Bangiufula ya Batangi
Sambu na nki bantu ya nkaka ke tubaka nde Nkunga 12:7 ke tubila mambu yina Yehowa ke tubaka kansi Biblia—Mbalula ya Nsi-Ntoto ya Mpa ke tubaka nde yo ke tubila bantu ya ke mona mpasi?
Baverse ya kele na ntwala mpi na nima, ke monisa nde yo ke tubila bantu.
Nkunga 12:1-4 ke tuba nde “bantu ya kwikama me vila na kati ya bantu.” Mpi Nkunga 12:5-7 ke tuba nde:
“‘Sambu bo ke niokula bantu ya ke mona mpasi,
Sambu na kudila ya nsukami,
Mono ta telama sambu na kusala diambu,’ Yehowa muntu me tuba.
‘Mono ta gulusa bo na bantu yina ke sadila bo mambu ti kuvweza.’
Mambu yina Yehowa ke tubaka kele bunkete;
Yo kele bonso arza ya bo me kumisa bunkete na fulu ya tiya ya bo me sala ti ntoto, yina bo me kumisa bunkete mbala nsambwadi.
Nge ta keba bo, O Yehowa;
Nge ta tanina konso muntu na kati na bo kimakulu na ndonga yai ya bantu.”
Verse 5 ke tubila mambu yina Nzambi me tuba sambu na “bantu ya ke mona mpasi.” Yandi ta gulusa bo.
Verse 6 ke yika nde “Mambu yina Yehowa ke tubaka kele bunkete,” “bonso arza ya bo me kumisa bunkete.” Yo ke monisa mutindu Bakristu yina me kudipesaka ke waka sambu na ndinga ya Yehowa.—Nk. 18:30; 119:140.
Ntangu yai, beto tadila verse ya ke landa, Nkunga 12:7. Yo ke tuba nde: “Nge ta keba bo, O Yehowa; nge ta tanina konso muntu na kati na bo kimakulu na ndonga yai ya bantu.” Ngogo “bo” ya kele na verse yai ke tadila banani?
Sambu verse 7 ke kwisa na nima ya verse 6 ya ke tubila “mambu yina Yehowa ke tubaka,” bantu ya nkaka lenda yindula nde ngogo “bo” ke tubila mambu yina Nzambi ke tubaka. Diaka, beto me zaba nde Nzambi me taninaka Biblia ata bambeni na yandi me salaka yonso sambu na kubuyisa yo mpi kubebisa yo.—Yez. 40:8; 1 Pie. 1:25.
Kansi yo kele mpi kieleka nde Yehowa ke kebaka bantu yina verse 5 ke tubila. Yehowa ke sadisaka mpi ke gulusaka “bantu ya bo ke monisa mpasi” mpi bayina bo ‘ke niokula,’ mpi yandi ta landa kusadisa bo mpi kutanina bo.—Yobi 36:15; Nk. 6:4; 31:1, 2; 54:7; 145:20.
Ebuna ngogo “bo” na verse 7 ke tadila banani?
Mambu yina kele na Nkunga 12 ke monisa nde ngogo “bo” ke tadila bantu.
Na Nkunga 12:1, bo ke tubila “bantu ya kwikama” yina mbala ya nkaka bantu ya mbi me kusa. Na nima, ngogo mosi ke monisa nde Yehowa ta telemina bantu ya ke tuba mambu yina ya mbi. Nkunga yina ke ndimisa beto nde Nzambi ta sadisa bantu na yandi sambu mambu ya yandi ke tubaka kele bunkete.
Yo yina verse 7 ke tuba nde Yehowa ta keba bo mpi ta tanina “bo,” disongidila bantu ya bo ke monisa mpasi na bantu ya mbi.
Bo me sadila ngogo “bo” na verse yai na bakopi ya Masonuku ya Kiebreo ya bo ke bingaka nde masonama ya ba Masoreti. La Septante ya Kigreki ke sadila ngogo “beto” mbala zole na verse 7, yo ke monisa nde yo ke tubila bantu ya kwikama yina ke niokwama mpi bayina bo ke monisa mpasi. Verse 7 ke tuba na nsuka nde Yehowa ta tanina “konso muntu na kati” ya bantu ya kwikama “na ndonga yai ya bantu” yina ke siamisa mambu ya mbi. (Nk. 12:7, 8) Na Targoums, Biblia yina bo balulaka na Kiarami, verse 7 ke tuba nde: “Nge, O MFUMU, ta tanina bantu ya lunungu, nge ta keba bo na ndonga yai ya bantu ya mbi kimakulu. Na konso kisika yina muntu ya mbi ke kwenda bonso twanga yina ke nwa menga ya bana ya bantu.” Mambu yina ke monisa diaka pwelele nde Nkunga 12:7 ke tubila ve mambu yina Nzambi ke tubaka.
Yo yina, verse yai ke pesa “bantu ya kwikama” kivuvu nde Nzambi ta sadisa bo.
