1. Tɔm ndʋ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpɔzɩ ɖa-tɩ?

ŊMAƔZƖƔ mbʋ pɩɖaŋ-ɖʋ nɛ ɛsɩndaa yɔ, ɛzɩ alɩwaatʋ ndʋ pakaɣ ɖɩzʋʋ cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ agbaa, alɩwaatʋ ndʋ Gɔɔgɩ weyi ɛlɩnɩ Maagɔɔgɩ yɔ ɛkʋyʋʋ Ɛsɔ samaɣ yɔɔ yɔ, nɛ Armaagedɔɔ you yɔɔ lɛ, nabʋyʋ taa sɔɔndʋ kpaɣ-ŋ? Wiɖiyi ŋtɛm ña-tɩ pɔzʋʋ se: ‘Mankaɣ pɩzʋʋ nɛ mɔnɖɔkɩ men-siɣsiɣ wɛtʋ sɔɔndʋ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa?’ Ye ŋtɛm maɣzʋʋ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ yɔ, tɔm ndʋ Yesu yɔɔdɩ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-mayaɣ taa yɔ, tɩ-taa tazʋʋ kaɣ-ŋ sɩnʋʋ. Yesu heyi ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa se: “Mɩ-laŋa ɩtaawɛɛkɩ. Ɩwɛɛnɩ tisuu.” (Yoh. 14:1) Tisuu sɔsɔm kaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ mbʋ pɩkaɣ labʋ nɛ ɛsɩndaa yɔ pɩ-taa.

2. (a) Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩcɛyɩsɩ ɖe-tisuu? (b) Nɛ ɛbɛ tɔm ɖɩkaɣ yɔɔdʋʋ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?

² Ye ɖɩmaɣzɩɣ ɛzɩma ɖɩlʋkɩnɩ mbʋ pɩtakɩɣ ɖe-tisuu lɛɛlɛɛyɔ yɔ pɩ-yɔɔ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩcɛyɩsɩ ɖe-tisuu nɛ ɖɩpɩzɩ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ takɩm mbʋ pɩwɛnɩ ɛsɩndaa yɔ pɩ-taa. Ye ɖɩmaɣzɩɣ ɛzɩma ɖɩlʋkɩnɩ takɩm mbʋ pɩ-taa ɖɩwɛ lɛɛlɛɛyɔ yɔ pɩ-yɔɔ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩna hɔɔlɩŋ weyi ɩ-taa pɩpɔzʋʋ se ɖɩcɛyɩsɩ ɖe-tisuu yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ payɩ ɖɩlʋkɩnɩ takɩm nabʋyʋ nɛ ɖɩlɩɩ pɩ-taa yɔ, ɖe-tisuu tasɩɣ kpaʋ ɖoŋ nɛ pɩkɩlɩ. Nɛ pɩkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ takɩm mbʋ pɩwɛnɩ ɛsɩndaa yɔ pɩ-taa. Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩkaɣ naʋ wɛtʋ naanza ndʋ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa kataa nɛ pɩwɩlɩɣ se pɩɩcɛyaa se pɛwɛɛnɩ tisuu nɛ pɩkɩlɩ yɔ. Pʋwayɩ lɛ, ɖɩkaɣ naʋ ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ wɛtʋ ndʋ tɩ-ɖɔndɩ taa sɔnɔ yɔ, nɛ ɛzɩma pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩñɔɔzɩ ɖa-tɩ nɛ ɖɩpɩzɩ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ mbʋ pɩkaɣ labʋ nɛ ɛsɩndaa yɔ pɩ-taa yɔ.

3. Ɛzɩ pɔyɔɔdʋʋ Maatiyee 6:30, 33 taa yɔ, tɔm ndʋ Yesu yɔɔdaa pɩlɩɩnɩ tisuu yɔɔ nɛ tɩ-taa tʋ kpayɩ kpayɩ?

³ Hɔʋ ñʋʋdʋ sɔɔlaa se ɛha ɛ-halʋ nɛ e-piya tɔɔnaɣ, wondu kususutu, nɛ ɖɩzʋyɛ, nɛ pɩmʋnɩ mbʋ. Kaɖɛ alɩwaatʋ tʋnɛ  tɩ-taa, pɩ-labʋ fɛyɩ kɛlɛʋ paa ɛzɩmtaa. Hɔɔlɩŋ nɩɩyɩ taa lɛ, ɖo-koobiya lesi pa-tʋma, nɛ paa paañaɣ pana siŋŋ se pehiɣ naɖɩyɛ yɔ, patɩpɩzɩ nɛ pehiɣ naɖɩyɛ. Lalaa ñekizi tʋma wena pɩtɩpɔzɩ se Krɩstʋ ñɩma ɩla yɔ. Hɔɔlɩŋ ɛnɩ ɩ-tɩŋa ɩ-taa, pɩpɔzʋʋ se ɖɩwɛɛnɩ tisuu sɔsɔm se Yehowa kaɣ-ɖʋ haʋ mbʋ pɩpɔzʋʋ ɖɔ-hɔʋ yɔ. Yesu yeba nɛ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa nɩɩ tɔm ndʋ tɩ-taa kpayɩ kpayɩ Pʋʋ Yɔɔ Tɔm Yɔɔdʋʋ taa. (Kalɩ Maatiyee 6:30, 33.) Alɩwaatʋ ndʋ ɖa-taa tɛŋ siŋŋ se Yehowa ɛɛkaɣ-ɖʋ lɔʋ yɔ, ɖɩkaɣ pɩzʋʋ nɛ ɖɩka ɖa-lɩmaɣza mbʋ pɩ-yɔɔ pɩpɔzʋʋ se ɖɩkam-yɛ yɔ: Mbʋ lɛ Kewiyaɣ tʋma. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ ɛzɩma Yehowa wɛɛ nɛ ɛsɩɣnɩ-ɖʋ, nɛ ɛhaɣ-ɖʋ mbʋ pɩpɔzʋʋ-ɖʋ tomnaɣ yɔɔ yɔ, ɖɩkaɣ-ɩ ñɔtɩnʋʋ nɛ pɩkɩlɩ, nɛ ɖe-tisuu kaɣ cɛyɩsʋʋ.

4-5. Hɔʋ nakʋyʋ kaawɛɛ nɛ kɩnɩɣzɩɣ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pɩɩwɛ-kʋ kaɖɛ se kihiɣ mbʋ pɩpɔzʋʋ-kʋ tomnaɣ yɔɔ yɔ. Ɛbɛ kaasɩnɩ-kʋ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa?

⁴ Iyele nɛ ɖɩna ɛzɩma Venezuyeelaa ɛjaɖɛ taa hɔʋ nakʋyʋ na ɛzɩma Yehowa sɩnɩ-kʋ alɩwaatʋ ndʋ kɩnɩɣzaɣ tomnaɣ yɔɔ kɩcɛyɩm yɔɔ yɔ. Alɩwaatʋ natʋyʋ, Castro hɔʋ kaawɛnɩ kɩ-maɣmaɣ kɩ-tɛtʋ nɛ kɩhayɩɣ tɩ-yɔɔ nɛ pɩsɩɣnɩ-kʋ nɛ kihikiɣ liidiye. Pʋwayɩ lɛ, añɔndɔmwaa nabɛyɛ kɔmnɩ malɩfanaa nɛ pɔɖɔɔnɩ hɔʋ ŋgʋ kɩ-tɛtʋ yɔɔ nɛ pamʋ-tʋ. Miguel kɛnɩ hɔʋ ŋgʋ kʋ-ñʋʋdʋ, ɛyɔɔdaa se: “Lɛɛlɛɛyɔ lɛ, nɔɔyʋ hanɩ-ɖʋ tɛtʋ natʋyʋ se ɖɩtɩɩhayɩɣ tɩ-yɔɔ; tɛtʋ ndʋ tɩtɩwalɩ. Paa evemiye nɖɩ pʋcɔ nɛ manpaɣzɩ evemiye taa tʋma lɛ, mantɩmɩɣnɩ Yehowa se ɛha-ɖʋ mbʋ pɩpɔzʋʋ-ɖʋ evemiye nɖɩ yɔ.” Wezuu caɣʋ wɛ Castro hɔʋ kaɖɛ, ɛlɛ kɩwɛnɩ tisuu se ɖa-Caa kʋsɔɔlʋ pɩzɩɣ nɛ ɛcɔnɩ kɩ-kɩcɛyɩm ɖeɖe paa evemiye nɖɩ. Pʋyɔɔ kiwoki kediɣzisi nɛ kisusuu tɔm ɖoŋ ɖoŋ. Hɔʋ ŋgʋ, kɩsɩɣ Kewiyaɣ tʋma kajalaɣ lone taa ki-wezuu caɣʋ taa, nɛ Yehowa cɔŋnɩ kɩ-kɩcɛyɩm ɖeɖe.

⁵ Kaɖɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa, Miguel nɛ Yurai pakam pa-lɩmaɣza ɛzɩma Yehowa wɛɛ nɛ ɛsɩɣnɩ-wɛ yɔ pɩ-yɔɔ. Alɩwaatʋ natʋyʋ, Yehowa seɣti koobiya nɛ paha-wɛ tomnaɣ yɔɔ wondu natʋyʋ, nɛ pasɩnɩ Miguel nɛ ehiɣ tʋmɩyɛ naɖɩyɛ. Alɩwaatʋ lɛɛtʋ lɛ, Yehowa tɩŋnɩ ɛgbɛyɛ piliŋa yɔɔ nɛ kaha-wɛ wondu ndʋ pɩpɔzʋʋ-wɛ yɔ tɩ-taa natʋyʋ. Yehowa tɩlɔ-wɛ kaaʋ. Mbʋ pɩlɩ pɩ-taa yɔ lɛ se hɔʋ taa ñɩma kpeekpe tisuu kpa ɖoŋ. Pɛ-pɛlɛ sɔsɔ Yoselin kɛdɩ hɔɔlɩŋ weyi ɩ-taa ɖeyi ɖeyi Yehowa sɩnɩ-wɛ yɔ ɩ-tɔm nɛ pɩtɛ lɛ, ɛyɔɔdɩ se: “Ðɩna ɛzɩma Yehowa sɩnɩ-ɖʋ yɔ kpayɩ kpayɩ lɛ, pitukuni-ɖʋ siŋŋ. Ɛkɛ man-taabalʋ, nɛ man-taa tɛma se ɛkaɣ-m sɩnʋʋ paa ɛzɩmtaa.” Ɛsɔzaa se: “Kʋñɔmɩŋ weyi ɖɔ-hɔʋ kataa yɔ, ɩsɩnɩ-ɖʋ se ɖɩñɔɔzɩ ɖa-tɩ nɛ ɖɩlʋbɩnɩ kʋñɔmɩŋ sɔsɔŋ weyi ɩwɛnɩ ɛsɩndaa yɔ.”

6. Alɩwaatʋ ndʋ ŋkatɩɣ liidiye kʋñɔŋ yɔ, ɛzɩma ŋpɩzɩɣ nɛ ŋcɛyɩsɩ ñe-tisuu?

⁶ Ŋwɛɛ nɛ ŋkatɩɣ liidiye kʋñɔŋ na? Ye ɛɛɛ yɔ, pɩkɛnɩ-ŋ kaɖɛ alɩwaatʋ. Ɛlɛ, paa wɛtʋ ndʋ tɩ-taa ŋwɛɛ yɔ tɩtɩɩwɛ kaɖɛ ɛzɩma yɔ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋtɩŋnɩ wɛtʋ ndʋ tɩ-yɔɔ nɛ ŋkpazɩ ñe-tisuu ɖoŋ. Tɩmnɩ Yehowa nɛ ŋkalɩ tɔm  ndʋ Yesu yɔɔdaa nɛ pama-tʋ Maatiyee 6:25-34 taa yɔ nɛ ŋmaɣzɩ tɩ-yɔɔ. Maɣzɩ ɖa-alɩwaatʋ taa kɩɖaŋ weyi ɩwɩlɩɣ se Yehowa cɔŋnɩ ɛyaa mba pɛ-ɛsɩyɛ sɛnɩ teokrasɩ tʋma yɔ pɔ-yɔɔ yɔ ɩ-yɔɔ. (1 Kɔr. 15:58) Ye ŋlakɩ mbʋ yɔ, pɩkaɣ kpazʋʋ ñe-tisuu ɖoŋ se Yehowa kaɣ-ŋ sɩnʋʋ ɛzɩ ɛɛsɩnʋʋ ɛyaa lalaa mba pakatɩ wɛtʋ ndʋ tɩnɩɣzɩnɩ ña-ñɩndʋ yɔ. Ɛsɩm mbʋ pɩpɔzʋʋ-ŋ yɔ, nɛ ɛsɩm ɛzɩma ɛla nɛ ɛha-ŋ pʋ yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ ŋnaɣ se Yehowa sɩnɩ-ŋ ñe-wezuu caɣʋ taa yɔ, ñe-tisuu kaɣ kpaʋ ɖoŋ se pɩsa nɛ ŋpɩzɩ ŋɖɔkɩ ña-tɩ kala sɔsɔna wena akɔŋnɩ ɛsɩndaa yɔ a-taa.—Hab. 3:17, 18.

7. Ɛzɩ Maatiyee 8:23-26 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛzɩma “helim sɔsɔm nabʋyʋ” takɩ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa tisuu?

⁷ Alɩwaatʋ ndʋ Yesu nɛ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa paawɛ kpɩyʋʋ taa teŋgu yɔɔ nɛ helim sɔsɔm nabʋyʋ paɣzɩ mabʋ tuda yɔ, Yesu tɩŋnɩ helim mbʋ pɩ-yɔɔ nɛ ɛsɩnɩ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa se panɩɩ pɩ-taa se pɩpɔzʋʋ se pakpazɩ pe-tisuu ɖoŋ. (Kalɩ Maatiyee 8:23-26.) Helim mbʋ, pɩɩwɛ ɖoŋ kpem nɛ halɩ lɩm paɣzɩ suu kpɩyʋʋ taa, ɛlɛ Yesu ñaawɛɛ nɛ eɖou yem fɛɛɛ. Alɩwaatʋ ndʋ sɔɔndʋ kpa tɔmkpɛlɩkɩyaa nɛ pefezi Yesu nɛ peheyi-i se ɛya pa-ñʋʋ yɔ, Yesu pɔzɩ-wɛ nɛ nɔɔ kɩbaŋa se: “Ɛbɛ yɔɔ iseɣ sɔɔndʋ kpem mbʋ, tisuu ññɩɩ tɩnaa mɩ?” Pɩɩwɛɛ se tɔmkpɛlɩkɩyaa mba peɖiɣzina se Yehowa pɩzɩɣ nɛ ɛkandɩyɩ Yesu nɛ mba ɛ nɛ wɛ pɛwɛɛ yɔ pɔ-yɔɔ se kaɖɛ naɖɩyɛ ɛtaatalɩ-wɛ. Ŋna lɔŋ weyi ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ pɩ-taa yɔ? Ye ɖɩwɛnɩ tisuu sɔsɔm yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ “helim sɔsɔm” yaa kala wena awɛ ɛzɩ helim sɔsɔm yɔ a-taa.

8-9. (a) Ɛzɩma pɩtakɩ Anel tisuu? (b) Nɛ ɛbɛ sɩnɩ-ɩ?

⁸ Payaɣ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Anel, ɛkɛ ɛɖanɛ, ɛwɛ Puwɛrɩto Riko ɛjaɖɛ taa. Iyele nɛ ɖɩna ɛzɩma ɛɖɔkɩ ɛ-tɩ takɩm sɔsɔm nabʋyʋ taa nɛ piyele nɛ e-tisuu kpa ɖoŋ nɛ pɩkɩlɩ yɔ. “Helim sɔsɔm” maɣmaɣ kaakɛnɩ kaɖɛ nɖɩ ɛkataa yɔ. Kaɖɛ nɖɩ ɖɩpaɣzɩ pɩnaɣ 2017 taa alɩwaatʋ ndʋ helim sɔsɔm mbʋ payaɣ se Maria yɔ pɩyɔkɩ Anel kuduyuu yɔ. Pɩtasɩ lɛ, helim sɔsɔm mbʋ piyeba nɛ elesi ɛ-tʋmɩyɛ. Anel yɔɔdaa se: “Alɩwaatʋ kaɖɛ ñɩndʋ ndʋ tɩ-taa, manɩɣzaɣ, ɛlɛ mɛnkpɛlɩkɩ ɛzɩma mantɩmnɩ Yehowa nɛ mantaa-ɩ liu nɛ mantaayele nɛ nɩɣzɛ camɩ-m yɔ.”

⁹ Anel yɔɔdaa se ñamtʋ sɩnɩ-ɩ ɖɔɖɔ nɛ ɛpɩzɩ ɛɖɔkɩ ɛ-tɩ kaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa. Ɛyɔɔdaa se: “Yehowa ɛgbɛyɛ lɔŋ tasʋʋ yɔɔ ɖɔm yeba nɛ ma-laŋɩyɛ hɛɛ. Yehowa tɩŋnɩ koobiya yɔɔ nɛ ɛsɩnɩ-m; koobiya mba, pakpazɩ-m ɖoŋ nɛ paha-m wondu ndʋ pɩpɔzʋʋ-m yɔ.” Ɛsɔzaa se: “Yehowa ha-m sakɩyɛ nɛ halɩ pɩcɛzɩ mbʋ manpɩzaɣ se mɔnpɔzɩ yɔ, nɛ men-tisuu kpa ɖoŋ nɛ pɩkɩlɩ.”

10. Ye “helim sɔsɔm nabʋyʋ” ɛmakɩ ñe-wezuu caɣʋ taa yɔ, ɛbɛ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋla?

¹⁰ “Helim sɔsɔm nabʋyʋ” wɛɛ nɛ pɩmakɩ ñe-wezuu caɣʋ taa? Pɩtɩla asɛyʋʋ nakʋyʋ laba nɛ pɩkɔnɩ-ŋ kaɖɛ. Yaa pɩtɩla yɔ, helim sɔsɔm mbʋ, pɩpɩzɩɣ pɩkɛnɩ kʋdɔŋ sɔsɔʋ nakʋyʋ, ŋgʋ kiyeba nɛ pitibi-ŋ yɔɔɔ kpem nɛ  ŋŋsɩŋ mbʋ ɖeyi ɖeyi ŋla yɔ. Pɩtɩla ŋnɩɣzɩɣ nabʋyʋ taa, ɛlɛ taayele nɛ ña-nɩɣzɛ ana aɖɩɣ-ŋ nʋmɔʋ se ŋtaataa Yehowa liu. Tɩmnɩ-ɩ siŋŋ nɛ pɩsa nɛ ŋñɔtɩnɩ-ɩ. Maɣzɩɣ ɛzɩma Yehowa kaatɛmɩ-ŋ sɩnʋʋ nɛ pɩɖɛɛ yɔ pɩ-yɔɔ nɛ pɩkpazɩ ñe-tisuu ɖoŋ. (Keɣa 76:12, 13) Ña-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se Yehowa ɛɛkaɣ-ŋ lɔʋ kaaʋ.

11. Ɛbɛ yɔɔ pɩpɔzʋʋ se ɖɩtɛ ɖa-taa se ɖɩñaŋ mba pɛɖɛɣ-ɖʋ nɔɔ yɔ?

¹¹ Ɛbɛ pɩzɩɣ pɩtasɩ-ŋ sɩnʋʋ nɛ ŋɖɔkɩ ña-tɩ takɩm taa? Ɛzɩ Anel yɔɔdʋʋ yɔ, ñamtʋ pɩzɩɣ nɛ pɩsɩnɩ-ŋ. Taa liu mba Yehowa nɛ Yesu pataɣ liu yɔ. Nabʋyʋ taa, mba palɩzaa se pɛɖɛɛ nɔɔ yɔ, papɩzɩɣ nɛ patasɩ-ɖʋ lɔŋ nɩɩyɩ nɛ pɩlakɩ-ɖʋ ɛzɩ ɛtɩmʋna yɔ. Ɛlɛ, Yehowa wazɩɣ mba pañaŋ yɔ. Ɛsɔ sɛyaa siɣsiɣ tɩnaa sakɩyɛ kɩɖaŋ nɛ Bibl taa tɔm kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ se ñamtʋ yakɩ ɛyaa ñʋʋ. (Ejl. 14:1-4; 4 Aw. 20:17) Maɣzɩ kɩɖaŋ ɛnɩ ɩ-yɔɔ. Ye ŋlakɩ mbʋ yɔ, pɩkaɣ-ŋ sɩnʋʋ nɛ ŋtɛ ña-taa nɛ pɩkɩlɩ se ŋɖʋʋ nesi ɖʋtʋ ndʋ ɛgbɛyɛ lakɩ yɔ lɛɛlɛɛyɔ nɛ cee wayɩ. (Ebr. 13:17) Ðɩnɛ ɛlɛ, sɔɔndʋ ɛɛkaɣ-ŋ kpaʋ nɛ kʋñɔŋ sɔsɔʋ ŋgʋ piileɖiɣ lɛ kɩkaɣ kɔm yɔ.—Adu. 3:25.

12. Ɛzɩ Luka 18:1-8 yɔɔdʋʋ yɔ, nɔɔ kʋɖʋmaɣ ŋga wɛ tisuu mbʋ ɖɩwɛna yɔ nɛ ɛzɩma ɖɩɖɔkʋʋ ɖa-tɩ mulum lakasɩ taa yɔ pɩ-hɛkʋ taa?

¹² Yesu nawa se mulum lakasɩ kaɣ yebu nɛ pɩtakɩ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa tisuu. Pɩsa nɛ ɛsɩnɩ-wɛ nɛ palʋbɩnɩ wɛtʋ ndʋ lɛ, etuu eduuye naɖɩyɛ nɛ pama-ɖɩ Luka takayaɣ taa. Yesu kɛdɩ lelu nɔɔyʋ tɔm se ewobi tɔm hʋyʋ nɔɔyʋ ɛsɩndaa nɛ ɛwɛɛ etendiɣ-i nɛ wiluu se ɛhʋʋ ɛ-tɔm siɣsiɣ. Tɔm hʋyʋ ɛnʋ ɛfɛyɩ siɣsiɣ. Lelu ɛnʋ, ɛ-taa kaatɛma se ye ewobi pɩ-yɔɔ nɛ ɛpɔzʋʋ tɔm hʋyʋʋ ɛnʋ yɔ, ɛlɛ kaɣ-ɩ sɩnʋʋ. Pɩtɛmnaa se tɔm hʋyʋʋ ɛnʋ ɛnɩnɩ-ɩ. Ɛbɛ pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Yehowa tɩkɛ weyi ɛfɛyɩ siɣsiɣ yɔ. Pʋyɔɔ Yesu yɔɔdaa se: “Ye mbʋ, toovenim taa lɛ, Ɛsɔ ɛɛkaɣ ɖezuu ɛ-ɛyaa mba ɛlɩzɩ-wɛ nɛ pamakɩ kubusi nɛ ɛ-cɔlɔ kiŋ wɩsɩ nɛ ɖoo yɔ pɔ-tɔm” na? (Kalɩ Luka 18:1-8.) Pʋwayɩ lɛ Yesu sɔzɩ se: “Alɩwaatʋ ndʋ ɛyʋ Pɩyalʋ kɔŋ yɔ, toovenim taa lɛ, ɛkaɣ maɣnʋʋ tisuu pʋnɛ tɛtʋ yɔɔ?” Alɩwaatʋ ndʋ Palakɩ-ɖʋ mulum lakasɩ yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩɖʋ suuɖu nɛ ɖɩɖɔkɩ kpam nɛ pɩwɩlɩ se ɖe-tisuu paɣlaa ɛzɩ lelu ɛnʋ ɛ-ñɩmbʋ yɔ. Ye ɖɩwɛnɩ tisuu mbʋ yɔ, ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se paa pɩɩkpawa nɛ pitii yɔ, Yehowa kaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ. Pɩwɛɛ se ɖɩtaa liu ɖɔɖɔ ɖoŋ weyi adɩma wɛna yɔ. Nabʋyʋ taa, Ɛsɔ pɩzɩɣ nɛ ɛtɩŋnɩ nʋmɔŋ weyi ɖɩtɩɖʋna yɔ ɩ-yɔɔ nɛ ecosi ɖa-adɩma yɔɔ.

13. Ɛzɩma adɩma sɩnɩ hɔʋ nakʋyʋ alɩwaatʋ ndʋ pomulaɣ-kʋ yɔ?

¹³ Iyele nɛ ɖɩna koobu halɩñɩnʋ Vero kɩɖaʋ, ɛwɛ Kɔŋgoo Kinsaasaa ɛjaɖɛ taa. Vero walʋ tɩkɛ Yehowa Aseɣɖe Tʋ, nɛ pɛ-pɛlɛ wɛnɩ pɩnzɩ 15. Alɩwaatʋ ndʋ sɔɔjanaa nabɛyɛ woba nɛ palakɩ ñam ñam lakasɩ pɛ-tɛtʋ taa lɛ, pɩɩpɔzaa se pese. Peseɣaɣ nɛ patalɩ ɖoli lɛ, sɔɔjanaa mba, paɖɩɣ habɩyɛ, nɛ peheyi-wɛ se pakʋʋ-wɛ. Vero paɣzɩ wiu lɛ, ɛ-pɛlɛ paɣzɩ tɩmʋʋ nɛ nɔɔ kʋkʋyaɣ nɛ ɛyaɣ Yehowa hɩɖɛ tam sakɩyɛ se ɛhɛzɩ e-ɖoo laŋɩyɛ. Ɛtɛm  tɩmʋʋ lɛ, sɔɔjanaa mba pa-ñʋʋdʋ pɔzɩ-ɩ se: “Pɛlɛ ña, akpɛlɩkɩ-ŋ adɩma labʋ?” Ecosi-i se: “Mon-ɖoo tɩŋnɩ kɩɖaʋ adɩma wena awɛ Maatiyee 6:9-13 taa yɔ a-yɔɔ nɛ ɛkpɛlɩkɩ-m adɩma labʋ.” Sɔɔjanaa ñʋʋdʋ ɛnʋ ɛyɔɔdɩ se: “Pɛlɛ, ña nɛ ña-lʋlɩyaa iwolo ɩɖɛɛnɩ laŋhɛzɩyɛ. Tɛtɛ nɛ Yehowa mɩ-Ɛsɔ kandɩyɩ mɩ-yɔɔ!”

14. (a) Ɛbɛ pɩzɩɣ nɛ pɩtakɩ ɖe-tisuu? (b) Nɛ ɛbɛ kaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ?

¹⁴ Kɩɖaŋ ɛnɩ ɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ se ɖitaani adɩma wazaɣ kaaʋ. Ɛlɛ ɛbɛ pɩwɛɛ se ŋla ye ŋtɩmnɩ Ɛsɔ nɛ eticosi ña-adɩma yɔɔ lɛɛ lɛɛ yaa ɛtɩtɩŋnɩ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩwɛ piti yɔ kɩ-yɔɔ nɛ ecosi ña-adɩma yɔɔ yɔ? Ɛzɩ lelu weyi Yesu yɔɔdɩ ɛ-tɔm eduuye taa yɔ, wɛɛ tɩmʋʋ yɔɔ, nɛ ña-taa ɛtɛ se ɖɛ-Ɛsɔ ɛɛkaɣ-ŋ lɔʋ nɛ ɛkaɣ tɩŋnʋʋ nʋmɔʋ nakʋyʋ yɔɔ nɛ ecosi ña-adɩma yɔɔ alɩwaatʋ kɩbandʋ yɔɔ. Wolo pɩ-yɔɔ nɛ ŋtendiɣ Yehowa se ɛha-ŋ e-fezuu kiɖeɖeu. (Fil. 4:13) Tɔzɩ se piileɖiɣ lɛ, Yehowa kaɣ-ŋ wazʋʋ sakɩyɛ nɛ ŋkaɣ sɔʋ kʋñɔmɩŋ weyi payɩ ŋtɔwaa nɛ pɩɖɛɛ yɔ ɩ-yɔɔ. Alɩwaatʋ ndʋ Yehowa sɩɣnɩ-ŋ nɛ ŋɖɔkɩ ñe-siɣsiɣ wɛtʋ kʋñɔmɩŋ taa yɔ, pɩkaɣ kpazʋʋ ñe-tisuu ɖoŋ nɛ ŋpɩzɩ ŋɖɔkɩ ña-tɩ kʋñɔmɩŋ weyi ɩkaɣ kɔm nɛ ɛsɩndaa yɔ ɩ-taa.—1 Pɩy. 1:6, 7.

15. Ɛzɩ Maatiyee 17:19, 20 yɔɔdʋʋ yɔ, kaɖɛ nɖɩ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa kataa?

¹⁵ Yesu heyi ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa se tisuu kaɣ-wɛ sɩnʋʋ nɛ pawa kala. (Kalɩ Maatiyee 17:19, 20.) Kɩyakʋ nakʋyʋ, patɩpɩzɩ nɛ pɔɖɔɔnɩ eleeu nɔɔyʋ paa paapɩzaa nɛ pala mbʋ alɩwaatʋ lɛɛtʋ taa yɔ. Ɛbɛ kaayeba nɛ patɩpɩzɩ nɛ pɔɖɔɔnɩ-ɩ? Yesu lɩzɩ-wɛ pɩ-taa se pɩɩpɔzɩ-wɛ tisuu nɛ pɩkɩlɩ. Yesu heyi-wɛ se ye pe-tisuu ɛpaɣlaa yɔ, papɩzɩɣ nɛ pawa kala wena apaɣlɩ ɛzɩ pʋŋ yɔ. Sɔnɔ, ɖa ɖɔɖɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkatɩ kala naayɛ nɛ pɩlabɩ-ɖʋ ɛzɩ ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwabɩ-yɛ yɔ.

16. Ɛzɩma tisuu sɩnɩ Geydi nɛ ɛɖɔkɩ ɛ-tɩ alɩwaatʋ ndʋ pakʋ ɛ-walʋ yɔ?

¹⁶ Payaɣ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Geydi, ɛwɛ Guwatemala ɛjaɖɛ taa. Iyele nɛ ɖɩna ɛ-kɩɖaʋ. Pakʋ ɛ-walʋ Edi alɩwaatʋ ndʋ palɩnɩ kediɣzaɣ nakɛyɛ nɛ pekpeŋ ɖɩɣa yɔ. Ɛzɩma Geydi tisuu sɩnɩ-ɩ nɛ ɛpɩzɩ ɛlʋbɩnɩ laŋwɛɛkɩyɛ sɔsɔɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa ɛɛwɛɛ yɔ? Ɛyɔɔdaa se: “Adɩma sɩnɩ-m nɛ mɛnkɛzɩ man-sʋʋtʋ nɛ mansʋʋ Yehowa, nɛ pɩsɩnɩ-m nɛ mehiɣ laŋhɛzɩyɛ. Mana ɛzɩma Yehowa tɩŋnɩ mɔ-hɔʋ taa mba nɛ man-taabalaa mba pɛwɛ ɛgbɛyɛ taa yɔ pɔ-yɔɔ nɛ ɛcɔnɩ mɔ-yɔɔ yɔ. Mɛ-ɛsɩyɛ kaasɛnɩ Yehowa sɛtʋ, piyeba nɛ men-siziŋ nɩʋ pasɩ. Pɩsɩnɩ-m nɛ mamaɣzɩɣ paa evemiye nɖɩ lɛ ɖi-ɖeke ɖɩ-yɔɔ nɛ mantaakɩlɩɣ nɩɣzʋʋ cee yɔɔ. Mankatɩ kaɖɛ nɖɩ nɛ pɩtɛ lɛ, mɛnkpɛlɩkaa se paa kaɖɛ nɖɩ mantɩɩkatɩ cee wayɩ yɔ, Yehowa, Yesu, nɛ Yehowa ɛgbɛyɛ pakaɣ-m sɩnʋʋ nɛ mɔnɖɔkɩ man-tɩ ɖɩ-taa.”

17. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkatɩɣ kaɖɛ nɖɩ ɖɩpaɣlɩ ɛzɩ pʋʋ yɔ, ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla?

¹⁷ Ñɛ-ɛyʋ kʋsɔɔlʋ nɔɔyʋ sɩba nɛ ŋwɛɛ kʋñɔwiye taa? Kpaɣ alɩwaatʋ nɛ ŋkalɩɣ Bibl  taa kɛdɛsɩ nzɩ sɩ-taa pɔyɔɔdɩ ɛyaa mba pasɩba nɛ pefezi-wɛ yɔ pɔ-tɔm yɔ. Nɛ ye ŋlakɩ mbʋ yɔ, pɩcɛyɩsɩɣ tisuu mbʋ ŋwɛnɩ sɩɖaa femtu lidaʋ yɔɔ yɔ. Palɩzɩ ñɔ-hɔʋ taa tʋ nɔɔyʋ ɛgbɛyɛ taa nɛ ŋwɛɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa? Kpɛlɩkɩ nɛ piyele nɛ ña-taa tɛ se ɛzɩma Yehowa hɔŋ ɛyaa nɩŋgbaaŋ yɔ, mbʋ kpaɖɩnɩ ɖeu paa ɛzɩmtaa. Paa kaɖɛ nɖɩ ŋwɛɛ nɛ ŋkatɩɣ yɔ, kpaɣ-ɖɩ se pɩkɛnɩ-ŋ waɖɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ ŋpɩzɩɣ ŋtɩŋna nɛ ŋcɛyɩsɩ ñe-tisuu yɔ. Heyi Yehowa ɛzɩma ɖeyi ɖeyi pɩlakɩ-ŋ yɔ. Taaposi ña-tɩ nɛ ño-koobiya ɛlɛ wolo pɩ-yɔɔ nɛ ŋñɔtʋʋnɩ-wɛ. (Adu. 18:1) Lakɩ tʋma wena akaɣ-ŋ sɩnʋʋ nɛ ŋɖɔkɩ ña-tɩ yɔ, paa pɩpɔzʋʋ se ŋlakɩ-yɛ nɛ ɛsɩtɛɣlɩm yɔ. (Keɣa 125:5, 6) Wolo pɩ-yɔɔ nɛ ŋwoki kediɣzisi, ŋsusuu tɔm, nɛ ŋkalɩɣ Bibl. Nɛ wolo pɩ-yɔɔ nɛ ŋmaɣzɩɣ wondu ndʋ Yehowa labɩ tamaɣ se ɛhaɣ-ŋ cee wayɩ yɔ tɩ-yɔɔ. Alɩwaatʋ ndʋ ŋnaɣ ɛzɩma Yehowa sɩɣnɩ-ŋ yɔ, tisuu mbʋ ŋwɛnɩ ɛ-yɔɔ yɔ pɩpaɣlɩɣ nɛ pɩkɩlɩ.

18. Ye ŋɖiɣzinaa se ñe-tisuu tɩpaɣlɩ yɔ, ɛbɛ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋla?

¹⁸ Ye ŋkatɩ kala naayɛ nɛ pɩɖɛɛ yaa ŋɖiɣni naayɛ katʋʋ, nɛ ŋɖiɣzina se ñe-tisuu tɩpaɣlɩ yɔ, pitaatibi-ŋ yɔɔɔ. Kpaɣ wɛtʋ ndʋ se pɩkɛnɩ-ŋ waɖɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ ŋpɩzɩɣ ŋtɩŋna nɛ ŋcɛyɩsɩ ñe-tisuu yɔ. Tɩmɩ nɛ ŋpɔzɩ mbʋ Yesu tɛ apostoloowaa kaapɔzaa yɔ. Pɔyɔɔdaa se: “Sɔzɩ-ɖʋ tisuu.” (Luka 17:5) Pɩtasɩ lɛ, maɣzɩ kɩɖaŋ weyi ɩ-tɔm ɖɩyɔɔdɩ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa yɔ ɩ-yɔɔ. Ɛzɩ Miguel nɛ Yurai yɔ, tɔzʋʋ alɩwaatʋ ndʋ payɩ Yehowa sɩnɩ-ŋ yɔ tɩ-yɔɔ. Ɛzɩ Vero pɛlɛ nɛ Anel yɔ, tɩmnɩ Yehowa siŋŋ kɔzɩ kɔzɩ alɩwaatʋ ndʋ ŋkatɩɣ kaɖɛ sɔsɔɖɛ naɖɩyɛ yɔ. Nɛ ɛzɩ Geydi yɔ, tɔzɩ se Yehowa pɩzɩɣ nɛ ɛtɩŋnɩ ñɔ-hɔʋ yaa ña-taabalaa yɔɔ nɛ ɛha-ŋ mbʋ pɩpɔzʋʋ-ŋ yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ ŋhaɣ waɖɛ Yehowa se ɛsɩnɩ-ŋ nɛ ŋɖɔkɩ ña-tɩ kala wena ŋɖiɣni katʋʋ lɛɛlɛɛyɔ yɔ a-taa yɔ, ña-taa kaɣ tɛm nɛ pɩkpaɖɩ se ɛkaɣ-ŋ sɩnʋʋ nɛ ŋɖɔkɩ ña-tɩ kala wena ŋpɩzɩɣ nɛ ŋkatɩnɩ ɛsɩndaa yɔ a-taa.

19. (a) Yesu taa kaatɛmnɩ we? (b) Nɛ ɛbɛ ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛmna?

¹⁹ Yesu sɩnɩ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa nɛ peɖiɣzini hɔɔlɩŋ weyi ɩ-taa pɩpɔzʋʋ-wɛ tisuu nɛ pɩkɩlɩ yɔ. Ɛlɛ, ɛtaapɩtɩɣ kaaʋ se Yehowa kaɣ-wɛ sɩnʋʋ nɛ papɩzɩ pɔɖɔkɩ pa-tɩ takɩm mbʋ pakaɣ katʋʋ nɛ ɛsɩndaa yɔ pɩ-taa. (Yoh. 14:1; 16:33) Ɛ-taa kaatɛma se tisuu sɔsɔm kaɣ sɩnʋʋ samaɣ sɔsɔɔ nɛ kɛtɛzɩ kʋñɔŋ sɔsɔʋ ŋgʋ kiɖiɣni kɔm yɔ. (Natʋ 7:9, 14) Ŋkaɣ wɛʋ samaɣ sɔsɔɔ ŋga ka-taa? Ye ŋlakɩ mbʋ payɩ ŋpɩzɩɣ yɔ lɛɛlɛɛyɔ se ŋcɛyɩsɩ ñe-tisuu yɔ, Yehowa kaɣ-ŋ sɩnʋʋ nɛ ŋwɛɛ samaɣ sɔsɔɔ ŋga ka-taa!—Ebr. 10:39.