1. Naggapuan ti abilidadtayo nga agsao?

 SAGUT ti naayat a Diostayo ti abilidadtayo nga agsao. Apaman a naparsua ti kaunaan a tao a ni Adan, kabaelannan ti agusar iti sasao a makikomunikar iti nailangitan nga Amana. Kayana a palawaen ti bokabulariona ta kabaelanna ti mangbukel iti baro a sasao. Inusar ni Adan dayta nga abilidad tapno itungpalna ti bilin ti Dios a panagananna ti amin nga animal. (Gen. 2:19) Ken permi la ketdi ti ragsakna idi damona a makasarita ti sabali a tao—ti napintas nga asawana, ni Eva!—Gen. 2:22, 23.

2. Kasano a di umiso ti pannakausar ti panagsao idi ken ita?

² Idi agangay, saanen nga umiso ti pannakausar ti sagut a panagsao. Nagulbod ni Satanas a Diablo ken Eva, ket nagresulta dayta iti panagbasol ken kinaimperpekto dagiti tattao. (Gen. 3:1-4) Inusar ni Adan iti di umiso ti sagutna a panagsao idi pinabasolna ni Eva—ken uray ni Jehova—kadagiti kamalina. (Gen. 3:12) Nagulbod ni Cain ken Jehova kalpasan a pinatayna ti kabsatna a ni Abel. (Gen. 4:9) Idi agangay, ni Lamec a kaputotan ni Cain ket nagaramid iti daniw a mangipakita a nakarangranggas dagiti tattao idi panawenna. (Gen. 4:23, 24) Komusta met ngay ita? Mapaliiwtayo a di man la agbain dagiti politiko nga agsao iti dakes iti publiko. Nagrigat payen ti agbirok iti pabuya nga awanan iti dakes a sasao. Makangngeg dagiti estudiante iti dakes a sasao iti eskuelaan, ken dagiti adulto iti pagtrabahuanda. Makapaladingit ta ti panagsao iti dakes ket maysa laeng a pakakitaan no kasanon kadakes ti lubongtayo.

3. Ania ti masapul a pagannadantayo, ken ania ti usigentayo iti daytoy nga artikulo?

 ³ No ditay agannad, baka agsaotayto metten iti dakes gapu ta kanayon a mangmangngegtayo dayta. Siempre, kas Kristiano, kayattayo a paragsaken ni Jehova isu a liklikantayo ti naalas a panagsasao. Kayattayo nga usaren iti umiso a pamay-an ti naisangsangayan a sagut a panagsao—ti panangidaydayaw iti Diostayo. Iti daytoy nga artikulo, usigentayo no kasano a maaramidtayo dayta (1) iti ministerio, (2) kadagiti gimong, ken (3) iti inaldaw a panagtutungtongtayo. Ngem usigentayo nga umuna no apay a napateg ken Jehova ti panagsaotayo.

4. Sigun iti Malakias 3:16, apay a napateg ken Jehova ti panagsasaotayo?

⁴ Basaen ti Malakias 3:16. Isurat ni Jehova iti “libro a pakalaglagipan” ti nagan dagiti tattao a ti panagsasaoda ipakpakitana nga agbutengda kenkuana ken pampanunotenda ti naganna. Adda kadi mapanunotmo a rason no apay nga aramiden dayta ni Jehova? Ipakita ti panagsasaotayo no ania ti adda iti pusotayo. Imbaga ni Jesus: “Sawen ti ngiwat ti linaon ti puso.” (Mat. 12:34) Ipakita dagiti kaykayattayo a pagtutungtongan no kasano kauneg ti panagayattayo ken Jehova. Ken kayat ni Jehova a dagiti mangay-ayat kenkuana agbiagda a naragsak iti agnanayon iti baro a lubong.

5. (a) Kasano a ti panagsasaotayo adda koneksionna iti panagdaydayawtayo? (b) Kas ipakita ti ladawan, ania ti masapul a ditay ar-aramiden tapno maparagsaktayo ni Jehova babaen ti panagsasaotayo?

⁵ Nakadepende iti panagsasaotayo no awaten ni Jehova ti panagdaydayawtayo wenno saan. (Sant. 1:26) Ti dadduma a saan a mangay-ayat iti Dios ket nauyong, nasakit, ken napannakkel ti panagsasaoda. (2 Tim. 3:1-5) Sigurado a ditay kayat a tuladen ida. Kayattayo la unay a maparagsak ni Jehova iti panagsasaotayo. Ngem maragsakan ngata ni Jehova no makaay-ayo ken nasingpet ti panagsasaotayo kadagiti gimong wenno iti ministerio, ngem nasakit ken saan a naayat ti pannakisaritatayo kadagiti kapamiliatayo no  awan ti makakitkita wenno makangkangngeg kadatayo?—1 Ped. 3:7.

6. Ania ti nasayaat a resulta ti makaay-ayo a panagsasao ni Kimberly?

⁶ No usarentayo a nasayaat ti sagut a panagsao, pampaneknekantayo nga agdaydayawtayo ken Jehova. Iti kasta, matulongantayo dagiti adda iti aglawlawtayo tapno nalawag a makitada ti nagdumaan “ti agserserbi iti Dios ken ti saan nga agserserbi kenkuana.” (Mal. 3:18) Napadasan dayta ti sister a ni Kimberly. b Iti maysa a project-da idi hayskul, naipakadua kenkuana ti maysa a kaklasena. Idi nalpasda ti project-da, napaliiw dayta a kaklase a naiduma ni Kimberly iti dadduma nga estudiante. Saanna a padpadaksen dagiti tattao iti liklikudanda, nasingpet, ken saan a naalas ti panagsasaona. Nasdaaw ti kaklase ni Kimberly isu a nagpayadal iti Biblia. Sigurado a maragsakan ni Jehova no agsaotayo iti pamay-an a mangatrakar kadagiti tattao iti kinapudno!

7. Kasanom nga usaren ti panagsao nga insagut kenka ti Dios?

⁷ Kayattayo amin ti agsao iti pamay-an a mangidaydayaw ken Jehova ken ad-adda a mangpasinged kadatayo kadagiti kakabsat. Kitaentayo ngarud ti dadduma a mabalintayo nga aramiden tapno maitultuloytayo ti agbalin nga “ulidan . . . iti panagsao.”

8. Ania ti inyulidan ni Jesus maipapan iti panagsao no addatayo iti ministerio?

⁸ No pagpungtotendaka, nasingpet ken nadayaw koma ti panagsaom. Bayat ti ministerio ni Jesus, naakusaran a mammartek kano, narawet, ahente ti Diablo, manangsalungasing iti Sabbath, ken agsasao pay ketdi maibusor iti Dios. (Mat. 11:19; 26:65; Luc. 11:15; Juan 9:16) Ngem saan a bimmales ni Jesus iti nasakit a sasao. Kas ken Jesus, saantayo koma a bumales uray pagsasawandatayo. (1 Ped. 2:21-23) Siempre, saan a nalaka ti agteppel. (Sant. 3:2) Ania ti makatulong?

9. Ania ti makatulong kadatayo a mangkontrol iti panagsasaotayo no mangaskasabatayo?

⁹ No pagsasawannaka ti bumalay bayat a kaskasabaam, saanka koma a makaunget. Imbaga ti brother a ni Sam, “Pampanunotek a masapul a maammuan ti bumalay ti kinapudno ken adda potensialna nga agbalbaliw.” No dadduma, baka makaunget kadatayo ti bumalay gapu ta naranaantayo a madi ti aldawna. No makaunget ti kaskasabaantayo, mabalintayo nga aramiden ti inaramid ti sister a ni Lucia. Agkararagtayo biit, kiddawentayo ken Jehova a tulongannatayo nga agtalinaed a kalmado ken saantayo a makaibaga iti aniaman a nasakit wenno saan a nadayaw.

10. Sigun iti 1 Timoteo 4:13, ania koma ti kalattayo?

 ¹⁰ Agbalin a mas epektibo a mannursuro. Ni Timoteo ket maysa nga eksperiensiado a Kristiano a ministro, ngem kasapulanna latta ti agtultuloy a rumang-ay iti naespirituan. (Basaen ti 1 Timoteo 4:13.) Kasanotayo nga agbalin a mas epektibo a mannursuro iti ministerio? Masapul nga agsaganatayo a naimbag. Imbag laengen ta adu nga alikamen ti makatulong kadatayo nga agbalin a mas epektibo a mannursuro. Makatulong kenka ti broshur nga Agbalin a Nalaing nga Agbasa ken Mangisuro ken ti “Agbalin a Mas Epektibo iti Ministerio” a seksion ti Panagbiag ken Ministeriotayo kas Kristiano—Workbook iti Gimong. Us-usarem kadi dagita? No agsaganatayo a naimbag, maksayan ti nerbiostayo ken dakdakkel ti kompiansatayo nga agsao.

11. Kasano a nagbalin a nalalaing a mannursuro ti dadduma a Kristiano?

¹¹ Agbalintayo met a nalalaing a mannursuro no obserbarantayo ti dadduma iti kongregasion ken agsursurotayo kadakuada. Pampanunoten ti nadakamaten a ni Sam no apay a nalaing a mannursuro ti dadduma a kakabsat. Isu a dengdenggenna a naimbag ti pamay-anda a mangisuro sa tuladenna ida. Dengdenggen a naimbag ti sister a ni Talia ti pamay-an dagiti eksperiensiado nga ispiker nga agpalawag iti publiko. Gapu iti dayta, nasursurona no kasano nga ilawlawag ken irasonan dagiti topiko a masansan nga isaludsod dagiti tattao iti ministerio.

12. Para iti dadduma, ania ti narigat nga aramiden?

¹² Mabalintayo amin ti makipaset kadagiti gimongtayo babaen ti napigsa a panagkanta ken babaen ti panangiranudtayo kadagiti naisagana a naimbag a komento. (Sal. 22:22) Narigat para iti dadduma ti agkanta wenno agkomento iti publiko. Kastaka met kadi? No wen, kayatmo la ketdi a maammuan no ania ti nakatulong iti dadduma a mangikkat iti panagbutengda.

13. Ania ti makatulong kenka nga agkanta a naimpusuan kadagiti gimong?

¹³ Naimpusuan nga agkanta. No kantaentayo dagiti kanta ti Pagarian, ti koma kangrunaan a panggeptayo ket idaydayaw ni Jehova. Para iti sister a ni Sara, saan isuna a nalaing unay nga agkanta. Ngem kayatna nga idaydayaw ni Jehova babaen ti kanta. Tapno maaramidna dayta, nakitana a makatulong no praktisenna dagiti kanta, kas iti panangisaganana iti dadduma a paset ti gimong. Kantaenna dagita iti balayna ken kitaenna no kasano a dagiti liriko ket adda koneksionna kadagiti maadal iti gimong. Imbagana: “Nakatulong daytoy kaniak tapno mas agpokusak kadagiti liriko imbes nga iti abilidadko nga agkanta.”

14. No managbabainka, ania ti makatulong kenka nga agkomento kadagiti gimong?

 ¹⁴ Kanayon nga agkomento. Agpayso a narigat dayta para iti dadduma. “Agnerbiosak unay no agsaoak iti sanguanan ti adu a tattao, ngem saan a madlaw dayta ti dadduma ta kaaduanna a kalmado ti bosesko,” inlawlawag ni Talia a nadakamat itay. “Isu a marigatanak unay nga agkomento.” Ngem agkomkomento latta ni Talia. No agsagsagana para iti gimong, tantandaananna a ti umuna a komento ket masapul nga ababa ken direkta. Imbagana: “Kayatna a sawen nga OK laeng no ti sungbatko ket ababa, simple, ken direkta ta dayta met ketdi ti kayat ti mangikonkondukta.”

15. Ania ti masapul a laglagipentayo maipapan kadagiti komentotayo?

¹⁵ Uray dagiti Kristiano a saan a managbabain ket saan nga agkomento no dadduma. Apay? Kinuna ti sister a ni Juliet, “Saanak nga agkomento no dadduma ta madanaganak a baka nakasimsimple ken kasla kurang ti komentok.” Ngem laglagipentayo a kayat ni Jehova nga itedtayo ti kasayaatan a komentotayo sigun iti kabaelantayo. c Apresiarenna unay ti determinasiontayo a mangidaydayaw kenkuana kadagiti gimong ken manglaban iti danag wenno nerbios tapno makapagkomentotayo latta.

16. Ania a panagsasao ti masapul a liklikantayo?

¹⁶ Liklikan ti amin a “nasakit a panagsasao.” (Efe. 4:31) Kas nadakamaten, masapul a saan nga agsao iti dakes ti maysa a Kristiano. Ngem adda dagiti di madmadlaw a nasakit a panagsasao a masapul latta a liklikantayo. Kas pagarigan, no agsasaotayo maipapan iti dadduma a kultura, tribu, wenno nasionalidad, saantayo koma nga agibaga kadagiti negatibo a panangikompara. Pulos a ditay met kayat a saktan ti sabsabali kadagiti makapainsulto a sasao. Inamin ti maysa a brother: “No dadduma, makaibagaak kadagiti ipagarupko a makapakatawa ken saan met a dakes, ngem makapainsulto ken makasair met gayam iti maysa a tao. Iti panaglabas dagiti tawen, nagdakkel ti naitulong ni baketko. No duduakamin, ibagana nga adda dagiti naisaok a naalas ken makapasakit kenkuana ken iti sabsabali.”

17. Maitunos iti Efeso 4:29, kasanotayo a mapabileg ti dadduma?

¹⁷ Agsao iti makapabileg. Alistoka koma a mangkomendar imbes a mangkritikar wenno agreklamo. (Basaen ti Efeso 4:29.) Nagadu ti rumbeng a pagyamanan koma dagiti Israelita, ngem masansan a nagreklamoda.  No managreklamotayo, maakaran ti dadduma. Malagiptayo a ti negatibo nga impadamag ti sangapulo nga espia ti rason no apay a ‘nagtantanabutob ti amin nga Israelita ken Moises.’ (Num. 13:31–14:4) Iti sabali a bangir, pagimbagan ti amin no mangkomendartayo. Sigurado a gapu iti komendasion dagiti babbai a gagayyem ti balasang ni Jefte, naparegta unay isuna nga agtalinaed iti asaynmentna. (Uk. 11:40) Imbaga ni Sara a nadakamat itay, “No mangkomendartayo, iparpariknatayo iti dadduma nga ay-ayaten ida ni Jehova ken adda lugarda iti organisasionna.” Mangpanunotka ngarud kadagiti oportunidad a mangparegta kadagiti kakabsat.

18. Maibatay iti Salmo 15:1, 2, apay a masapul nga agsaotayo iti pudno, ken ania ti karaman iti dayta?

¹⁸ Agsao iti pudno. Saantayo a maparagsak ni Jehova no saan a pudno ti ibagbagatayo. Kagurana ti amin a kita ti panagulbod. (Prov. 6:16, 17) Para iti adu a tattao ita, normalen ti agulbod. Ngem kas ken Jehova, kaguratayo dayta. (Basaen ti Salmo 15:1, 2.) Siempre, saantayo nga agulbod, ngem saantayo met a mangted iti kurang nga impormasion nga agresulta iti di umiso nga impresion.

19. Ania pay ti masapul a pagannadantayo?

¹⁹ Saan nga agiwaras iti tsismis. (Prov. 25:23; 2 Tes. 3:11) Imbaga ti nadakamaten a ni Juliet ti epekto kenkuana ti tsismis. Kunana: “Makapaupay ti dumngeg iti tsismis, ken mapukaw ti panagtalekko iti tao nga agtsistsismis. Ngamin, kasano a masiguradok a dinakto met itsismis?” No madlawmo a ti tungtongan ket agtinnag iti tsismis, pagbalinem a positibo ti saritaan.—Col. 4:6.

20. Ania ti determinasionmo no maipapan iti panagsaom?

²⁰ Addatayo iti lubong nga adu ti agsasao iti dakes. Siguraduentayo ngarud a kanayon a makaparagsak ken Jehova ti panagsasaotayo. Laglagipentayo a ti panagsao ket sagut ni Jehova, ken napateg kenkuana no kasanotayo nga usaren dayta. Bendisionannatayo no ikagumaantayo nga usaren iti umiso a pamay-an ti panagsaotayo iti ministerio, kadagiti gimong, ken iti inaldaw a panagtutungtongtayo. Inton agpatinggan ti impluensia daytoy dakes a sistema dagiti bambanag, nalaklakatayton nga idaydayaw ni Jehova babaen ti panagsaotayo. (Jud. 15) Bayat nga awan pay dayta, determinadoka koma a mangparagsak ken Jehova babaen kadagiti “sasao ti ngiwat[mo].”—Sal. 19:14.