1-3. (a) Sambu na nki Yehowa zolaka Salomo mpi nki balusakumunu yandi bakaka? (b) Disolo yai ta pesa mvutu na nki bangiufula?

SALOMO kumaka ntotila ya Izraele ntangu yandi vandaka leke. Ntangu yandi yantikaka kuyala, Yehowa monanaka na yandi na ndosi mpi yulaka yandi nde: “Lomba kima yina nge ke zola nde mono pesa nge.” Salomo vutulaka nde: “Mono kele leke, mpi mono me zaba ve mambu mingi. . . . Yo yina, pesa nsadi na nge ntima ya bulemfu sambu na kusambisa bantu na nge.” (1 Bant. 3:5-10) Kulomba “ntima ya bulemfu” vandaka kisambu mosi ya kudikulumusa kibeni! Yo yina, Yehowa zolaka Salomo mingi! (2 Sam. 12:24) Nzambi waka kiese mingi na mvutu yina ntotila yai ya leke pesaka, yo yina yandi pesaka Salomo “ntima ya mayele mpi ya ke bakisa mambu.”—1 Bant. 3:12.

² Ntangu Salomo vandaka ya kwikama, yandi bakaka balusakumunu mingi. Yandi zwaka dibaku ya kutunga tempelo “na zina ya Yehowa Nzambi ya Izraele.” (1 Bant. 8:20) Yandi zabanaka mingi sambu na mayele yina Nzambi pesaka yandi. Mambu yina yandi tubaka na ngolo ya mpeve santu kele na mikanda tatu ya Biblia. Mukanda ya Bingana mpi kele na kati na yo.

³ Ngogo ntima kele mbala nkama na mukanda ya Bingana. Mu mbandu Bingana 4:23 ke tuba nde: “Kuluta bima yonso yina nge ke tanina, tanina ntima na nge.” Na verse yai, ngogo “ntima” ke tendula nki? Disolo yai ta pesa mvutu na ngiufula yai. Beto ta pesa mpi mvutu na bangiufula yai zole: Inki mutindu Satana ke bebisaka ntima na beto? Inki mutindu beto lenda tanina ntima na beto? Sambu na kubikala ya kwikama na  Nzambi, beto fwete bakisa mbote bamvutu na bangiufula yai ya mfunu.

4-5. (a) Inki mutindu Nkunga 51:6 ke sadisa beto na kubakisa ntendula ya ngogo “ntima”? (b) Inki mutindu mayele na beto ya kutanina sante na beto ke sadisaka beto na kubakisa mfunu ya kutanina kimuntu na beto ya kati?

⁴ Na Bingana 4:23, bo me sadila ngogo “ntima” sambu na kutubila “kimuntu ya kati.” (Tanga Nkunga 51:6.) Na bangogo ya nkaka, “ntima” ke tendula mabanza, mawi, bangindu mpi banzala na beto ya kati. Yo kele kimuntu na beto ya kati kansi ve ya nganda.

⁵ Mutindu beto ke taninaka sante na beto ke sadisa beto na kubakisa mfunu ya kutanina kimuntu na beto ya kati. Ya ntete, sambu na kuvanda ti sante ya mbote, beto fwete dia madia ya mbote mpi fwete sala bangalasisi mbala na mbala. Mutindu mosi, sambu na kuvanda ti sante ya mbote na kimpeve, beto fwete dia madia ya mbote na kimpeve mpi kumonisa lukwikilu na Yehowa mbala na mbala. Beto ke monisaka lukwikilu na Yehowa ntangu beto ke lemfukaka na mambu yina beto ke longukaka mpi ke songaka yo bantu ya nkaka. (Bar. 10:8-10; Yak. 2:26) Ya zole, kana beto ke tula dikebi ya mingi na kimuntu na beto ya nganda, beto lenda yindula nde beto kele na sante ya mbote kansi na kati beto kele maladi. Kiteso mosi, mutindu beto ke salaka mambu ya kimpeve mbala na mbala, beto lenda yindula nde lukwikilu na beto kele ngolo, kansi beto lenda yedisa bangindu ya mbi. (1 Bak. 10:12; Yak. 1:14, 15) Beto fwete vila ve nde Satana ke zolaka kubebisa beto ti mabanza na yandi. Inki mutindu yandi ke salaka yo? Inki mutindu beto lenda kuditanina?

6. Inki kele lukanu ya Satana mpi nki mutindu yandi ke lungisaka yo?

⁶ Satana ke zolaka nde beto kuma bonso yandi disongidila beto lemfuka ve na minsiku ya Yehowa mpi beto sala mambu kaka sambu na mambote na beto. Satana ke pusaka beto ve na ngolo na kuyindula mpi kusala mambu bonso yandi. Kansi yandi ke sosaka kulungisa lukanu na yandi na mitindu ya nkaka. Mu mbandu, yandi ke sosaka kubebisa beto na nzila ya bantu yina ke zingaka ti beto. (1 Yoa. 5:19) Yandi ke zabaka nde beto lenda lutisa ntangu ti bo ata beto ke zaba nde banduku ya mbi ta  ‘bebisa’ mutindu na beto ya kuyindula mpi ya kusala mambu. (1 Bak. 15:33) Yandi salaka mutindu yai ti ntotila Salomo. Salomo kwelaka bankento ya mimpani mingi mpi nsuka-nsuka bo “vandaka ti bupusi ya ngolo na zulu na yandi” mpi “malembe-malembe bankento na yandi bendaka ntima na yandi” na kubuya Yehowa.—1 Bant. 11:3; noti na nsi ya lutiti.

7. Inki diaka Satana ke sadilaka sambu na kumwanga bangindu na yandi mpi sambu na nki beto fwete vanda mayele?

⁷ Satana ke sadilaka bafilme mpi televizio sambu na kumwanga bangindu na yandi. Yandi me zaba nde masolo ke bendaka dikebi na beto mpi ke sobaka mutindu na beto ya kuyindula mpi ya kusala mambu. Yezu sadilaka metode yai sambu na kulonga. Mu mbandu, kingana ya Musamaria ya mbote mpi ya mwana yina katukaka na nzo mpi bebisaka kimvwama na yandi. (Mat. 13:34; Luka 10:29-37; 15:11-32) Kansi bantu yina Satana me bebisaka bangindu na bo lenda sadila masolo sambu na kubebisa beto. Beto fwete vanda ti bukati-kati. Bafilme mpi mambu ya nkaka ya televizio ke sadisaka beto na kulutisa ntangu mpi ke longaka beto mambu kukonda kubebisa mabanza na beto. Kansi beto fwete vanda mayele. Ntangu beto ke pona bansaka ya kulutisa ntangu, beto fwete kudiyula nde, ‘Keti filme to manaka yai ya televizio ke longa mono mambu ya mbote to ke kuna mono banzala ya mbi?’ (Bag. 5:19-21; Baef. 2:1-3) Inki nge ta sala kana nge me bakisa nde manaka yai ke siamisa mabanza ya Satana? Buya yo mutindu nge ke buyaka maladi ya nsambukila.

8. Inki mutindu bibuti lenda sadisa bana na bo na kutanina bantima na bo?

⁸ Bibuti, beno kele ti mukumba ya kutanina bana na beno na bikesa yina Satana ke sala sambu na kubebisa bantima na bo. Ya kieleka, beno ke salaka ngolo sambu na kutanina bana na beno na maladi ya mbi. Beno ke tulaka nzo bunkete mpi ke losaka bima yonso ya mvindu sambu beno ti bana na beno kubela ve. Mutindu mosi, beno fwete tanina bana na beno na bafilme, na manaka ya televizio, na bansaka  ya video mpi na Internet yina lenda bebisa bo ti mabanza ya Satana. Yehowa me pesaka beno kiyeka ya kutanina kimpeve ya bana na beno. (Bing. 1:8; Baef. 6:1, 4) Yo yina, beno wa ve boma na kutula bansiku yina ke wakana ti minsiku ya Biblia. Beno songa bana na beno mambu yina bo lenda tala mpi yina bo lenda tala ve mpi beno sadisa bo na kubakisa sambu na nki beno me baka balukanu yina. (Mat. 5:37) Ntangu bo ke yela, longa bo na kubakisa bo mosi mambu ya mbote mpi ya mbi na kuwakana ti minsiku ya Nzambi. (Baeb. 5:14) Bibuti, beno vila ve nde mbandu na beno ta longa bo mambu mingi kuluta yina beno ke tuba.—Kul. 6:6, 7; Bar. 2:21.

9. Inki dibanza Satana ke sadilaka mpi sambu na nki yo kele kigonsa?

⁹ Satana ke sosaka mpi kubebisa ntima na beto ntangu yandi ke pusaka beto na kutula ntima na mayele ya bantu na kisika ya kutudila Yehowa ntima. (Bakol. 2:8) Satana ke pusaka bantu na kuyindula nde kima ya kuluta mfunu na luzingu kele kuvanda ti lukanu ya kukuma mvwama. Bantu ya ke yindulaka mutindu yai lenda kuma bamvwama to ve. Diaka, bo ke tulaka luzingu na bo na kigonsa. Inki mutindu? Sambu bo ke kudipesaka mingi na kusosa mbongo, bo ke tulaka diaka ve dikebi na sante, na dibuta mpi na kinduku na bo ti Nzambi kaka sambu na kulungisa lukanu na bo. (1 Tim. 6:10) Beto ke tondaka Tata na beto ya zulu sambu yandi ke sadisaka beto na kuvanda ti mabanza ya mbote na mambu ya me tala mbongo.—Lon. 7:12; Luka 12:15.

10-11. (a) Inki beto fwete sala sambu na kuditanina? (b) Inki nkengidi vandaka kusala na ntangu ya ntama mpi sambu na nki kansansa na beto me fwanana ti nkengidi?

¹⁰ Kana beto ke zola kutanina ntima na beto, beto fwete zaba bigonsa mpi kuditanina nswalu. Ngogo “tanina” ya bo me balula na Bingana 4:23 ke yibusa beto kisalu ya nkengidi. Na bilumbu ya ntotila Salomo, bankengidi vandaka kumata na zulu ya bibaka ya mbanza mpi kubula mpungi kana bo me mona kigonsa. Kuyibuka diambu yai ta sadisa beto na kubakisa mambu yina beto fwete sala sambu na kubuya mabanza ya mbi ya Satana.

¹¹ Na ntangu ya ntama, bankengidi vandaka kusala na kuwakana ti bantu yina vandaka kutanina bakielo. (2 Sam. 18:24-26) Kumosi, bo vandaka kutanina mbanza mpi kuzikisa nde bakielo kele ya kukanga mbote ata bambeni me kwisa. (Neh. 7:1-3) Kansansa * na beto ya me longamaka na Biblia lenda sala bonso nkengidi mpi lenda kebisa beto ntangu Satana ke meka kubebisa ntima na beto disongidila ntangu yandi ke sosa kubebisa mabanza, mawi, bangindu mpi banzala na beto. Kana kansansa me kebisa beto, beto fwete widikila yo mpi kusala ngolo na kutina kigonsa.

12-13. Banduku lenda meka beto na kusala nki kansi nki beto fwete sala?

¹² Beto tadila mutindu beto lenda kuditanina na mabanza ya mbi ya Satana. Yehowa ke longa beto nde ‘pite mpi mitindu yonso ya mambu ya mvindu to lukasi fwete vanda ve na kati na beto.’ (Baef. 5:3) Kansi nki beto ta sala kana banduku ya kisalu to ya nzo-nkanda me yantika kuta masolo ya pite? Beto fwete vweza banzala ya nsi-ntoto. (Tito 2:12) Nkengidi disongidila kansansa na beto lenda kebisa beto na bigonsa. (Bar. 2:15) Keti beto ke widikilaka yo? Ngindu lenda kwisilaka beto na kulanda banduku to kutala bifwanisu  yina bo ke songa na kisika ya kuwila kansansa na beto. Yo ta vanda mbote kukanga bakielo ya mbanza disongidila kusoba disolo to kukatuka.

¹³ Yo ke lombaka kikesa sambu na kutelemina bangindu ti mambu ya mbi ya banduku. Beto lenda ndima nde Yehowa ke monaka bikesa na beto mpi nde yandi ta pesa beto ngolo ti mayele sambu na kutelamina mabanza ya Satana. (2 Bans. 16:9; Yez. 40:29; Yak. 1:5) Kansi nki beto fwete sala diaka sambu na kutanina ntima na beto?

14-15. (a) Na nki mambu beto fwete kangula ntima na beto mpi nki mutindu beto lenda sala yo? (b) Inki mutindu Bingana 4:20-22 ke sadisa beto na kubaka mambote na lutangu ya Biblia? (Tala mpi lupangu “ Mutindu ya Kuyindula Mingi.”)

¹⁴ Sambu na kutanina ntima na beto, beto fwete buya bangindu ya mbi mpi kundima bangindu ya mbote. Yindula diaka mbandu ya bibaka ya mbanza. Muntu yina vandaka kutanina kielo vandaka kukanga bakielo ya mbanza sambu bambeni kukota ve kansi bantangu ya nkaka, yandi vandaka kukangula bakielo sambu na kukotisa madia mpi bima ya nkaka. Ntangu bo vandaka kukangula ve bakielo, nzala vandaka kukota na mbanza. Kiteso mosi, beto fwete kangula ntima sambu mabanza ya Nzambi kutwadisa beto mbala na mbala.

¹⁵ Biblia ke monisaka mabanza ya Yehowa. Konso ntangu ya beto ke tanga yo, beto ke pesaka nzila nde mabanza ya Yehowa kusoba mutindu na beto ya kuyindula, mawi mpi bikalulu na beto. Inki ta sadisa beto na kubaka mambote ntangu beto ke tanga Biblia? Kisambu kele mfunu mingi. Mpangi-nkento mosi ke tuba nde: “Na ntwala ya kutanga Biblia, mono ke sambaka Yehowa, mono ke lombaka yandi na kusadisa ‘mono na kumona pwelele mambu ya kuyituka’ ya kele na Ndinga na yandi.” (Nk. 119:18) Beto mpi fwete yindula mingi mambu yina beto ke tanga. Ntangu beto ke samba, ke tanga mpi ke yindula mingi Ndinga ya Nzambi, yo ta simba kibeni “ntima na [beto]” mpi beto ta zola mabanza ya Yehowa.—Tanga Bingana 4:20-22; Nk. 119:97.

16. Inki mambote bampangi mingi ke bakaka na manaka ya JW Télédiffusion?

¹⁶ Mutindu ya nkaka ya beto lenda pesa nzila nde mabanza ya Nzambi kutwadisa beto kele kutala manaka ya JW Télédiffusion^®. Mpangi-bakala mosi ti nkento na yandi ke tuba nde: “Manaka ya konso ngonda ke vandaka mvutu na bisambu na beto. Yo ke kumisaka bangwisana na beto ngolo mpi yo ke pesaka beto kikesa na bantangu yina beto ke vandaka mawa-mawa to ke kudiwaka beto mosi. Beto ke widikilaka mbala na mbala bankunga ya JW Télédiffusion. Beto ke landaka yo ntangu beto ke lamba, ke tula bunkete na nzo to ke dia.” Manaka yai ke sadisaka beto na kutanina ntima na beto. Yo ke longaka beto mutindu Yehowa ke yindulaka mpi kutelemina mabanza ya mbi ya Satana.

17-18. (a) Inki mambote beto ta baka kana beto ke sadila mambu yina Yehowa ke longa beto mutindu 1 Bantotila 8:61 ke monisa yo? (b) Mbandu ya ntotila Ezekiasi ke longa beto nki? (c) Na kutadila kisambu ya Davidi yina kele na Nkunga 139:23, 24, beto lenda samba sambu na nki mambu?

¹⁷ Lukwikilu na beto ke kumaka ngolo ntangu beto ke monaka mfunu ya kusala mambu ya mbote. (Yak. 1:2, 3) Beto ke waka kiese sambu Yehowa ke bingaka beto bana na yandi mpi mpusa na beto ya kusepedisa yandi ke kumaka ngolo. (Bing. 27:11) Konso mumekamu ke pesaka beto dibaku ya kumonisa nde beto ke sadilaka Tata na beto ya zola na ntima ya mvimba. (Nk. 119:113) Beto ke monisaka nde beto ke zolaka Yehowa na ntima ya mvimba,  ntangu beto ke bakaka lukanu ya kulemfuka na bansiku na yandi mpi kusala luzolo na yandi.—Tanga 1 Bantotila 8:61.

¹⁸ Keti beto ta salaka bifu? Ee; sambu beto kele bantu ya kukonda kukuka. Kana beto me sala kifu, beto yibuka mbandu ya ntotila Ezekiasi yina salaka mpi bifu. Kansi yandi balulaka ntima mpi landaka kusadila Yehowa na “ntima ya mvimba.” (Yez. 38:3-6; 2 Bans. 29:1, 2; 32:25, 26) Beto bika ve nde bupusi ya Satana kubebisa mabanza na beto. Beto samba sambu na kuyedisa “ntima ya bulemfu.” (1 Bant. 3:9; tanga Nkunga 139:23, 24.) Beto lenda bikala ya kwikama na Yehowa kana beto ke tanina ntima na beto kuluta bima yonso.