1-3. (a) Savuli ya 147 ĩtonya kwĩthĩwa yaandĩkiwe ĩndĩĩ? (b) Nĩ maũndũ meva tũtonya kwĩmanyĩsya twasoma Savuli ya 147?

MŨNDŨ weanĩsya nesa ũndũ eĩnengetwe kana wĩ na nguma nzeo mũno ya Kĩklĩsto nĩwaĩle kũkathwa. Ethĩwa nĩtũkathaa andũ, ti mbee mũno Yeova Ngai? Twĩ na itumi nzeo vyũ sya kũmũtaĩa. No tũmũtaĩe nũndũ wa vinya wake, ũla ũtonya kwoneka syĩndũnĩ ila woombie. O na no tũmũtaĩe nũndũ wa maũndũ maseo ala wĩkĩte andũ, kwa ngelekany’o, nĩwaumisye Mwana wake ethĩwe nthembo ya wovosyo.

² Mũandĩki wa Savuli ya 147 nĩweewie aĩle kũmũtaĩa Yeova. O na ĩngĩ nĩwathokisye angĩ mamũtaĩe Ngai vamwe nake.—Soma Savuli 147:1, 7, 12.

³ Tũyĩsĩ savuli ĩsu yaandĩkiwe nũũ, kĩla twĩsĩ nĩ kana mũandĩki wayo nũtonya kwĩthĩwa atwĩe vakuvĩ na ĩvinda yĩla Aisilaeli ala matavĩtwe makatwawa Mbaviloni matũngiwe Yelusaleme nĩ Yeova. (Sav. 147:2) No nginya kũtũngwa kwa andũ ma Ngai vala maĩ matonya kũmũthaithĩa ũndũ wendaa kwĩthĩwe kwatumie mũandĩki ũsu wa Savuli amũtaĩa Yeova. Ĩndĩ eka kĩu, nĩwasyokie aweta itumi ingĩ sya kũmũtaĩa. Itumi isu nĩ syĩva? Naku wĩ na itumi syĩva sya kwasya “Aleluya” thayũnĩ waku?—Sav. 147:1; Ũvu. 19:1.

4. Aisilaeli ala matavĩtwe makatwawa Mbaviloni meewie ata ĩla mathaiw’e nĩ Mũsumbĩ Kulusi, na nĩkĩ?

⁴ Kwasũanĩa ũndũ Aisilaeli meew’aa me Mbaviloni. Ala mamaumĩtye kwoo makamatwaa kũu mamavũthasya maimea atĩĩ: “Twinĩei wathi ũmwe wa Saioni.” Ndũa ya Yelusaleme yaĩ ĩnaanangwa, navo nĩvo matanĩaa vyũ kũmũthaithĩa Yeova. (Sav. 137:1-3, 6) Kwoou Ayuti asu mayeew’aa matonya kwina. Meew’aa me atũlĩku ngoo na maĩ na vata wa kũkiakiw’a na kwĩkĩwa vinya. Ĩndĩ Ngai nĩwesie kũmovosya atũmĩĩte mũsumbĩ wa Velisia weetawa Kulusi, o ũndũ wathanĩte. Mũsumbĩ ũsu avalũkilye Mbaviloni na atangaasa atĩĩ: “Yeova . . . nũmbĩaĩĩte nĩmwakĩe nyũmba Yelusaleme . . . O ũla wĩ katĩ wenyu wa andũ make onthe, Yeova Ngai wake nĩethĩwe vamwe nake, nake nĩambate.” (2 Mav. 36:23) Ũndũ ũsu wakiakĩisye Aisilaeli ala mekalaa Mbaviloni ta kĩ!

5. Mũandĩki wa Savuli aandĩkie ata ĩũlũ wa ũtonyi wa Yeova wa kũvosya?

⁵ Yeova ndaakiakisya o mbaĩ yonthe ya Isilaeli, ĩndĩ nĩwathĩnĩkĩie o na mũndũ ũmwe ũmwe. Ũmũnthĩ ũũ, ekaa oou. Mũandĩki wa Savuli aandĩkie ũũ ĩũlũ wa Ngai: “Nũvoasya ala matũlĩkile ngoo, na kwova mawũkite moo.” (Sav. 147:3) Nĩ w’o, Yeova nũthĩnĩkĩaa ala me na mathĩna, methĩwe nĩ awau kana mekĩte kũtũlĩka ngoo. Ũmũnthĩ Yeova nĩwendete mũno kũtũkiakisya na kũtũtetheesya tũusye ngoonĩ. (Sav. 34:18; Isa. 57:15) Nũtũnengae ũĩ na vinya wa kũmĩanĩsya na mathĩna o na meva ala matonya kũtũkwata.—Yak. 1:5.

6. Kĩla mũandĩki wa Savuli ũwetete nthĩnĩ wa Savuli 147:4 kĩtonya kũtũtethya ata? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya 17.)

⁶ Mũandĩki ũsu wa Savuli nũsyokete akaweta ĩũlũ wa syĩndũ ila syĩ matunĩ. Atũtavĩtye kana Yeova “nũtalaa ndata ũndũ syĩana” na “nũsyĩtaa syonthe na masyĩtwa masyo.” (Sav. 147:4) Wasũanĩa mũsoa ũsu no wone ta waeka kũneenea kĩla ũkũneeneaa na ambĩĩa kũelesya ĩũlũ wa ndata sya matunĩ. Ĩndĩ kwasũanĩa ũndũ ũũ: Mũandĩki ũsu wa Savuli aĩ atonya kwona ndata na metho make, ĩndĩ ndaĩ amanya ũtalo wasyo. Kuma ĩvinda yĩu kũvika ũmũnthĩ, ndata ila tũmanyĩte kana syĩ vo nĩ mbingĩ mũno. Andũ amwe masũanĩaa kana kĩkundi kya ndata na syĩndũ ingĩ ila syĩ vamwe na nthĩ yitũ (Milky Way galaxy) kĩ na ndata mbilioni mbingĩ. Na nĩvatonyeka ũkethĩa kwĩ ikundi ta isu mbilioni ngili mbingĩ. Ithyĩ tũkakũlw’a twasya ndata iitalĩka! Ĩndĩ we Mũmbi nũnengete kĩla ĩmwe ĩsyĩtwa. Ũu nĩ kwasya kana Yeova nĩwĩsĩ kĩla ndata nesa vyũ. (1 Ako. 15:41) Nao nata syũmbe syake ila syĩ kũũ nthĩ? Ngai ũsu wĩsĩ kĩla ndata vala yĩĩ o na ethĩwa nĩ ĩndĩĩ, nũkwĩsĩ nesa. Nĩwĩthĩawa esĩ nesa vyũ vala ũĩ, akamanya nesa vyũ ũndũ ũkwĩw’a, na nĩwĩthĩawa esĩ nesa vyũ kĩla wĩ na vata nakyo ĩvinda o na yĩva!

7, 8. (a) Nĩ kyaũ Yeova wĩsĩ ĩũlũ witũ? (b) Nengane ngelekany’o ĩkwonany’a ũndũ Yeova wĩthĩawa na tei ĩla ũkũtethya andũ make o na kũtw’ĩka me na naĩ.

⁷ Yeova nũkũthĩnĩkĩaa we mwene. Na ti ũu wĩ w’oka, ĩndĩ e vinya na e tei na kwoou no aũtetheesye ĩla wĩ thĩnanĩ. (Soma Savuli 147:5.) Nũtonya kwĩw’a ta ũkuĩte mũno ũndũ ũtatonya, na thĩna ũla wĩ naw’o ta ũvĩtũkĩte vinya waku. Ĩndĩ ndũkolwe kana Ngai nũeleawa ũtonyi waku na ‘nũlilikanaa kana wĩ kĩtoo.’ (Sav. 103:14) Nũndũ twĩ andũ me na naĩ, nĩtũvĩtasya. O na twĩthĩaa tũsyokeleile ĩvĩtyo o yĩla yĩla ĩngĩ na ĩngĩ. Kwa ngelekany’o, nĩtũthĩnĩkaa mũno twesa kwĩthĩa tũneenie ndeto itaĩle, twĩ na mĩmeo ĩtaĩle, kana twesa kwĩthĩa nĩtũkwĩw’ĩa angĩ kĩwĩu nĩ syĩndũ ila me nasyo. O na kũtw’ĩka Yeova ndathĩnaw’a nĩ naĩ ta isu, nũtũeleawa  nesa vyũ o na kwĩ ũndũ tũtonya kũmanya!—Isa. 40:28.

⁸ No kwĩthĩwa ve ĩvinda waĩ na thĩna na woona kw’oko kwa Yeova kwĩ vinya kwaũtethya wasinda thĩna ũsu. (Isa. 41:10, 13) Kwoosa ngelekany’o ya mwĩĩtu-a-asa ũmwe vainia wĩtawa Kyoko. Eewie atũlĩka ngoo mũno ĩvinda watũmiwe akatavany’e kĩsionĩ kĩngĩ. Yeova oonanisye ata kana nĩwaeleiwe mathĩna make? Kĩkundinĩ kĩla Kyoko waendie nĩweethĩie andũ mekũelewa ũndũ ũkwĩw’a. Eewie Yeova ta wamwĩa atĩĩ: “Nĩngwendete, ti aĩ no kwĩthĩwa wĩ vainia, ĩndĩ nũndũ wĩ mwĩĩtu wakwa na nĩwĩyumĩtye ũnthũkũme. Nĩenda ũtanĩe thayũ waku wĩ ũmwe wa Ngũsĩ syakwa!” Nao a vaku, Mwene Vinya W’onthe akwonetye ata kana “ũmanyi wake ndũthimĩka”?

9, 10. Yeova ambaa kũtũtethya ata? Nengane ngelekany’o.

⁹ Ithyonthe nĩtwĩthĩwa na vata wa syĩndũ ta lĩu, ngũa, na vandũ va kwĩkala. Kwa ngelekany’o, nũtonya kũthĩnĩka ũyona ta ũtekwata lĩu ũkwĩanĩtye. Ĩndĩ Yeova oombie nthĩ ĩtonya kũsyaa lĩu mwingĩ kĩla ĩvinda, o na kwondũ wa tũswii twa ngũngũũ tũla tũkayaa tũyenda lĩu! (Soma Savuli 147:8, 9.) Ethĩwa Yeova nũĩthasya ngũngũũ, ĩthĩwa na mũĩkĩĩo kana akaũmanthĩaa syĩndũ ila wĩ na vata nasyo.—Sav. 37:25.

¹⁰ Ũndũ ũla wa vata vyũ Yeova ũtũtethasya naw’o nĩ kũtũtw’ĩĩka kĩ-veva. Atũnengae “mũuo wa Ngai, ũla ũvĩtũkĩte ũmanyi w’onthe.” (Avi. 4:6, 7) Ngelekany’o nzeo nĩ ya Mutsuo na mũka. Mwakanĩ wa 2011, ĩla nthĩ ya Japan yakũniwe nĩ kĩuutani kyookie na kĩw’ũ kingĩ kuma ũkanganĩ (tsunami), nĩmoonie Yeova amatethya mũno. Mauniwe nĩ kũlĩsa kĩalanĩ kya nyũmba yoo. Ĩndĩ mũthenya ũsu maaisye vakuvĩ kĩla kĩndũ, o na nyũmba yoo yaanangĩkie mũno. Ũtukũ ũsu mekalile kalumunĩ kaĩ ngolovanĩ yoo ya kelĩ. Kaĩ kĩvindu na mbevo mbingĩ mũno. Kwakya oou, nĩmamanthie kĩndũ kĩtonya kũmekĩa vinya kĩ-veva. Ĩvuku yĩla moonie no Kitabu cha Mwaka cha Mashahidi wa Yehova cha 2006. Kyongo kĩla Mutsuo woonie mayĩvua oou nĩ, “Tsunami Mbaya Sana Kuwahi Kurekodiwa” (Iuutani Ila Nthũku Vyũ sya Tsunami Syaalekotiwa Mavukunĩ). Kyongo kĩu kyaneeneaa kĩthingitho kya nthĩ kyakũnie kĩthama kya Sumatra mwakanĩ wa 2004. Kĩthingitho kĩu kyaetie tsunami ĩla nthũku vyũ katĩ wa tsunami syonthe ila syaaoneka na ikalekotiwa mavukunĩ. Mutsuo na mũka masomie maĩĩte ngewa ila iandĩkĩtwe vau ĩũlũ wa ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala makwatiwe nĩ mũisyo ũsu. Kũsoma ngewa isu kwatumie mamanya kana Ngai nũmendete nũndũ nĩwamekĩie vinya kĩ-veva ĩvindanĩ yĩu maĩ na vata. O na ĩngĩ Yeova nĩwamanengie syĩndũ ila maĩ na vata nasyo. Nĩmakwatie ũtethyo kuma kwa ana-a-asa na eĩtu-a-asa. Ĩndĩ kĩla kyamekĩie vinya vyũ nĩ kũthokewa nĩ ana-a-asa ala matũmĩtwe nĩ ũseũvyo wa Ngai. Mutsuo aĩtye, “Neewie Yeova ta waĩ ũtee wa kĩla ũmwe witũ aitũtetheesya. Mwa tweewie twakiakiw’a ata we!” Kwoou nzĩa ĩla ya vata vyũ Ngai wambaa kũtũtethya nayo nĩ kũtũtw’ĩĩka kĩ-veva. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, nĩwĩanĩasya mavata ala angĩ maitũ.

11. Ala mekwenda kũtethw’a nĩ Yeova maĩle kwĩka ata?

¹¹ Kĩla ĩvinda Yeova nĩwĩthĩawa eyũmbanĩtye kwosa ĩtambya nĩ kana ‘aũngamye ala auu.’ (Sav. 147:6a) Twaĩle kwĩka ata nĩ kana atũtethye? No nginya twĩthĩwe na ngwatanĩo nzeo nake. Naw’o ũuu nĩ wa vata nĩ kana kĩu kĩtonyeke. (Nzev. 2:3) Ala auu mekalaa meteele Ngai alũnge maũndũ na aimaminĩa thĩna ũla methĩwa naw’o. Yeova nĩwendete ala mekaa ũu.

12, 13. (a) Twaĩle kwĩvathana na kyaũ ethĩwa nĩtũkwenda Ngai atũtethye? (b) Yeova endeeaw’a naaũ?

 ¹² Nao nata ĩũlũ wa ala athũku? Mbivilia yaĩtye Ngai “nũmatheeasya nthĩ ala athũku.” (Sav. 147:6b) Isu ti ndeto sya ngũĩ! Nĩ kana tũtetheke nĩ ũseo wa Yeova wĩ wendo na nĩ kana ndakatwosee ĩtambya, no nginya tũmene kĩla ũmenete. (Sav. 97:10) Kwa ngelekany’o, nĩtwaĩle kũmena ũlaalai. Ũu nĩ kwasya kana nĩtwaĩle kwĩvathana na kyonthe kĩla kĩtonya kwĩsa kũtũlikya naĩnĩ ĩsu, na kĩmwe nĩ mavisa na ngewa sya ũlaalai. (Sav. 119:37; Mt. 5:28) O na kũtw’ĩka kũkitana na maũndũ asu ti laisi, kũathimwa nĩ Yeova kũyĩsa kwĩanana na kĩla tũtonya kwĩyĩima.

¹³ Tũyaĩle kwĩkwatya vinya witũ ĩla twĩ kaũnĩ ũsu, ĩndĩ twaĩle kũmwĩkwatya Yeova. We Yeova nĩwĩsa kwendeew’a nithyĩ ethĩwa tũkeekwatasya “vinya wa mbalasi,” kana kwa ndeto ingĩ, syĩndũ ila andũ mekwatasya nĩ kana imatethye? Aiee, ndesa kwendeew’a nithyĩ. O na eka ũu, tũyaĩle kwĩkwatya “maũũ ma mũndũ,” kana kwa ndeto ingĩ, kwĩka maũndũ kwa nzĩa ĩkwonany’a ithyĩ no twĩtangĩĩe kana mũndũ ũngĩ akatũtangĩĩa. (Sav. 147:10) Vandũ va kwĩka ũu, nĩtwaĩle kũmũvoya Yeova tũimwĩkaĩla atũtetheesye. Yeova ndailyĩ ta atai ma nthĩ ĩno. We ndanoaw’a nĩ mboya sitũ o na tũkatw’ĩka twĩmũvoya ĩngĩ na ĩngĩ. Mbivilia yaĩtye, “Yeova nĩwendeeaw’a nĩ ala mamũkĩaa, ala mekwatasya ũseo wake wĩ wendo.” (Sav. 147:11) No twĩthwe na mũĩkĩĩo kana nũndũ e ũseo wĩ wendo, ndakatũtia na akatũtetheeasya tũkĩlye vinya mĩmeo yitũ mĩthũku.

14. Mũandĩki wa Savuli eekĩiwe vinya nĩ kũmanya ũndũ wĩva?

¹⁴ Yeova nũtũnengete kĩtumi kĩseo kya kũĩkĩĩa vyũ kana nũkatetheeasya andũ make ĩla me na vata. Mũandĩki wa Savuli nĩwainie ĩũlũ wa Yeova aisũanĩa ĩũlũ wa kwakwa ĩngĩ kwa Yelusaleme. Ainie atĩĩ: “Nũsyĩkĩĩte vinya ivingi sya mbingĩlo syaku; nũathimĩte syana syaku ila syĩ nthĩnĩ waku. Nũtumaa mũuo mĩvakanĩ yaku.” (Sav. 147:13, 14) Kũmanya kana Ngai nĩwesaa kũlũlũmĩĩlya mbingĩlo sya ndũa ĩsu nĩ kana asũvĩe athaithi make, nĩkweekĩie mũandĩki wa Savuli vinya mũno.

15-17. (a) Mavinda amwe tũtonya kwĩw’a ata, ĩndĩ Yeova atũmĩaa Ndeto yake ata kũtũtetheesya? (b) Nengane ngelekany’o ĩkwonany’a ũndũ ‘ndeto ya Ngai ĩsembaa mĩtũkĩ mũno.’

¹⁵ Nũtonya kũkwatwa nĩ mawetu ũkambĩĩa kwĩmakĩa. Vakesa kwĩkala ũu, lilikana kana Yeova no aũnenge ũĩ wa kũng’ang’ana na mawetu asu. Mũandĩki wa Savuli awetie ũũ ĩũlũ wa Ngai: “Nũetae mwĩao wake ĩũlũ wa nthĩ; ndeto yake nĩsembaa mĩtũkĩ mũno.” Asyokete akasya kana Yeova ‘nũnenganae ĩa, nũnyaĩĩkasya ĩmwe, na nĩwĩkasya manzĩ make momĩtw’e nĩ mbevo me tũlungu,’ na ĩndĩ akakũlya atĩĩ: “Nũũ ũtonya kũũngama mbee wa mbevo yake?” Ongeleele kwasya: “Nũetae ndeto yake, natw’o tũitweka.” (Sav. 147:15-18) Ngai witũ nĩ mũĩ mũno na e vinya mwingĩ mũno. E ũtonyi ĩũlũ wa mbua ya mavia na ĩa na kwoou nũtonya kũũtetheesya ũsinde thĩna o na wĩva ũla ũtonya kũkomana naw’o.

¹⁶ Ũmũnthĩ Yeova atũtongoeasya atũmĩĩte Ndeto yake, Mbivilia. Na ĩla Mbivilia ĩkwasya “ndeto yake nĩsembaa mĩtũkĩ mũno,” yĩtũtavya kana nũtwonasya nzĩa mĩtũkĩ ĩla twĩ na vata. Sũanĩa ũndũ ũtethekaa ĩla ũũsoma Mbivilia, ĩla ũũsoma mavuku ma “ngombo yĩ na kĩthito na mbũĩ,” ĩla ũkwĩloela JW Broadcasting, ĩla ũũsoma maũvoo nthĩnĩ wa jw.org, ĩla ũũneena na atumĩa, na ĩla ũkwĩka maũndũ vamwe na Aklĩsto ala angĩ. (Mt. 24:45) O naku tyo wonete kana Yeova nũkwonasya nzĩa ĩla waĩle kwĩsĩla ateũselewa?

¹⁷ Mwĩĩtu-a-asa Simone nĩwĩyoneete vinya wa Ndeto ya Ngai. Navu ĩtina eew’aa  ayĩmena mũno nginya avika vandũ weethĩa eona ta ũte vata methonĩ ma Ngai. Ĩndĩ mavinda ala weew’aa atũlĩkĩte ngoo vyũ avoyaa na kĩthito mũno aimwĩkaĩla Yeova amũtetheesye. O na nĩwatũmĩaa ĩvinda yingĩ aisoma Mbivilia. Aĩtye atĩĩ: “Ndi ĩndĩ naaĩsa kwĩkala ngew’a Yeova ta wandekie nĩweka na aeka kũnenga vinya.” Kyu nĩkĩmũtetheesye atate ũndũ ũtonya ethĩawe na woni ũla waĩle.

18. Nĩkĩ ũtonya kwasya kana wĩ mũathime nĩ Ngai, na wĩ na itumi syĩva sya kũkĩlya wasya ũkyasya, “Mũtaĩei Yeova”?

¹⁸ Mũandĩki wa Savuli nĩwamanyie kana andũ ma Ngai ma tene maĩ aathime mũno. No mo me oka maĩ mbaĩ ĩla Ngai wanengie “ndeto” yake na “myamũlo yake na motw’ĩo make.” (Soma Savuli 147:19, 20.) Ũmũnthĩ twĩ aathime mũno, nũndũ vai angĩ ĩũlũ wa nthĩ eka ithyĩ metanĩaw’a na ĩsyĩtwa ya Ngai. Nĩtũtanĩaa kwĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo na Yeova nũndũ nĩtwamũmanyie na nĩtwĩtĩkĩlaa Ndeto yake ĩthũkũme nthĩnĩ witũ. O ta mũandĩki wa Savuli ya 147, we ndũkwona wĩ na itumi mbingĩ nzeo mũno sya kũkĩlya wasya ũkyasya, “Mũtaĩei Yeova,” na ũyĩkĩa angĩ vinya meke o taku?