1, 2. (a) Ɛbɛ yɔɔ pɩlakɩ-ɖʋ kaɖɛ nabʋyʋ taa se ɖitisi se toovenim lɛ, paradisuu ɖiɣni kɔm? (b) Ɛbɛ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩkpazɩ ɖe-tisuu ɖoŋ lidaʋ tɔm ndʋ Yehowa yɔɔdaa yɔ, tɩ-yɔɔ?

KOOBU abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ talɩ kediɣzaɣ taa; sɔnɔ ɛ-tʋmɩyɛ nɩ-ɩ pɩdɩɩfɛyɩ. Ɛ-tʋmɩyɛ ñʋʋdʋ tɔm wɛ kaɖɛ nɛ ɛpɔzʋʋ koobu ɛnʋ paa ɛzɩmtaa se ɛla tʋmɩyɛ nɛ pɩkɩlɩ. Ɛwɛɛ nɛ ɛmaɣzɩɣ ɖɔɖɔ ɛzɩma ɛla nɛ ɛsɩɣzɩ e-piya lɔŋ camɩyɛ yɔ pɩ-yɔɔ. Ɛ-halʋ wɛnɩ kʋdɔŋ sɔsɔʋ nakʋyʋ nɛ kɩhaɣ-ɩ nɩɣzɛ sakɩyɛ. Papaɣzɩ kajalaɣ hendu teu lɛ, etisi fezuu; ɛ-taa wɛ leleŋ se ɛkɔm Kewiyaɣ Kpaaŋ taa nɛ ɛkatɩ e-koobiya halaa nɛ abalaa. Hendu ndʋ tɩyɔɔdʋʋ Paradisuu lidaʋ tɔm; pɔyɔɔdʋʋ hendu ndʋ tɩ-taa se ɖɩmaɣzɩ se ɖɩwɛ ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ taa. Ɛsɔɔlɩ hendu ndʋ pɩdɩɩfɛyɩ. Ɛ nɛ ɛ-hɔʋ peteɣ hendu ndʋ lɛ, pɩhaɣ-ɩ lidaʋ nɛ pɩhɛzɩɣ ɛ-laŋɩyɛ.

² Wiɖiyi pɩlabɩ-ŋ mbʋ nɛ ŋna? Pɩlabɩ ɖa-taa sakɩyɛ mbʋ. Ɛlɛ, ɛjaɖɛ kɩdɛkɛdɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa wezuu caɣʋ pɩzɩɣ piyele nɛ pɩlabɩ-ɖʋ kaɖɛ se ɖɩtɔzʋʋ se toovenim lɛ, Paradisuu ɖiɣni kɔm. Ðɩwɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa yɔ, tɩwɛ “kaɖɛ pɩŋŋ,” nɛ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa ɖɩwɛɛ yɔ, ɖɩ nɛ Paradisuu paayaɣ ɖama pʋyʋ. (2 Timootee 3:1) Ɛbɛ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩna se Paradisuu lidaʋ kɛ toovenim pʋyʋ? Nɛ ɛbɛ sɩɣnɩ-ɖʋ se ɖitisi se pɩkazɩ pazɩ Ɛsɔ Kewiyaɣ kaɣ ɖiyuu ɛyaa kpeekpe? Yele nɛ ɖɩtazɩ natʋ tɔm ndʋ Yehowa kaayɔɔdaa nɛ tɩla ɖooo caanaʋ taa nɛ ɛ-samaɣ nanɩ kɛ-ɛza yɔ, tɩ-taa. Pʋwayɩ lɛ, ɖɩkaɣ naʋ ɛzɩma natʋ tɔm ndʋ nɛ lɛɛtʋ peɖiɣni labʋ ɖa-alɩwaatʋ maɣmaɣ taa yɔ. Pɩkaɣ kpazʋʋ ɖe-tisuu ɖoŋ nɛ ɖɩna kɛdɛzaɣ ɖeɖe ɛzɩma tɩkaɣ labʋ cee wayɩ yɔ.

3. Lidaʋ tɔm ndʋ kaahɛzɩ Yuda ñɩma mba paawɛ Babilooni yɔ pa-laŋa?

³ Maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma Yuda mba wezuu caɣʋ kaawɛ Babilooni ɛjaɖɛ taa, alɩwaatʋ ndʋ paakɛ yomaa pɩnzɩ mɩnɩŋ loɖo P.P.Y. yɔ. Yomiye taa peeɖe palʋlɩ pa-taa sakɩyɛ nɛ papaɣlɩ, peeɖe ɖɔɖɔ palʋlɩ pa-taa sakɩyɛ lʋlɩyaa; nɛ wezuu caɣʋ kaawɛ kaɖɛ. Babilooni mba hoŋaɣ-wɛ tisuu mbʋ pɛwɛnɩ Yehowa yɔɔ yɔ, pɩ-yɔɔ. (Keɣa 136:1-3) Yehowa labɩ tamaɣ se  ɛkaɣ kpeɣluu ɛ-samaɣ nɛ ɛpɩsɩnɩ-kɛ kɛ-tɛ. Yuda mba siɣsiɣ tɩnaa kaañɔnɩ lidaʋ tɔm ndʋ pɩnzɩ sakɩyɛ. Yehowa yɔɔdaa se ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa wɛtʋ kaɣ ñɔɔzʋʋ nɛ tɩwɛɛ ɖeu pɩdɩɩfɛyɩ. Halɩ ɛyɔɔdaa se pakaɣ ñɔɔzʋʋ Yuda mba ɛjaɖɛ nɛ ɖɩwɛɛ ɛzɩ Edɛɛnɩ yaa paradisuu yɔ! (Kalɩ Izaayii 51:3.) Yehowa kaayɔɔdɩ lidaʋ tɔm ndʋ se tɩhɛzɩ ɛ-samaɣ laŋɩyɛ nɛ kɔlɔ nɩɣzɛ wena apɩzɩɣ nɛ akpa ka-laŋɩyɛ taa yɔ. Ɛzɩma tɩyɛ? Yele nɛ ɖɩyɔɔdɩ natʋ ndʋ tɩ-taa natʋyʋ tɔm.

4. Suwe Yehowa heyi Yuda mba pɛɛyɛ nɖɩ ɖɩkaɣ wɛʋ pɛ-ɛjaɖɛ taa yɔ, ɖɩ-yɔɔ?

⁴ Pɛɛyɛ. Yuda piya kʋyʋʋ sɩ-caɣyɩtʋ ɛjaɖɛ taa lɛ, pɩtɩkɛ paradisuu taa sɩkaɣ pɩsʋʋ; ɛlɛ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa sɩpɩsɩɣ yɔ, ɖɩpɩsɩ njɛyɛ pɩlakɩ pɩnzɩ 70 yɔ. Halɩ sɩ-taa sakɩyɛ tɩna ɛjaɖɛ nɖɩ wiɖiyi nɛ sɩna. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa mʋʋzɩŋ, kpemtɔɔyɩsɩ, kpoŋ nɛ tɔɔyɩŋ lɛɛŋ kaawɛ hɔɔlɩŋ ɛnɩ ɩ-taa. Hɔʋ ñʋʋdʋ nɔɔyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛpɔzɩ ɛ-tɩ se: ‘Ɛzɩma mankaɣ labʋ nɛ mankandɩyɩ ma-halʋ nɛ men-piya pɔ-yɔɔ? Nɛ me-heŋ nɛ man-pʋŋ yɔ, ɛzɩma mankaɣ kandɩyʋʋ paba yɔɔ?’ Nɩɣzɛ anɛ atɩwɛɛkɩ pʋyʋ. Ɛlɛ maɣzɩ Yehowa lidaʋ tɔm ndʋ tɩwɛ Izaayii 11:6-9 taa yɔ, tɩ-yɔɔ nɛ ŋna ɛzɩma tɩɩhɛzɩ Yuda mba laŋa yɔ. (Kalɩ Izaayii 11:6-9.) Yehowa yɔɔdɩ tɔm kɩbandʋ tʋnɛ se ɛhɛzɩ Yuda mba laŋa se nabʋyʋ ɛɛkaɣ pa nɛ pa-kpɩna talʋʋ. Mʋʋzʋʋ kaɣ tɔɔʋ kesi, pʋ-tɔbʋʋ lɛ se kɩɩkaɣ Yuda mba kpɩna tɔɔʋ. Ye mbʋ pɩtɩmʋna se sɔɔndʋ ɛkpa mba pɛwɛ siɣsiɣ yɔ nɛ tɔɔyɩŋ ɛnɩ. Yehowa labɩ Yuda mba tamaɣ se pakaɣ pɩsʋʋ pɛ-ɛjaɖɛ taa nɛ pɛwɛɛ pɛɛyɛ taa, halɩ pɩkpɛndɩnɩ kañɩmbusuu taa nɛ laŋ tɛɛ.—Ezekɩyɛɛlɩ 34:25.

5. Natʋ tɔm ndʋ sɩnɩ Yuda ñɩma mba papɩsaɣ pɛ-tɛ yɔ nɛ pana se Yehowa ɛɛkaɣ yebu se nabʋyʋ ɛtɛɖɩ-wɛ?

⁵ Paakaɣ nabʋyʋ tɛɖʋʋ. Ɛlɛ papɩzɩɣ nɛ panɩɣzɩ tɔm lɛɛtʋ yɔɔ. “Ðɩpɩsɩɣ peeɖe lɛ, mankaɣ pɩzʋʋ nɛ mehiɣ tɔɔnaɣ nɛ mɔncɔnɩ mɔ-hɔʋ taa mba yɔɔ? Le ɖɩkaɣ sʋʋ? Mankaɣ hiɣu tʋmɩyɛ nɛ mala na? Nɛ tʋmɩyɛ nɖɩ, ɖɩkaɣ wɛʋ weewee nɛ pɩkɩlɩ nɖɩ ɖa-ñʋndɩnaa ɖʋʋ-ɖʋ Babilooni cɩnɛ yɔ? Yehowa tɩŋnɩ natʋ tɔm lɛɛtʋ yɔɔ nɛ ecosi tɔm tʋnɛ tɩ-yɔɔ nɛ lɛɣtʋ. Yehowa heyi ɛ-sɛyaa siɣsiɣ tɩnaa nɛ lidaʋ se tɛʋ kaɣ nɩʋ kɩ-alɩwaatʋ yɔɔ nɛ pʋyɔɔ lɛ tɔɔnaɣ ŋga tɛtʋ lʋlʋʋ yɔ “kakaɣ tɔyʋʋ pɩŋŋ nɛ kɛwɛɛ yuŋ.” (Iz. 30:23) Ðɩɣa nɛ tʋmɩyɛ wɛnʋʋ pɔ-hɔɔlʋʋ taa yɔ, Yehowa yɔɔdɩ lidaʋ tɔm tʋnɛ: “Nɛ pakaɣ maʋ ɖɩsɩ nɛ pasʋʋ sɩ-taa nɛ pakaɣ sɔʋ viiñi tɩŋ nɛ pɔtɔɔ i-pee. Paakaɣ maʋ se nɔɔyʋ ɛsʋʋ na, paakaɣ tɩŋ sɔʋ se nɔɔyʋ ɛtɔɔ na.” (Iz. 65:21, 22) Toovenim taa lɛ, wezuu caɣʋ kaɣ wɛʋ ɖeu hɔɔlɩŋ sakɩyɛ taa nɛ pɩkɩlɩ ŋgʋ pacakaɣ Babilooni sɩɩnaa layaa ɛjaɖɛ taa yɔ. Ɛlɛ pa-tɩlasɩ taa ŋga tɔm kaakɩlɩ cɛyʋʋ nɛ keyele nɛ powoni-wɛ yomiye taa yɔ, kaka yɔ?

6. (a) Kʋdɔmɩŋ weyi Yehowa samaɣ kaawɛnɩ pɩnzɩ sakɩyɛ? (b) Nɛ tɔm ndʋ Yehowa heyi Yuda ñɩma mba papɩsaɣ pɛ-tɛ yɔ nɛ pɩhɛzɩ pa-laŋɩyɛ?

⁶ Fezuu taa alaafɩya. Alɩwaatʋ sakɩyɛ pʋcɔ nɛ Ɛsɔ samaɣ ɖɛɣ caɣyɩtʋ lɛ, pɩwɩɣaɣ-kɛ fezuu taa. Yehowa tɩŋnɩ nayʋ Izaayii yɔɔ nɛ eheyi ɛ-samaɣ se: “Ñʋʋ kpeekpe kɛ kʋdɔndʋ,  nɛ laŋɩyɛ kpeekpe yɔba.” (Iz. 1:5) Fezuu taa lɛ, paakɛ yʋlʋmaa nɛ tandamaa; mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɛwɛɛ nɛ pekiziɣ se paawelisiɣ Yehowa lɔŋ tasʋʋ nɛ ɛ-wɩlɩtʋ. (Iz. 6:10; Yeremii 5:21; Ezekɩyɛɛlɩ 12:2) Ye Yuda ñɩma mba papɩsɩɣ pɛ-ɛjaɖɛ taa yɔ pɛwɛnɩ ɛjandʋ kʋyʋmtʋ ndʋ yɔ, ɛzɩma pɛɛyɛ pɩzɩɣ nɛ ɖɩwɛɛ? Yehowa ɛɛkaɣ-wɛ tasʋʋ lɔʋ na? Ye mbʋ, Yehowa lidaʋ tɔm tʋnɛ tɩhɛzɩ pa-laŋɩyɛ: “Ðɩnɛ ɛlɛ tandamaa kaɣ nɩʋ takayaɣ taa tɔm, nɛ yʋlʋmaa ɛza kaɣ naʋ cɩkpɛndʋʋ tɛɛ nɛ hulumiye tɛɛ.” (Iz. 29:18) Yehowa kaɣ yebu nɛ mba pekpiɖiɣ pa-kɩwɛɛkɩm yɔɔ yɔ, pe-fezuu taa kʋdɔŋ cɛ. Ye pewelisiɣni-i nɛ pañaŋɩ-ɩ yɔ, ɛkaɣ-wɛ wɩlʋʋ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩhaɣ wezuu yɔ, nɛ ɛha-wɛ ñalɩmɩyɛ ɖɔɖɔ.

7. (a) Lidaʋ tɔm ndʋ Yehowa heyi Yuda ñɩma mba paawɛ yomiye taa yɔ, ɛzɩma tɩlaba? (b) Nɛ ɛbɛ yɔɔ pɩmʋnaa se pɩkpazɩ ɖe-tisuu ɖoŋ?

⁷ Yehowa ɖɔm ɛ-tɔm ndʋ tɩ-tɩŋa tɩ-yɔɔ? Mbʋ pɩlaba nɛ pɩɖɛɛ yɔ mbʋ cosuuni tɔm tʋnɛ tɩ-yɔɔ. Yehowa wazɩ Yuda ñɩma mba papɩsɩ pɛ-tɛtʋ taa yɔ nɛ patɩtɛɖɩ pʋyʋ, pɛwɛɛ pɛɛyɛ taa nɛ pehiɣ fezuu taa alaafɩya. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Yehowa huuzi pɔ-yɔɔ nɛ ajɛɛ wena acɔ-wɛ nɛ ata nɛ akɩlɩ-wɛ ɖɔʋ nɛ akɩlɩ-wɛ ɖoŋ yɔ, atɩpɩzɩ nɛ alabɩ-wɛ pʋyʋ. Tɔɔyɩŋ tɩtɔɔ Yuda mba kpɩna. Toovenim taa lɛ, paradisuu yɔɔ natʋ tɔm ndʋ Izaayii, Yeremii, Ezekɩyɛɛlɩ nɛ nayaa lalaa pɔyɔɔdaa yɔ, Yuda mba na tɩ-hɔɔlʋʋ pazɩ yem na. Ɛlɛ mbʋ paanawa yɔ, pɩɩwɛ ɖeu kamaɣ fɛyɩ nɛ mbʋ pɩɩpɔzɩ-wɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa. Mbʋ Yehowa labɩ ɛ-samaɣ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa yɔ, ye ɖɩmaɣzɩɣ pɩ-yɔɔ yɔ, piyeki nɛ ɖe-tisuu kpa ɖoŋ. Ye natʋ tɔm ndʋ tɩlabɩ pazɩ nɛ pɩla leleŋ mbʋ, ɛzɩma pɩkaɣ-ɖʋ labʋ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-tɩŋa tɩkaɣ kɔm pɩ-taa yɔ? Yele nɛ ɖɩtazɩ mbʋ Yehowa lakɩ-ɖʋ sɔnɔ yɔ, pɩ-taa.

8. “Ɛjaɖɛ” nɖɩ taa Ɛsɔ samaɣ wɛ sɔnɔ?

⁸ Sɔnɔ, Yehowa sɛyaa tɩŋa tɩkpɛndɩ nɛ pacaɣ ɛjaɖɛ kʋyʋmɖɩyɛ taa. Ɛlɛ patam numwaa kɛ ɛjaɖɛ nɛ payaɣ-ɖɩ se “Ɛsɔ tɛ Izrayɛɛlɩ” (Galaatɩ 6:16) Pa nɛ pa-taabalaa “heŋ lɛɛŋ” pɛwɛ “ɛjaɖɛ” naɖɩyɛ taa. Ðɩ-taa peeɖe pɛsɛɣ Yehowa nɔɔ kʋyʋma taa. Ɛsɔ sɛtʋ ndʋ tɩ-tɔm cɛyɩ siŋŋ pe-wezuu caɣʋ taa. (Yohanɛɛsɩ 10:16, nwt; Iz. 66:8) “Ɛjaɖɛ” nɖɩ Yehowa ha-ɖʋ? Payaɣ-ɖɩ se fezuu taa paradisuu. Wɛtʋ ndʋ tɩɩwɛ Edɛɛnɩ taa yɔ, tɩwɛ ɖɔɖɔ fezuu taa paradisuu taa sɔnɔ. Yele nɛ ɖɩyɔɔdɩ tɩ-taa natʋyʋ tɔm.

9, 10. (a) Ɛzɩma natʋ tɔm ndʋ tɩwɛ Izaayii 11:6-9 taa yɔ, tɩwɛɛ nɛ tɩlakɩ sɔnɔ? (b) Ɛbɛ wɩlɩɣ kaɣlaa se laŋhɛzɩyɛ wɛ Yehowa samaɣ hɛkʋ taa?

⁹ Pɛɛyɛ. Pɔyɔɔdɩ tɔm kɩbandʋ natʋyʋ natʋ tɔm ndʋ tɩwɛ Izaayii 11:6-9 taa yɔ, tɩ-taa: Tɩyɔɔdʋʋ se laŋhɛzɩyɛ kaɣ wɛʋ ɛyaa, ɖɩɣa kpɩna nɛ tɛtɛgbɩna pɛ-hɛkʋ taa. Tɔm ndʋ tɩwɛɛ nɛ tɩlakɩ fezuu taa sɔnɔ? Ɛɛɛ! Kalɩtʋ 9 taa, ɖɩnaɣ mbʋ piyeki se pɩla mbʋ yɔ: “Mbʋ pʋyɔɔ yɔ patɩlɩ [Yehowa] tɛtʋ kpeekpe taa camɩyɛ, ɛzɩ lɩm wadʋʋ pɔɔ taa yɔ.” Kpɩna pɩzɩɣ nɛ ‘atɩlɩ  Yehowa’ nɛ alɛɣzɩ a-wɛtʋ na? Aayɩ. Ɛyaa pɩzɩɣna nɛ patɩlɩ Ɛsɔ Kɩlɩm nɛ pɛlɛɣzɩ pɛ-wɛtʋ nɛ pañɩnɩ se pamaɣzɩnɩ-ɩ nɛ pɔɖɔ ɛ-laŋhɛzɩyɛ nʋmɔŋ taa. Sɔnɔ, ɖɩnaɣ ɛzɩma natʋ tɔm ndʋ tiɖiɣni labʋ ɖɛ-tɛ fezuu taa paradisuu taa yɔ lɛ, pɩhɛzɩɣ ɖa-laŋa. Ɛsɔ Kewiyaɣ wɛɛ nɛ keyeki se Krɩstʋ wayɩ tɩŋɩyaa ɩlɔ pa-kañatʋ lakasɩ nɛ pa-lakasɩ nzɩ sɩnɩɣzɩnɩ tɛtɛgbɩna ñɩnzɩ yɔ, nɛ pa nɛ koobiya lalaa pɛ-hɛkʋ taa laŋhɛzɩyɛ wɛɛ.

¹⁰ Ðɩkpaɣ kɩɖaʋ nakʋyʋ. Takayaɣ kanɛ ka-taa ɖɩyɔɔdɩ Bibl hɔɔlɩŋ weyi ituzuu Krɩstʋ mba nɛ paatɩnɩɣ hɔɔlʋʋ nakʋyʋ yɔɔ yɔ; nɛ ɖɩyɔɔdɩ ɖɔɖɔ nazɩm mbʋ ɖɛ-wɛtʋ ndʋ tɩkɔnɩ-ɖʋ yɔ, pɩ-tɔm. Pɩtɩkɛ maamaaci tɔm se puuyaɣ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa, “ɛjaɖɛ” naɖɩyɛ ñɛwɛɛ nɛ ɖɩ-taa ɛyaa iitisiɣ se paɖʋ pɔ-nɔɔ puuyaɣ lakasɩ taa paa pɩkɔŋnɩ-wɛ sɩm yɔ? Pɩwɩlɩɣ kaɣlaa se mba patɩnɩɣ Mesiya Kewiyaɣ yɔɔ yɔ, pɛwɛ laŋhɛzɩyɛ nɖɩ Izaayii yɔɔdɩ ɖɩ-tɔm yɔ ɖɩ-taa. Yesu yɔɔdaa se sɔɔlɩm mbʋ pɩwɛɣ ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa hɛkʋ taa yɔ, mbʋ yekina se patɩlɩ se pɛkɛ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa toovenim. (Yohanɛɛsɩ 13:34, 35) Krɩstʋ wɛɛ nɛ ɛtɩŋɩɣnɩ “yom siɣsiɣ tʋ nɛ lɔŋsɩnɖʋ” yɔɔ nɛ ɛwɩlɩɣ Krɩstʋ ñɩma toovenim mba se pɛkɛ laŋhɛzɩyɛ tɩnaa, sɔɔlɩm tɩnaa nɛ kɩbandʋ laɖaa.—Maatiyee 24:45-47, nwt.

11, 12. (a) Ñɔɔsɩ nzɩ kʋʋ ɛyaa ɛjaɖɛ yɔɔ sɔnɔ? (b) Ɛlɛ ɛbɛ Yehowa wɛɛ nɛ ɛhaɣ ɛ-samaɣ?

 ¹¹ Paakaɣ nabʋyʋ tɛɖʋʋ. Fezuu taa ñɔɔsɩ wɛɛ nɛ sɩkʋʋ ɛjaɖɛ yɔɔ ɛyaa. Bibl kaatɔm se: “‘Ɩna kɩyakɩŋ kɔŋ, Yehowa yɔɔdʋʋna, nɛ mankaɣ tiyuu ñɔɔsɩ tɛtʋ yɔɔ; pɩɩkɛɣnɩ tɔɔnaɣ ñɔɔsɩ nɛ lɩm lɔkɔtʋ, ɛlɛ Yehowa tɔm welisuu’” ñɔɔsɩ. (Amosi 8:11) Ñɔɔsɩ kʋʋ ɖɔɖɔ mba patɩnɩɣ Ɛsɔ Kewiyaɣ yɔɔ yɔ? Yehowa kaayɔɔdaa se tʋkaɣ kaɣ wɛʋ ɛ-samaɣ nɛ e-koyindinaa pɛ-hɛkʋ taa. Ɛtɔm se: “Ma-lɩmɖʋyaa kaɣ tɔɔʋ, nɛ mɩ yɔ, ɩkaɣ ñɔɔsɩ sɩbʋ; ɩna ma-lɩmɖʋyaa kaɣ ñɔʋ, nɛ mɩ yɔ, lɔkɔtʋ kaɣ-mɩ kʋʋ; ɩna ma-lɩmɖʋyaa taa kaɣ labʋ leleŋ, nɛ mɩ yɔ, fɛyɛ kaɣ-mɩ kpaʋ.” (Iz. 65:13) Ña-maɣmaɣ ŋpɩzaa nɛ ŋna se tɔm tʋnɛ tɩwɛɛ nɛ tɩlakɩ?

¹² Fezuu taa tɔɔnaɣ ŋga pɔñɔɔzʋʋ se kawazɩ-ɖʋ yɔ, kɛwɛ ɛzɩ pɔɔ ŋga ka-taa lɩm wɛɛ nɛ pisuu kaahɛzaɣ yɔ. Takayɩsɩ, tatasɩ kɩnɩnɩsɩ, videowaa, kediɣzisi, kigbeɣliŋ nɛ ɖɛ-tɛ intɛrnɛɛtɩ lone kɛ fezuu taa tɔɔnaɣ ŋga kɔtɔyɩnɩ-ɖʋ yɔ, ŋgʋ fezuu taa ñɔɔsɩ ñɛwɛɛ nɛ sɩkʋʋ ɛyaa sakɩyɛ ɛjaɖɛ yɔɔ. (Ezekɩyɛɛlɩ 47:1-12; Yowɛɛlɩ 4:18) Yehowa kaayɔɔdaa se nabʋyʋ ɛɛtɛɖɩɣ-ɖʋ fezuu taa nɛ ɖa-taa wɛ leleŋ se tɔm ndʋ tiɖiɣni labʋ sɔnɔ nɛ ɖɩnaɣ-tʋ nɛ ɖɛ-ɛza paa evemiye nɖɩ. Ŋñakɩ pana nɛ ŋtɔkɩ Yehowa taabɩlɩ yɔɔ fezuu taa tɔɔnaɣ ŋga ɖoŋ ɖoŋ?

13. Ña-maɣmaɣ ŋpɩzaa nɛ ŋna se tamaɣ ŋga Yehowa laba se yʋlʋmaa ɛza kuluu nɛ tandamaa nɩŋgbaaŋ nɩɩ yɔ, keɖiɣni labʋ sɔnɔ?

¹³ Fezuu taa alaafɩya. Fezuu taa yʋlʋmtʋ nɛ tandamtʋ pɔtɔyɩ ɛjaɖɛ yɔɔ sɔnɔ. (2 Kɔrɛntɩ 4:4) Ɛlɛ Krɩstʋ ɖiɣni waʋ ɛjandʋ nɛ kʋdɔmɩŋ ndɩ ndɩ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ. Wiɖiyi ŋtɛm naʋ yʋlʋmaa ɛza kulaa nɛ tandamaa nɩŋgbaaŋ nɩɩ? Ye wiɖiyi ŋtɛm naʋ ɛyaa kpɛlɩkaa nɛ patɩlɩ Ɛsɔ toovenim tɔm nɛ peyele cɛtɩm wɩlɩtʋ ndʋ tɩɩlaba nɛ papɩsɩ tandamaa nɛ yʋlʋmaa fezuu taa yɔ, pʋbʋ lɛ pɩwɩlɩɣ se lidaʋ tɔm ndʋ tɩkɔŋ yɔ tɩlaba. Tɩtɔŋ se: “Ðɩnɛ ɛlɛ tandamaa kaɣ nɩʋ takayaɣ taa tɔm, nɛ yʋlʋmaa ɛza kaɣ naʋ cɩkpɛndʋʋ tɛɛ nɛ hulumiye tɛɛ.” (Iz. 29:18) Paa pɩnaɣ ŋga, pawaɣ ɛyaa kudokiŋ sakɩyɛ fezuu taa ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ ɛyʋ nɔɔyʋ lɩɣnɩ Babilooni Sɔsɔʋ taa nɛ ɛkɔɔ se ɛkpɛndɩ ɖɔ-yɔɔ nɛ ɖa nɛ ɩ ɖɩsɛɛ Ɛsɔ fezuu taa paradisuu taa yɔ, pɩwɩlɩɣ-ɖʋ kaɣlaa se Yehowa lidaʋ tɔm tʋnɛ tɩwɛɛ nɛ tɩlakɩ.

14. Ɛbɛ yɔɔ pɩwɛɛ se ɖɩmaɣzɩɣ nɛ pɩkpazɩ ɖe-tisuu ɖoŋ?

¹⁴ Takayaɣ kanɛ ka-taa tɔm ñʋŋ tɩŋa wɩlɩɣ kaɣlaa se kɛdɛzaɣ alɩwaatʋ tʋnɛ tɩ-taa, Krɩstʋ woni ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa fezuu taa paradisuu taa. Ðiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩmaɣzɩɣ wazasɩ nzɩ ɖɩwɛɛ nɛ ɖihikiɣ paradisuu ŋgʋ kɩ-taa sɔnɔ yɔ, sɩ-yɔɔ. Ye ɖɩlakɩ mbʋ yɔ, tisuu mbʋ ɖɩwɛnɩ cee wayɩ tamaɣ ŋga Yehowa laba yɔ kɔ-yɔɔ yɔ, pɩkaɣ kpaʋ ɖoŋ pɩdɩɩfɛyɩ.

15. Ɛbɛ yɔɔ ɖɩɩpɩtɩɣ se wiɖiyi tɛtʋ tɩŋa kaɣ pɩsʋʋ paradisuu?

¹⁵ Ðooo kiɖe tɛɛ, Yehowa ɖʋ ɛ-taa se ɛlakɩ nɛ tɛtʋ tɩŋa pɩsɩ paradisuu. Ɛɛsɩ Aɖam nɛ Ɛva paradisuu taa kaɖaɣ  kɩbaŋa nakɛyɛ taa; nɛ ɛɖʋ-wɛ paɣtʋ se palʋlɩ nɛ pusu tɛtʋ yɔɔ nɛ pɔcɔnɩ wondu kɩlɩzɩtʋ tɩŋa yɔɔ. (Kiɖe Tɛɛ Tɔm 1:28) Ɛlɛ Aɖam nɛ Ɛva pakʋyɩ nɛ patɩŋ Sataŋ wayɩ nɛ pakaɖɩnɩ Ɛsɔ, nɛ pasʋzɩ pe-liɖe taa mba kɩwɛɛkɩm, mantɩtalɩ pilim wɛtʋ nɛ sɩm pa-taa. Ɛlɛ Ɛsɔ tamaɣ tɩlɛɣzɩ. Ye tɔm natʋyʋ ɛlɩ ɛ-nɔɔ taa yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se tɩ-tɩŋa tɩkaɣ labʋ. (Kalɩ Izaayii 55:10, 11.) Ye mbʋ, ɖɩɩpɩtɩɣ se wiɖiyi tɛtʋ kaɣ pɩsʋʋ paradisuu nɛ Aɖam nɛ Ɛva liɖe taa mba caɣ kɩ-taa nɛ pɔcɔnɩ Yehowa wondu kɩlɩzɩtʋ tɩŋa yɔɔ nɛ sɔɔlɩm. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, paradisuu taa wɛtʋ kɩbandʋ tɔm ndʋ paaheyi Yuda ñɩma mba paakɛ yomaa Babilooni yɔ, tɩkaɣ labʋ keekee. Ðɩɖaɣnɩ yɔɔdʋʋ tɩ-taa natʋyʋ tɔm.

16. Bibl yɔɔdaa se pɛɛyɛ nɖɩ kaɣ wɛʋ Paradisuu taa?

¹⁶ Pɛɛyɛ. Pʋbʋ taa lɛ, tɔm kɩbandʋ ndʋ pama Izaayii 11:6-9 taa yɔ, tɩ-tɩŋa tɩkaɣ labʋ toovenim taa. Paa patɩɩwɛ le yɔ, halaa, abalaa nɛ piya pakaɣ wɛʋ pɛɛyɛ taa. Kpɩnɛ naɖɩyɛ yaa ɛyʋ nɔɔyʋ ɛɛkaɣ labʋ ɛzaɣtʋ natʋyʋ. Maɣzɩ alɩwaatʋ ndʋ tɛtʋ tɩŋa kaɣ pɩsʋʋ ña-ɖɩɣa yɔ tɩ-yɔɔ nɛ ŋna. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋwolo nɛ ŋya lɩm teŋgunaa, lɩŋgamɩŋ nɛ pɔsɩ tɩŋa taa. Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋkpa pʋʋ ŋgʋ ŋsɔɔlaa yɔ kɩ-yɔɔ, ŋyɛlɩ ñɩtʋ ndʋ ŋsɔɔlaa yɔ tɩ-taa, ɛlɛ sɔɔndʋ ɛɛkpaɣ-ŋ. Ðoo taa maɣmaɣ mbʋ yɔ, sɔɔndʋ ɛɛkaɣ nɔɔyʋ kpaʋ. Ɛzɩ Ezekɩyɛɛlɩ 34:25 yɔɔdʋʋ yɔ, Ɛsɔ samaɣ “kaɣ wɛʋ kaalɛyɩtʋ lakʋ taa nɛ [koɖoo] laŋ tɛɛ.”

17. Ɛbɛ yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖitisi se Yehowa kaɣ yebu se nabʋyʋ ɛtaatɛɖɩ-ɖʋ alɩwaatʋ ndʋ Ɛsɔ Kewiyaɣ kaɣ ɖiyuu tɛtʋ kpeekpe yɔ?

¹⁷ Paakaɣ nabʋyʋ tɛɖʋʋ. Maɣzɩ alɩwaatʋ ndʋ kʋñɔndʋtʋ, ñɔɔsɩ nɛ sɩnɩyaa agbaa paatasɩɣ wɛʋ nɛ tɔɔnaɣ kɩbaŋa tɔyɩ paa le yɔ. Fezuu taa tɔɔnaɣ sakɩyɛ ŋga ɖɩwɛnɩ sɔnɔ yɔ, kawɩlɩɣ se Ɛsɔ Kewiyaɣ Wiyaʋ kaɣ haɣzʋʋ mba patɩnɩɣ ɛ-yɔɔ yɔ, hɔɔlɩŋ kpeekpe taa. Yesu kaawɛ tɛtʋ yɔɔ lɛ, ɛkpaɣ kpɔnʋnaa nɛ kpakpasɩ pazɩ nɛ ɛcalɩnɩ ɛyaa mba ñɔɔsɩ kʋwaɣ-wɛ yɔ, pa-taa kudokiŋ sakɩyɛ. Pɩwɩlɩɣ se ɛpɩzɩɣ eyele nɛ lidaʋ tɔm ndʋ ɖɩyɔɔdaa nɛ pɩɖɛɛ yɔ tɩla. (Maatiyee 14:17, 18; 15:34-36; Maarkɩ 8:19, 20) Alɩwaatʋ ndʋ Ɛsɔ Kewiyaɣ kaɣ ɖiyuu tɛtʋ kpeekpe yɔ, natʋ tɔm ɛzɩ tʋnɛ yɔ tɩkaɣ labʋ toovenim taa: “[Yehowa] kaɣ haʋ tɛʋ ño-ɖomaɣ ŋga ŋɖu hayɩm taa yɔ, nɛ tɔɔnaɣ ŋga tɛtʋ kaɣ lʋlʋʋ yɔ kakaɣ tɔyʋʋ pɩŋŋ nɛ kɛwɛɛ yuŋ; ño-wondu kaɣ tɔɔʋ ñɩtʋ puwiye, heɣa kaɣ tɔɔʋ ñɩtʋ kadasɩ nzɩ sɩwalaa yɔ, sɩ-taa.”—Iz. 30:23.

18, 19. (a) Natʋ tɔm ndʋ tɩwɛ Izaayii 65:20-22 taa yɔ, tɩwɛ ñɩm ñɛ-ɛzɩdaa? (b) Ɛbɛ yɔɔ? (c) Ye pɔtɔm se ɖa-kɩyakɩŋ kaɣ ‘ɖɔʋ ɛzɩ tɩʋ kɩyakɩŋ yɔ,’ pʋ-tɔbʋʋ lɛ suwe?

¹⁸ Sɔnɔ pɩwɛ ɛyaa sakɩyɛ kaɖɛ se pɛwɛɛnɩ ɖɩɣa, pehiɣ tʋmɩyɛ nɛ pehiɣ ɖɩ-kɩhɛyʋʋ. Ɛjaɖɛ kɩdɛkɛdɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa sakɩyɛ lakɩ ɖoŋ tʋma, ɛlɛ paahikiɣ tʋma ana a-wazaɣ nakɛyɛ, kɛzɛsɩ makɩna tʋma ñʋndɩnaa na. Maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma pɩkaɣ wɛʋ alɩwaatʋ ndʋ natʋ tɔm tʋnɛ tɩlakɩ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ yɔ: “Nɛ pakaɣ maʋ ɖɩsɩ nɛ pasʋʋ sɩ-taa nɛ pakaɣ sɔʋ viiñi tɩŋ nɛ pɔtɔɔ i-pee. Paakaɣ maʋ se nɔɔyʋ ɛsʋʋ na, paakaɣ  tɩŋ sɔʋ se nɔɔyʋ ɛtɔɔ na: Tɩŋ kɩyakɩŋ ɖɔʋ ɖɔʋ mbʋ yɔ, mbʋ ɖɔɖɔ mɛ-ɛyaa samaɣ kɩyakɩŋ kaɣ ɖɔʋ, nɛ me-liu ɛyaa samaɣ kaɣ tɔɔʋ ke-nesi tɛɛ tʋma yɔɔ.”—Iz. 65:20-22.

¹⁹ Ye pɔtɔm se ɖa-kɩyakɩŋ kaɣ ‘ɖɔʋ ɛzɩ tɩʋ kɩyakɩŋ yɔ,’ pʋ-tɔbʋʋ lɛ suwe? Kpaɣ se ŋsɩŋ tɩʋ sɔsɔʋ nakʋyʋ tɛɛ, maɣzɩ kɩ-pɩnzɩ yɔɔ nɛ ŋna. Ye peheyi-ŋ se kɩwɛ peeɖe pʋcɔ nɛ palʋlʋʋ ñɔ-cɔzɔnaa cɔzɔnaa, pɩlakɩ-ŋ piti? Ye pɩlaba se ŋwɛɣ mantɩtalɩ pilim wɛtʋ taa mbʋ yɔ, pʋbʋ pɩtɩla wiɖiyi ŋkaɣ sɩbʋ nɛ halɩ pɔsɔɔ ñɔ-yɔɔ; ɛlɛ tɩʋ ŋgʋ kɩwɛɣ peeɖe mbʋ. Yehowa wɛ ɖeu kpem, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛha-ɖʋ lidaʋ se paradisuu taa lɛ, ɖe-wezuu caɣʋ kaɣ ɖaɣlʋʋ nɛ ɖɩwɛɛ laŋhɛzɩyɛ taa. (Keɣa 36:11, 29) Alɩwaatʋ kaɣ talʋʋ nɛ tɩŋ weyi ɩwɛnɩ pɩnzɩ mɩnɩŋ sakɩyɛ yɔ, ɩkaɣ wɛʋ ɖɛ-ɛzɩdaa ɛzɩ ñɩtʋ ndʋ tɩñɔʋ nɛ tɩsɩkɩ yɔ; ɛlɛ ɖa lɛ ɖɩwɛɣ tam tam.

20. Mba patɩnɩɣ Ɛsɔ Kewiyaɣ yɔɔ yɔ pehikiɣ alaafɩya pilim lɛ, ɛzɩma pɩkaɣ-wɛ labʋ?

²⁰ Tɔnʋʋ taa alaafɩya pilim. Sɔnɔ ɛyaa tɩŋa wɛ kʋdɔŋ nɛ sɩm pe-nesi tɛɛ. Halɩ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɔ se pɩwɩɣ ɖa-tɩŋa, mbʋ pʋyɔɔ yɔ kʋdɔŋ sɔsɔʋ ŋgʋ payaɣ se sɩm yɔ kɩkpaɣ ɖa-tɩŋa. Kɔyɛ kʋyʋmɖɩyɛ koŋ wɛna: Krɩstʋ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ. (Roma 3:23; 6:23) Yesu tɔkɩ kewiyitu pɩnzɩ kudoku; nɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, ɛ nɛ patam numwaa pakaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ se Yesu kɩlaʋ ŋgʋ kɩwazɩ-ɖʋ camɩyɛ; nɛ pakaɣ hɩzʋʋ kɩwɛɛkɩm pazɩ pazɩ ɛyaa siɣsiɣ ñɩma yɔɔ. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, Izaayii natʋ tɔm lakɩ kiya. Tɩyɔɔdʋʋ se: “Nɛ tɛtʋ taa ɛyʋ nɔɔyʋ ɛɛkaɣ tɔm se: ‘Pɩwɩɣ-m.’ Ɛyaa samaɣ ŋga kɛwɛ peeɖe yɔ, pakaɣ-kɛ kpeɣu ka-kɩwɛɛkɩm.” (Iz. 33:24) Maɣzɩ alɩwaatʋ ndʋ yʋlʋm, tandam yaa taɖɩyɛ tʋ nɔɔyʋ ɛɛtasɩɣ wɛʋ yɔ, tɩ-yɔɔ nɛ ŋna. (Kalɩ Izaayii 35:5, 6.) Kʋdɔŋ nakʋyʋ fɛyɩ se Yesu ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛwaa-kʋ, paa pɩtɩɩkɛ tomnaɣ yɔɔ yaa lɩmaɣza taa kʋdɔmɩŋ yɔ. Ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa mba patɩnɩɣ Ɛsɔ Kewiyaɣ yɔɔ yɔ, pakaɣ hiɣu alaafɩya pilim!

21. (a) Ɛbɛ sɩm kaɣ tɛmnʋʋ? (b) Nɛ ɛbɛ yɔɔ ŋmaɣzɩɣ se lidaʋ tɔm ndʋ tɩhɛzɩɣ ɛyʋ laŋɩyɛ?

²¹ Nɛ sɩm yɔ, ɛbɛ pɩtɛŋnɩ-pʋ? Sɩm lɛ “[ɖɛ]-kɛdɛzaɣ koyindu.” Ɛyʋ nɔɔyʋ fɛyɩnɩ ɖoŋ sɩm ɛzɩdaa. (1 Kɔrɛntɩ 15:26) Ɛlɛ sɩm wakɩ Yehowa ɖɔɖɔ yaa we? Cɔnɩ tɔm ndʋ Izaayii kaayɔɔdaa yɔ. Ɛɛtɔm se: “[Yehowa] kaɣ ɖezuu sɩm kpaagbaa ɖezuu nɛ [Yehowa] Ɛsɔ kaɣ hɩzʋʋ ɛzɩtɛɣlɩm ɛyaa kpeekpe ɛzɩdaa.” (Iz. 25:8) Maɣzɩ pazɩ nɛ ŋna! Lɛsɩ, pɩlaŋ, yaa kʋñɔwiye pa-taa nabʋyʋ ɛɛtasɩɣ wɛʋ! Ɛlɛ taa leleŋ ɛzɩtɛɣlɩm kaɣnɩ wɛʋ alɩwaatʋ ndʋ Yehowa feziɣ sɩɖaa ɛzɩ ɛɛyɔɔdʋʋ yɔ! (Kalɩ Izaayii 26:19.) Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, wɩzasɩ nzɩ sɩm ɛɛkɔnaa yɔ, sɩ-tɩŋa sɩkaɣ mʋʋʋ.

22. Mesiya Kewiyaɣ yeki nɛ pala Ɛsɔ sɔɔlɩm tɛtʋ yɔɔ nɛ pɩtɛ lɛ, ɛbɛ kaɣ labʋ?

²² Pɩnzɩ kudoku kaatɛŋ lɛ, Ɛsɔ Kewiyaɣ tɛm ka-tʋmɩyɛ nɛ keyele nɛ Ɛsɔ sɔɔlɩm la tɛtʋ yɔɔ; peeɖe Krɩstʋ cɛlɩɣ Kewiyaɣ ɛ-Caa. (1 Kɔrɛntɩ 15:25-28) Pʋbʋ taa lɛ, ɖɩtalɩ pilim. Nɛ pʋwayɩ lɛ palɩzɩ Sataŋ nɛ pɔʋ sɔsɔʋ taa se ɛtakɩ-ɖʋ  kɛdɛzaɣ ɖeɖe. Ɛtakɩɣ-ɖʋ nɛ pɩtɛ lɛ, Krɩstʋ tɛzɩ tɔyɩtʋʋ ɖʋm kɩdɛkɛdʋ ɛnʋ nɛ ɛ-taabalaa tɩŋa payɩ. (Kiɖe Tɛɛ Tɔm 3:15; Natʋ 20:3, 7-10) Ɛlɛ mba pañam Yehowa nɛ pawɩlɩ se pɔsɔɔlɩ-ɩ yɔ, pakaɣ wɛnʋʋ lidaʋ kɩbaŋʋ. Tɔm ndʋ tɩwɛ Roma 8:21 taa yɔ, ndʋ yɔɔdʋʋnɩ lidaʋ ŋgʋ kɩ-tɔm ɖeu nɛ pɩkɩlɩ. Lidaʋ tɔm ndʋ tɩyɔɔdʋʋ se: “Wondu kpeekpe kaɣ lɩʋ kɩdɛkɛdɩm yomiye taa nɛ tɩwɛɛ tɩ-tɩ yɔɔ ɛzɩ Ɛsɔ piya yɔ.”

23, 24. (a) Ɛbɛ yɔɔ ɖɩɩpɩtɩɣ kaaʋ se lidaʋ tɔm ndʋ Yehowa yɔɔdɩ payɩ yɔ, tɩ-tɩŋa tɩkaɣ labʋ? (b) Ɛbɛ ŋtɛm ña-taa se ŋlakɩ?

²³ Lidaʋ tɔm ndʋ ɖɩyɔɔdaa yɔ, tɩtɩkɛ ɖoza tɔm. Pɩtʋʋ fɛyɩ, tɩkaɣ labʋ. Ɛbɛ yɔɔ? Tɔzɩ Yesu adɩma wena ɖɩɩkpɛlɩkɩ a-tɔm kajalaɣ ñʋʋ taa yɔ, a-yɔɔ. Yesu kpɛlɩkɩ ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa se patɩmnɩ Yehowa nɛ pɔpɔzɩ-ɩ se: “Ñe-Kewiyaɣ ɛkɔɔ, ñɔ-sɔɔlɩm ɛla tataa ɛzɩ ɛsɔdaa yɔ.” (Maatiyee 6:9, 10) Pɩtɩkɛ ɛyʋ nɔɔyʋ lubini Ɛsɔ Kewiyaɣ tɔm nɛ ɛkɛdɩɣ. Kɛwɛɛ keekee. Keɖiɣni ka-tʋmɩyɛ labʋ ɖooo ɛsɔdaa. Pɩlakɩ pɩnzɩ mɩnʋʋ yɔ, kɛwɛʋ nɛ katɩŋɩɣnɩ nʋmɔŋ ndɩ ndɩ yɔɔ nɛ keyeki se Ɛsɔ tamaɣ ɛla Krɩstʋ mba ɛgbɛyɛ taa yɔ. Ye mbʋ ɖɩtaapɩtɩ kaaʋ; tamaɣ ŋga Yehowa laba payɩ yɔ, ka-tɩŋa kakaɣ kɔm pɩ-taa alɩwaatʋ ndʋ Ɛsɔ Kewiyaɣ paɣzɩɣ ka-tʋmɩyɛ tɛtʋ yɔɔ yɔ!

²⁴ Ðɩnawa se Ɛsɔ Kewiyaɣ kaɣ kɔm. Ðɩnawa ɖɔɖɔ se tamaɣ ŋga payɩ Yehowa laba yɔ, kakaɣ labʋ. Ɛbɛ yɔɔ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ ƐSƆ KEWIYAƔ ÐIƔNI KA-TƲMƖYƐ LABƲ! Tɔm ndʋ pɩwɛɛ se ɖɩpɔzɩ ɖa-tɩ yɔ, ndʋ yɔ: ‘Me-wezuu caɣʋ wɩlɩɣ se ma ɖɔɖɔ mɛwɛɛ nɛ meyeki se kewiyaɣ eɖiyi-m?’ Ðɩñaɣ pana sɔnɔ nɛ ɖɩla mbʋ payɩ ɖɩpɩzɩɣ yɔ, nɛ ɖɩwɛɛ siɣsiɣ nɛ ɖɩwɩlɩ se ɖɩtɩnɩɣ Ɛsɔ Kewiyaɣ yɔɔ. Piyeki nɛ keɖiyi-ɖʋ camɩyɛ nɛ pɩwazɩ-ɖʋ tam!