“Ntangu kisoni (cousin) na mono yantikaka kunwanisa mono, mono simbaka yandi na mungungu mpi bendaka yandi. Mono zolaka kufwa yandi.”—Paul.

“Na nzo, mono vandaka kuwa makasi mpamba-mpamba, ata na mambu ya fioti-fioti. Kana mono me wa makasi, mono vandaka kupasula bima ya nzo mpi bilele mpi konso kima yina kele pene-pene na mono.”—Marco.

Bampangi mingi ke waka ve makasi ya ngolo mutindu yai. Kansi bantangu ya nkaka beto yonso ke kukaka ve kudiyala. Yo kele ntete-ntete sambu beto me bakaka disumu na Adami. (Bar. 5:12) Bonso Polo ti Marko, bantu mingi ke kukaka ve kuyala kimuntu na bo. Bantu ya nkaka ke kukaka ve kuyala bangindu na bo. Mu mbandu, bankaka ke waka boma mingi to bangindu ya mbi ke yangisaka bo ngolo. Kansi bantu ya nkaka ke kukaka ve kuyala mpusa na bo ya kuvukisa nitu, kulawuka malafu to kunwa bima yina ke lawusaka.

Bantu yina ke kukaka ve kuyala bangindu, bampusa mpi banzala ya nitu na bo ke kutanaka ti bampasi. Beto lenda kuditanina sambu mambu ya mutindu yai kukumina beto ve. Inki mutindu? Kana beto ke yedisa kikalulu ya kudiyala. Sambu na kusadisa beto na kuyedisa kikalulu ya kudiyala, disolo yai ta pesa bamvutu na bangiufula tatu: (1) Kudiyala ke tendula nki? (2) Sambu na nki yo kele mfunu? (3) Inki mutindu beto lenda yedisa kudiyala, kikalulu ya “mbuma ya mpeve”? (Bag. 5:22, 23) Na nima, beto ta tubila mambu yina beto lenda sala ntangu beto me kuka ve kudiyala na diambu mosi.

Muntu ya kudiyala ke salaka ve mambu kaka mutindu bampusa na yandi me pusa yandi. Yandi ke tubaka ve mpi ke salaka ve mambu yina lenda pesa Nzambi mpasi.

Luzingu ya Yezu ke sadisa beto na kubakisa ntendula ya kudiyala. Biblia ke tuba nde: “Ntangu yandi vandaka kumona mpasi, yandi bangikaka ve, kansi yandi vandaka kutula ntima na Muntu yina ke sambisaka na lunungu.” (1 Pie. 2:23) Yezu kudiyalaka ntangu bambeni na yandi vwezaka yandi mpi tulaka yandi na zulu ya nti ya mpasi. (Mat. 27:39-44) Yandi kudiyalaka dezia na dibaku mosi na ntwala ntangu bamfumu ya mabundu yulaka yandi bangiufula mingi sambu yandi tuba mambu yina ta pusa bo na kukanga yandi. (Mat. 22:15-22) Yandi monisaka mpi kikalulu ya kudiyala ntangu Bayuda yina vandaka ti makasi losilaka yandi matadi. Na kisika ya kuvutudila bo mbi, “Yezu bumbanaka mpi basikaka na tempelo.”—Yoa. 8:57-59.

Keti beto ta kuka kulanda mbandu ya Yezu? Ee, ata beto ta sala yo ve na mutindu ya kukuka. Ntumwa Piere sonikaka nde: “Kristu mpi monaka mpasi sambu na beno, ebuna yandi bikilaka beno mbandu sambu beno landa bitambi na yandi mbote-mbote.” (1 Pie. 2:21) Ata beto kele bantu ya kukonda kukuka, beto lenda landa mbandu ya kudiyala ya Yezu mbote-mbote. Sambu na nki yo kele mfunu na kulanda mbandu ya Yezu?

Beto fwete kudiyala sambu Yehowa kundima beto. Ata beto me sadilaka Yehowa na kwikama  bamvula mingi, kana beto ke kudiyala ve na mambu ya beto ke sala mpi ke tuba, beto lenda bebisa kinduku na beto ti yandi.

Beto tadila mbandu ya Moize, yina “vandaka muntu ya kudikulumusa kibeni kuluta bantu yonso yina vandaka na nsi-ntoto ya mvimba” na ntangu yina. (Kut. 12:3) Moize kangaka ntima bamvula mingi na mabokuta ya bantu ya Izraele, kansi na nima na dibaku mosi yandi kudiyalaka ve. Yandi waka makasi ntangu bantu ya Izraele bokutaka diaka sambu na masa. Yandi tubilaka bo na makasi nde: “Beno wa ntangu yai, beno bankolami! Keti beto ta basisila beno masa na ditadi yai?”—Kut. 20:2-11.

Moize kudiyalaka ve. Yandi pesaka ve lukumu na Yehowa, yina basisaka masa yina na mutindu ya kuyituka. (Nk. 106:32, 33) Yo yina, Yehowa ndimaka ve nde Moize kukota na Ntoto ya Lusilu. (Kut. 20:12) Na kilumbu yina Moize fwaka, ziku yandi waka mpasi na mutindu yandi kudiyalaka ve na dibaku yina.—Kul. 3:23-27.

Yo ke longa beto nki? Ata beto me sadilaka Yehowa bamvula mingi, beto fwete tubila ve bantu mambu kukonda luzitu, ata bayina yo ke lomba nde beto sungika. (Baef. 4:32; Bakol. 3:12) Ya kieleka, kana muntu ke kuma mbuta, yo ke vandaka mpasi bantangu ya nkaka na kumonisa ntima-nda. Kansi yibuka mbandu ya Moize. Beto ta sepela ve kubebisa kwikama na beto ya bamvula mingi sambu beto me kudiyala ve na dibaku mosi. Inki lenda sadisa beto na kuyedisa kudiyala, kikalulu ya mfunu mingi?

Samba sambu na kulomba Yehowa mpeve santu. Sambu na nki? Sambu kudiyala kele kikalulu ya mbuma ya mpeve ya Nzambi mpi Yehowa ke pesaka yo na bantu yina ke lombaka yandi yo. (Luka 11:13) Na nsadisa ya mpeve santu, Yehowa lenda pesa beto ngolo yina beto kele na yo mfunu. (Bafil. 4:13) Diaka, yandi lenda sadisa beto na kuyedisa bikalulu ya nkaka ya mbumba ya mpeve, mu mbandu zola yina ta sadisa beto na kuyedisa kikalulu ya kudiyala.—1 Bak. 13:5.

Buya konso kima yina lenda sala nde nge ke kuka ve kudiyala. Mu mbandu, buya kutala mambu ya Internet mpi bansaka yina ke monisa mambu ya mbi. (Baef. 5:3, 4) Ya kieleka, beto fwete buya konso kima yina lenda pusa beto na kusala mambu ya mbi. (Bing. 22:3; 1 Bak. 6:12) Mu mbandu, muntu yina ke vandaka ti bampusa mingi ya kuvukisa nitu fwete buka kibeni mikanda mpi bafilme yonso yina lenda tedimisa bampusa ya nitu.

 Beto lenda mona nde yo kele mpasi na kusadila bandongisila yai. Kansi kana beto ke sala bikesa, Yehowa ta pesa beto ngolo ya kuyala nitu na beto. (2 Pie. 1:5-8) Yandi ta sadisa beto na kuyala mabanza na beto, ludimi na beto mpi bikalulu na beto. Polo mpi Marco yina beto tubilaka, monaka kieleka yai, bo kumaka kuyala makasi na bo. Beto tadila diaka mbandu ya mpangi ya nkaka. Mbala mingi yandi vandaka kudiyala ve kana yandi ke tambwisa kamio, yandi vandaka kuswana-swana mingi ti bantu ya nkaka. Inki yandi salaka? Yandi ke tuba nde: “Konso kilumbu mono vandaka kusamba mingi. Mono tangaka masolo yina ke tubilaka kudiyala mpi mono kangaka na ntu baverse yina sadisaka mono mingi. Ata mono ke nwanaka ti kifu yango bamvula mingi, yo ke vandaka mfunu nde konso kilumbu mono baka lukanu ya kuvanda pima ntangu mono me kutana ti diambu mosi. Diaka, kana mono fwete kwenda na kisika mosi, mono ke katukaka na ntangu ya me fwana sambu mono kuma ve ti mpusa ya kutambwisa kamio ntinu-ntinu.”

Bantangu ya nkaka, yo lenda salama nde beto kuka ve kudiyala. Kana yo me salama mutindu yina, beto lenda wa nsoni na kusamba Yehowa. Kansi yina kele bantangu ya me fwana kibeni na kusamba Yehowa mingi. Yo yina, samba Yehowa nswalu. Lomba yandi na kulolula kifu na nge mpi na kusadisa nge, na nima baka lukanu ya kuvutukila diaka ve kifu yina. (Nk. 51:9-11) Yehowa ta buya ve kisambu ya masonga yina nge ke lomba yandi ndolula. (Nk. 102:17) Ntumwa Yoane ke zabisa beto nde menga ya Mwana ya Nzambi ‘ke katulaka masumu na beto yonso.’ (1 Yoa. 1:7; 2:1; Nk. 86:5) Kuvila ve nde Yehowa ke lombaka bansadi na yandi na kulolula bantu ya nkaka mbala na mbala. Yo yina, beto fwete ndima nde yandi ta sala yo mpi sambu na beto.—Mat. 18:21, 22; Bakol. 3:13.

Yehowa waka mpasi ntangu Moize kudiyalaka ve bantangu ya nkaka na ntoto ya zelo na zelo. Ata mpidina, Yehowa lolulaka yandi. Ndinga ya Nzambi ke monisa nde Moize kele mbandu ya mbote ya lukwikilu. (Kul. 34:10; Baeb. 11:24-28) Yehowa ndimaka ve nde Moize kukota na Ntoto ya Lusilu. Ata mpidina yandi ta futumuna Moize na Paladisu mpi ta pesa yandi luzingu ya mvula na mvula. Beto lenda baka mpi dibaku yai kana beto ke yedisa kudiyala, kikalulu ya mfunu mingi.—1 Bak. 9:25.