1, 2. Nĩkĩ twaĩle kũmyona mboya ta ũndũ wa ndaĩa nene, na nĩkĩ twaĩle kũmanya ũndũ Mbivilia ĩmanyĩasya ĩũlũ wa mboya?

METHONĨ ma Yeova, “ũla watw’ĩkĩthisye ĩtu na nthĩ,” mbaĩ no ta kavoloto ka kĩw’ũ ndoonĩ. (Savuli 115:15; Isaia 40:15) Ĩndĩ Mbivilia yaĩtye: “Yeova e vakuvĩ na onthe ala mamwĩkaĩlaa, onthe ala mamwĩkaĩlaa na w’o. Akeanĩsya kwenda kwa ala mamũkĩaa; o na akeew’a kũkaya kwoo, na kũmatangĩĩa.” (Savuli 145:​18, 19) Sũanĩa ũu wonanasya ata! Mũmbi mwene Vinya w’onthe e vakuvĩ naitũ na akatwĩthukĩĩasya ‘twamwĩkaĩla na w’o.’ Nĩ ndaĩa nene mũno kũmũthengeea Ngai mboyanĩ!

² Ethĩwa nĩtũkwenda Yeova ethukĩĩsye mboya sitũ, nĩtwaĩle kũmũvoya kwa nzĩa ĩla wĩtĩkĩlĩtye. Tũtonya kwĩka ũu ata tũtesĩ ũndũ Mbivilia ĩmanyĩasya ĩũlũ wa mboya? Nũndũ wa vata kũmanya ũndũ Mbivilia yaĩtye ĩũlũ wa mboya, nũndũ mboya nĩtũtetheeasya kũmũthengeea Yeova.

3. Kĩtumi kĩmwe kĩnene kĩtumaa tũvoya Yeova nĩ kyaũ?

³ Kĩtumi kĩmwe kĩnene kĩtumaa tũvoya Yeova nĩkwĩthĩwa  nũtũthoketye twĩke ũu. Ndeto yake ĩtwĩkĩaa vinya ĩitwĩa: “Mũikemakĩe kwa ũndũ o na wĩva; ĩndĩ kĩla ũndũnĩ mavata menyu nĩmatavanw’e kwa Ngai na kũvoya na kwĩsũva vamwe na kũtũnga mũvea. Na mũuo wa Ngai, ũla ũvĩtũkĩte ũmanyi w’onthe, ũkasũvĩaa ngoo syenyu na mosũanĩo menyu nthĩnĩ wa Klĩsto Yesũ.” (Avilivi 4:​6, 7) Tũyaĩle kũlea mũvango ũsu tũnengetwe nĩ Mũsumbĩ ũla Mũnene vyũ wa nthĩ yonthe!

4. Kũmũvoyaa Yeova kũlũlũmĩĩlasya mũamba witũ nake ata?

⁴ Kĩtumi kĩngĩ kya kũvoya nĩ kana kũmũvoyaa Yeova nĩkũlũlũmĩĩlasya mũamba witũ nake. Andũ me ũnyanya maineenaa o yĩla me na mathĩna. Ĩndĩ nĩmendanĩte na ũnyanya woo ũendeea kũlũma o ũndũ mekũeleany’a mawoni moo, na maũndũ ala me ngoonĩ. Mavinda amwe mũamba witũ na Yeova Ngai wĩthĩawa ũilye o ta ũu. Nĩwĩmanyĩĩtye maũndũ maingĩ ĩũlu wa ũndũ Yeova ũilye na ieleelo syake ĩvukunĩ yĩĩ. Nũmũmanyĩte nesa vyũ. Mboya nĩkũtonyethasya kũtavya Ĩthe waku wa ĩtunĩ mosũanĩo maku na maũndũ ala  me ngoonĩ. Kwĩka ũu nĩkũtumaa ũmũthengeea Yeova.​​—⁠Yakovo 4:⁠8.

5. Nĩ kyaũ kyonanasya kana Yeova ndethukĩĩasya mboya syonthe?

⁵ Yeova ethukĩĩasya mboya syonthe? Sũanĩa ũndũ weeie Aisilaeli mamũlea ĩvinda ya mwathani Isaia: “Yĩla mwĩvoya mboya mbingĩ, ndikethukĩĩsya: moko menyu nĩmausũĩte nthakame.” (Isaia 1:​15) Kwoou meko nĩmatonya kũtuma Ngai atethukĩĩsya mboya sitũ. Nĩ kana mboya sitũ syĩthukĩĩw’e nĩ Ngai, nĩtwaĩle kwĩanĩsya maũndũ mana ma vata.

6. Ũndũ ũmwe mũnene twaĩle kwĩanĩsya nĩ kana Ngai ethukĩĩsye mboya sitũ nĩ mwaũ, na tũtonya kũwĩanĩsya ata?

⁶ Ũndũ ũmwe mũnene twaĩle kwĩanĩsya nĩkwĩthĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu. (Maliko 11:24) Mũtũmwa Vaulo aandĩkie ũũ: “Vate mũĩkĩĩo kũitonyeka kũmwendeesya [Ngai]; nũndũ ũla wũkaa kwa Ngai mũvaka etĩkĩle kana e vo, na ĩngĩ kana nũmanengae ĩtuvi ala mamũmanthaa.” (Aevelania 11:⁠6) Kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo wa w’o ti o kwĩthĩwa twĩsĩ kana Ngai e vo, na kana nĩwĩw’aa mboya sitũ na kũisũngĩa. Mũĩkĩĩo ũĩkĩĩthaw’a na meko. No nginya twonany’e mũĩkĩĩo kwĩsĩla mwĩkalĩlenĩ witũ wa kĩla mũthenya.​​—⁠Yakovo 2:​26.

7. (a) Nĩkĩ twaĩle kwonany’a ndaĩa yĩla tũũmũvoya Yeova? (b) Nĩkĩ twaĩle kwĩthĩwa na wĩnyivyo na ngoo ntheu yĩla tũũvoya Ngai?

⁷ Ũndũ ũngĩ Yeova wendaa twĩanĩsye yĩla tũũvoya nĩ kwĩthĩwa na wĩnyivyo na ngoo ntheu. Nĩtwaĩle kwĩnyivya yĩla tũũneena na Yeova. Yĩla andũ meũneena na mũsumbĩ, maneenaa nake kwa ndaĩa, maimanya kana we nĩ mũndũ mũnene. Ũu nĩkwonany’a twaĩle kwĩnyivya mũno yĩla tũũmũvoya Yeova. (Savuli 138:⁠6) We nĩwe “Ngai Mwene Vinya W’onthe.” (Mwambĩlĩlyo 17:⁠1) Yĩla tũũvoya Ngai nĩtwaĩle kwĩka ũu kwa  nzĩa ĩkwonany’a kana twĩna wĩnyivyo mbee wake. Wĩnyivyo ta ũsu ũkatumaa tũmũvoya kuma ngoonĩ, tũtekũtindĩa ndeto o imwe mboyanĩ.​​—⁠Mathayo 6:​7, 8.

8. Tũtonya kwĩka kwĩanana na ũndũ twavoya ata?

⁸ Ũndũ ũngĩ wendekaa nĩ kana Ngai ethukĩĩsye mboya sitũ nĩ kwĩka kwĩanana na ũndũ twavoya. Yeova endaa twĩke ũndũ tũtonya twĩanĩsye ũndũ twamũvoya. Kwa ngelekany’o, twamũvoya, ‘Atũnenge ũmũnthĩ lĩu witũ ũtwĩanĩe,’ nĩtwaĩle kũthũkũma na kĩthito. (Mathayo 6:​11; 2 Athesalonika 3:​10) Twavoya tũsinde matatwa mana ma mwĩĩ, no nginya tũtate na vinya kwĩvathana na maũndũ ala matonya kũtũlikya matatwanĩ. (Akolosai 3:⁠5) Ĩndĩ ve makũlyo ma vata ĩũlũ wa mboya maĩle kũsũngĩwa.

9. Twaĩle kũvoyaa ũũ, na kwĩsĩla kwĩ ũũ?

⁹ Twaĩle kũvoyaa kũla kwĩ ũũ? Yesũ amanyĩisye amanyĩw’a make mavoyae “Asa waitũ ũla wĩ ĩtunĩ.” (Mathayo 6:⁠9) Kwoou twaĩle kũvoya Yeova Ngai e weka. Yeova nĩwendaa tũmanye ũnene wa Yesũ Klĩsto, mwana mũsyawa wake weka. O ũndũ tweemanyĩisye Kĩlungunĩ kya 5, Yesũ ookie kũũ nthĩ ethĩwe wovosyo atũtangĩĩe kuma naĩnĩ na kĩkw’ũnĩ. (Yoana 3:​16; Alomi 5:​12) Yesũ nũnyuvĩtwe kwĩthĩwa Mũthembi Mũnene na Mũsili. (Yoana 5:​22; Aevelania 6:​20) Nĩkyo kĩtumi Mbivilia yaĩtye tũvoyae kwĩsĩla kũla kwĩ Yesũ. We mwene aisye: “Ninyie nzĩa, na ninyie w’o, na ninyie thayũ: vai mũndũ wũkaa kwa Asa, atesĩle kwakwa.” (Yoana 14:⁠6) Nĩ kana Yeova ethukĩĩsye mboya sitũ, no nginya tũmũvoye e weka kwĩsĩla kũla kwĩ Mwana.

10. Nĩkĩ vayendekaa kwĩthĩwa na mwĩkalo mũna wa mwanya yĩla tũũvoya?

 ¹⁰ Yĩla tũũvoya nĩtwaĩle kwĩthĩwa na mwĩkalo mũna wa mwanya? Aiee, nũndũ Yeova ndendaa mwĩkalo mũna. Mbivilia ĩmanyĩasya kana no ũvoye wĩkalĩte nthĩ, ũkunamĩtye mũtwe, ũtulĩtye ndu, kana ũũngeme. (1 Mavinda 17:16; Neemia 8:6; Ndanieli 6:​10; Maliko 11:25) Kĩla kya vata ti mwĩkalo mũna wa mwanya nĩ kana woneke nĩ andũ, ĩndĩ nĩkwĩthĩwa wĩ na ngoo mbaĩlu. Yĩla tũkwĩka maũndũ ma kĩla mũthenya kana yĩla twakwatwa nĩ ũndũ tũteetaĩĩe, nĩtũtonya kũvoya kuma ngoonĩ o tũvindĩtye o na ethĩwa twĩva. Yeova nĩwĩthukĩĩasya mboya ta isu o na ethĩwa vai mũndũ ũkũmanya kana nĩtũũvoya.​​—⁠Neemia 2:​1-6.

11. Nĩ mavata meva ma ngoonĩ ala tũtonya kũweta mboyanĩ sitũ?

¹¹ Twaĩle kũvoya kyaũ? Mbivilia ĩeleetye: “Ethĩwa tũkavoya ũndũ kwĩanana na kwenda kwake, [Yeova] nũtwĩw’aa.” (1 Yoana 5:​14) Kwoou no tũvoye ũndũ o na wĩva kwĩanana na kwenda kwa Ngai. Nĩ kwenda kwa Ngai tũvoye ĩũlũ wa mavata maitũ ma ngoonĩ? Ĩĩ nĩwendaa twĩke ũu! Kũmũvoya Yeova nĩ ta ũndũ ũmwe na kũneena na mũnyanyau ũla mũseo vyũ. Nĩtũtonya kũneena na Ngai, na ‘kũmũtulũĩĩla ngoo sitũ.’ (Savuli 62:⁠8) Nĩ ũndũ ũseo kũvoya tũkwate veva mũtheu, nĩkwĩthĩwa nũtũtetheeasya kwĩka ũla ũseo. (Luka 11:13) Nĩtwaĩle kũvoya Ngai nĩ kana atũtongoesye kũtw’a maũndũ kwa ũĩ na kũtwĩkĩa vinya tũmĩĩsye mathĩna. (Yakovo 1:⁠5) Nĩtwaĩle kũvoya ũekeo kwĩsĩla nthembo ya Klĩsto yĩla tweeka naĩ. (Aeveso 1:​3, 7) Ĩndĩ ti mavata maitũ moka twaĩle kũweta mboyanĩ. Nĩtwaĩlĩte kũmavoyea andũ angĩ, ta andũ ma mũsyĩ o na ala tũthaithaa vamwe namo.​​—⁠Meko ma Atũmwa 12:5; Akolosai 4:​12.

12. Tũtonya ata kũtongosya maũndũ ala makonetye Ĩthe waitũ wa ĩtunĩ mboyanĩ sitũ?

 ¹² Maũndũ ala makonetye Yeova Ngai maĩle kwĩthĩwa me ma mbee mboyanĩ sitũ. Twĩna kĩtumi kya kũtaĩa Yeova kuma ngoonĩ vamwe na kũmũtũngĩa mũvea nũndũ wa ũseo wake. (1 Mavinda 29:​10-​13) Yesũ nĩwaumisye mboya ya ngelekany’o, ĩla yĩandĩkĩtwe Mathayo 6:​9-​13. Mboyanĩ ĩsu atũmanyĩisye tũvoyae syĩtwa ya Ngai yĩtaĩwe. Ũu nĩ kwasya syĩtwa yĩu nĩyaĩle kwoneka yĩ ĩtheu. Maũndũ angĩ wawetie mboyanĩ ĩsu nĩ Ũsumbĩ wa Ngai wũke na kwenda kwake kũyĩkwa kũũ nthĩ o ta kũya ĩtunĩ. Amina kũvoya ĩũlũ wa maũndũ asu ma vata makonetye Yeova, nĩw’o ĩndĩ Yesũ wawetie ĩũlũ wa mavata maitũ. Yĩla twatongosya mboyanĩ maũndũ ala ma vata makonetye Ngai, twonanasya mavata maitũ ti o mo maũndũ ala tũthĩnĩkĩaa.

13. Maandĩko monanasya ata ĩũlũ wa ũasa wa mboya ila syĩtĩkĩlĩkaa?

¹³ Mboya sitũ syaĩle kwĩthĩwa na ũasa wĩana ata? Mbivilia ndĩwetete ũasa kana ũkuvĩ wa mboya yĩla mũndũ ũkwĩvoyea kana ũkũtongoesya andũ angĩ mboyanĩ. Nĩtũtonya kumya mboya nguvĩ mbee wa kũya, kana mboya ndaasa twĩ ithyoka yĩla tũkwenda kũmwonoeesya Yeova ngoo sitũ. (1 Samueli 1:​12, 15) Ĩndĩ Yesũ nĩwaleanile na andũ meeyonaa me alũngalu na mavoyaa mboya ndaasa sya kwĩyonany’a. (Luka 20:​46, 47) Mboya ta isu iimwendeeasya Yeova. Ũndũ ũla wa vata nĩ kũvoya kuma ngoonĩ. Ĩndĩ ũasa wa mboya ila syĩtĩkĩlĩkaa ũendenasya na vata ũla wĩ vo na kĩtumi kya kũvoya.

14. Yĩla Mbivilia ĩkũtwĩa ‘tũvoyae tũtekũeka’ yĩthĩawa ĩyonany’a ata, na nĩkĩ ũsu nĩ ũndũ wa ũkiakisyo?

¹⁴ Twaĩle kũvoya mavinda meana ata? Mbivilia ĩtwĩaa ‘tũvoyae mĩthenya yonthe,’ ‘twĩkalae na ũlũmu  mboyanĩ,’ na ‘tũvoyae tũtekũeka.’ (Luka 18:1; Alomi 12:12; 1 Athesalonika 5:​17) Ndeto isu iikwonany’a kana twaĩle kũmũvoya Yeova kĩla ndatĩka. Ĩndĩ Mbivilia yĩtwony’a tũikaeke kũvoya na kũendeea kũmũtũngĩa Yeova mũvea nũndũ wa ũseo ũla ũtwĩkaa na kũeka atũtongoeasye, kũtũkiakisya, na kũtwĩkĩa vinya. Nĩ ũndũ wa kwĩkĩa vinya kũmanya kana Yeova ndatũthimĩaa ũasa wa mboya kana mavinda ala twaĩle kũneena nake mboyanĩ. Ethĩwa nĩtwonaa mwanya wa mboya ũla tũnengetwe wĩ wa vata, tũkeethĩwa na mavinda maingĩ ma kũvoya Ĩthe waitũ wa ĩtunĩ.

15. Nĩkĩ twaĩle kwasya “Ameni” mũminũkĩlyonĩ wa mboya sitũ ene kana ĩtina wa mũndũ mũna kũtũtongoesya mboyanĩ?

¹⁵ Nĩkĩ twaĩle kwasya “Ameni” mũminũkĩlyonĩ wa mboya? Ndeto “ameni” yonanasya “ũu ũtw’ĩke ũu.” Mbivilia yonanasya nĩwaĩlu kwasya “Ameni” mũminũkĩlyonĩ wa mboya. (1 Mavinda 16:36; Savuli 41:13) Twasya “Ameni” mũminũkĩlyonĩ wa mboya yitũ ene, twĩthĩawa tũyĩĩkĩĩthya kana ndeto sitũ syumĩte ngoonĩ. Yĩla twasya “Ameni”​​—⁠ngoonĩ kana kwa wasya​​—⁠ĩtina wa mũndũ mũna kũtũtongoesya mboyanĩ, twonanasya kana nĩtweetĩkĩlana na maũndũ ala mawetwa mboyanĩ ĩsu.​​—⁠1 Akolintho 14:⁠16.

16. Twĩna mũĩkĩĩo mwaũ ũkonanĩtye na mboya?

¹⁶ We Yeova nũsũngĩaa mboya? Ĩĩ, nũsũngĩaa! Twĩna mũsingi mũlũmu wa kũĩkĩĩa kana “Ũla wĩw’aa mboya” nũsũngĩaa mboya sya kuma ngoonĩ sya andũ milioni mbingĩ. (Savuli 65:⁠2) Yeova asũngĩaa mboya sitũ kwa nzĩa syĩ kĩvathũkany’o.

17. Nĩkĩ tũtonya kwasya kana Ngai nũtũmĩaa alaĩka na athaithi make kũũ nthĩ kũsũngĩa mboya sitũ?

 ¹⁷ Yeova nũtũmĩaa alaĩka na athaithi make kũũ nthĩ kũsũngĩa mboya. (Aevelania 1:​13, 14) Kwĩ andũ aingĩ ala mavoyie Ngai makwate ũtethyo wa kũmanya Mbivilia na ĩtina wa ĩvinda ĩnini mathokewa nĩ ũmwe wa athaithi ma Yeova. Maũndũ asu monanasya kana wĩa wa kũtavany’a Ũsumbĩ wa Ngai ũtongoeaw’a nĩ alaĩka. (Ũvuan’yo 14:⁠6) Yeova nũtonya kũsũngĩa mboya sitũ yĩla twĩna vata kwa kũtũmĩa Mũklĩsto ũngĩ  kũtũnenga ũtethyo.​​—⁠Nthimo 12:25; Yakovo 2:​16.

18. Yeova atũmĩaa veva wake mũtheu na Ndeto yake ata kũsũngĩa mboya sya athaithi make?

¹⁸ Yeova Ngai nũtũmĩaa veva wake mũtheu na Ndeto yake Mbivilia kũsũngĩa mboya sya athaithi make. Nũtonya kũsũngĩa mboya sitũ sya kwĩtya ũtethyo wa kũmĩĩsya matatwa kwa kũtũnenga ũĩ na vinya kwĩsĩla veva wake mũtheu. (2 Akolintho 4:⁠7) Mavinda maingĩ mboya sitũ nisũngĩawa kwĩsĩla Mbivilianĩ vala Yeova ũtũnengae ũtethyo wa kũtw’a maũndũ kwa ũĩ. Nĩtũtonya kũkwata maandĩko maũtũtethya yĩla tũũsoma Mbivilia ithyĩ ene na yĩla tũũsoma mavuku ma Kĩklĩsto ta ĩvuku yĩĩ. Nĩtũtonya kwĩw’a maandĩko matonya ũtũtethya mawũmbanonĩ ma Aklĩsto kana kwĩsĩla ndeto sya mũtumĩa wa kĩkundi ũkwenda tũendee nesa.​​—⁠Akalatia 6:⁠1.

19. Twaĩle kũlilikana ata yĩla twoona mboya sitũ ta iteũsũngĩwa?

¹⁹ Twoona Yeova ateũsũngĩa mboya sitũ mĩtũkĩ, ũu ti kwonany’a ndatonya kũisũngĩa. Twaĩle kulilikana kana Yeova asũngĩaa mboya kwĩanana na kwenda kwake na ĩvinda yĩla yaĩle. Nĩwĩsĩ mavata maitũ na nĩwĩsĩ nesa mũno mbee witũ ũndũ mavata asu matonya kwĩanĩw’a. Mavinda amwe nũtũekaa tũendee ‘kũvoya,  kũmantha, na kũvingũsya.’ (Luka 11:​5-​10) Wũmĩĩsyo ta ũsu wonasya Ngai kana vata ũsu witũ nĩ mũnene na mũĩkĩĩo witũ nĩ wa w’o. O na ĩngĩ, Yeova nũtonya kũsũngĩa mboya sitũ kwa nzĩa tũtatonya kũmanya nesa. Kwa ngelekany’o, nĩtũtonya kũmũvoya nũndũ wa ĩtatwa ĩna, nake aitũsũngĩa kwa kũtwĩkĩa vinya tũendee kũyũmĩĩsya ĩndĩ ti kwa kũyĩveta.​​—⁠Avilivi 4:​13.

20. Nĩkĩ twaĩle kũtũmĩa nesa vyũ mwanya wa vata wa mboya ũla tũnengetwe?

²⁰ Nĩtwaĩle kũtũnga mũvea nũndũ Mũmbi wa nthĩ yonthe e vakuvĩ na onthe ala mamũvoyaa kwa nzĩa ĩla yaĩle! (Savuli 145:18) Ekai tũtũmĩe nesa vyũ mwanya ũsu wa vata wa mboya tũnengetwe. Tweeka ũu, tũkeethĩwa na ũtanu wa kũthengeeaa Yeova, ũla Wĩw’aa mboya.