Iladawanyo iti panunotyo ti maysa a kampo dagiti soldado iti natikag ken narangkis a lugar. Nakapuesto sadiay dagiti soldado a Filisteo, ket adda nakitada a makapaintriga iti daytoy saan a makaay-ayo a buya: Nakatakder ti dua a lallaki nga Israelita iti sabali a bangir ti rangkis. Nagkakatawa dagiti soldado—awan ti makitada a pangta. Nabayagen a sakup dagiti Filisteo dagiti Israelita. Mapan pay ketdi ipaasa dagiti Israelita dagiti alikamenda a pagtalon kadagiti kabusorda a Filisteo. Kayatna a sawen, nakapuy ti armas dagiti soldado nga Israelita. Maysa pay, dua a lallaki laeng dagitoy! Uray no adda armasda, ania koma ti maaramidanda? Kinarit ida dagiti Filisteo ket impukkawda: “Umasidegkayo, ket ikkandakayo iti pagnakmanyo!”​—1 Samuel 13:19-23; 14:11, 12, nwt-E.

 Talaga nga adda maikkan iti pagnakman, ngem saan a dagiti Israelita. Simmalog dagiti dua nga Israelita iti rangkis, binallasiwda ti rangkis, sa immulida iti sabali a bangirna. Nakasangsang-at dayta ta masapul nga usarenda dagiti saka ken imada, ngem intultuloyda ti kimmalay-at kadagiti dadakkel a bato nga umasideg iti kampo dagiti Filisteo! (1 Samuel 14:13) Makita itan dagiti Filisteo nga adda armas ti immuna a lalaki; sumarsaruno met ti paraawit iti armasna. Ngem talaga kadi a duada laeng a mangraut iti intero a kampo? Agbagtit kadi ti lalaki?

 Saan; nabileg ti pammati ti lalaki. Jonatan ti naganna. Adu ti masursuro dagiti pudno a Kristiano ita iti pakasaritaan ti biagna. Uray no saantayo nga aktual a makigubgubat, adu ti masursurotayo iti kinatured, kinamatalek, ken kinamanagsakripisiona, a kasapulantayo tapno maaddaantayo iti pudpudno a pammati.​—Isaias 2:4; Mateo 26:51, 52.

 Tapno maammuantayo no apay a rimmaut ni Jonatan iti dayta a kampo, masapul nga ammuentayo ti kinasiasinona. Ni Jonatan ti inauna nga anak ni Saul nga umuna nga ari ti Israel. Idi nadutokan ni Saul kas ari, adulton ni Jonatan a nalabit agtawenen iti 20 wenno nasursurok pay. Agparang a nadekket ni Jonatan iti amana, ken masansan nga isu ti pangibagbagaan ni amana kadagiti pakaseknanna. Bayat dagita nga aldaw, am-ammo ni Jonatan ti amana, saan la a kas maysa a natayag, guapo, ken natured a mannakigubat no di ket napatpateg pay—maysa a lalaki nga addaan pammati ken napakumbaba. Ammo ni Jonatan no apay a pinili ni Jehova ni Saul kas ari. Imbaga pay ketdi ni propeta Samuel nga awan ti kas ken Saul iti daga!​—1 Samuel 9:1, 2, 21; 10:20-24; 20:2.

 Ibilang la ketdi ni Jonatan a pribilehio ti makigubat kadagiti kabusor ni Jehova babaen ti panangidaulo ni amana. Dagita a gubat ket saan a kas iti panaggugubat dagiti nasion ita. Pinili idi ni Jehova ti nasion ti Israel a mangibagi kenkuana, ket kanayon a rarauten dayta dagiti nasion nga agdaydayaw kadagiti ulbod a dios. Dagiti Filisteo, nga agdaydayaw kadagiti didiosen a kas ken Dagon, masansan nga ikagkagumaanda nga idadanes wenno talipuposen ti ili a pinili ni Jehova.

 Kadagiti lallaki a kas ken Jonatan, ti ngarud pannakigubat ket panangipakita iti matalek a panagserbi ken Jehova a Dios. Ket binendisionan ni Jehova dagiti panagregget ni Jonatan. Di nagbayag kalpasan a nagbalin nga ari ni Saul, inapointaranna ti anakna a mangidaulo iti 1,000 a soldado, ket indauluan ni Jonatan ti panangraut iti kampo dagiti Filisteo idiay Geba. Uray no saan a nabileg ti armas dagiti soldadona, tinulongan ni Jehova ni Jonatan nga agballigi iti dayta a gubat. Ngem nangummong dagiti Filisteo iti adu a soldado a sumango kadakuada, isu a nagbuteng ti adu a soldado ni Saul. Dadduma ti naglibas ken naglemmeng ken adda pay ketdi dagiti kimmappon kadagiti Filisteo! Ngem nagtalinaed a natured ni Jonatan.​—1 Samuel 13:2-7; 14:21.

 Iti aldaw a nailadawan iti rugi daytoy nga artikulo, inkeddeng ni Jonatan ti aglibas a kaduana ti paraawit iti armasna a mapan iti kampo dagiti Filisteo idiay Micmas. Bayat nga umas-asidegda iti kampo dagiti Filisteo, imbaga ni Jonatan iti paraawit iti armasna ti planona. Agparangda kadagiti soldado a Filisteo. No kariten ida dagiti Filisteo a lumaban, pagilasinan dayta a tulongan ni Jehova dagiti adipenna. Immanamong ti paraawit iti armasna, nalabit gapu ta natignay iti makaparegta nga imbaga ni Jonatan: “Awan ti makalapped ken Jehova a mangisalakan babaen ti adu wenno babaen ti bassit.” (1 Samuel 14:6-10) Ania ti kayatna a sawen?

 Am-ammo unay ni Jonatan ti Diosna. Sigurado nga ammona nga iti napalabas, tinulongan ni Jehova ti ilina a mangparmek kadagiti kabusorda nga ad-adu nga amang ngem kadakuada. Adda pay dagiti gundaway a maysa la a tao ti inusarna a mangparmek. (Uk-ukom 3:31; 4:1-23; 16:23-30) Isu nga ammo ni Jonatan a saan a ti kaadu, kabileg, wenno dagiti armas dagiti adipen ti Dios ti napateg no di ket ti pammatida. Babaen ngarud ti pammati ni Jonatan, impalubosna a ni Jehova ti mangikeddeng no rautenda wenno saan ti kampo dagiti kabusor a kaduana ti paraawit iti armasna; nangpili iti pagilasinan a mangipakita iti iyaanamong ni Jehova. Idi napatalgedanna ti iyaanamong ni Jehova, situtured a rimmaut.

 Kitaentayo ti dua a banag iti pammati ni Jonatan. Umuna, dakkel ti panagtalekna ken Jehova a Dios. Ammona a ti Mannakabalin-amin a Dios ket saan nga agdepende iti bileg ti tao tapno matungpal dagiti panggepna. Ngem pagragsakanna a bendisionan dagiti matalek a tattao nga agserbi kenkuana. (2 Cronicas 16:9) Maikadua, nagkiddaw ni Jonatan iti pammaneknek iti iyaanamong ni Jehova sakbay a nagtignay. Ita, saantayo nga agkidkiddaw kadagiti karkarna a pagilasinan manipud iti Dios tapno mapaneknekantayo nga anamonganna dagiti aramidentayo. Gapu ta adda kadatayon ti intero a naipaltiing a Sao ti Dios, maammuantayon no ania ti pagayatan ti Dios. (2 Timoteo 3:16, 17) Agkonkonsultatayo kadi iti Biblia sakbay a mangaramidtayo kadagiti napapateg a desision? No ar-aramidentayo dayta, ipakpakitatayo nga ad-adda a maseknantayo iti pagayatan ti Dios imbes nga iti pagayatantayo—kas ken Jonatan.

 Gapuna, nagdardaras nga immuli iti rangkis ti soldado ken ti paraawit iti armasna nga agturong iti kampo. Gapu ta maamiris dagiti Filisteo a marautdan, nangibaonda kadagiti soldado a lumaban iti dua a rimmaut a soldado. Nalakada la koma a patayen dagiti rimmaut ta malaksid nga ad-adu dagiti Filisteo, nangatngato pay ti ayanda. Ngem agsasaruno nga intumba ni Jonatan ti tunggal soldado. Pinapatay ida ti paraawit iti armasna nga adda iti likudanna. Saan pay a nakaadayo dagiti dua a soldado ngem napataydan ti 20 a kabusor a soldado! Adda pay inaramid ni Jehova. Mabasatayo: “Kalpasanna napasamak ti panagpigerger iti pakarso iti tay-ak ken iti amin a tattao ti kampo; ket nagpigerger ti puersa dagiti manangkamkam, isuda a mismo, ket nangrugi a nagkintayeg ti daga, ket nagbalin dayta a panagpigerger manipud iti Dios.”​—1 Samuel 14:15.

 Iti adayo, mabuybuya ni Saul ken dagiti soldadona ti mapaspasamak a riribuk ken panagkakaribuso dagiti Filisteo, nga agpipinnatayda payen! (1 Samuel 14:16, 20) Timmured dagiti Israelita ket dimmarupda, a nalabit innalada dagiti armas dagiti napapatay a Filisteo. Pinagballigi ni Jehova ti ilina iti dayta nga aldaw. Saan a nagbalbaliw ni Jehova manipud kadagidi a makapagagar a tiempo. No adda pammatitayo kenkuana, a kas ken Jonatan ken ti saan a nainaganan a paraawit iti armasna, awanto a pulos ti pagbabawyantayo.—Malakias 3:6; Roma 10:11.

 Para ken Jonatan, nasayaat dayta a panagballigi, ngem saan a kasta ti panangmatmat ni Saul. Nakaaramid ni Saul kadagiti nakaro a basol. Sinukirna ni Samuel a propeta nga inapointaran ni Jehova babaen ti panangidatagna iti daton a ti koma propeta, a maysa a Levita, ti mangidaton. Idi simmangpet ni Samuel, imbagana ken Saul a gapu iti kinasukirna, saan nga agtultuloy ti pagarianna. Kalpasanna, idi imbaon ni Saul dagiti soldadona iti paggugubatan, pinagsapatana ida iti awan serserbina a sapata: “Mailunod ti tao a mangan iti tinapay sakbay ti rabii ken agingga a nakaibalesakon kadagiti kabusorko!”​—1 Samuel 13:10-14; 14:24.

 Iti dayta nga imbagana, madlaw a nagbalbaliwen ni Saul. Agbalbalin ngatan nga ambisioso daytoy napakumbaba ken naespirituan a tao? Saan a pulos imbilin ni Jehova dayta a di nainkalintegan a restriksion kadagidiay a natured ken managsakripisio a soldado. Komusta ngay ti imbaga ni Saul nga “agingga a nakaibalesakon kadagiti kabusorko”? Saan ngata nga iparipirip dayta a pampanunotenen ni Saul a kabukbukodannan dayta a pannakigubat? Nalipatanna ngatan a ti hustisia ni Jehova ti napateg, saan ket a ti panagibales, dayag, ken panangparmekna?

 Saan a pulos nga ammo ni Jonatan ti awan serserbi a panagpasapata ni amana. Gapu ta nabannog iti nakaro a gubat, insawsawna ti sarukodna iti rara ket nangan iti diro, ket dagus a nariknana a pimmigsa manen. Kalpasanna, imbaga ti maysa kadagiti soldadona ti maipapan iti bilin ni amana a maiparit ti mangan. Imbaga ni Jonatan: “Inyeg ni amak ti pannakailaksid iti daga. Kitaenyo, pangngaasiyo, no kasano a naglawag dagiti matak gapu ta rinamanak daytoy sangkabassit a diro. Anian nga ad-adda pay no dagiti tattao nanganda koma ita nga aldaw manipud iti samsam dagiti kabusorda a nasarakanda! Ta ita saan a dakkel ti pananggudas kadagiti Filisteo.” (1 Samuel 14:25-30) Husto ni Jonatan. Isu ket matalek nga anak, ngem saan a bulsek dayta a kinamatalekna. Saan a basta immanamong iti amin nga inaramid wenno imbaga ni amana. Gapu iti dayta a balanse a panangmatmatna, nagun-odna ti panagraem ti dadduma.

 Idi naammuan ni Saul a sinukir ni Jonatan ti bilinna, saanna latta a naamiris a minamaag ti imbilinna. Imbes ketdi, patienna a maikari a mapapatay ti mismo nga anakna! Saan a nakirinnason wenno nagpakaasi ni Jonatan. Kitaentayo ti nakaskasdaaw a sungbatna. Kinunana: “Adtoyak! Bay-annak a matay!” Ngem nagsao dagiti Israelita: “Matay kadi ni Jonatan, a nangaramid itoy naindaklan a pannakaisalakan iti Israel? Narigat a pagarupen! Kas sibibiag ni Jehova, awanto ti matnag iti daga nga uray maysa a buok ti ulona; ta iti Dios a nakipagaramid itoy nga aldaw.” Ania ti resultana? Awanen ti mairason ni Saul. Kuna ti salaysay: “Iti kasta dagiti tattao sinubbotda ni Jonatan, ket saan a natay.”​—1 Samuel 14:43-45.

 Gapu iti kinatured, kinapinget, ken kinamanagsakripisio ni Jonatan, nakaipakita iti nagsayaat a reputasion. Idi nagpeggad ti biagna, nakatulong kenkuana ti reputasionna. Nasayaat no panunotentayo met no ania a nagan, wenno reputasion, ti pagregreggetantayo nga ipakita iti inaldaw. Ibaga ti Biblia a nakapatpateg ti nasayaat a nagan. (Eclesiastes 7:1) No ikagumaantayo ti mangipakita iti nasayaat a nagan iti imatang ni Jehova, kas ken Jonatan, agbalin ti reputasiontayo a nagpateg a gameng.

 Iti laksid dagiti kamali ni Saul, intultuloy ni Jonatan ti nakigubat iti panangidalan ni amana kas panangipakita iti kinamatalek kenkuana. Mailadawantay la ketdi ti pannakadismayana a makakita nga agbalbalinen ni amana a nasukir ken napangas. Dumakdakes ti kasasaad ti amana, ken awan ti maaramidan ni Jonatan a manglapped iti dayta.

 Kimmaron ti problema idi binilin ni Jehova ni Saul a makigubat kadagiti Amalekita, a tattao a nakadakdakes ta idi tiempo ni Moises, impakpakauna ni Jehova ti pannakadadael dayta a nasion. (Exodo 17:14) Naibaga ken Saul a dadaelenna amin nga animal ken papatayenna ti arida a ni Agag. Nangabak ni Saul iti gubat, ket kas iti gagangay, situtured manen a nakilaban ni Jonatan babaen ti panangidaulo ni amana. Ngem inggagara ni Saul a sukiren ni Jehova ta saanna a pinatay ni Agag ken innalana ti kinabaknang ken tarakenda. Impakaammo ni propeta Samuel ti maudi a panangukom ni Jehova ken ni Saul: “Yantangay linaksidmo ti sao ni Jehova, ngarud isu laksidennaka iti kinaarim.”​—1 Samuel 15:2, 3, 9, 10, 23.

 Saan a nagbayag kalpasan dayta, inikkat ni Jehova ti nasantuan nga espirituna ken Saul. Gapu ta awanen ti naayat a panangiwanwan ni Jehova, nagbaliwbaliwen ti rikna ni Saul, nagbalin a managpungpungtot, ken nakaron ti panagbutbutengna. Kas man la adda dakes nga espiritu manipud iti Dios a nangsukat iti nasayaat nga espiritu nga adda kenkuana. (1 Samuel 16:14; 18:10-12) Naburiboran la ketdi ni Jonatan a nakakita iti panagbalbaliw ti dati a mararaem nga amana! Uray no kasta, saan a pulos tinallikudan ni Jonatan ti simamatalek a panagserbina ken Jehova. Inkagumaanna a sinuportaran ni amana, nga adda dagiti gundaway a sipaprangka a kinasaritana, ngem impamaysana ti biagna iti saan nga agbalbaliw a Dios ken Amana a ni Jehova.​—1 Samuel 19:4, 5.

 Napadasam kadin a nakita ti maysa nga ipatpategmo, nalabit nadekket a kapamiliam, a dimmakes ti kababalinna? Mabalin a nakasaksakit dayta. Ipalagip kadatayo ti ulidan ni Jonatan ti insurat ti salmista idi agangay: “No kas pagarigan ti bukodko nga ama ken ti bukodko nga ina pinanawandak, ni met laeng Jehova pidutennakto.” (Salmo 27:10) Matalek ni Jehova. Pidutennaka met ken agbalin a kasayaatan nga Amam aniaman ti aramiden dagiti imperpekto a tattao a mangdismaya wenno mangpasakit kenka.

 Mabalin a naammuan ni Jonatan nga ikkatenen ni Jehova ti kinaari ni Saul. Ania ti reaksion ni Jonatan? Napampanunotna ngata no anianto a klase nga agturay ti pagbalinanna? Nangnamnama ngata nga ilintegnanto ti dadduma a kamali ni amana ken agbalin a nasaysayaat nga ulidan ti matalek ken natulnog nga ari? Saantayo nga ammo ti pinampanunotna. Ti laeng ammotayo ket saan a pulos napasamak dagita a kapanunotan. Kayatna kadi a sawen a binaybay-an ni Jehova dayta a matalek a lalaki? Saan, no di ket inusarna ni Jonatan a mangipakita iti kasayaatan nga ulidan ti napudno a panaggayyem a nairekord iti intero a Biblia! Dayta a panaggayyem ti mailawlawagto iti kanayonan nga artikulo maipapan ken Jonatan.