1. Yeova eekie ata ĩvinda ĩkuvĩ ĩtina wa Atamu na Eva kũvĩtya? (Mwambĩlĩlyo 3:15)

 ĨVINDA ĩkuvĩ ĩtina wa Atamu na Eva kũvĩtya, Yeova nĩwanengie nzyawa syoo wĩkwatyo kwĩsĩla wathani wa mwanya. Kĩla wawetie kĩ ĩandĩkonĩ ya Mwambĩlĩlyo 3:15.—Soma.

2. Nĩkĩ tũtonya kwasya kana wathani ũla wĩ Mwambĩlĩlyo 3:15 nĩ wa mwanya?

² Wathani ũsu wĩ ĩvukunĩ ya mbee ya Mbivilia. Ĩndĩ wathani ũsu nĩ wa mwanya nũndũ ũvoo ũla wĩ mavukunĩ ala angĩ ma Mbivilia nũkwatĩanĩe naw’o. O tondũ mũongo wa ĩvuku wĩthĩawa ũkwatanĩtye mathangũ onthe vamwe, ũu now’o ndeto ila syĩ Mwambĩlĩlyo 3:15 ikwatĩanĩe na kĩla kĩ mavukunĩ ala angĩ ma Mbivilia ikaumĩlya ũvoo ũmwe. Ũvoo ũsu wonanĩtye kana Ngai akatũma Mũtangĩĩi oke kwananga Ndevili na aatĩĩi make onthe. * Ũsu ũkeethĩwa wĩ ũathimo mũnene ta kĩ kwa onthe ala mamwendete Yeova!

3. Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

³ Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũũkwata mosũngĩo ma makũlyo aa makonetye wathani ũla wĩ Mwambĩlĩlyo 3:15. Mbee, naaũ mawetetwe wathaninĩ ũsu? Kelĩ, wathani ũsu wĩanĩ ĩtw’e ata? Na katatũ, wathani ũsu ũtũtethasya ata ũmũnthĩ?

4. Nũũ ũelekanĩtw’e na “nzoka,” na twĩsĩ ũu ata?

⁴ Ngewa ĩla yĩ Mwambĩlĩlyo 3:14, 15 ĩwetete “nzoka,” “ũsyao” wa nzoka, “mũndũ mũka,” na “ũsyao” wa mũndũ mũka. Mbivilia nĩtũtetheesye kũelewa asu naaũ. * Ekai twambe kũneenea “nzoka.” Nzoka ya w’o ndĩtonya kwĩthwa yaeleiwe nĩ ũsilĩlo ũla Yeova wawetie mũũndanĩ wa Eteni. Kwoou no nginya Yeova ethĩwe aneenaa na kyũmbe kĩ kĩlĩko. Nũũ kyũmbe kĩu? Ĩandĩko ya Ũvuany’o 12:9 nĩyĩtũtavĩtye. Yonanĩtye nesa kana “ĩla nzoka ngũũ” nĩ Satani, ũla nĩwe Ndevili. Ĩndĩ naaũ ũsyao wa nzoka ĩsu?

5. Naaũ metĩtwe ũsyao wa nzoka?

⁵ Mavinda amwe Mbivilia ĩtũmĩaa ndeto “ũsyao” kwonany’a ala maatĩĩaa ngelekany’o ya mũndũ mũna nesa vyũ nginya ũkethĩa no metwe syana syake. Kwoou ũsyao wa nzoka nĩ syũmbe sya veva na andũ ala, o ta Satani, maleanaa na Yeova Ngai na mavĩngaa andũ make. Amwe katĩ wa asu nĩ alaĩka ala matiie kĩanda kyoo ĩtunĩ mĩthenyanĩ ya Noa, o vamwe na andũ avuku ala methĩawa na meko mailye ma ĩthe woo, Ndevili.—Mwa. 6:1, 2; Yoa. 8:44; 1 Yoa. 5:19; Yuta 6.

6. Nĩkĩ tũkwasya kana “mũndũ mũka” ũla ũwetetwe wathaninĩ ũũ ti Eva?

⁶ Yu ekai tũmanye ũla “mũndũ mũka” nũũ. Mũndũ mũka ũsu ndesa kwĩthĩwa aĩ Eva. Nĩkĩ? Kwaekai twone kĩtumi kĩmwe. Wathani ũsu ũwetete kana ũsyao wa mũndũ mũka ‘ũkatumba’ mũtwe wa ĩla nzoka.  O tondũ twĩĩ tũnoona, ĩla nzoka nĩ Satani, na vai nzyawa o na ĩmwe ya Eva yĩ na ũtonyi wa kũmũtumba, nũndũ onthe me na naĩ. Kwoou Satani akaanangwa ata?

7. Kwosana na Ũvuany’o 12:1, 2, 5, 10, ũla mũndũ mũka ũwetetwe ĩandĩkonĩ ya Mwambĩlĩlyo 3:15 nũũ?

⁷ Ĩvuku ya mũthya ya Mbivilia nĩyĩvuanĩtye nũũ mũndũ mũka ũla ũwetetwe ĩandĩkonĩ ya Mwambĩlĩlyo 3:15. (Soma Ũvuany’o 12:1, 2, 5, 10.) Kwa w’o, ũsu ti mũndũ mũka wĩ vaa ĩũlũ wa nthĩ. Na twĩasya ũu nũndũ eĩtwe kana e na mwei ungu wa nyaaĩ syake, na ngovia ya ũsumbĩ yĩ na ndata 12 mũtwenĩ wake! O na asyaie kana ka ũsengy’a, nako nĩ Ũsumbĩ wa Ngai. Ũsumbĩ ũsu wĩ ĩtunĩ, na kwoou no nginya o nake mũndũ mũka ũsu ethĩwe e ĩtunĩ. Mũndũ mũka ũsu nĩ kĩlungu kya ũseũvyo wa Yeova kya ĩtunĩ, na ala me kĩlungunĩ kĩu nĩ syũmbe sya veva ndĩkĩĩku.—Aka. 4:26.

8. Nũũ kĩlungu kya mbee kya ũsyao wa mũndũ mũka, na akwatie kĩanda kĩu ĩndĩĩ? (Mwambĩlĩlyo 22:15-18)

⁸ O na ĩngĩ, Ndeto ya Ngai nĩtũtetheesye kũelewa nũũ kĩlungu kya mbee kya ũsyao wa mũndũ mũka. Yathanie kana akeethĩwa nzyawa ya Avalaamu. (Soma Mwambĩlĩlyo 22:15-18.) Na o tondũ kwathanĩtwe, Yesũ aĩ nzyawa ya mũndũũme ũsu mũĩkĩĩku. (Luka 3:23, 34) Ĩndĩ ũsyao ũsu waĩ no nginya wĩthĩwe na vinya mwingangĩ kwĩ wa andũ, nũndũ waaĩle kũmũtumba na kũmwananga vyũ Satani, ũla nĩwe Ndevili. Nũndũ wa ũu, yĩla Yesũ waĩ na myaka ta 30, nĩwatw’ĩkie Mwana wa Ngai wĩtĩkĩw’e veva mũtheu. Ĩvinda yĩu nĩw’o watw’ĩkie kĩlungu kya mbee kya ũla ũsyao wa mũndũ mũka. (Aka. 3:16) Na ĩtina wa Yesũ kũkw’a na kũthayũũkw’a, Ngai “nĩwamwĩkĩie ngovia ya nguma na ndaĩa” na amũnenga “ũkũmũ w’onthe ĩtunĩ na kũũ nthĩ,” na ũkũmũ ũmwe wamũnengie nĩ wa ‘kwananga mawĩa ma Ndevili.’—Aevl. 2:7; Mt. 28:18; 1 Yoa. 3:8.

9-10. (a) Naaũ angĩ me ũsyaonĩ wa mũndũ mũka, na makwataa kĩanda kĩu ĩndĩĩ? (b) Yu twĩenda kũneenea kyaũ?

⁹ Ve angĩ matalawa ta kĩlungu kya kelĩ kya ũsyao ũsu. Mũtũmwa Vaulo nĩwavuanisye ala me kĩlungunĩ kĩu yĩla waneenaa na Aklĩsto etĩkĩw’a mauta ma mbaĩ ya Kĩyuti na mbaĩ ingĩ. Ameie: “Ethĩwa mwĩ ma Klĩsto, vate nzika mwĩ ũsyao wa Avalaamu, atiĩwa kwosana na watho.” (Aka. 3:28, 29) Yĩla Yeova wetĩkĩsya Mũklĩsto mauta kwĩsĩla veva mũtheu, ethĩawa atw’ĩka kĩlungu kya ũsyao wa mũndũ mũka. Kwoou ũsyao wa mũndũ mũka nĩ Yesũ na ala 144,000 ũkasumbĩka namo. (Ũvu. 14:1) Onthe maatĩĩaa ngelekany’o ya Ĩthe woo, Yeova Ngai.

¹⁰ Nũndũ yu nĩtwamanya ala mawetetwe wathaninĩ ũla wĩ Mwambĩlĩlyo 3:15, ekai twone ũndũ Yeova ũendeee kwĩanĩsya wathani ũsu kavola kwa kavola, na ũndũ tũtethekete nĩw’o.

11. Nĩ kwa nzĩa yĩva ũsyao wa mũndũ mũka watumbiwe “kĩtiinyo”?

¹¹ Kwosana na wathani ũla wĩ Mwambĩlĩlyo 3:15, nzoka yĩĩtwe kana ĩkatumba “kĩtiinyo” kya ũsyao wa mũndũ mũka. Ũu weanĩie yĩla Satani watũmĩie Ayuti na Alomi kũmũaa Mwana wa Ngai. (Luka 23:13, 20-24) O tondũ mũndũ waũmĩa kĩtiinyo wĩthĩawa atatonya kũtembea kwa kavinda, ũu now’o kĩkw’ũ kya Yesũ kyatumie ethĩwa atatonya kwĩka ũndũ o na ũmwe yĩla waĩ mbũanĩ kwa kavinda ka mĩthenya ĩtatũ.—Mt. 16:21.

12. Mũtwe wa ĩla nzoka ũkatumbwa ata, na ũu ũkeekĩka ĩndĩĩ?

 ¹² Nĩ kana wathani ũla wĩ Mwambĩlĩlyo 3:15 wĩanĩe, yaĩ no nginya Yesũ aume mbũanĩ. Nĩkĩ tũkwasya ũu? Nũndũ kwosana na wathani ũsu, ũsyao wa mũndũ mũka nĩw’o waaĩle kũtumba mũtwe wa ĩla nzoka. Kĩu kĩonany’a kana yaĩ no nginya Yesũ avoe kĩtiinyo. Na vate nzika, ũu nĩw’o vaendie! Mũthenyanĩ wa katatũ, Yesũ nĩwathayũũkiw’e e kyũmbe kya veva kĩtesa kũkw’a. Ĩvinda yĩla Ngai ũtw’ĩte yavika, Yesũ akamũtumba Satani na aimwananga vyũ. (Aevl. 2:14) Ala makasumbĩka vamwe na Klĩsto makatetheanĩsya nake kũvetanga vyũ amaitha onthe ma Ngai, kana kwa ndeto ingĩ, ũsyao wa nzoka.—Ũvu. 17:14; 20:4, 10. *

13. Tũtethekaa ata nĩ kwĩanĩw’a kwa wathani ũũ?

¹³ Ethĩwa nĩwĩyumĩtye ũmũthũkũme Ngai, nũtethekete nĩ kwĩanĩw’a kwa wathani ũũ. Yesũ ookie kũũ ĩũlũ wa nthĩ e mũndũ. We nĩwaatĩĩie ngelekany’o ya Ĩthe wake nesa vyũ. (Yoa. 14:9) Kwoou kwĩmanyĩsya ĩũlũ wake nĩkũtumĩte tũmũmanya Yeova Ngai na tũkamwenda. O na ĩngĩ, nĩtũtethekete nĩ momanyĩsyo ma Yesũ na myolooto ĩla ũnengae kĩkundi kya Kĩklĩsto ũmũnthĩ. Nũtũmanyĩĩtye ũndũ tũtonya kwĩthĩwa na mwĩkalĩle ũtonya kũmwendeesya Yeova. Na ithyonthe nĩtũtethekaa nĩ kĩkw’ũ kyake, kana kwa ndeto ingĩ, kũũmĩw’a kwa kĩtiinyo kyake. Ata? Yĩla Yesũ wathayũũkiw’e, Yeova nĩweetĩkĩlile nthembo yake ĩte na naĩ, ĩla ‘ĩtũtheasya naĩ syonthe.’—1 Yoa. 1:7.

14. W’o wathani ũla Yeova wawetie mũũndanĩ wa Eteni waĩ wĩanĩe vau kwa vau? Elesya.

¹⁴ Ndeto ila Yeova waneenie mũũndanĩ wa Eteni syoonanisye kana ĩvinda nĩyaaĩle kũvĩta wathani ũsu ndwĩsa kũtw’ĩka nĩweanĩa. Nĩvendekaa ĩvinda nĩ kenda ũla mũndũ mũka aumĩlye ũsyao ũla wathanĩtwe na Ndevili ayũmbany’a aatĩĩi make, na ĩndĩ vayĩthĩwa na ũmaitha (kana, kĩmena) katĩ wa ikundi isu syelĩ. Kũelewa wathani ũsu nĩkũtũtetheeasya kũmanya kana no nginya nthĩ ĩno ĩtongoew’e nĩ Satani ĩmene athaithi ma Yeova. O na Yesũ nĩwesie kũtavya amanyĩw’a make ũndũ ũilye ta ũsu. (Mko. 13:13; Yoa. 17:14) Kwa w’o, nĩtwonete kĩlungu kya wathani ũsu kĩianĩa, na mũno mũno ĩvindanĩ ya myaka 100 mĩvĩtu. Ata?

15. Nĩkĩ nthĩ ĩendeee kũtũmena mũnango, na nĩkĩ tũtaĩle kũmũkĩa Satani?

¹⁵ Ĩvinda ĩkuvĩ ĩtina wa Yesũ kũtw’ĩkĩthw’a Mũsumbĩ wa Kĩ-masia mwakanĩ wa 1914, Satani nĩwekiw’e kũũ nthĩ. Yu ndatonya kũsyoka ĩtunĩ, ĩndĩ eteele kwanangwa. (Ũvu. 12:9, 12) Ĩndĩ ndailye o mana. E na ũthatu mwingĩ na aendeee kũvithũkĩa andũ ma Ngai. (Ũvu. 12:13, 17) Kĩu nĩkyo kĩtumĩte nthĩ ĩno ĩmena andũ ma Ngai mũnango. Ĩndĩ tũi na vata wa kũmũkĩa Satani na aatĩĩi make. Vandũ va ũu, twĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu ta mũtũmwa Vaulo, ũla waandĩkie ũũ: “Ethĩwa Ngai e ngalĩ ĩla yitũ, nũũ ũtonya kũtwĩka ũndũ?” (Alo. 8:31) No tũmũĩkĩĩe Yeova vyũ nũndũ o tondũ twoona, kĩlungu kĩnene kya wathani ũla wĩ Mwambĩlĩlyo 3:15 nĩkĩanĩĩte.

16-18. Curtis, Ursula, na Jessica matethekete ata nũndũ wa kũelewa wathani ũla wĩ Mwambĩlĩlyo 3:15?

¹⁶ Watho wa Yeova ũla wĩ Mwambĩlĩlyo 3:15 no ũtũtetheesye kũmĩanĩsya na matatwa o na meva ala matũkwata. Curtis nĩ  misonalĩ wĩkalaa Guam, na aĩtye: “Mavinda amwe nĩngomanaa na maũndũ meũtuma nĩw’a ve vinya kũlũmany’a na Yeova. Ĩndĩ kũvindĩĩsya wathani ũla wĩ Mwambĩlĩlyo 3:15 nĩkũndetheesye ngaendeea kũmũĩkĩĩa Ĩthe wakwa wa ĩtũnĩ.” Curtis eteele na mea ĩvinda yĩla Yeova ũkamina mathĩna onthe ala matũkwataa.

¹⁷ Mwĩĩtu-a-asa wĩkalaa Bavaria wĩtawa Ursula aĩtye kana kũelewa nesa ĩandĩko ya Mwambĩlĩlyo 3:15 nĩkwamũtetheeisye aĩkĩĩa vyũ kana Mbivilia yaveveeiwe nĩ Ngai. Nĩwoonie ũndũ mawathani ala angĩ onthe makwatĩanĩe na wathani ũsu, na kĩu kyamwendeeisye mũno. Aĩtye, “Nĩnakiitiwe ngoo mũno yĩla nesie kũmanya kana Yeova oosie ĩtambya vau kwa vau nĩ kenda andũ maikatiwe mate na wĩkwatyo.”

¹⁸ Nake Jessica, ũla wĩkalaa Micronesia, aĩtye: “No nĩlilikanaa ũndũ neewie ya mbee yĩla namanyie kana nĩnakwata ũla w’o! Nĩnamanyie kana wathani ũla ũwetetwe nthĩnĩ wa Mwambĩlĩlyo 3:15 nĩwaendeee kwĩanĩa. Kĩu nĩkĩndetheesye kũmanya kana mathĩna ala meũtũkwata ũmũnthĩ ti kwenda kwa Yeova. O na ĩngĩ, kũelewa wathani ũsu nĩkũndĩkĩĩthasya kana kũmũthũkũma Yeova nĩkw’o kũtonya kũtuma nĩtanĩa thayũ yu, o na mũnango ĩvinda yũkĩte.”

19. Nĩkĩ tũte na nzika kana kĩlungu kya mũthya kya wathani ũla wĩ Mwambĩlĩlyo 3:15 kĩikalea kwĩanĩa?

¹⁹ O tondũ twoona, wathani ũla wĩ Mwambĩlĩlyo 3:15 nũendeee kwĩanĩa. Yu nĩtwĩsĩ nesa ũsyao wa mũndũ mũka na ũsyao wa nzoka. Yesũ, ũla nĩwe kĩlungu kya mbee kya ũsyao wa mũndũ mũka, nĩwavoie kĩtau kĩla kyaĩ kĩtiinyonĩ na yu nĩ Mũsumbĩ wĩ na vinya ũtatonya kũkw’a. O na ĩngĩ, aingĩ me kĩlungunĩ kya kelĩ kya ũsyao wa mũndũ mũka nĩmanyuvĩtwe. Na nũndũ kĩlungu kya mbee kya wathani ũsu nĩkĩanĩĩte, tũi na nzika kana kĩlungu kya mũthya, kĩla nĩ kũtumbwa kwa mũtwe wa nzoka, o nakyo kĩilea kwĩanĩa. Athũkũmi ma Ngai makatana ta kĩ yĩla Satani ũkanangwa! Ĩndĩ ĩvinda yĩu yĩikaavika, ndũkatate kũkw’a ngoo. Ngai witũ nĩ wa kwĩkwatw’a. Akatũmĩa ũsyao wa mũndũ mũka kũetee “mbaĩ syonthe sya nthĩ” moathimo matatalĩka.—Mwa. 22:18.