Nĩtũũmĩaa mũno ngoonĩ ĩla mũndũ wa mũsyĩ kana mũnyanyae witũ watengwa na kĩkundi nũndũ wa kũlea kwĩlila ĩtina wa kwĩka naĩ. Ũndũ tũkwosa ũtao wa Mbivilia ĩũlũ wa mũvango wa kũtenga mwĩki wa naĩ, nĩkũtonya kwonany’a ũndũ tũmwendete Ngai, na ũndũ tũĩkĩĩte mũvango ũsu. * Kwasisya makũlyo mana maumĩlaa ĩũlũ wa ũndũ ũsu.

Twaĩle kwĩka ata ethĩwa mũndũ nĩwatengwa na kĩkundi? Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Mũikavulane na mũndũ ũnũkwĩtwa mwana-a-asa ethĩwa nĩ kĩlaalai, kana wĩ ĩtomo, kana [mũthaithi] wa mĩvw’anano, kana mũumani, kana mũnywi, kana mũvutani; mũndũ ũilyĩ ũu, mũikavulane nake, aiee, o na mũikaye nake.” (1 Akolintho 5:11) Ĩũlũ wa mũndũ o na wĩva ‘ũtekalaa ũmanyĩsyonĩ wa Klĩsto,’ Mbivilia yaĩtye ũũ: “Mũtikamũthokye nyũmba kwenyu, o na mũikamũkethye: nũndũ ũla ũmũkethasya e mũamba nake mawĩanĩ make mathũku.” (2 Yoana 9-11) Tũyĩthĩawa na ũnyanya kana mũamba wa kĩ-veva vamwe na andũ ala atenge. Ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya (Kĩswaili) ya Ĩtukũ 1, Mwei 1, 1982, ĩthangũnĩ ya 12, yaĩtye atĩĩ: “O ũndũ mũnini ta kwĩa mũndũ ‘Ũvoo waku’ no wĩthĩwe now’o ĩtambya ya mbee ya kwambĩlĩlya ngewa kana ũnyanya. Ithyĩ no twende kwosa ĩtambya yĩu ya mbee kwelekela mũndũ mũtenge?”

Yo no nginya twĩvathane vyũ na mũndũ mũtenge? Ĩĩ, nũndũ wa itumi iana ũna. Kĩtumi kya mbee nĩ kana, ũndũ ũsu wonanasya twĩ aĩkĩĩku kwa Ngai na Ndeto yake. Ithyĩ nĩtũmwĩw’aa Yeova mavinda onthe, o na ethĩwa twĩĩka ũu ĩla maũndũ me laisi, kana ĩla momũ. Ũndũ ũngĩ, ithyĩ nĩtũmwendete Ngai na ũu nũtumaa tũkwata mĩao yake yonthe, tũimanya kana we nũsilaa katĩ, e wendo, na mĩao ĩla ũtũnengete nĩtũtethasya. (Isaia 48:17; 1 Yoana 5:3) Kĩtumi kya kelĩ nĩ kana, kwĩvathana na mwĩki wa naĩ ũte kwenda kwĩlila nĩkũtũsũvĩaa ithyĩ na ala angĩ kĩkundinĩ tũikavukw’e kĩ-veva, na mĩendelenĩ yitũ, o vamwe na kũsũvĩa ĩsyĩtwa ĩseo ya kĩkundi. (1 Akolintho 5:6, 7)  Kĩtumi kya katatũ nĩ kana, nĩvatonyeka kũlũmany’a kwitũ na myolooto ya Mbivilia kũkamũtetheesya mũndũ ũsu mũtenge. Tweetĩkalana na ũtwi wa kamitii ya sila no tũmũkiite ngoo mũndũ ũsu wĩkĩte naĩ, ũla kũvikĩĩa kũtengwa kwake wĩthĩĩtwe ailea ũtethyo wa atumĩa. Kwoou, ĩla mũndũ ũsu mũtenge woona kana andũ ala wendete maikwenda kwĩthĩwa na ngwatanĩo nake, ũu no ũmũtetheesye ‘avindũke,’ one ũito wa naĩ yake, na ayosa matambya ma kũmũsyokea Yeova.—Luka 15:17.

Nata ethĩwa mũndũ wa mũsyĩ nĩwatengwa? Ĩla mũndũ wa mũsyĩ watengwa, ũĩkĩĩku witũ kwa Yeova no ũtatwe mũno nũndũ wa ngwatanĩo ĩla yĩthĩawa vo katĩ wa andũ ma mũsyĩ. Twaĩle kwĩka ata ĩla mũndũ wa mũsyĩ watengwa? Tũitonya kũneenea maũndũ onthe ala matonya kumĩla, ĩndĩ ekai tũsisye maũndũ o elĩ.

Mavinda amwe, mũndũ ũla mũtenge nũtonya kwĩthĩwa e mũsyai kana mwana mũnini, na ekalaa mũsyĩ vamwe na ala angĩ. Nũndũ kũtengwa kwake kũituma aeka kwĩthĩwa e mũndũ wa mũsyĩ, we na andũ ala angĩ ma mũsyĩ nĩmatonya kũendeea kwĩka maũndũ ala mekawa mũsyĩ kĩla mũthenya. Ĩndĩ kwĩsĩla mwĩkalĩle wake, mũndũ ũsu nũtw’ĩte kũmina ngwatanĩo ya kĩ-veva ĩla ĩnaĩ vo katĩ wake na andũ ma mũsyĩ. Kwoou, andũ ma mũsyĩ ala aĩkĩĩku maitonya kwĩthĩwa na ngwatanĩo o na ĩmwe ya kĩ-veva vamwe na mũndũ ũsu. Kwa ngelekany’o, ethĩwa ũla mũtenge e vo ĩla andũ ala angĩ me na ũthaithi wa mũsyĩ, we ndaĩle kwĩthĩwa na kĩanda ũthaithinĩ ũsu. Ĩndĩ ethĩwa mũndũ ũsu mũtenge nĩ mwana mũnini, asyai make nĩmaĩle kũmũmanyĩsya na kũmũkany’a. Kwoou, asyai ma mwana ũsu no mavange kwĩmanyĩsya Mbivilia vamwe nake. *—Nthimo 6:20-22; 29:17.

Mavinda angĩ, nĩvatonyeka mũndũ ũsu wa mũsyĩ mũtenge akethĩwa atekalaa mũsyĩ. O na kau ĩvinda ĩna no vethĩwe vata wa kwonana na mũndũ ũsu nũndũ wa ũndũ mũna wa lasima wa kĩ-mũsyĩ, ũu ndwaĩle kũtw’ĩka kĩmanyĩo. Andũ ma mũsyĩ  ala aĩkĩĩku maimanthaa itumi sya kwĩthĩwa vamwe na mũndũ woo wa mũsyĩ mũtenge ũla ũtekalaa vamwe namo. Vandũ va ũu, ũĩkĩĩku woo kwa Yeova na ũseũvyo wake nũmekĩaa vinya kũlũmany’a na mũvango wa Maandĩko wa kũtenga mũndũ na kĩkundi. Ĩla moonany’a ũĩkĩĩku woo kwa nzĩa ĩsu, ũndũ ũsu no ũmũtetheesye mwĩki wa naĩ, na ũituma aunĩka kumana na ũkany’o ũla ũnengetwe. *—Aevelania 12:11.