1. No nginya twĩke ata nĩ kana twĩthĩwe na ũtanu wa wʼo, na nĩkĩ? (Isaia 48:​17, 18)

 ĨTHE witũ wa ĩtunĩ nũtwendete mũno na nĩwendaa tũtanĩe thayũ yu tũĩ na ĩvindanĩ yũkĩte. (Mũta. 3:​12, 13) Atũmbie twĩ na inengo sya mwanya, ĩndĩ ndaatũnenga ũtonyi wa kwĩtongoesya kana wa kwĩtwʼĩĩa ene kĩla kĩseo na kĩla kĩthũku. (Mũta. 8:9; Yel. 10:23) Na nĩwĩsĩ kana no nginya tũmũthũkũme na tũiatĩĩaa myolooto yake nĩ kana twĩthĩwe na ũtanu wa wʼo.—Soma Isaia 48:​17, 18.

2. Satani endaa tũĩkĩĩe ũndũ wĩva, na nĩ ĩtambya yĩva Yeova woosie?

² Satani endaa tũĩkĩĩe kana ti nginya tũmũthũkũme Yeova nĩ kana twĩthĩwe na ũtanu, na kana andũ no metongoesye nesa. (Mwa. 3:​4, 5) Nĩ kana Yeova aĩkĩĩthye kana Satani nĩ mũkengani, nĩwaekie andũ metongoesye kwa ĩvinda yĩana ũna. Ĩndĩ maũndũ ala maendeee ũmũnthĩ nĩ ũĩkĩĩthyo wa kana andũ nĩmaemetwe nĩ kwĩtongoesya. Kĩvathũkanyʼo na ũu, Maandĩko mausĩe ngelekanyʼo sya aũme na aka maĩ na ũtanu mwingĩ nũndũ wa kũmũthũkũma Yeova. Ũmwe waĩ na ũtanu mwingĩ vyũ nĩ Yesũ Klĩsto. Ĩsomonĩ yĩĩ, twĩamba kwona nĩkĩ Yesũ watwie kũmũthũkũma Yeova. Ĩtina wa ũu, nĩtũkwona nĩkĩ twaĩlĩte kũthaithaa Ĩthe witũ wa ĩtunĩ. Na mũthya, nĩtũkwona maũndũ amwe matumaa tũtwʼa kũmũthũkũma Yeova.

 NĨKĨ YESŨ WATWIE KŨMŨTHŨKŨMA YEOVA?

3. Satani eeie Yesũ eke ata, nake Yesũ atwie kwĩka ata?

³ Yĩla Yesũ waĩ ĩũlũ wa nthĩ, aĩ no nginya atwʼe ethũkũma ũũ. Kwa ngelekanyʼo, ĩvinda ĩkuvĩ ĩtina wa Yesũ kũvatiswa, Satani nĩwamwĩie kana nũkũmũnenga mosumbĩ onthe ma nthĩ amũthaitha ĩvinda o yĩmwe. Ĩndĩ Yesũ amũsũngĩie amwĩa: “Thi, Satani! Nũndũ nĩkũandĩkĩtwe: ‘No Yeova Ngai waku waĩle kũmũthaitha, na nowe e weka waĩle kũmũthũkũma ũthũkũmi mũtheu.’” (Mt. 4:​8-10) Nĩkĩ Yesũ weekie ũtwi ũsu? Ekai twone maũndũ amwe.

4-5. Nĩ maũndũ amwe meva matumie Yesũ atwʼa kũmũthũkũma Yeova?

⁴ Ũndũ ũla wa vata vyũ watumie Yesũ atwʼa kũmũthũkũma Yeova nĩ kana nũmwendete Ĩthe wake mũno vyũ. (Yoa. 14:31) O na ĩngĩ, amũthũkũmaa Yeova nũndũ ũsu nĩwʼo ũndũ ũla waĩle. (Yoa. 8:​28, 29; Ũvu. 4:11) Eka ũu, nĩweesĩ kana Yeova nĩwe Mwambĩlĩĩlya wa thayũ, na kana ethĩawa e wa kwĩkwatwʼa na nĩ mũlau. (Sav. 33:4; 36:9; Yak. 1:17) Na mavinda onthe Yeova eethĩĩtwe aimũtavya Yesũ ũla wʼo na nĩwe wamũnengete kyonthe kĩla waĩ nakyo. (Yoa. 1:14) Kĩvathũkanyʼo na Yeova, Satani nĩwe watumie andũ malika naĩnĩ na mambĩĩa kũkwʼa. We nĩ mũkengani, na ekaa maũndũ onthe atongoewʼe nĩ ĩtomo na kwĩyenda we mwene. (Yoa. 8:44) Nũndũ Yesũ nĩweesĩ maũndũ asu onthe, ndaaĩtĩkĩla o na vanini kwĩthĩwa ailye ta Satani na aimũngʼendea Yeova.—Avi. 2:​5-8.

⁵ Ũndũ ũngĩ watumie Yesũ atwʼa kũmũthũkũma Yeova nĩ kana aĩ na mea ma kwona maũndũ maingĩ maseo ala ũthũkũmi wake wesaa kwĩanĩsya. (Aevl. 12:2) Nĩweesĩ kana aendeea kwĩkala e mũĩkĩĩku, nũkũthesya ĩsyĩtwa ya Ĩthe wake na ayumĩlya nzĩa ya kũvetangĩa andũ mathĩna onthe ala maetiwe nĩ Ndevili.

NĨKĨ TWAĨLĨTE KŨMŨTHAITHA YEOVA?

6-7. Nĩkĩ andũ aingĩ ũmũnthĩ matamũthũkũmaa Yeova, na nĩkĩ no we e weka twaĩlĩte kũmũthaitha?

⁶ Andũ aingĩ ũmũnthĩ maimũthũkũmaa Yeova nũndũ mayĩsĩ nguma syake sya mwanya, o na mayĩthĩawa mesĩ maũndũ onthe maseo ala wĩkĩte kwondũ woo. Andũ asu methĩawa mailye o ta ala mũtũmwa Vaũlo watavasya ũvoo mũseo e Athene.—Meko 17:​19, 20, 30, 34.

⁷ Vaũlo aeleisye ethukĩĩsya make kana Ngai ũla wa wʼo “nĩwe ũnengae andũ onthe thayũ na mĩthũmũ na syĩndũ syonthe.” O na ongelile kwasya ũũ: “Nĩkwĩthĩwa twĩ na thayũ nũndũ wake, na nĩtũendaa na twĩ kwʼo.” Ngai nĩwe Mũmbi, nũndũ nĩwe “woombie mbaĩ syonthe sya andũ kuma mũndũnĩ ũmwe,” na kwoou no we e weka twaĩlĩte kũmũthaitha.—Meko 17:​25, 26, 28.

8. Nĩ ũndũ wĩva Yeova ũtakesa kwĩka? Elesya.

⁸ Nũndũ Yeova nĩwe Mũmbi na Mũsumbĩ Ũla Mũnene wa Nthĩ Yonthe, akenda, no alasimĩthye andũ mamũthũkũme. Ĩndĩ we ndakesa kwĩka ũndũ ta ũsu. Vandũ va ũu, nũtũnengete syĩndũ mbingĩ itũĩkĩĩthasya kana e kwʼo na kana nĩwendete kĩla ũmwe witũ mũno vyũ. Eka ũu, endaa andũ aingĩ ũndũ vatonyeka methĩwe anyanya make tene na tene. (1 Tim. 2:​3, 4) Nĩkyo kĩtumi ũtũmanyĩĩtye nĩ kana o naitũ tũmanyĩsye angĩ ĩũlũ wa ieleelo syake na tũimatavya ĩũlũ wa maũndũ maseo ala ũkeka kwondũ wa andũ. (Mt. 10:​11-13; 28:​19, 20) O na ĩngĩ, nũtũnengete ikundi na akasyoka akatũnenga asyaĩĩsya matwendete nĩ kana matũsũvĩae.—Meko 20:28.

9. Yeova onanĩtye ata kana nĩwendete andũ onthe?

⁹ Yeova nĩwonanĩtye kana e wendo mwingĩ  nũndũ nũnengae o na andũ ala mataĩkĩĩaa kana e kwʼo syĩndũ nzeo. Kwasũanĩa maũndũ aa: Kwa ĩvinda yĩasa, andũ mbilioni mbingĩ nĩmanyuvĩte kwĩtwʼĩĩa ene ũla ũseo na ũla ũthũku vandũ va kũmwĩwʼa Yeova. O na vailye ũu, we nũmanengae kĩla me na vata nakyo nĩ kana maendeee kwĩkala thayũ na maiũtanĩa. (Mt. 5:​44, 45; Meko 14:​16, 17) O na ĩngĩ, nũtumĩte methĩwa na anyanya na andũ ma mũsyĩ mamendete, ũtonyi wa kwĩthĩwa na syana, wĩa, o na no matanĩe mosyao ma kĩthito kyoo. (Sav. 127:3; Mũta. 2:24) Maũndũ asu meonanyʼa nesa kana Ĩthe witũ wa ĩtũnĩ nĩwendete andũ onthe. (Kuma 34:6) Yu ekai twĩlilikanyʼe maũndũ amwe matumaa tũtwʼa kũmũthũkũma Yeova na ũndũ ũathimaa ala meeka ũu.

NĨKĨ TŨTWʼĨTE KŨMŨTHŨKŨMA YEOVA?

10. (a) Nĩ ũndũ wĩva wa vata vyũ ũtumaa tũmũthũkũma Yeova? (Mathayo 22:37) (b) Tei wa Yeova ũkũtethetye ata? (Savuli 103:​13, 14)

¹⁰ O ta Yesũ, ũndũ ũla wa vata vyũ ũtumaa tũmũthũkũmaa Yeova nĩ kana nĩtũmwendete mũno kuma ngoonĩ. (Soma Mathayo 22:37.) Yĩla tweemanyĩsya ĩũlũ wa nguma syake, nĩtũmũthengeeaa mũnango. Kwa ngelekanyʼo, kwasũanĩa ũndũ Yeova wĩ tei wingĩvĩte. Yĩla Aisilaeli maleile kũmwĩwʼa, amesũvie amea: “Syokai yu kĩla ũmwe kuma mũendelenĩ wake mũthũku.” (Yel. 18:11) Yeova nũlilikanaa kana ithyĩ twĩ andũ me na naĩ na kana twĩ o kĩtoo. (Soma Savuli 103:​13, 14.) Yĩla wavindĩĩsya ĩũlũ wa tei wake na nguma ingĩ syake sya mwanya, tyo wĩwʼaa ũyenda kũmũthũkũma tene na tene?

11. Nĩ maũndũ angĩ meva matumaa tũtwʼa kũmũthũkũma Ĩthe witũ wa ĩtunĩ?

¹¹ O na ĩngĩ, tũmũthũkũmaa Yeova nũndũ kĩu nĩkyo twaĩlĩte kwĩka. (Mt. 4:10) Kwongela ũu, nĩtwĩsĩ kana ve maũndũ maingĩ maseo twĩanĩasya yĩla twamũthũkũma twĩ aĩkĩĩku. Kwa ngelekanyʼo, nĩtũtheasya ĩsyĩtwa yake, tũkaĩkĩĩthya kana Ndevili nĩ mũkengani, na tũkatanĩthya ngoo yake. Na twatwʼa kũmũthũkũma yu tũĩ, twĩ na wĩkwatyo wa kũmũthũkũma tene na tene!—Yoa. 17:3.

12-13. Ngewa ya Jane na Pam yĩũmanyĩsya kyaũ?

¹² Kuma twĩ anini vyũ, no twĩmanyĩsye kũmwenda Yeova mũno, na kĩu no kĩtũtetheesye tũkaendeea kũmwenda mũnango o ũndũ tũendeee kũkũa. Kwasũanĩa ngewa ya eĩtu elĩ masyaanĩwʼe; namo nĩ Jane na Pam. a Mayambĩĩa kwĩmanyĩsya Mbivilia, Jane aĩ na myaka 11 nake Pam aĩ na myaka 10. O na kau asyai moo mayendeeawʼa nĩ kwĩmanyĩsya Mbivilia, nĩmametĩkĩlĩtye memanyĩasye na Ngũsĩ o ethĩwa makaendaa ĩkanisanĩ namo kĩla wikendi. Jane aĩtye, “Kĩla Ngũsĩ syamanyĩasya kuma Mbivilianĩ nĩkyandetheeisye naema kwĩlikya mwĩkalĩlenĩ mũthũku wa ũlaalai kana kũtũmĩa ndawa sya kũmila ta syana mbingĩ ila twasomaa ĩmwe.”

¹³ Ĩtina wa myaka kauta, eĩtu asu elĩ nĩmatwʼĩkie atavanyʼa. Mũthya, nĩmesie kũtwʼĩka mavainia o maendeee kũsũvĩa asyai moo ala maendeee kũkũa. Jane asũanĩa maũndũ onthe ala Yeova ũmatetheesye kwĩanĩsya aĩtye, “Nĩnĩmanyĩĩtye kana Yeova nũthĩnĩkĩaa anyanya make e mũĩkĩĩku, na o tondũ ĩandĩko ya 2 Timotheo 2:19 yonanĩtye, ‘Yeova nĩwĩsĩ ala make.’” Vate nzika, mavinda onthe Yeova nũthĩnĩkĩaa ala matwʼa kũmũthũkũma nũndũ nĩmamwendete!

14. Tũtonya ata kũtetea ĩsyĩtwa ya Yeova kwĩsĩla ndeto sitũ na meko maitũ? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹⁴ Twĩenda kũtetheesya kũtetea ĩsyĩtwa ya Yeova. Kwasũanĩa ũndũ ũu: Twasye wĩ na mũnyanya wĩkaa angĩ nesa, wĩthĩawa e mũlau,  na ũekeaa. Na ĩndĩ mũthenya ũmwe ũyĩwʼa mũndũ ayasya kana mũnyanyau nde tei na nĩ mũkengani. We ũtonya kwĩka ata? Mwa ndũlea kũmũtetea. O ta ũu, yĩla Satani na ala mamũkwataa mbau matata kũmwanangĩa Yeova ĩsyĩtwa kwa kũnyaĩĩkya ngewa sya ũvũngũ ĩũlũ wake, nĩtũteteaa ĩsyĩtwa yake kwa kũtavya andũ ũwʼo ĩũlũ wake. (Sav. 34:1; Isa. 43:10) Yĩla twamũtetea kwĩsĩla ndeto na meko maitũ, twĩthĩawa tũyonanyʼa kana nĩtũkwenda kũmũthũkũma na ngoo yonthe.

15. Mũtũmwa Vaũlo atethekie ata ĩtina wa kwĩka moalyũku manene thayũnĩ wake? (Avilivi 3:​7, 8)

¹⁵ Nĩtwĩkaa moalyũku na ngenda thayũnĩ witũ nĩ kana tũmwendeesye Yeova na tũimũthũkũma mũnango. Kwa ngelekanyʼo, mũtũmwa Vaũlo nĩwatwie kwĩthĩwa ate na nguma kĩsionĩ kĩla wekalaa nĩ kana atwʼĩke mũatĩĩi wa Klĩsto na aimũthũkũma Yeova. (Aka. 1:14) Na nũndũ wa ũu, nĩwatanĩie maũndũ maingĩ aimũthũkũma Yeova na akwata mwanya wa kũsumbĩka na Klĩsto ĩtunĩ. We ndaaĩlila sua o na ũmwe nũndũ wa kũtwʼa kũmũthũkũma Yeova. O naitũ tũikelila.—Soma Avilivi 3:​7, 8.

16. Ngewa ya Julia yĩũmanyĩsya kyaũ? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹⁶ Ethĩwa tũkonaa kũmũthũkũma Yeova nekwʼo ũndũ ũla wa vata vyũ thayũnĩ witũ, tũkatanĩaa thayũ yu tũĩ o na ĩvindanĩ yũkĩte. Kwasũanĩa ngewa ya mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Julia. Atanamba kwĩmanyĩsya ũwʼo, ai mwini wa kwaya ĩkanisanĩ kuma e kelĩtu kanini. Mwini ũmwe wĩ na ũtũĩka wa kwĩna mbathi sya mũthemba wa opera nĩwamanyie kana aĩ na kĩnengo, na nĩwambĩĩie kũmũmanyĩsya kwina mbathi isu. Ĩtina wa ĩvinda, Julia nĩwatwʼĩkie mwini wĩ nguma na nĩwaendaa kwinĩa kũndũ kwĩ nguma. O na nĩwaendie  sukulunĩ yĩ nguma ya wathi, na e vau, kĩmwana masomaa ĩmwe nĩkyambĩĩie kũmũtavya ĩũlũ wa Ngai, na kyamũelesya kana ĩsyĩtwa yake nĩ Yeova. Ĩtina wa ĩvinda yĩte yĩasa, Julia nĩwambĩĩie kwĩmanyĩsya Mbivilia kelĩ kwa kyumwa. Mũthya, nĩwatwie kana eenda kũtũmĩa thayũ wake aimũthũkũma Yeova vandũ va kũtwʼĩka mwini. Ũsu ndwaĩ ũtwi wĩ laisi. Aĩtye, “Andũ aingĩ mambĩaa kana ngĩtie kwĩkya kĩnengo kyakwa ĩtheka, ĩndĩ nyie nendaa kũtũmĩa thayũ wakwa wʼonthe ndimũthũkũma Yeova.” We ewʼaa ata asũanĩa ũtwi ũsu weekie myaka mbee wa 30 mĩvĩtu? Aendeee kwasya, “Nĩ na mũuo wa kĩlĩko na ndi na nzika kana ĩvinda yũkĩte Yeova akeanĩsya kwenda kwa ngoo yakwa.”—Sav. 145:16.

ENDEEA KŨMŨTHŨKŨMA YEOVA

17. (a) Ala matambĩĩe kũmũthũkũma Yeova maĩle kwĩka ata, na nĩkĩ? (b) Nĩ ũndũ wĩva ala matwʼĩte kũmũthũkũma Ngai mesĩ?

¹⁷ Twĩkalĩte vakuvĩ vyũ na mũthya wa nthĩ ĩno nthũku. Mũtũmwa Vaũlo aandĩkie atĩĩ: “Nĩkwĩthĩwa vatiele ‘ĩvinda ĩnini mũnoʼ na ‘ũla wũkĩte nũkũvika na ndeselewa.’” (Aevl. 10:37) Kũmanya ũu kũtonya kũtũtethya ata? Mbee, ĩvinda yĩla yĩtiele ya andũ kũtwʼa kũmũthũkũma Yeova nĩ ĩnini, na kwoou nĩmaĩle kwosa ĩtambya na mĩtũkĩ. (1 Ako. 7:29) Na ethĩwa yu tũĩ nĩtũtwʼĩte kũmũthũkũmaa Ngai, nĩtwĩsĩ kana o na twakwatwa nĩ matatwa, twĩendeea kũmomĩĩsya o kwa “ĩvinda ĩnini mũno.”

18. Yeova na Yesũ mendaa twĩke ata?

 ¹⁸ Yesũ athangaaisye amanyĩwʼa make maĩkeke o kwambĩĩa kũmũatĩĩa tu, ĩndĩ maendeee kwĩka ũu. (Mt. 16:24) Kwoou o na ethĩwa twĩthĩĩtwe tũimũthũkũma Yeova myaka yĩana ata, nĩtũtwʼei vyũ kũendeea kwĩka ũu. We endaa twĩkĩe kĩthito nĩ kana tũendeee kũlũmanyʼa na ũtwi witũ wa kũmũthũkũma. O na kau kwĩka ũu no kwĩthĩwe kũte ũndũ wĩ laisi, no tũtanĩe moathimo maingĩ yu tũĩ na tũkekala twĩ eanĩe!—Sav. 35:27.

19. Ngewa ya mwana-a-asa wĩtawa Gene yĩũmanyĩsya kyaũ?

¹⁹ Andũ amwe monaa kana kũmũthũkũma Yeova kũtumaa mũndũ eyĩima maũndũ maingĩ. Ethĩwa wĩ wa mũika, nĩwonaa ta ve kĩndũ wĩthĩawa waĩtye nũndũ wa kũtwʼa kũmũthũkũma Yeova? Mwana-a-asa ũmwe wa mũika wĩtawa Gene aĩtye: “Noonaa kwĩthĩwa nĩ Ngũsĩ ya Yeova ta kũmbovete mũno. O na noonaa syana mbingĩ ila tweanie ĩmwe iitanĩa maũndũ ta kũthi mbokanĩ sya kwĩtanĩthya, kũthaũka mathaũ ma vitio me na ũngʼendu, na tũmwana na twĩlĩtu tũituma ndũũ, ĩndĩ nyie natũmĩaa ĩvinda yakwa o kũthi maũmbanonĩ na ũtavanyʼa.” Kĩu kyatumie Gene eka ata? Aĩtye: “Nĩnambĩĩie kwĩkaa maũndũ mathũku ala meekawa nĩ amũika ala angĩ nĩvithĩte, na kwa kavinda nĩnamatanĩie. Ĩndĩ ndyaĩ na ũtanu wa wʼo. Nĩnambĩĩie kũsũanĩa ũwʼo wa Mbivilia ũla neethĩĩtwe ndivũthĩĩsya na natwʼa kũmũthũkũma Yeova na ngoo yakwa yonthe. Kuma ĩvinda yĩu nginya yu tũĩ, nĩnĩyoneete kana Yeova nĩwĩthĩĩtwe aisũngĩa mboya syakwa syonthe.”

20. Twaĩle kũtwʼa kwĩka ata?

²⁰ Mũandĩki ũmwe wa Savulĩ amwinĩie Yeova ũu: “Nĩ mũathime mũndũ ũla ũmũnyuvĩte, na kũtuma akũthengeea, nĩ kana atũae nthĩnĩ wa nza syaku.” (Sav. 65:4) Kwoou ekai tũtwʼei kũendeea kũmũthũkũma Yeova o ta Yosua, ũla waisye: “Ũndũ wakwa na nyũmba yakwa, tũkathũkũmaa Yeova.”—Yos. 24:15.