“Talaga nga ammomi ti pagdaksan ti pornograpia, ngem saanmi nga ekspektaren a naglaka laengen a makakita ti anakmi kadagiti kasta.”—Nicole.

Iti daytoy nga artikulo

•  Ti masapul a maammuam

•  No kasano a maprotektaram ti anakmo iti pornograpia

•  No nakabuya wenno nakabasa ti anakmo iti pornograpia

 Ti masapul a maammuam

 Mabalin a makabuya wenno makabasa ti anakmo iti pornograpia uray ubing pay. Ipakita ti panagadal nga ita, 11 ti average a tawen dagiti ubbing a damoda ti makabuya wenno makabasa iti pornograpia.

 Mabalin a makabuya wenno makabasa ti anakmo iti pornograpia uray no saanna a biroken. Kas pagarigan, mabalin a makakita iti pornograpia uray agres-research laeng iti Internet wenno agbra-browse iti social media. Mabalin a bigla nga agparang dagiti adbertismen ti porn bayat nga agay-ayam kadagiti online a video game. Nagduduma ti format ti pornograpia—ti kanayon a maus-usar ket piktiur ken video. Ngem nakaad-adu metten ti mabasa nga estoria ken audio recording maipapan iti pornograpia iti Internet.

 Ti maysa pay a panunoten dagiti nagannak ket mabalin nga adda mangi-send kadagiti annakda iti porn, a mabalin a babaen kadagiti messaging app. Iti maysa a panagadal a nakairamanan ti nasurok a 900 nga agtutubo, dandani 90 porsiento a babbai ken dandani 50 porsiento a lallaki ti nangibaga a regular a makaaw-awatda kadagiti piktiur ken video dagiti nakalabus a tattao manipud kadagiti kaeskuelaanda.

 Adu a pornograpia ti naglaon iti kinaranggas. Dagiti popular ken nalaka a ma-access a pornograpia ket kaaduanna a naglaon iti kinaranggas, a masansan a kadagiti babbai.

 Makadangran kadagiti annak ti pornograpia. Ipakita ti research a dagiti ubbing a nakabuya wenno nakabasa iti pornograpia ket posible a mapasamak kadakuada dagitoy:

•   kumapuyda iti eskuelaan

•   agproblema, madepres, ken bumaba ti panagkitada iti bagida

•   panunotenda a normal ti panangpilit iti sabali a makiseks

 Laglagipem: Dakes ti epekto ti pornograpia kadagiti ubbing, ket dagiti nagannak ti kasayaatan a mangprotektar kadakuada.

 Prinsipio ti Biblia: “Masapul nga ipapusoyo dagitoy nga ibilbilinko kadakayo, ken masapul nga isuroyo kadagiti annakyo ken isarsaritayo kadakuada no nakatugawkayo iti balayyo, no magmagnakayo iti dalan, no nakaiddakayo, ken no bumangonkayo.”—Deuteronomio 6:6, 7.

 No kasano a maprotektaram ti anakmo iti pornograpia

 Ammuem a mismo. Ammuem no kaano ken sadino a mabalin a makabasa wenno makabuya ti anakmo iti porn. Kas pagarigan, agus-usar kadi iti Internet a di mabambantayan bayat ti breaktime-da iti eskuelaan?

 Ammuem dagiti safety feature ti selponna, ken agbalinka a pamiliar kadagiti app nga us-usarenna ken kadagiti game nga ay-ayamenna. Kas pagarigan, adda function ti dadduma a messaging app a “disappearing” message. Gapu iti dayta, agpukaw iti sumagmamano laeng a segundo ti bastos a mensahe, ladawan, wenno video. Ken umad-adu ti bilang dagiti online video game a mabalin a pagbuyaan dagiti player iti pornograpia ken mabalinda pay ti virtual a makiseks bayat ti panagay-ayamda.

 “Sigun iti kapadasak, no adda smartphone ti anakmo, masapul nga ammom kas nagannak no kasano nga usaren dayta, no ania dagiti setting a manglimitar iti mabalinna a luktan iti selponna, ken no kasano a mamonitormo ti ar-aramiden ti anakmo iti gadyetna.”—David.

 Aramidem ti amin tapno saan a makabasa wenno makabuya ti anakmo iti pornograpia. Mangaramidka kadagiti pamay-an tapno maliklikan ti peggad. Kas pagarigan, i-adjust-mo ti setting ti selpon ti anakmo, kasta met ti amin a device iti balayyo tapno saanna a maluktan dagiti pornograpiko a material. I-activate-mo ti parental control wenno ti setting a manglimitar iti maluktan ti anakmo. Ken ammuem ti amin a password nga us-usarenna.

 “Nakitak a makatulong nga i-activate dagiti parental control kadagiti gadyetmi, limitarak dagiti programa a mabalin a maluktan ti anakko iti smart TV-mi, ken ammuek ti PIN ti smartphone-na.”—Maurizio.

 “Diak ipalubos nga agbuya dagiti annakko kadagiti video iti kuartoda a nakaserra ti ridaw. No tiempon ti pannaturog, diak ipalubos nga itugotda dagiti gadyetda iti pagiddaanda.”—Gianluca.

 Pagsaganaem ti anakmo. “Likliklikan ti dadduma a nagannak a kasarita ti anakda maipapan iti pornograpia ta pampanunotenda a saan a pulos a maipasango ti anakda iti kasta a problema,” inamin ni Flavia a maysa nga ina. Mabalin a madanagan ti dadduma a nagannak ta kunada, ‘No ibagak dayta iti anakko, baka birokennanto.’ Kamali dayta a panagpampanunot. Dagiti masirib a nagannak ibagada kadagiti annakda ti pagdaksan ti porn sakbay a makabuya wenno makabasada iti kasta. Kasano a maaramidmo dayta?

 Suruam dagiti ubbing pay nga annakmo no ania ti aramidenda no makabuya wenno makabasada iti pornograpiko a material. Kas pagarigan, agkidemda wenno iddependa ti gadyetda. Ken paregtaem nga ibagada kenka ti nakita wenno nangngegda. a

 “Nakaub-ubing pay ti anakmi idi inrugimi a kasarita maipapan kadagiti pagdaksan ti porn. Idi ag-11 ti tawennan, adda dagiti pornograpiko nga adbertismen a bigla nga agparang iti game nga in-download-na iti smartphone-na. Kadagita nga adbertismen, adda met dagiti message a mangibagbaga a mangipatulod met iti piktiurna. Gapu ta napagsaritaanmin ti aramidenna, imbagana kaniak a dagus ti napasamak.”—Maurizio.

 Tulongam dagiti dadakkelen nga annakmo a manglaban iti sulisog nga agbuya, dumngeg, wenno agbasa iti porn. Kas pagarigan, tulongam ti anakmo a mangisagana iti maysa a kontrata nga addaan kadagiti paglintegan ti pamilia no ania ti aramidenna no makabuya wenno makabasa iti porn ken no apay a kayatna nga aramiden dayta. Ipaisuratmo pay dagiti resulta ti inggagara a panagbuyana iti porn, kas iti pannakapukaw ti respeto iti bagi, pannakapukaw ti panagtalek dagiti nagannakna, ken pannakadadael ti relasionna iti Dios. b

 “Bayat a dumakdakkel dagiti ubbing, tulongam ida a mangpanunot iti agpaut a dakes a resulta ti panagbuya iti pornograpia tapno malabananda ti sulisog nga agbuya iti dayta.”—Lauretta.

 “No maawatan dagiti annaktayo saan laeng a dagiti pagdaksan ti pornograpia no di pay ket ti rikna ni Jehova maipapan iti dayta, nalaklakadanto a malabanan ti pornograpia.”—David.

 Regular a makisaritaka. Narigat man a patien, ngem ti agpayso, kayat dagiti ubbing ti makisarita kadagiti nagannakda maipapan iti seksual a bambanag, a pakairamanan ti pornograpia. “Ti napateg a mensahe [manipud kadagiti ubbing] ket makisaritaka kadakuada bayat nga ubbingda pay ken kanayon a kasaritam ida,” kuna ni Dame Rachel de Souza, Children’s Commissioner for England. “Kayat dagiti ubbing ti saritaan a maibagay iti edadda ken iti tumataengan a panunotda.”

 “Adda dagiti topiko a saan a pulos dinakdakamat kaniak dagiti nagannakko. Mayat koma no nawaywayakami idi a nakapagsasarita. Ita ta maysaakon nga ina, ikagkagumaak a regular ken relaks ti pannakisaritak kadagiti annakko maipapan iti seks.”—Flavia.

 No nakabuya wenno nakabasa ti anakmo iti pornograpia

 Agtalinaedka a kalmado. No naammuam a nagbuya, dimngeg, wenno nagbasa iti pornograpia ti anakmo, ikagumaam a kontrolen ti reaksionmo. Mabalin a ti anakmo ket masursuronen, napakigtotan, wenno makonkonsiensia gapu iti napasamak. No agungetka, kumaro laeng ti marikriknana, ket mabalin a saannakanton nga asitgan inton sumaruno.

 Ammuem ti agpayso a napasamak. Imbes nga agkonklusionka a dagus, agsaludsodka tapno maammuam no kasano a nakabuya wenno nakabasa ti anakmo iti pornograpia. Kas pagarigan, adda kadi nangi-send kenkuana iti dayta a ladawan, wenno binirokna? Naminsan la kadi a napasamak, wenno nagbuya idin iti pornograpia? Ti kadi device nga inusarna ket addaan iti content filter wenno parental control? No wen, impamuspusanna kadi ti nagbuya iti pornograpia? Laglagipem a ti kalatmo ket ipudno ti anakmo ti napasamak imbes nga imbestigaram.

 Agtignayka. Kas pagarigan, no aksidente laeng ti pannakabuya wenno pannakabasana, baka kasapulan nga i-adjust-mo ti parental control ken filter iti gadyetna.

 No naammuam a nag-search iti pornograpia, ipaayam iti istrikto ngem naayat a disiplina. Patibkerem ti determinasion ti anakmo a manglaban iti pornograpia babaen ti pannakirinnasonmo kenkuana nga usarem dagiti teksto a kas iti Job 31:1, Salmo 97:10, ken Salmo 101:3. c Ken ibagam a linawas nga agsaritakayo tapno mamonitormo ti nagrang-ayanna ken tapno makitam no adda pay dagiti kanayonan a maitulongmo kenkuana.