YO ME KATUKA NA MIKANDA NA BETO YA NTAMA
“Kele ve ti Nzila Mosi ya Mpasi Mingi to ya Nda Mingi”
NA MARSI 26, 1937, na mbanza Sydney, na Australie, babakala zole vandaka kutambula malembe-malembe na kamio mosi ya mvindu. Bo vandaka ya kulemba sambu na mvula yina yitaka, bo salaka nzietelo mosi ya bakilometre kuluta 19 300, sambu na kukwenda na babwala ya ntama ya Australie. Arthur Willis mpi Bill Newlands kwendaka ve na babwala yina sambu na kuzikisa yo to sambu na kusepedisa nitu. Bo vandaka bapasudi-nzila ya kikesa. Bo vandaka ti lukanu ya kulonga nsangu ya mbote ya Kimfumu na babwala ya Australie.
Tii na bamvu 1920, Balongoki ya Biblia * fioti yina vandaka na Australie, samunaka na babwala ya lweka ya nzadi mpi na bambanza. Na bisanga yina, bantu vandaka kibeni mingi ve, bo ke zingaka na nziunga mosi ya nene ya zelo na zelo, nene na yo me fwanana ti kati-kati ya Eropa. Bampangi vandaka kubakisa mbote-mbote nde balongoki ya Yehowa fwete ta kimbangi “tii na kisika ya kuluta ntama ya ntoto,” tii na babwala ya kati ya Australie. (Bisalu 1:8) Kansi nki mutindu bo ta sala kisalu yai ya nene? Bo vandaka ti lukwikilu nde Yehowa ta sakumuna bikesa na bo, yo yina bo bakaka lukanu ya kusala bikesa mingi.
BAPASUDI-NZILA KANGULAKA NZILA
Na 1929, dibundu ya Queensland, mpi ya westi ya Australie salaka bakamio ya fioti sambu yo sadisa bo na kusamuna mbote na babwala yina. Bapasudi-nzila ya kikesa yina vandaka ti ngolo ya kusala banzietelo na banzila ya mpasi vandaka kusadila yo, bo mosi mpi vandaka kuyidika yo kana yo me beba. Bo vandaka kukwenda kulonga na babwala yina bansamuni me samunaka ntete ve.
Bapasudi-nzila yina vandaka ve ti ngolo ya kunata bakamio yina, vandaka kutambula na bavelo, yina vandaka ti kisika ya mbote ya kutula bima na nima. Mu mbandu, na 1932, Bennett Brickell, yina vandaka ti bamvula 23 kwendaka kusamuna bangonda tanu, na Rockhampton, mbanza mosi ya ntama na nordi ya Queensland. Yandi vandaka kutambula na velo ti bima mingi na nima: bilele, madia mpi mikanda. Bapine ya velo na yandi bebaka, kansi yandi pusaka yo na ntoto mpi tulaka ntima nde Yehowa ta sadisa yandi. Yandi landaka kupusa yo na ntoto tii na bakilometre 320, yandi vandaka kutambula na banzila yina bantu ya nkaka fwaka sambu na mpusa ya masa. Na bamvula 30 yina landaka, mpangi Brickell salaka banzietelo mingi na Australie, na velo, na moto mpi na kamio. Yandi muntu yantikaka ntete kulonga
ba-Aborigene (bantu ya dikanda mosi ya nene na Australie) mpi yandi kangulaka mabundu ya mpa, yandi zabanaka mingi mpi bantu vandaka kuzitisa yandi mingi.YANDI NUNGAKA BAMPASI
Australie kele na kati ya bansi yina bantu ke vandaka mingi ve, mingi-mingi na babwala ya kati. Ata mpidina, bansadi ya Yehowa vandaka ti lukanu ya kulonga bantu ya babwala yina.
Stuart Keltie ti William Torrington vandaka ti lukanu ya kulonga na babwala yina. Na 1933, bo kwendaka na ntoto ya zelo na zelo ya Simpson, kisika mosi ya nene mpi ya bangumba, sambu na kusamuna na babwala ya kati ya Australie. Kamio na bo ya fioti bebaka mpi bo losaka yo. Mpangi Keltie vandaka ti dikulu mosi ya dibaya sambu dikulu na yandi vandaka ya kubukana, yandi kumaka kusala banzietelo na yandi ya kisalu ya kusamuna na zulu ya shamo. Kisalu na bo butaka mbuma. Bo kutanaka ti Charles Bernhardt, mfumu ya hotele mosi, na kisika mosi yina train ke telamaka. Yandi longukaka kieleka mpi tekaka hotele na yandi. Yandi salaka kisalu ya kimupasudi-nzila bamvula 15 na babwala ya ntama ya Australie.
Bapasudi-nzila ya ntete vandaka na mfunu ya kikesa mpi ngolo sambu na kununga bampasi yina bo vandaka kutanaka ti yo. Na dibaku mosi mpangi Arthur Willis ti Bill Newlands, yina beto tubilaka na luyantiku, salaka nzietelo mosi ya bakilometre 32 kansi bo niokwamaka mingi, bo salaka bamposo zole na nzila. Sambu bamvula ya ngolo vandaka kunoka, masa fulukaka na nzila mpi zelo kumaka poto-poto. Bo vandaka kutoka mingi ntangu bo vandaka kupusa kamio na bo na bangumba ya zelo-zelo. Bisika ya nkaka vandaka bangumba ya matadi mpi bisika ya nkaka vandaka ya kufuluka ti masa mpi poto-poto. Kamio na bo vandaka kubeba mingi. Kana kamio me beba, bo vandaka kutambula na makulu to na bavelo bilumbu mingi sambu na kukuma na bwala yina kele pene-pene. Bo vandaka kuvingila mwa bamposo tii ntangu bo ta zwa piese yina bebaka sambu bo yidika yo. Ata bo vandaka kukutana ti bampasi ya mutindu yai, bo vandaka kaka kutadila kisalu na bo na mutindu ya mbote. Mpangi Arthur Willis, vutukilaka ngindu mosi yina vandaka na zulunalu na beto yina bo vandaka kubinga L’Âge d’Or, yandi tubaka nde: “Kele ve ti nzila mosi ya mpasi mingi to ya nda mingi sambu na Bambangi na yandi.”
Bamvula mingi me luta, mpangi Charles Harris yina vandaka mupasudi-nzila tubaka nde bampasi yina yandi kutanaka ti yo na Australie kumisaka yandi pene-pene ya Yehowa. Yandi yikaka nde: “Yo kele mbote na kuzinga ti bima fioti. Kana Yezu ndimaka kulala bilumbu ya nkaka na nganda, beto fwete ndima mpi kusala bibansa ya mutindu yai kana kisalu na beto ke lomba beto na kusala yo.” Ya kieleka, bapasudi-nzila mingi ke salaka mutindu yina. Bikesa na bo me salaka nde ata bantu yina ke zingaka na bisika ya ntama kuwa nsangu ya mbote. Yo me sadisaka mpi bantu mingi na kubaka lukanu ya kupesa maboko na Kimfumu ya Nzambi.
^ par. 4 Na 1931, Balongoki ya Biblia bakaka zina ya Bambangi ya Yehowa.—Yez. 43:10.