubuta ve madia; ata kibuka ya bitwisi kuvila na lupangu, mpi bangombe kele ve na balupangu; kansi mono, mono ta mona kiese na Yehowa; mono ta yangalala na Nzambi ya luguluku na mono.’ (Hab. 3:16-18) Bika nde na mvula yai 2015, beto yindulula na kiese yonso balusakumunu yina beto me bakaka mpi kusadila ndongisila yai ya mukapu na beto ya mvula sambu na mvu 2015: ‘Beno pesa Yehowa mersi sambu yandi kele mbote.’—Nk. 106:1.