ẸME nọ a fa akẹkẹ evaọ Efafa Akpọ Ọkpokpọ na yọ odẹ nọ a jẹ hai ro se oghoghẹrẹ ekẹkẹ nọ ahwo a jẹ hae dhẹ evaọ oke anwae. (Iruẹru 8:28, 29, 38) Rekọ orọnọ emerọ ekuẹkuẹ nọ ahwo buobu evaọ oke yena a jẹ hae dhẹ, ọwharọ Ẹtiopia na ọ dhẹ kpohọ erẹ yena ha. Fikieme ma rọ ta ere?

Ọwharọ Ẹtiopia na yọ ohwo nọ o wuzou gaga, yọ erẹ nọ ọ nya na o thabọ gaga. Ọwharọ na yọ “ọzae nọ o wo ọkwa ologbo evaọ otọ Kandase ovie-aye ahwo Ẹtiopia, ọye ọ jẹ rẹrote efe riẹ kpobi.” (Iruẹru 8: 27) Evaọ oke yena, orẹwho nọ a bi se Sudan obọnana gbe amabọ jọ ọrọ obọze ovatha-ọre Ijipti o jọ abọjọ Ẹtiopia. O sae jọ nọ ọzae na o fi eware buobu nọ ọ gwọlọ wha lele oma họ akẹkẹ na keme obonọ ọ be nya o thabọ. Ọ te sai zihe ze ẹdẹdẹ hẹ. Evaọ oke anwae, a jẹ hai ku umuwou nọ o wo etaya ene, a ve thuru ei si enyenya nọ a rẹ rọ wọ ahwo kpohọ erẹ. Obe na Acts—An Exegetical Commentary ọ ta nọ: “A rẹ sae wọ ewha buobu fihọ ekẹkẹ itieye na keme e rro ziezi. Yọ oma o rẹ were ahwo nọ a keria eva riẹ keme ọ rrọ kekeke he. A rẹ sae dhẹe kpohọ erẹ ugbothabọ lọlọhọ.”

Ọwharọ Ẹtiopia na o je se eruẹaruẹ Aizaya na taure Filip ọ tẹ dhẹ tei oma. Ebaibol ọ ta nọ: “Filip ọ tẹ dhẹ tei oma, o te yo nọ ọzae na [koyehọ ọwharọ na] o bi se eruẹaruẹ Aizaya do via.” (Iruẹru 8:30) Ohwo ọ sae ginẹ jọ akẹkẹ nọ a rẹ dhẹ kpohọ erẹ se obe keme ekẹkẹ nọ a jẹ hae dhẹ kpohọ erẹ oke yena e rẹ dhẹ siawọ họ. Yọ oye o wha riẹ ze nọ Filip ọ sae rọ dhẹ tei oma re na.

Ọwharọ Ẹtiopia na ọ ta kẹ “Filip nọ ọ ruọ akẹkẹ na re ọ keria gbae.” (Iruẹru 8: 31) Ekẹkẹ buobu nọ e rẹ dhẹ siawọ gaga, ahwo nọ a be dhẹ ae a re dikihẹ. Rekọ o wọhọ nọ akẹkẹ nọ a jẹ hae dhẹ kpohọ erẹ o re wo oria nọ ohwo ọ rẹ keria. Oyejabọ nọ ọwharọ na ọ sae rọ ta kẹ Filip nọ ọ keria gbae na.

Fiki eme nọ e rrọ Iruẹru Ikọ izou 8 na gbe oghẹrẹ nọ a ta nọ ekẹkẹ e jẹ hae jọ, ma nwene oghẹrẹ nọ ma be hae drọ akẹkẹ ọwharọ Ẹtiopia na no. Enẹna ma be drọ riẹ rro vi enọ a jẹ hae mae dhẹ kpohọ ẹmo gbe enọ e rẹ dhẹ siawọ gaga nọ a jẹ hai ro ru arozaha ohrẹ-odhẹ.