Mbivilia Yaasya Ata Ĩũlũ wa Kĩlisimasi?

THAŨKA

Ũndũ Mbivilia yaasya

Mbivilia ndĩwetete ĩla Yesũ wasyaiwe, o na ndĩwetete kana nĩtwaĩle kũtanĩa kũsyawa kwake. Ĩvuku yĩmwe yĩandĩkĩtwe nĩ McClintock na Strong yaĩtye: “Vaiĩ vandũ Mbivilianĩ vaĩtye tũtanĩe Kĩlisimasi, o na ũndũ ũsu ndwonanĩtwʼe ũtianĩonĩ mweũ.”

Ĩndĩ ũkunĩkĩli wĩonanyʼa kana Kĩlisimasi yaumanie na syĩthĩo sya ndĩni sya ũvũngũ. Mbivilia yonanĩtye kana nĩtũmũthatasya Ngai yĩla twamũthaitha na nzĩa ũtetĩkĩlĩte.—Kuma 32:5-7.

Vala syĩthĩo ikonetye Kĩlisimasi syaumie

Kũtanĩa mũthenya wa kũsyawa kwa Yesũ: “Aklĩsto ma mbee mayatanĩaa kũsyawa kwa Yesũ nũndũ moonaa kũtanĩa kũsyawa kwa mũndũ o na wĩva kumanĩte na ũmanyĩsyo wa ndĩni sya ũvũngũ.”—The World Book Encyclopedia.
Matukũ 25, Mwei wa 12: Vai vandũ vonanĩtwʼe kana Yesũ asyaiwe matukũ asu. Nĩvatonyeka ũkethĩa atongoi ma ndĩni manyuvie mũthenya ũsu nĩ kana wosane na ĩvinda ya mbevo yĩla sikũkũ sya ndĩni sya ũvũngũ syeekawa.
Kũnengane mĩthĩnzĩo, kũĩsanĩa, na kũtana vamwe: Ĩvuku The Encyclopedia Americana yaĩtye: “Saturnalia, ĩla yaĩ sikũkũ ya Alomi na yeekawa Mwei wa ĩkũmi na ilĩ wĩ katĩkatĩ, nĩyo yaumĩlilye maũndũ maingĩ ala mekawa andũ maitanĩa Kĩlisimasi. Kwa ngelekanyʼo, maũndũ ta kwĩyũmbanĩsya sikũkũ nene, kũnengane mĩthĩnzĩo, na kwakanyʼa kendoo syaumanie na sikũkũ ĩno ya Saturnalia.” Nayo ĩvuku Encyclopædia Britannica yonanĩtye kana mũthenya ũsu wa Saturnalia “mawĩa onthe nĩmavungawa.”
Mataa ma ĩvinda ya Kĩlisimasi: Ĩvuku The Encyclopedia of Religion, yaĩtye kana mũthenya ũsu andũ ma Europe maanakavasya mĩsyĩ yoo “na mataa na mĩtĩ ya kĩla mĩthemba” maitanĩa sikũkũ ĩsu, na ĩngĩ meekaa ũu nĩ kana masiĩĩe ndaimoni.
Tũmĩtĩ twĩtawa Mistletoe, na malaa metawa holly: “Atongoi ma ndĩni maasya kana kamũtĩ ketawa mistletoe kala kekwatĩlaa mĩtĩnĩ ĩngĩ kaĩ katonya kũtũmĩwa maũndũnĩ ma ũwe. Nayo ĩlaa yĩtawa holly yĩla yĩthĩawa yĩ ĩsanzamũku ĩvinda yonthe nĩyathaithawa nũndũ yoonekaa ta ũĩkĩĩthyo wa kana no nginya sua yĩsyoke.”—The Encyclopedia Americana.
Mũtĩ wa Kĩlisimasi: “Andũ ma ndĩni sya ũvũngũ ma Europe ala mathaithaa mĩtĩ nĩmaendeeie na ũthaithi ũsu ĩtina wa kũtwʼĩka Aklĩsto.” Ũndũ ũmwe ũla watumie ũthaithi wa mĩtĩ ũendeea nĩ kĩthĩo kya “kwia mũtĩ wĩtawa Yule mũomonĩ kana nyũmba nthĩnĩ ĩvindanĩ ya sikũkũ ila syeekawa ĩvinda ya mbevo.”—Encyclopædia Britannica.