KĨLUNGU KYA KWĨMANYĨSYA KYA 12
WATHI 119 No Nginya Twĩthĩwe na Mũĩkĩĩo
Endeea Kũendaa Nthĩnĩ wa Mũĩkĩĩo
“Tũendaa kwa kũĩkĩĩa, na ti kwa kwona.”—2 AKO. 5:7.
KĨLA KĨNEENEWE
Ũndũ tũtonya kũendeea kũendaa nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo yĩla tũkwĩka motwi ma vata.
1. Nĩkĩ mũtũmwa Vaũlo weewʼaa e mwĩanĩe asũanĩa maũndũ ala weanĩĩtye thayũnĩ wake?
ĨVINDA yĩmwe, mũtũmwa Vaũlo nĩweesĩ kana nĩwakilyĩ kũawa, ĩndĩ eewʼaa e mwĩanĩe vyũ asũanĩa maũndũ ala weanĩĩtye thayũnĩ wake. Aisye: “Nĩnĩsembete mathaũnĩ ma kũsemba ngamina, nĩnĩlũmĩtye ũla mũĩkĩĩo.” (2 Tim. 4:6-8) We nĩweekĩte ũtwi mũseo wa kũtũmĩa thayũ wake aimũthũkũma Yeova na ndaĩ na nzika kana Yeova nĩwatanĩthawʼa nĩwe. O naitũ twĩenda kwĩkaa motwi maseo nĩ kana Ngai atwĩtĩkĩle. Tũtonya kwĩka ũu ata?
2. Kwʼo kũendaa nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo kwonanasya ata?
2 Vaũlo aisye ũũ ĩũlũ wake na Aklĩsto ala angĩ aĩkĩĩku: “Tũendaa kwa kũĩkĩĩa, na ti kwa kwona.” (2 Ako. 5:7) We oonanasya ata? Mbivilianĩ, ndeto ‘kũthi’ mavinda amwe yonanasya ũndũ mũndũ ũnyuvaa kũtũmĩa thayũ wake. Mũndũ ũendaa kwa kwona ekaa motwi kwosana na o kĩla wene na o kĩla ũkwĩwʼa. Kĩvathũkanyʼo na ũu, mũndũ ũendaa nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo ekaa motwi asũanĩĩte woni wa Yeova Ngai. Meko make monanasya kana nũĩkĩĩe vyũ Ngai akamũtuva, na kana kũatĩĩa ũtao ũla wĩ Ndetonĩ yake nĩkũũmũtethya.—Sav. 119:66; Aevl. 11:6.
3. Tũkakwataa moathimo meva twaendaa nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo? (2 Akolintho 4:18)
3 Nĩ wʼo kana mavinda amwe ithyonthe nĩtwĩkaa motwi kwosana na o kĩla twene kana ũndũ tũkwĩwʼa. Ĩndĩ ethĩwa tũkekaa motwi ma vata kwosana na o kĩla twene kana tũkwĩwʼa kĩ kyoka, nĩ laisi tũkeka motwi meũtũlikya mathĩnanĩ. Twĩasya ũu nĩkĩ? Nũndũ mavinda amwe ti kyonthe kĩla twonaa kana twĩwʼaa kĩthĩawa kyaĩlĩte. Na ethĩwa ti ũu, twaendaa kwa kwona, no twĩse kwĩthĩa o kavola kwa kavola twambĩĩie kũvũthĩĩsya ũtao wa Yeova. (Mũta. 11:9; Mt. 24:37-39) Ĩndĩ yĩla twatwʼa kũendaa nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo, kaingĩ tũkeekaa motwi “ala metĩkĩlĩkaa kwa Mwĩaĩi.” (Aev. 5:10) Kũatĩĩa ũtao wa Ngai kũkatũnengae mũuo wa kĩlĩko na kũkatũtetheeasya kwĩthĩwa na ũtanu wa wʼo. (Sav. 16:8, 9; Isa. 48:17, 18) Na twaendeea kũendaa nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo, tũkekala tene na tene.—Soma 2 Akolintho 4:18.
4. Mũndũ atonya kũmanya ata ethĩwa aendaa nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo kana aendaa kwa kwona?
4 Tũtonya kũmanya ata ethĩwa tũendaa nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo kana tũendaa kwa kwona? Kĩla kĩtonya kũtũtetheesya nĩ kwĩkũlya makũlyo ta aa: Nĩ maũndũ meva matũtongoeasya yĩla tũkwĩka motwi? Ithyĩ twĩkaa motwi tũatĩĩe o kĩla twene kĩ kyoka? Kũmũĩkĩĩa Yeova na kũatĩĩa ũtao wake nĩkwʼo kũtũtetheeasya yĩla tũkwĩka motwi? Ekai twone ũndũ tũtonya kũendeea kũendaa nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo maũndũnĩ aa atatũ ma vata: yĩla tũũnyuva wĩa, yĩla tũũnyuva mũndũ wa kũtwaana nake, na yĩla twanengwa myolooto ũseũvyonĩ wa Yeova. Tũineenea kĩla ũndũ, nĩtũkwona maũndũ ala twaĩlĩte kũsũanĩa nĩ kana twĩke motwi maseo.
YĨLA TŨŨNYUVA WĨA
5. Tũtanamba kũnyuva wĩa mũna, nĩ maũndũ meva twaĩlĩte kũsũanĩa?
5 Ithyonthe nĩtwendaa kwĩthĩwa tũtonya kwĩanĩsya mavata maitũ na ma mĩsyĩ yitũ. (Mũta. 7:12; 1 Tim. 5:8) Mawĩa amwe methĩawa na mũsaala mũseo kwĩ angĩ. Na nũndũ wa ũu, ũla ũkũmathũkũma ethĩawa atonya kwĩanĩsya nesa mavata ma mũsyĩ wake na ayia kĩndũ ũtee kwondũ wa ĩvinda yũkĩte. Ĩndĩ mawĩa angĩ wĩthĩaa mũsaala ũla mũndũ ũkũkwata wĩanĩtye kwĩanĩsya o mavata ala ma lasima ma mũsyĩ wake. Ũwʼo nĩ kana yĩla tũũtwʼa ethĩwa nĩtũkwĩtĩkĩla wĩa mũna, nĩtwambaa kũsũanĩa tũkaĩvawa mbesa iana ata. Ĩndĩ ethĩwa kĩu kĩ kyoka nokyo mũndũ ũkũsisya, no ethĩwe aendaa kwa kwona.
6. Tũtonya kũendaa nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo ata yĩla tũũnyuva wĩa? (Aevelania 13:5)
6 Ethĩwa tũendaa nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo, tũkasũanĩaa ethĩwa wĩa ũla tũũnyuva no wanange ngwatanĩo yitũ na Yeova. No twĩkũlye-ĩ: ‘Wʼo wĩa ũũ ũkatumaa nĩka maũndũ ala Yeova ũmenete?’ (Nth. 6:16-19) ‘Wʼo ũkambataa kũthi maũmbanonĩ ndeũtĩĩa kana ũkatumaa nĩthĩwa nĩ vaasya na mũsyĩ wakwa kwa ĩvinda yĩasa?’ (Avi. 1:10) Ethĩwa ũsũngĩo wa ĩkũlyo yĩmwe katĩ wa asu nĩ, ĩĩ, wĩthĩwa wĩ ũndũ mũseo ũkaema kwĩtĩkĩla wĩa ta ũsu, o na ethĩwa ti ũndũ wĩ laisi kũkwata ũngĩ. Nũndũ tũendaa nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo, no twĩkae motwi mekwonanyʼa kana tũi na nzika o na vanini kana Yeova akeanĩasya mavata maitũ.—Mt. 6:33; soma Aevelania 13:5.
7-8. Mwana-a-asa ũmwe wĩkalaa South America oonanisye ata kana nũendaa nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo? (O na ĩngĩ, sisya visa.)
7 Kwoona ũndũ mwana-a-asa wĩtawa Javier a wĩkalaa South America woonie vata wa kũendaa nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo. Aĩtye, “Kambuninĩ ĩla nathũkũmaa, nĩnakũlĩtye wĩa waĩ mũseo mũno nesaa kũĩvawa mũsaala kũndũ kwĩlĩ kwa ũla naĩvawa, na wesaa kũtuma nĩtanĩa maũndũ maingĩ mũno.” O na vailye ũu, Javier endaa mũno kũtwʼĩka vainia. Aendeee kwasya: “Nĩnavangĩĩwe kwĩkwa indaviũ nĩ mũnene ũla waũngamĩe kambuni ĩsu nthĩ yonthe. Ĩndĩ ndanamba kũthi, nĩnamũvoyie Yeova andetheesye nũndũ ndyaĩ na nzika kana we nĩweesĩ kĩla kĩseo vyũ kwakwa. Nĩnendaa kwambata kĩvĩla wĩanĩ na ndyĩvwa mbesa mbingangĩ, ĩndĩ ndyendaa kũwĩtĩkĩla ethĩwa ndũkandetheeasya kwĩanĩsya mĩvango yakwa ya kĩ-veva.”
8 Javier aendeee kwasya: “Nĩendeee na indaviũ, mũnene ũsu ambĩie kana mavinda maingĩ ngethĩawa naĩlĩte kũthũkũma masaa mate ma wĩa. Nĩnamũtavisye nĩ na ndaĩa kana ndikethĩawa ndonya kwĩka ũu nũndũ ngendaa kũtũmĩa ĩvinda yĩu kwĩka maũndũ ma ũthaithi.” Kwoou Javier ndaaĩtĩkĩla wĩa ũsu. Ĩtina wa syumwa ilĩ, nĩwoosie ũvainia. Na ĩtina wa myei mĩvũthũ, nĩwakwatie wĩa vandũ vangĩ vala wathũkũmaa o mĩthenya ĩmwe kwa kyumwa. Aĩtye: “Yeova nĩweewie mboya syakwa na andetheesya nakwata wĩa ũũmbĩtĩkĩlya kũendeea na ũvainia. Oyu nĩthĩawa na ũtanu wa wʼo nũndũ nĩnakwatie wĩa ũmbĩtĩkĩlasya kũmũthũkũma Yeova na ana-a-asa makwa mũnango.”
9. Ngewa ya Trésor yĩũmanyĩsya kyaũ?
9 Nao nata twamanya kana wĩa ũla twĩ nawʼo oyu ndũũtwĩtĩkĩlya kũendaa nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo? Kwasũanĩa ngewa ya mwana-a-asa wĩtawa Trésor wĩkalaa Congo. Aĩtye: “Nĩnakwatie wĩa mweũ neethĩĩtwe ndiũmantha kwa ĩvinda yĩasa. Naĩvawa mũsaala kũndũ kũtatũ kwa ũndũ naĩvawa mbeenĩ, na nĩnanengetwe ndaĩa mũno.” Ĩndĩ kaingĩ Trésor ndaendaa maũmbanonĩ nũndũ wa kũthũkũma masaa mate ma wĩa. O na mavinda amwe, nĩwathingʼĩĩawʼa nĩ athũkũmi ala angĩ akengane nĩ kana wĩthĩe maũndũ mathũku ala meekĩtwe kambuninĩ ĩsu mainamanyĩka. Trésor nĩwendaa kũtia wĩa ũsu, ĩndĩ nĩwakĩaa kwĩkala ate wĩanĩ. Nĩ kyaũ kyamũtetheeisye? Aĩtye: “Ĩandĩko ya Avakuki 3:17-19 nĩyandetheeisye naelewa kana o na neethĩwa nde wĩanĩ, Yeova akandetheeasya kwĩanĩsya mavata makwa. Kwoou nĩnatwie kũtia wĩa ũsu.” Aminĩĩe na kwasya: “Anene aingĩ ma wĩa monaa kana yĩla mũndũ wakwata wĩa wĩ na mũsaala mũseo, no alekeleelye kĩndũ o na kĩva o na ethĩwa nĩ mũsyĩ wake kana maũndũ ma kĩ-veva. Nĩ mũtanu nũndũ nĩnasũvĩie ngwatanĩo yakwa na Yeova. Mwaka ũmwe ĩtina wa ũu, nĩwandetheeisye nakwata wĩa wambĩtĩkĩlasya kwĩanĩsya mavata makwa na nditũmĩa ĩvinda yingangĩ ndimũthũkũma. Yĩla twamũvĩtya Yeova mbee thayũnĩ witũ, mavinda amwe no twĩthĩawe na mathĩna ma mbesa, ĩndĩ we akeanĩasya mavata maitũ.” Kwa wʼo, no twĩkale tũte na nzika kana twaĩkĩĩa ũtao ũla Yeova ũtũnengae o vamwe na mawatho make, tũkaendeeaa kũendaa nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo na akatũathimaa.
YĨLA TŨŨNYUVA MŨNDŨ WA KŨTWAANA NAKE
10. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma tũthi kwa kwona yĩla tũũnyuva mũndũ wa kũtwaana nake?
10 Mũtwaano nĩ mũthĩnzĩo Yeova ũtũnengete, na ti ũthũku mũndũ kwenda kũtwawa kana kũtwaana. Yĩla mwĩĩtu-a-asa ũkũsũanĩa mwana-a-asa ũtonya kũmũtwaa, no one maũndũ ta wũmbe wake, ũndũ we wĩkaa maũndũ, ũndũ andũ ala angĩ mamwonaa, woni wake ĩũlũ wa mbesa, ethĩwa nĩwe waĩlĩte kũthĩnĩkĩa mavata ma mũsyĩ woo, na ũndũ ũtumaa ewʼa. b Asu nĩ maũndũ ma vata. Ĩndĩ ethĩwa maũndũ asu nomo me oka mwĩĩtu-a-asa ũkasiasya, no ethĩwe aendaa kwa kwona.
11. Tũtonya kũendaa nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo ata yĩla tũũnyuva mũndũ wa kũtwaana nake?(1 Akolintho 7:39)
11 No nginya Yeova ethĩwe atanaa mũno yĩla ana-a-asa na eĩtu-a-asa maatĩĩa ũtao ũla ũnenganĩte yĩla meũnyuva mũndũ wa kũtwaana nake! Kwa ngelekanyʼo, nĩmaatĩĩaa ũtao ũla wĩ Mbivilianĩ na mayeteela nginya ‘mavĩtũke myaka ya ũika’ matanambĩĩa kwĩvaanyʼa. (1 Ako. 7:36) Yĩla meũnyuva mũndũ ũla mekwenda kũtwaana nake, mekaa ũũ masyaĩtye nguma ila Yeova ũwetete sya mũũme mũseo kana kĩveti kĩseo. (Nth. 31:10-13, 26-28; Aev. 5:33; 1 Tim. 5:8) Na ethĩwa mũndũ ũte Ngũsĩ nĩwaambĩĩa kwendeewʼa nĩmo, nĩmaatĩĩaa ũtao ũla wĩ nthĩnĩ wa 1 Akolintho 7:39, ũla waĩtye kana maĩlĩte kũtwawa na kũtwaana o “nthĩnĩ wa Mwĩaĩi.” (Soma.) O na ĩngĩ, maendeeaa kũthi nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo mate na nzika kana Yeova nũkũthĩnĩkĩa mavata moo ma ngoonĩ nesa vyũ kwĩ mũndũ ũngĩ o na wĩva.—Sav. 55:22.
12. Ngelekanyʼo ya Rosa yĩũmanyĩsya kyaũ?
12 Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya vainia wĩtawa Rosa, ũla wĩkalaa Colombia. Ve mũndũũme ũtaĩ Ngũsĩ wendeeawʼa nĩwe. O nake Rosa nĩwendeeawʼa nĩ mũndũũme ũsu. Aĩtye: “Oonekaa e mũndũũme mũseo mũno. Nĩwatetheeasya andũ kĩsionĩ kyake na aĩ na mwĩkalĩle mũseo nũndũ ndanyusaa sikala, ndawa sya kũmila, kana ũkĩ mwingĩ. O na angũaa nesa. Aĩ na nguma syonthe ila ndonya kwenda mũemewa ethĩwe nasyo, no ũndũ ũtaĩ Ngũsĩ.” Aendeee kwasya: “Ũyaĩ ũndũ wĩ laisi kũmũtavya kana ndikwenda kũtuma ndũũ nake nũndũ kĩu nokyo ngoo yakwa yendaa. Ĩvindanĩ yĩu, neewʼaa nĩ nyioka na nĩnendaa kũtwawa, ĩndĩ ndyakwatĩte mwana-a-asa ũtonya kũndwaa.” O na vailye ũu, Rosa ndaatũnga kĩlĩko kyake maũndũnĩ ala weene. Nĩwasũanĩie ũndũ kũtuma ndũũ na mũndũũme ũsu kwesaa kũtuma ananga ngwatanĩo yake na Yeova. Kwoou nĩwatilile ngwatanĩo yake na mũndũũme ũsu na aendeea kũmũthũkũma Yeova na kĩthito. Ĩvinda ĩkuvĩ ĩtina wa ũũ, nĩwathokiwʼe Sukulu ya Atavanyʼa ma Ũsumbĩ, na yu ethĩawa e vainia wa mwanya. Aĩtye, “Yeova nũmbathimĩte mũno, na nũndũ wa ũu, nĩthĩĩtwe nĩ mũtanu.” O na kau ti ũndũ wĩ laisi kũendaa nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo maũndũnĩ makonanĩtye na ũndũ tũkwĩwʼa ngoonĩ, yĩla tweeka kĩla kyaĩlĩte, mavinda onthe maũndũ maitũ makaendaa nesa.
YĨLA TWANENGWA MYOLOOTO ŨSEŨVYONĨ WA YEOVA
13. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma tũthi kwa kwona yĩla twanengwa myolooto ũseũvyonĩ wa Yeova?
13 Kaingĩ, nĩtũnengawe myolooto ĩtũtetheeasya tũendeee kũmũthũkũma Yeova twĩ aĩkĩĩku nĩ atumĩa ma kĩkundi, mũsyaĩĩsya wa mũthyũlũlũko, ovisi wa ũvonge, kana Nzama Ĩla Ĩtongoesye. Ĩndĩ nao nata ethĩwa mavinda amwe tũikũelewa nĩkĩ twanengwa mwolooto mũna? Mavindanĩ ta asu no twambĩĩe kwona o mathĩna ala mwolooto ũsu ũtonya kũtũetea. O na ĩngĩ, no twambĩĩe kũsũanĩa mawonzu ma ana-a-asa ala matũnenga mwolooto ũsu. Ĩndĩ tũkeka ũu twĩthĩwa tũyonanyʼa kana tũendaa kwa kwona.
14. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũendae nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo yĩla twanengwa myolooto ũseũvyonĩ wa Yeova? (Aevelania 13:17)
14 Ethĩwa nĩtũendaa nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo, nĩtũĩkĩĩaa kana Yeova nĩwe ũtongoesye ũseũvyo wake na kana nĩwĩsĩ kĩla kĩseo vyũ kwitũ. Na nũndũ wa ũu, twĩthĩawa twĩyũmbanĩtye kũatĩĩa na mĩtũkĩ myolooto ĩla twanengwa twĩ na woni ũla waĩlĩte. (Soma Aevelania 13:17.) Nĩtwĩthĩawa twĩsĩ kana yĩla tweethĩwa twĩ ewi, kĩu nĩkĩtumaa kĩkundi kĩthĩwa na ngwatanĩo. (Aev. 4:2, 3) Na tũyĩthĩawa na nzika kana yĩla tweewʼa ala matongoesye, o na kau mo no andũ me na naĩ, Yeova akaathimaa wĩwi witũ. (1 Sam. 15:22) Na ĩvinda yake yavika, akalũnga maũndũ ala maĩle kũlũngwa.—Mika 7:7.
15-16. Nĩ kyaũ kyatetheeisye mwana-a-asa ũmwe kũendaa nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo, o na kau aĩ na nzika na mwolooto ũla manengetwe? (O na ĩngĩ, sisya visa.)
15 Kwasũanĩa ngewa ĩno yonanĩtye moathimo ma kũendaa nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo. O na kau kĩthyomo kya Spanish nĩkyo kĩneenawa mũno nthĩ ya Peru, ve ithyomo ingĩ sya kũu andũ aingĩ maneenaa. Kĩthyomo kĩmwe katĩ wa isu nĩ Quechua. Kwa myaka mingĩ, ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala maneenaa kĩthyomo kya Quechua nĩmamanthaa andũ ala maneenaa kĩthyomo kĩu kĩsionĩ. Ĩndĩ nĩ kana maatĩĩe mwĩao mweũ wa silikalĩ, ve moalyũku meekiwe ĩũlũ wa nzĩa ĩsu ya kũmantha andũ. (Alo. 13:1) Nũndũ wa ũu, amwe nĩmasengaa mayona ta vakethĩawa ve vinya mũno kũkwata andũ maneenaa kĩthyomo kĩu kĩsionĩ. Ĩndĩ nũndũ ana-a-asa nĩmatĩĩie mwolooto ũsu, Yeova nĩwaathimie kĩthito kyoo na makwata andũ maneenaa kĩthyomo kĩu.
16 Kevin nĩ mũtumĩa wa kĩkundi kya kĩthyomo kĩu, na aĩ ũmwe wa ala mathĩnawʼa nĩ ũndũ ũsu. Aĩtye, “Nasengʼaa, ‘Yu tũkakwataa ata andũ ala maneenaa kĩthyomo kya Quechua?’” We eekie ata? Aĩtye: “Nĩnalilikanile ndeto ila syĩ ĩandĩkonĩ ya Nthimo 3:5. O na nĩnasũanĩie ĩũlũ wa Mose. Yeova amũnengie mwolooto woonekaa ũsaanĩtye. Amwĩĩte atongoesye ana ma Isilaeli kuma Misili mesĩle Ũkanganĩ Mũtune na maĩ matonya kũvithũkĩwa na mĩtũkĩ nĩ Amisili. Ĩndĩ o na vailye ũu, Mose nĩwamwĩwie Yeova, nake nĩwaathimie wĩwi wake na amavonokya kwa nzĩa ya kyama.” (Kuma 14:1, 2, 9-11, 21, 22) Kevin nĩweeyũmbanĩtye kũalyũkana na maũndũ na aimanyĩa nzĩa nzaũ ya kũtavanyʼa. Kwaendie ata? Aĩtye: “Nĩnatanie mũno kwona ũndũ Yeova watũathimĩte. Mbeenĩ, twaĩ tũtonya kũtembea mũendo mũasa ĩndĩ tũikwata mũndũ ũmwe kana o elĩ ala maneenaa kĩthyomo kya Quechua. Ĩndĩ yu tũendaa isionĩ ila syĩ na andũ aingĩ maneenaa kĩthyomo kĩu. Na nũndũ wa ũu, nĩtũkwatĩte myanya mingĩ ya kũneena na andũ ĩũlũ wa Mbivilia, tũkakwata andũ aingĩ ma kũsyokea, na amanyĩwʼa ma Mbivilia. Eka ũu, ũtalo wa ala mokaa maũmbanonĩ nĩwongelekete.” Vate nzika, yĩla twaendeea kũendaa nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo, mavinda onthe Yeova nũtũathimaa.
17. Weemanyĩsya kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?
17 Nĩtwaneenea ũndũ tũtonya kũendeea kũendaa nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo maũndũnĩ atatũ ma vata. Ĩndĩ nĩtwaĩlĩte kũendeea kũendaa nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo maũndũnĩ onthe thayũnĩ witũ, ta yĩla tũũnyuva maũndũ ma kwĩtanĩthya kana ũndũ tũũtũmĩa ĩvinda yĩla tũthyũmũĩte, kana yĩla tũkwĩka motwi makonetye kĩsomo kana kũea syana. Kĩla ĩvinda twĩ na ũtwi wa kwĩka, tũyaĩlĩte kũtongoeawʼa no kĩla twene tu, ĩndĩ twaĩlĩte kwĩkaa motwi tũsũanĩĩte ngwatanĩo yitũ na Yeova, ũtao ũla ũtũnengete, na watho wa kana mavinda onthe akatũthĩnĩkĩaa. Na tweeka ũu “tũkaendaa syĩtwanĩ ya Yeova Ngai waitũ tene na tene.”—Mika 4:5.
WATHI 156 Nĩnĩsĩ Vyũ