1. Inki kivuvu Yehowa me pesaka beto?

 YEHOWA me pesaka beto kivuvu ya mbote kibeni ya luzingu ya mvula na mvula. Bankaka kele ti kivuvu ya kuzinga mvula na mvula na zulu bonso bigangwa ya kimpeve. (1 Bak. 15:50, 53) Bantu mingi kele ti kivuvu ya kuzinga mvula na mvula awa na ntoto ti sante ya mbote mpi na kiese. (Kus. 21:3, 4) Ata beto kele ti kivuvu ya kuzinga mvula na mvula na ntoto to na zulu, beto ke sepelaka mingi ti kivuvu na beto.

2. Kivuvu na beto me simbana na nki mpi sambu na nki?

² Na Biblia, ngogo “kivuvu” lenda tendula, “kundima nde mambu ya mbote ta salama.” Beto ke ndima kibeni nde kivuvu na beto sambu na bilumbu ke kwisa ta lungana sambu yo me katuka na Yehowa. (Bar. 15:13) Beto me zaba mambu yina yandi me silaka beto mpi beto me zaba nde ntangu yonso yandi ke lungisaka mambu yina yandi ke tubaka. (Kut. 23:19) Beto ke ndima kibeni nde Yehowa kele ti mpusa mpi ngolo ya kusala konso kima yina yandi tubaka nde yandi ta sala. Kivuvu na beto me simbama ve na mambu ya luvunu to na mambu yina ta salama ve. Kansi yo me simbama na bikuma ya mbote mpi na mambu ya masonga.

3. Inki beto ta tubila na disolo yai? (Nkunga 27:14)

³ Tata na beto ya zulu ke zolaka beto mpi yandi ke zolaka nde beto tudila yandi ntima. (Tanga Nkunga 27:14.) Kana kivuvu na beto kele ngolo na Yehowa, beto ta kanga ntima na bampasi na bilumbu ke kwisa ti kikesa mpi kiese. Beto tadila mutindu kivuvu na beto ke taninaka beto. Ntete beto ta tadila diaka mutindu kivuvu na beto kele bonso longo mpi bonso mpu. Na nima, beto ta tubila mutindu beto lenda kumisa kivuvu na beto ngolo.

4. Inki mutindu kivuvu kele bonso longo? (Baebreo 6:19)

⁴ Na mukanda yina ntumwa Polo sonikilaka Bakristu ya Ebreo, yandi fwanisaka kivuvu na beto ti longo. (Tanga Baebreo 6:19.)  Mbala mingi Polo vandaka kusala ba voyage na nzadi-mungwa mpi yandi zabaka mbote nde longo vandaka kusadisa maswa na kukwenda ve bisaka-saka. Na dibaku mosi, yandi vandaka kusala voyage na maswa ntangu mupepe mosi ya ngolo bulaka. Ntangu mupepe yina bulaka, yandi monaka mutindu bantu ya maswa vandaka kulosa balongo na masa sambu maswa kututana ve na matadi yina vandaka bigonsa. (Bis. 27:29, 39-41) Mutindu longo ke sadisaka maswa na kukwenda ve bisaka-saka, kivuvu na beto ke sadisaka beto na kuyambula ve Yehowa na bantangu ya mpasi. Lukwikilu na beto ya ngolo ke sadisaka beto na kukanga ntima na bampasi sambu beto ke ndimaka kibeni nde bantangu ya mbote ke vingila beto na ntwala. Kuvila ve nde Yezu tubaka nde bantu ta monisa beto mpasi. (Yoa. 15:20) Kana beto ke yindula na mudindu mambote yina beto ta baka na bilumbu ke kwisa, yo ta sadisa beto na kulanda kusadila Yehowa.

5. Inki mutindu kivuvu sadisaka Yezu na ntwala nde yandi fwa?

⁵ Beto tadila mutindu kivuvu sadisaka Yezu na kubikala ya kwikama na Yehowa ata yandi vandaka kuvingila lufwa mosi ya mpasi. Na Pantekoti 33 ya ntangu na beto, ntumwa Piere tubilaka mbikudulu mosi ya kele na mukanda ya Bankunga mpi yina vandaka kutubila kivuvu yina Yezu vandaka ti yo na ntwala ya lufwa na Yandi. Yezu tubaka nde: “Mono ta zinga na kivuvu; sambu nge ta bika mono ve na Maziamu, nge ta bika mpi ve nde muntu na nge ya kwikama kupola. . . . Nge ta fulusa mono ti kiese mingi na ntwala na nge.” (Bis. 2:25-28; Nk. 16:8-11) Ata Yezu zabaka nde yandi ta fwa, yandi vandaka ti kivuvu ya ngolo nde Nzambi ta futumuna yandi mpi nde yandi ta vanda ti kiese ya kuvanda diaka ti Tata na Yandi na zulu.—Baeb. 12:2, 3.

6. Inki mpangi mosi tubaka sambu na kivuvu?

⁶ Kivuvu na beto me sadisaka bampangi na beto mingi na kukanga ntima na bampasi. Beto tadila mbandu ya Leonard Chinn, mpangi mosi ya kwikama yina zingaka na Angleterre. Na Mvita ya Ntete ya Ntoto ya Mvimba, bo tulaka yandi na boloko sambu yandi buyaka kukuma soda. Bo tulaka yandi na kisika yina yandi vandaka yandi mosi bangonda zole mpi na nima bo vandaka kupesa yandi bisalu ya ngolo. Na nima yandi sonikaka nde: “Mambu yina mono kutanaka ti yo sadisaka mono na kubakisa nde kivuvu kele mfunu mingi sambu yo ke sadisaka beto na kukanga ntima na bampasi. Mbandu ya Yezu, ya bantumwa, ya baprofete mpi balusilu ya mfunu mingi yina kele na Biblia ke sadisaka beto mingi. Yo ke pesaka beto kivuvu ya mbote mpi yo ke sadisaka beto na kukanga ntima na bampasi.” Kivuvu vandaka longo sambu na mpangi Leonard mpi yo lenda vanda longo sambu na beto.

7. Inki mutindu bampasi ke kumisaka kivuvu na beto ngolo? (Baroma 5:3-5; Yakobo 1:12)

⁷ Kivuvu na beto ke kumaka ngolo na nima ya kukutana ti bampasi mpi na nima ya kumona mutindu Yehowa sadisaka beto na kununga yo. (Tanga Baroma 5: 3-5; Yakobo 1:12.) Yo yina, beto ke kumaka ti kivuvu ya ngolo kuluta yina beto vandaka ti yo ntangu beto ndimaka nsangu ya mbote. Satana ke zolaka nde bampasi yina beto ke kutana ti yo kulembisa beto. Kansi Yehowa lenda sadisa beto na kukangila yo ntima.

8. Inki mutindu kivuvu kele bonso mpu? (1 Batesalonika 5:8)

⁸ Biblia mpi ke fwanisaka kivuvu na beto ti mpu. (Tanga 1 Batesalonika 5:8.) Soda ke lwataka mpu sambu na kutanina ntu na yandi na batolo-tolo yina bambeni lenda losila yandi. Na bitumba na beto ya kimpeve, beto fwete tanina mabanza na beto na batolo-tolo ya Satana. Yandi ke pukumunaka beto mpi yandi ke sadilaka bangindu ya mbi sambu na kubebisa mabanza na beto. Mutindu mpu ke taninaka ntu ya soda, kivuvu na beto ke taninaka mabanza na beto sambu beto landa kubikala ya kwikama na Yehowa.

9. Inki bantu ke salaka kana bo kele ve ti kivuvu?

 ⁹ Kivuvu na beto ya luzingu ya mvula na mvula ta sadisa beto na kusala mambu ti mayele mpi luswasukusu. Kansi kana kivuvu na beto kele diaka ve ngolo mpi kana beto bika nde bangindu ya kinsuni kukuma kutwadisa mabanza na beto, yo lenda sala nde beto baka ve luzingu ya mvula na mvula. Beto tadila mbandu ya Bakristu ya nkaka ya Korinto. Bo vandaka kukwikila ve na lusilu ya kuluta mfunu ya Nzambi, disongidila kivuvu ya lufutumuku. (1 Bak. 15:12) Polo tubaka nde bantu yina me konda kivuvu ya bilumbu ke kwisa ke yindulaka nde mambu yonso me suka kaka na luzingu yai. (1 Bak. 15:32) Bubu yai, bantu mingi yina me konda kivuvu na balusilu ya Nzambi ke yindulaka nde mambu yonso me suka kaka na luzingu yai mpi bo ke salaka mambu yonso yina ke pesaka bo kiese. Kansi beto, beto ke tulaka ntima na mambu yina Nzambi me silaka yina ta salama na bilumbu ke kwisa. Kivuvu na beto kele bonso mpu ya kifwani yina ke taninaka mabanza na beto mpi yina ke sadisaka beto na kusala ve mambu yina ta bebisa kinduku na beto ti Yehowa.—1 Bak. 15:33, 34.

10. Inki mutindu kivuvu ke taninaka beto na bangindu ya mbi?

¹⁰ Mpu na beto ya kivuvu lenda sadisa beto mpi na kuyindula ve nde yo kele ve mfunu na kusepedisa Yehowa. Mu mbandu, bantu ya nkaka lenda tuba nde: ‘Mono ta vanda ve na kati ya bantu yina ta baka luzingu ya mvula na mvula. Mono kele ve muntu ya mbote. Mono ta kuka ve kulemfukila bansiku ya Nzambi ata fioti.’ Kuvila ve nde Elifazi, nduku ya mbi ya Yobi sadilaka bangindu ya mutindu yina ntangu yandi vandaka kusolula ti Yobi. Elifazi tubaka nde: “Muntu kele inki sambu yandi vanda bunkete?” Diaka, yandi tubaka sambu na Nzambi nde: “Tala! Yandi ke kwikilaka ve na basantu na yandi, nkutu zulu kele ve bunkete na meso na yandi.” (Yobi 15:14, 15) Yo vandaka kibeni mambu ya luvunu. Kuvila ve nde Satana muntu ke pusaka bantu na kuyindula mutindu yina. Yandi me zaba nde kana nge kuma ti bangindu ya mutindu yina, kivuvu na nge ta lemba. Kansi katula bangindu ya mutindu yina na mabanza na nge mpi tula dikebi na balusilu ya Yehowa. Ndima kibeni nde Yandi ke zola nde ge zinga mvula na mvula mpi yandi ta sadisa nge na kulungisa lukanu yina.—1 Tim. 2:3, 4.

11. Sambu na nki beto fwete vanda ntima-nda ntangu beto ke vingila nde kivuvu na beto kulungana?

¹¹ Yo ke vandaka ve pete ntangu yonso na kulanda kukumisa kivuvu na beto ngolo. Ntangu beto ke vingila nde Nzambi kusala mambu, yo lenda lembisa beto nitu. Kansi Yehowa ke zingaka mvula na mvula mpi mutindu yandi ke tadilaka ntangu, me swaswana ti mutindu beto ke tadilaka yo. (2 Pie. 3:8, 9) Yandi ta lungisa balukanu na yandi na ntangu ya mbote kansi yandi lenda sala ve mambu kaka mutindu beto ke zola nde yandi sala. Inki lenda sadisa beto na kulanda kukumisa kivuvu na beto ngolo ntangu beto ke vingila nde Nzambi kulungisa balusilu na Yandi?—Yak. 5:7, 8.

12. Mutindu Baebreo 11:1, 6 ke monisa yo, nki mutindu kivuvu ke wakanaka ti lukwikilu?

¹² Beto ta landa kukumisa kivuvu na beto ngolo kana beto ke kangama kaka na Yehowa, muntu yina ke pesaka beto kivuvu. Ya kieleka, Biblia ke monisa nde kivuvu kele kundima nde Yehowa kele mpi nde yandi kele “muntu yina ke pesaka matabisi na bantu yina ke sosaka yandi na masonga yonso.” (Tanga Baebreo 11:1, 6.) Kana beto ke ndima kibeni nde Yehowa kele, beto ta kuma kundima mpi nde yandi ta sala mambu yonso yina yandi me silaka. Beto tadila mambu yina beto lenda sala sambu na kukumisa ngolo kinduku na beto ti Yehowa mpi sambu na kulanda kukumisa kivuvu na beto ngolo.

13. Inki mutindu beto lenda kwenda pene-pene ya Nzambi?

¹³ Samba Yehowa mpi tanga Ndinga na yandi.  Ata beto lenda mona ve Yehowa, beto lenda kwenda pene-pene na yandi. Beto lenda solula ti yandi na nzila ya kisambu mpi beto lenda ndima kibeni nde yandi ta wa beto. (Yer. 29:11, 12) Beto lenda widikila Nzambi kana beto ke tanga Ndinga na yandi mpi kana beto ke yindula mingi mambu yina yo ke tuba. Kana beto ke yindula mutindu Yehowa taninaka bansadi na yandi ya kwikama na ntangu ya ntama, kivuvu na beto ta kuma ngolo kibeni. Bo ‘sonikaka mambu yonso yina kele na Ndinga ya Nzambi sambu na kulonga beto, sambu na nzila ya kukanga-ntima mpi ya kulembika yina ke katukaka na Masonuku beto vanda ti kivuvu.’—Bar. 15:4.

14. Sambu na nki beto fwete tadila mambu yina Yehowa me sadilaka bantu ya nkaka?

¹⁴ Yindula na mudindu mutindu Yehowa me lungisaka balusilu na yandi. Tadila mambu yina Nzambi sadilaka Abrahami ti Sara. Bo kumaka minunu. Kansi Nzambi songaka bo nde bo ta buta mwana. (Kuy. 18:10) Inki Abrahami salaka? Biblia ke tuba nde: “Yandi vandaka ti lukwikilu nde yandi ta kuma tata ya makanda mingi.” (Bar. 4:18) Ata Abrahami zabaka ve mutindu Nzambi zolaka kusala mambu yina yandi tubaka, Abrahami ndimaka kibeni nde Nzambi ta sala yo. Yandi lembaka ve nitu. (Bar. 4:19-21) Masolo ya mutindu yina lenda sadisa beto na kundima kibeni nde ntangu yonso Yehowa ke lungisaka balusilu na yandi ata beto ke yindula nde yo lenda salama ve.

15. Sambu na nki beto fwete yindula na mudindu mambu yina Nzambi me salaka dezia sambu na beto?

¹⁵ Yindula mambu yina Yehowa me sadilaka nge. Yindula mambote yina nge me bakaka dezia na kulungana ya balusilu yina kele na Ndinga ya Nzambi. Mu mbandu, Yezu tubaka nde Tata na yandi ta pesa nge bima yina nge kele ti yo mfunu sambu na kuzinga. (Mat. 6:32, 33) Yezu tubaka mpi nde Yehowa ta pesa nge mpeve santu kana nge lomba yandi yo. (Luka 11:13) Yehowa ke lungisaka mambu yina. Nge lenda  yindula mpi balusilu ya nkaka yina Yehowa me lungisaka sambu na nge. Mu mbandu, Yehowa silaka nde yandi ta lolula nge, yandi ta pesa nge kikesa mpi yandi ta disa nge na kimpeve. (Mat. 6:14; 24:45; 2 Bak. 1:3) Kana nge yindula na mudindu mambu yina Nzambi me sadilaka nge dezia, yo ta kumisa kivuvu na nge ngolo na mambu yina yandi ta sala sambu na nge na bilumbu ke kwisa.

16. Sambu na nki kivuvu kele dikabu mosi ya mfunu mingi?

¹⁶ Kivuvu na beto ya luzingu ya mvula na mvula kele dikabu ya mfunu mingi yina Nzambi me pesaka beto. Beto ke vingila na kiese yonso luzingu ya kuluta kitoko yina beto ke ndima kibeni nde yo ta vanda. Kivuvu yina kele bonso longo sambu yo ke sadisaka beto na kukanga ntima na bampasi, na kukanga ntima ntangu bo ke niokula beto mpi na kuwa ve boma ya lufwa. Yo kele bonso mpu sambu yo ke taninaka mabanza na beto sambu beto sala ve mambu ya mbi kansi beto sala mambu ya mbote. Kivuvu yina Biblia ke pesaka beto ke sadisaka beto na kuzaba Nzambi mbote mpi yo ke monisaka beto nde Nzambi ke zolaka beto mingi kibeni. Beto ke bakaka mambote mingi kana beto ke landa kukumisa kivuvu na beto ngolo.

17. Inki mutindu kivuvu ke sadisaka beto na kuvanda na kiese?

¹⁷ Ntumwa Polo siamisaka Bakristu ya Roma na ‘kuvanda na kiese sambu na kivuvu.’ (Bar. 12:12) Polo vandaka na kiese sambu yandi zabaka mbote nde kana yandi landa kukangama kaka na Yehowa, yandi ta baka luzingu ya mvula na mvula na zulu. Beto mpi lenda vanda na kiese sambu na kivuvu na beto sambu beto ke ndima kibeni nde Yehowa ta lungisa mambu yina yandi tubaka. Muyimbi-bankunga tubaka nde: “Kiese na muntu yina . . . kivuvu na yandi kele na Yehowa Nzambi na yandi, . . . Muntu yina ke vandaka ntangu yonso ya kwikama.”—Nk. 146:5, 6.