Prat Labau
Nye A Dawdan Lam Hpe Yehowa Shaman Chyeju Jaw
1939 hta re. Yuptung hta anhte rawt nna U.S.A, Mizawri sinna dingda hta nga ai Joplin de hkying hkum mi jan mawdaw gau nna sa ai. Hkaw tsun lawk hta nga ai nta yawng a chyinghka hta garan laika ni hpe sa tawn da ya ai. Ngut ai hpang, kaga hpunau ni hte bai hkrum na matu mawdaw gau nna pru mat wa ai. Jahpawt maga de du wa sai. Nhtoi garai nhtoi yang hkaw tsun sa nna, hpa majaw alawan bai wa ai kun? Dai lam hpe hpang de tsun dan na.
1934 hta ngai shangai ai. Nye nu yan wa, Fred hte Edna Molohan gaw, Chyum Jawng Ma (Yehowa Sakse Ni) byin ai 20 ning rai sai. Yehowa hpe tsawra na matu, shan yan sharin ya wa ai majaw, grai chyeju dum ai. Anhte gaw, Kenzat sinpraw dingda hta nga ai mare kaji re ai Pasan mare kaw nga ai. Anhte a nawku hpung kaw nna law malawng gaw, namman chya hkrum ai ni re. Anhte a dinghku gaw zuphpawng ni ayan lung nna, hkaw tsun magam hta mung ayan na shang lawm ai. Bat kru ya shana daw hta, lam ntsa sakse hkam ai. Dai ni na aten hta, shawa hpawng man sakse hkam ai hte bung ai. Kalang lang rai yang grai ba ai. Raitim, awa gaw hkaw tsun ngut ai hpang, hkyen muk (ice cream) galoi mung mari jaw ai.
Anhte nawku hpung a hkaw tsun lawk gaw grai kaba ai. Mare kaji ni hte hkauna pa law law nga ai. Laili laika ni a matu gumhpraw jaw na malai, hkauna la nkau gaw, nsi naisi ni, u di ni, u hkai kasha ni hpe jaw ai. Awa gaw laili laika ni a matu gumhpraw jaw ngut chyalu re. Dai majaw, shanhte jaw ai lu sha ni gaw, anhte a dinghku hpe madi shadaw ya ai.
Sakse Hkam Ai Kemping
Nu yan wa kaw, hkaw tsun bungli hta akyu jashawn na matu, dat nsen jak langai nga ai. Dai jak hpe lang na matu, ngai gaw grai naw kaji ai. Raitim, Chyum ga sharin ni hte bai kawan ai ni hpe Hpunau Ruhterford a mungga hpaw dan ai shaloi, nu yan wa hpe ngai karum ya lu ai.
Awa gaw, nsen jak kaba hpe anhte a mawdaw (1936 Ford) ntsa mara da ai majaw, nsen htawn ai mawdaw byin wa ai. Magam bungli a matu grai akyu nga ai. Masha ni myit lawm wa hkra, yungwi nsen hpe shawng hpaw dan ai. Dai hpang Chyum mungga ni hpe hpaw dan ai. Myit lawm ai ni hpe mung, laili laika garan ya ai.
Kenzat, Chyeribe mare kaji hta nga ai nampan sun de, awa gaw nsen mawdaw hpe gau mat wa ai. Laban shani re ai majaw, hkring sa la ai masha ni mung grai law ai. Dai shaloi, pyada sa wa nna, nampan sun a shinggan kaw sha nsen hpaw na matu sa tsun ai. Awa gaw, nampan sun a makau hta nga ai lam de mawdaw gau sa mat wa ai. Raitim, masha ni gaw nsen hpe atsawm naw na lu ai. Dai zawn myit kahpra hpa aten
ni hpe, awa, aba Jeri hte arau ngai hkrum wa ai.Dai shaning ni hta, grai ninghkap ai mare ni kaw laksan kemping galaw wa ai. Ngai tsun wa sai hte maren, yuptung hta anhte rawt nna, masha ni a chyinghka npu hta laika buk ni, garan laika ni hpe sa tawn da ya ai. Dai hpang, mare shinggan hta anhte bai hkrum zup ai. Rim hkrum ai hpunau nauna ni nga yang, chye na matu re.
Kaga myit kahpra hpa lam langai gaw, hkaw tsun magam bungli hta lawm ai ndau shana rawt sa ai lam re. Masat kumla kaba ni hpe anhte hkum hta noi nna mare ting hkawm sa ai. “Nawku Htung Gaw Mahkam Hte Gumhpraw Tam Ai Ladat Re” ngu ka da ai masat kumla hpe hkum hta noi nna, anhte a mare de ndau shana rawt sa wa ai hpunau ni hpe ngai naw dum ai. Hpunau ni gaw, anhte a nta kaw nna, mare de deng mi daram lam hkawm sa nna, anhte a nta de bai wa ai. Kadai mung shanhte hpe n jahkring kau ai majaw, grai kabu ma ai. Myit lawm ai masha law law hte mung hpunau ni hkrum wa ai.
Naw Kaji Ai Shaloi Na Ginwang Zuphpawng Ni
Anhte a dinghku gaw ginwang zuphpawng lung na matu, Teksek mung daw de chyahkring hkring sa ai. Awa gaw, wan leng lam galaw ai company hta bungli galaw ai majaw, ginwang zuphpawng sa lung na matu, jinghku ni hpe sa jahkrum na matu, gumhpraw n jaw ra ai sha, wan leng lu jawn ai. Tsa ba Fred hte ni ba Nyu Ali gaw, Teksek mung daw, Tempe mare hta nga ai. Shaning 1900 jan hta, tsa ba gaw, shi ramma naw re ai aten hta teng man lam hpe hkaja nna hkalup hkam la ai. Shi chye wa ai lam ni hpe anu hte hpawn, shi a kahpu kanau yawng hpe tsun dan ai. Ka-ang Teksek hta nga ai ni gaw, Tsa ba Fred hpe atsawm chye ma ai. Hpa majaw nga yang, tsa ba gaw, zone magam gun (ya gaw ninghtawn hpung kawan ngu nna shaga) langai re. Tsa ba gaw, tsawra chye ai, pyaw pyaw nga chye ai, myit rawt ai. Nye a matu kasi ningli rai nga ai.
1941 hta, Mizawri, St. Louis mare kaba hta galaw ai zuphpawng kaba sa lung na matu wan leng hte bu hkawm ai. “Hkawhkam A Ma Ni” ngu ai Hpunau Ruhterford a mungga hpe madat lu hkra, pinra makau kaw sa dung na matu, ramma yawng saw shaga hkrum ai. Shi mungga htawn ngut ai hpang, ramma 15,000 a matu, laklai ai lam langai galaw wa ai. Hpunau Ruhterford hte shi hpe karum ya ai ni gaw, Ma Ni ngu ai laika buk nnan hpe, ramma langai hpra hpe garan ya ai.
1943, April shata hta galaw wa ai “Amu Gun Na Matu Shaga” ngu ai zuphpawng hpe Kenzat mung daw, Kawhpibe mare hta lung wa ai. Nawku hpung shagu hta, Theocratic Magam Jawng nga sana hpe shana ya ai. Jawng a matu, daw 52 lawm ai laika buk hpe lu la ai. Hpang shaning hta, ngai gaw jawng ma lit hku nna mungga htawn wa ai. Dai zuphpawng gaw, ngai na matu ahkyak ai aten mung rai nga ai. Hpa majaw nga yang, masha nkau mi hte arau, hkauna pa makau na grai katsi ai nawng hta ngai hkalup hkam wa ai.
Behtela Hta Magam Gun Mayu
1951 hta lahta tsang jawng ngut nna, hpa galaw na ngu ai hpe dawdan wa ai. Aba gaw Behtela hta magam gun nga ai. Ngai mung Behtela hta magam gun mayu ai majaw, tang shawn laika ka dat ai. Kade nna yang, Behtela kaw na saw shaga wa ai. 1952, March 10 hta magam gun hpang ai. Karai Kasang a matu grau nna magam gun na ngu ai nye a dawdan lam hpe madi shadaw ya lu wa ai.
Magazin hte laili laika ni dip shapraw ai dap hta ngai magam gun mayu ai. Raitim, galaw na ahkang n lu wa ai. Saboi hta lu sha hkyen lajang ya ai hta lit shawng lu nna, hpang hta gaw shat gawk hta lit ang ai. Dai magam lit ni hta ngai pyaw nna grai law hkra mung sharin la lu ai. Bungli aten ni hpe garan nna galaw ai majaw, kalang lang rai yang hkring la na aten lu ai. Behtela laika dum de ngai chyahkring hkring sa nna, dai hta nga ai laika buk ni hte tinang hkrai hkaja ai lamang galaw ai. Dai zawn galaw ai gaw, makam masham hpe ngang kang shangun nna, Yehowa hte mung grau hku hkau wa ai. Dang lu ai daram Behtela hta Yehowa a magam gun na matu dawdan wa ai. Aba gaw 1949 hta arat Pehtrisha hte hkungran nna Behtela kaw na pru mat wa ai. Raitim, shan yan gaw Brukalin hte ni ai shara kaw nga ai. Behtela hta masha nnan naw re ai ngai hpe mung n-gun jaw wa ai.
Behtela de ngai du nna kade nna yang, Behtela manam mungga htawn na matu jahpan hpe hpunau ni galaw ma ai. Ndai jahpan hta lawm ai hpunau ni gaw, Brukalin kaw na deng 200 grup-yin hta nga ai nawku hpung ni de, mungga htawn na matu lit ang ma ai. Dai nawku hpung hte arau hkaw tsun bungli
hta mung shang lawm ra ai. Lata hkrum ai hpunau jahpan hta ngai mung lawm ai. Myit tsang ai lam gaw nga tim, nawku hpung ni de kawan nna mungga htawn ya wa ai. Dai aten hta shawa mungga gaw hkying hkum mi na ai. Nawku hpung ni de, wan leng hte ayan sa ai. 1954, laban shana daw na mabyin hpe ngai atsawm naw dum ai. Nshung ta mung re. Behtela de jan n du shi yang, du na matu, New York mare de bai wa ai wan leng hpe ngai jawn ai. Raitim, bai wa ai lam hta, hkyen hkrat nna nbung grai bung ai. Wan leng hten mat ai majaw, hpang jahpawt hkying 5 hta pyi, New York mare de garai n du shi ai. Dai majaw, ga kata lam hku sa ai wan leng hpe jawn nna Brukalin de bai wa ai. Du ai hte kalang ta, shat gawk hta bungli galaw ai. Ngai loi hpang hkrat mat ai. Shana ting mung n yup shi ai majaw, grai pu ba nga ai. Raitim, hpunau nauna nnan grai law hkra hte hkrum lu nna, nawku hpung ni hte arau magam gun lu ai gaw, ngai sak jaw wa ai lam yawng hta grau kaja nga ai.Behtela de ngai du ai shawng shaning hta sha, WBBR radio shapoi ya ai lamang hta, bat shagu lawm ai lamang langai re ai Chyum ga sharin lamang hta ngai shang lawm lu wa ai. Nsen shapoi shara gaw, 124 Columbia Heights nta a htap lahkawng hta re. Behtela hta magam gun ai shaning grai na sai hpunau Alexander H. Macmillan gaw, radio shapoi ai lamang hta ayan na shang lawm ai. Shi hpe Hpunau Mac ngu nna shaga ai. Shi gaw, Behtela hta nga ai ramma hpunau nauna ni a matu kasi grai kaja ai wa re. Hpa majaw nga yang, mayak mahkak grai law hkra nga tim, matut sadi dung ai majaw re.
1958 hta ngai na lit galai shai mat ai. Gilead jawng yu ai ni hte bungli galaw hpang ra ai. Dai myit rawt ai num la ni, shanhte ang ai mungdan de shang na lekmat lu na matu hte bu hkawm na matu lajang ya ai. Nbungli hte sa na matu grai manu hpu ai majaw, Ahprika hte Asha mungdan de lit ang ai jawng ma law malawng gaw, gun rai htaw ai sang hpaw li hte sha sa ra ai. Shaning ni na ai hpang, nbungli manu yawm mat ai majaw, sasana magam gun law malawng gaw, shanhte lit ang ai shara de nbungli hte sa lu sai.
Ginwang Zuphpawng A Matu Bu Hkawm
1961 hta galaw na mungdan ga daga hte seng ai zuphpawng kaba a matu, Amerikan mungdan kaw nna Uyawpa de sa na nbungli hpe ngai lajang ya ai. Ngai mung Jamani mungdan, Hambak mare hta galaw ai zuphpawng kaba de sa ai. Zuphpawng kaba ngut ai hpang, kaga Behtela masum kaw nna hpunau ni hte arau mawdaw shap nna, Jamani mungdan kaw nna Itali mungdan hta nga ai Roma ginjaw garan rung de sa ai. Dai kaw nna, Hpirani Bum ni hpe lai nna, Pyintit mungdan de sa ai. Dai hpang, anhte a bungli hpe pat shingdang da ai Sping mungdan de sa ai. Laili laika ni hpe kumhpa jaw na zawn kayawp da nna, Basilona mare hta nga ai hpunau nauna ni hpe jaw ai. Shanhte hte hkrum lu ai majaw grai kabu ai. Dai kaw nna, Emstadem mare de sa ai. Dai hpang, New York mare de bai wa ai.
1962 hta, mungdan ga daga hte seng ai zuphpawng kaba de dat kasa hku nna sa na hpunau nauna 583 hpe bu hkawm na matu lajang ya ai. Dai gaw, 1963 hta galaw ai “Htani Htana Kabu Gara Shiga” ngu ai zuphpawng kaba a matu re. Dat kasa ni gaw, Uyawpa, Asha, Dingda Pasihpet hta galaw ai zuphpawng kaba hta shang lawm na re. Dai hpang, Hawaii zunlawng Honolulu mare hte hpang jahtum
hta Kelihponia mungdaw, Pasadena mare de sa na re. Dai hpang, Chyum Laika hta lawm ai shara ni re ai Lebanon hte Jordan de laksan hku nna mung bu hkawm na re. Anhte a magam dap gaw, nbungli lekmat, mungdan shang lekmat lu na matu hte hotel hta tau hkrau jahpan jaw na matu lajang ya ra ai.Bu Hkawm Manang Nnan
1963 gaw, ngai na matu grai ahkayk ai shaning mung re. 1960 hta Behtela kaw magam gun hpang wa ai Mizawri kaw na nauna Lila Raja hte 1963, June 29 hta ngai hkungran ai. Hkungran nna bat mi na ai hpang, Grik, Ijip hte Lebanon hta galaw ai zuphpawng ni hpe lung na matu, an bu hkawm ai. Dai kaw nna, Jordan de nbungli hte sa ai. Raitim, dai shara kaw anhte a magam bungli hpe pat shingdang da nna, ahkang aya nga ai ni gaw, Yehowa Sakse ni hpe mungdan shang lekmat n jaw ai. Dai majaw, dai kaw du ai shaloi hpa byin na hpe anhte n chye ai. Raitim, dai kaw du ai shaloi, “Yehowa Sakse Ni Hpe Hkap Tau La Ga Ai” ngu ka da ai laika hte hpunau nauna ni gaw nbungli pa hta hkap tau nga ai hpe mu lu ai gaw grai kabu hpa rai nna mauhpa lam re. Chyum Laika kaw lawm ai buga ginra de anhte sa chyai ai. Abraham, Isak hte Yaku shanu wa ai shara ni, Yesu hte kasa ni hkaw tsun wa ai shara ni hte Hkristan ni hte seng ai lam hpe “lamu ga htum hkra” chyam bra shangun hpang ai shara ni hpe anhte mu wa ai.—Kasa 13:47.
Lila gaw, nye a magam lit yawng hta sadi dung let karum ya nga ai 55 ning rai sai. Anhte a magam bungli hpe pat shingdang da ai Sping mungdan hte Potugi mungdan de an chyahkring hkring sa chyai ai. Hpunau nauna ni hpe an n-gun jaw nna, laili laika ni hte hpawn shanhte ra kadawn ai arung arai ni hpe la sa ya ai. Sping mungdan, Kadik mare kaw htawng hkrat nga ai hpunau nkau mi hpang de pyi sa kawan lu ai. Shanhte hpe n-gun lu shangun ai mungga htawn lu ai majaw ngai grai kabu ai.
Ahprika, Awstelia, Ka-ang hte Dingda Amerika, Uyawpa, Asha mungdan nkau, Hawaii, Nyu Zilan hte Pweto Riko hta galaw ai mungdan ga daga hte seng ai zuphpawng ni de sa na dat kasa ni a matu, 1963 kaw nna ngai lajang ya ai. 1989, Polan mungdan, Wasaw mare kaba hta galaw wa ai zuphpawng ni zawn, malap n lu ai zuphpawng kaba ni hpe Lila hte ngai lung wa ai. Rasha mungdan kaw nna hpunau grai law hkra mung, dai zuphpawng kaba de sa shang lawm ai. Dai zuphpawng kaba gaw, shanhte a matu shawng nnan lang re. Makam masham a majaw shaning law law htawng hkrat wa ai Sobiyet Yuniyan kaw na, hpunau nauna grai law hkra hte mung anhte hkrum wa ai.
Mungkan ting hta nga ai Behtela nta masha ni hte sasana magam gun ai ni hpang de sa chyai nna, n-gun jaw ai lit hpe mung ngai grai ra sharawng ai. Hpang chyahtum anhte sa chyai ai gaw, Dingda Korea de re. Suwon mare hta htawng hkrat nga ai hpunau 50 hte anhte hkrum lu ai. Shanhte yawng hta kaja ai ningmu nga nna, Yehowa a magam hpe pat shingdang ai lam n nga ai sha, gun hpai lu na matu myit mada nga ai. Shanhte hte hkrum lu ai majaw ngai grai n-gun lu la ai.—Roma 1:11, 12.
Kabu Gara Lam Ni Law Htam
Yehowa gaw, shi a amyu masha ni hpe shaman chyeju jaw ai lam dai ni aten du hkra ngai mu nga ai. Ngai hkalup hkam la ai 1943 hta, hkaw tsun masha gaw 100,000 sha naw re. Ya nga yang, mungdan hte ginra 240 hta Yehowa hpe nawku dawjau nga ai
8,000,000 jan rai sai. Gilead jawng yu ai ni a shakut shaja ai lam gaw, ndai rawt jat ai lam hpe grai madi shadaw ya nga ai. Sasana magam gun law law hte arau bungli galaw lu nna, shanhte a magam lit hpe karum ya lu ai gaw ngai hpe grai kabu shangun ai.Ngai naw kaji ai shaloi, Behtela de tang shawn laika shagun nna, Yehowa a magam gun na matu dawdan wa ai majaw, grai kabu ai. Yehowa gaw ngai hpe shaman chyeju nhpaw n-ya ndaw nhta jaw ai. Behtela hta magam gun nna kabu lu ai hta n-ga, Brukalin hta nga ai nawku hpung law law hte arau, shaning 50 jan hkaw tsun bungli hta shang lawm nna manang kaja grai law hkra lu la ai majaw, ngai hte Lila grai kabu ga ai.
Shani shagu Lila a madi shadaw ya ai lam hte Behtela magam bungli hpe matut gun hpai lu nga ai. Ya nga yang, ngai asak 84 jan sai raitim, ginjaw garan rung a laika la laika sa dap kaw galaw nga nna, lachyum rawng ai prat hpe lu la nga dingyang re ai majaw grai kabu ai.
Yehowa a uhpung hta shang lawm lu ai gaw kabu hpa lam rai nna, Malahki 3:18 hta tsun da ai ga ni jaw ai hpe mu lu ai. “Ding hpring ai wa hte, tara n lang ai wa hpe, Karai Kasang hpe daw jau ai wa hte n daw n jau ai wa hpe, chye ginhka lu na ma rin dai” ngu nna tsun da ai. Satan a mungkan gaw, shani shagu grau grau sawng wa nna, masha ni mung myit mada lam mat mat nga ai. Prat hta mung kabu hpa lam ni yawm nga ai. Raitim, Yehowa hpe tsawra nna magam gun nga ai ni gaw, yak la ai aten hta asak hkrung nga tim, htawm hpang a matu myit mada lam nga nna ngwi pyaw simsa nga ai. Kabu gara shiga hte seng nna kaga ni hpe tsun dan lu ai gaw, laksan ahkaw ahkang re. (Mahte 24:14) Karai a mungdan gaw kade nna yang, ndai mungkan dingsa hpe hparadisu byin hkra galaw ya sana re. Dai shani du wa na matu anhte yawng myit mada nga ai. Dai shaloi, masha yawng mayawng gaw, ngwi pyaw hkam kaja let htani htana asak hkrung lu na re.