1. Ania ti imbalakad ni Pablo kadagiti padana a Kristiano? (Kitaen ti ladawan iti rugi ti artikulo.)

SINURATAN ni Pablo dagiti Kristiano idiay Colosas idi dandanin malpas ti damo a pannakaibaludna idiay Roma, wenno idi agarup 60-61 C.E. Dinakamatna a napateg ti maaddaan iti “naespirituan a pannakaawat.” (Col. 1:9) Imbagana pay: ‘Kunaek daytoy tapno awan koma ti asinoman a tao a mangallilaw kadakayo babaen kadagiti makaguyugoy nga argumento. Agaluadkayo: amangan no adda asinoman a mangkayawto kadakayo kas naanupanna babaen iti pilosopia ken ubbaw a panangallilaw maitunos iti tradision dagiti tattao, maitunos iti pagdamdamuan a bambanag ti lubong ket saan a maitunos ken Kristo.’ (Col. 2:4, 8) Inlawlawag ni Pablo no apay a kamali ti dadduma a gagangay a sursuro ken no apay a magustuan dagiti imperpekto a tattao ti kapanunotan ti lubong. Kas pagarigan, mabalin nga ipagarup ti maysa a nasirsirib ken natantan-ok ngem ti dadduma. Panggep ti surat a tulongan dagiti kakabsat a mangilaksid iti pampanunot ti lubong ken dakes nga ar-aramid.—Col. 2:16, 17, 23.

2. Apay nga adalentayo dagiti pagarigan ti nailubongan a panagpampanunot?

² Ti pampanunot ti lubong laksidenna wenno tagibassitenna dagiti  pagannurotan ni Jehova, ket ti impluensiana mabalin nga in-inut a pakapuyenna ti pammatitayo. Maipaspasangotayo amin ita iti nailubongan a panagpampanunot a maiparparegta iti telebision, Internet, pagtrabahuan, wenno iti eskuelaan. Iti daytoy nga artikulo, usigentayo no kasano a liklikan dagiti mangrugit iti panunottayo. Adalentayo ti lima a pagarigan ti panagpampanunot ti lubong ken pagsasaritaantayo no kasano a laksiden dagita.

3. Ania a kapanunotan ti magustuan ti adu a tattao, ken apay?

³ “Agbalinak a nasingpet uray no saanak a mamati iti Dios.” Iti adu a pagilian, gagangayen nga ibaga ti dadduma a saanda a mamati iti Dios; ibilangda a saanda a relihioso. Nalabit saanda a sinukimat no talaga nga adda Dios, ngem naginteresda iti kapanunotan a maaramidda ti kaykayatda. (Basaen ti Salmo 10:4.) Mabalin nga ipagarup ti dadduma a masiribda no ibagada, “Nasayaat dagiti prinsipiok uray no saanak a mamati iti Dios.”

4. Ania ti mabalin nga isungbattayo no ibagada nga awan ti Namarsua?

⁴ Nainkalintegan kadi ti ibagbaga dagiti awanan iti pammati nga awan ti Namarsua? No agpannuray ti maysa a tao iti siensia tapno ammuenna no naparsua ti biag, mabalin a mariro gapu iti nakaad-adu nga impormasion. Ngem kinapudnona, simple ti sungbat. No adda mangibangon iti maysa a balay, adda ngarud namarsua kadagiti sibibiag a banag! Kinapudnona, narikrikut nga amang dagiti kasimplean a sibibiag a selula iti daga ngem ti aniaman a balay ta maaramidda ti saan a maaramidan ti balay—ti agpaadu. Kabaelan dagitoy a selula nga idulin ken kopiaen dagiti impormasion a kasapulan tapno makapagpaaduda. Naggapuan ti disenio dagitoy? Kuna ti Biblia: “Tunggal balay adda nangibangon, ngem ti nangibangon iti amin a bambanag isu ti Dios.”—Heb. 3:4.

5. Ania ti isungbattayo iti kapanunotan a mabalin a maammuan ti tao ti naimbag uray no saan a mamati iti Dios?

⁵ Kasano a masungbatan ti kapanunotan a mabalin a maammuan ti tao ti naimbag uray no saan a mamati iti Dios? Bigbigen ti Sao ti Dios nga adda nasayaat a prinsipio dagiti tattao nga awanan pammati. (Roma 2:14, 15) Kas pagarigan, raemen ken ayatenda dagiti nagannakda. Ngem kasano katibker dagiti moral a pagalagadan ti maysa no saan a mamati iti naayat a Namarsua kadatayo—Daydiay mangikedkeddeng iti naimbag ken dakes? (Isa. 33:22) Gapu kadagiti dakes a kasasaad ti daga, adu a nalaing a tattao ita ti mangbigbig a kasapulan ti tao ti tulong ti Dios. (Basaen ti Jeremias 10:23.) Gapuna, saantayo koma a panunoten a kabaelan ti maysa a naan-anay nga ikeddeng ti naimbag uray no saan a mamati iti Dios ken saanna a suroten dagiti pagalagadanna.—Sal. 146:3.

6. Ania ti panangmatmat ti adu iti relihion?

⁶ “Naragsakka uray awan relihionmo.” Magustuan ti adu a tattao dayta a kapanunotan ta ibilangda a saan a makapainteres ken awan serserbi ti relihion. Adu met a relihion ti mangyadayo kadagiti tattao iti Dios gapu iti sursuro nga umap-apuy nga impierno, panagkolekta iti apagkapullo, wenno pannakiraman iti politika. Di pakasdaawan nga umad-adu ti makarikna a naragragsakda no awan relihionda! Mabalin a kunada, “Interesadoak iti naespirituan a bambanag, ngem saanko a kayat ti sumrek iti relihion.”

7. Kasano a makatulong ti pudno a panagdaydayaw tapno adda kinaragsak?

⁷ Talaga kadi a naragsak ti maysa uray awan relihionna? Sigurado a naragsak ti maysa a tao no awan ti palso a relihion, ngem saan a talaga a naragsak ti maysa no saan a maaddaan iti relasion ken Jehova, a nadeskribir kas “ti naragsak a Dios.” (1 Tim. 1:11) Pagsayaatan ti sabsabali ti amin nga aramiden ti Dios.  Naragsak dagiti adipenna ta ipampamaysada ti tumulong iti sabsabali. (Ara. 20:35) Kas pagarigan, usigentayo no kasano a makatulong ti pudno a panagdaydayaw tapno agbalin a naragsak ti pamilia. Isuronatayo ti pudno a panagdaydayaw a mangpadayaw ken mangraem iti asawatayo, mangibilang a sagrado ti panagkinnari ti agassawa, mangliklik iti pannakikamalala, mangpadakkel iti annak a managraem, ken mangipakita iti pudpudno nga ayat. Kas resultana, agkaykaysa dagiti tattao kadagiti naragsak a kongregasion ken iti naragsak a sangalubongan a panagkakabsat.—Basaen ti Isaias 65:13, 14.

8. Kasano a makatulong ti Mateo 5:3 tapno masungbatantayo ti saludsod nga, Ania ti mangparagsak kadagiti tattao?

⁸ Kasano a sungbatam ti kapanunotan ti lubong a naragsak latta ti maysa uray saan nga agserbi iti Dios? Panunotentayo daytoy a saludsod, Ania ti mangparagsak kadagiti tattao? Maragsakan ti dadduma iti karerada, iti isports, wenno iti magustuanda nga aramiden. Pagragsakan met ti dadduma nga aywanan ti pamilia wenno gagayyemda. Makaparagsak amin dagita, ngem adda napatpateg a panggep ti biagtayo a mangyeg iti agpaut a ragsak. Saan a kas kadagiti animal, mabalin a maam-ammotayo ti Namarsua ken matalek nga agserbi kenkuana. Naparsuatayo a maragsakan a mangaramid kadagita. (Basaen ti Mateo 5:3.) Kas pagarigan, dagiti pudno nga agdaydayaw iti Dios maragsakan ken maparegtada nga agkakadua nga agdaydayaw ken Jehova. (Sal. 133:1) Tagtagiragsakenda met ti nagkaykaysa a panagkakabsat, nadalus a panagbiag, ken naragsak a namnama.

9. (a) Ania a kapanunotan maipapan iti panagdenna ti gagangay iti lubong? (b) Apay nga iparit ti Sao ti Dios ti panagdenna ti saan nga agassawa?

⁹ “Ania koma ti pagdaksan ti panagdenna ti saan nga agassawa?” Mabalin a kuna dagiti tattao: “Tagiragsakem ti biag. Ania koma ti pagdaksan ti panagdenna ti saan nga agassawa?” Di umiso ti kapanunotan a mabalin a makiraman ti maysa a Kristiano iti seksual nga immoralidad. Apay? Iparit ti Biblia ti seksual nga immoralidad. * (Basaen ti 1 Tesalonica 4:3-8.) Kalintegan ni Jehova ti agaramid iti linteg para kadatayo ta pinarsuanatayo. Ti urnos ti panagasawa ramanenna ti linteg ti Dios a ti laeng agassawa a lalaki ken babai ti mabalin nga agdenna. Inikkannatayo ti Dios kadagiti linteg ta ay-ayatennatayo. Pagimbagantayo dagita. Dagiti pamilia a mangan-annurot kadagita matagiragsakda ti ayat, respeto, ken kinatalged. Dusaen ti Dios dagiti mangigagara a manglabsing iti lintegna.—Heb. 13:4.

10. Kasano a maadaywan ti maysa a Kristiano ti seksual nga immoralidad?

¹⁰ Isuronatayo ti Sao ti Dios no kasano nga adaywantayo ti seksual nga immoralidad. Makatulong no kontrolentayo ti matatayo. Imbaga ni Jesus: “Tunggal maysa nga agtultuloy a mangmatmat iti maysa a babai tapno gartemanna nakikamalalan kenkuana iti pusona. No, ita, dayta makannawan a matam itibtibkolnaka, suatem ket ibellengmo manipud kenka.” (Mat. 5:28, 29) Gapuna, liklikan ti Kristiano ti agbuya iti pornograpia wenno dumngeg iti musika nga immoral ti lirikona. Nagsurat ni apostol Pablo kadagiti kapammatianna: “Papatayenyo . . . dagiti kameng ti bagiyo nga adda iti rabaw ti daga no maipapan iti pannakiabig [seksual nga immoralidad].” (Col. 3:5) Kasta met, masapul a kontrolentayo ti pampanunoten ken ti ibagbagatayo.—Efe. 5:3-5.

11. Apay a kasla nagsayaat ti agbalin a naballigi iti daytoy a lubong?

¹¹ “Agbalinka a naragsak no matungpalmo ti ambisionmo.” Adu a tattao ti mangparegta kadatayo a manggun-od iti sekular a karera, a mabalin a mangted kadatayo iti nasayaat a biag, autoridad, ken kinabaknang. Gapu ta ti panagballigi iti lubong ti kangrunaan a kalat ti adu, mabalin a tuladen ti maysa a Kristiano dayta.

12. Mangyeg kadi iti agpaut a ragsak ti panagbalin a naballigi iti lubong?

¹² Talaga kadi a mangyeg iti agpaut a kinaragsak no naballigi ti maysa iti lubong ket maaddaan iti impluensia ken dayaw? Saan. Laglagipem a ti tarigagay a mangkontrol iti sabsabali ken mapadayawan ti nangsulisog ken Satanas. Kas resultana, saan a naragsak no di ket agpupungtot ni Satanas. (Mat. 4:8, 9; Apoc. 12:12) Mangyeg iti agpaut a ragsak ti panangtulong kadagiti tattao tapno magunggonaanda iti sirib ti Dios ket maaddaanda iti agnanayon a biag, idinto ta limitado a ragsak ti ited ti balligi iti daytoy a lubong. Maysa pay, nakaro ti kompetision iti lubong. Dayta ti mangparegta kadagiti tattao nga agbalin a nalalaing ngem ti sabali, pataudenna ti apal, ken agtungpal laeng iti “panangkamkamat iti angin.”—Ecl. 4:4.

13. (a) Ania koma ti panangmatmattayo kadagiti sekular a karera? (b) Sigun iti surat ni Pablo kadagiti taga-Tesalonica, ania ti nangted kenkuana iti pudno a ragsak?

¹³ Agpayso a masapul nga agbiroktayo iti pagbiagtayo, ket saan a dakes ti maaddaan iti trabaho a magustuanyo. Ngem saan koma a ti trabahotayo ti ipangpangrunatayo. Kinuna ni Jesus: “Awan ti makabalin nga agpaadipen iti dua nga appo; ta mabalin a guraenna ti maysa ket ayatenna ti sabali, wenno agtalinaed iti maysa ket umsienna ti sabali. Saanyo a mabalin ti agpaadipen iti Dios ken iti Kinabaknang.” (Mat. 6:24) No ipamaysatayo ti agserbi ken Jehova ken isuro ti Saona iti sabsabali, kasta unay ti ragsak a mariknatayo. Napaneknekan ni apostol Pablo dayta. Nagsayaat idi ti posisionna iti Judaismo, ngem nasarakanna ti pudno a ragsak idi nagbalin a managaramid iti adalan ken nakitana ti epekto ti mensahe ti Dios kadagiti tattao ken no kasano a binalbaliwan dayta ti biagda. (Basaen ti 1 Tesalonica 2:13, 19, 20.) Awanen ti sabali a karera a mangyeg iti kasta a pannakapnek.

14. Apay a kasla nagsayaat ti kapanunotan a kabaelan ti tao a solbaren dagiti problemana?

¹⁴ “Masolbar dagiti tattao ti problemada.” Adu a tattao ti umanamong iti dayta. Apay? No pudno dayta, kaipapananna a saan a kasapulan ti tao ti panangiwanwan ti Dios ken maaramidna ti kaykayatna. Kasta met, kasla makakombinsir ti kapanunotan a kabaelan ti tao a solbaren dagiti parikutna, ta sigun iti dadduma a panagadal, naksayanen ti gubat, krimen, sakit, ken kinapanglaw. Kuna ti maysa a report: “Sumaysayaat ti kasasaad ti tao ta inkeddengna a pagbalinen ti lubong a nasaysayaat a pagnaedan.” Ipakita kadi dayta a komento a kabaelan ti tao a solbaren dagiti problema a nabayagen a mangparparigat kenkuana? Tapno masungbatan dayta, usigentayo a naimbag dagita a problema.

15. Ania dagiti pammaneknek a kimmaro ti problema ti tao?

¹⁵ Gubat: Mapan nga 60 a milion wenno ad-adu pay ti napapatay iti dua a sangalubongan a gubat. Manipud idi nalpas ti Gubat Sangalubongan II, saan latta a naliklikan dagiti tattao ti gubat. Idi 2015, immabut iti agarup 65 a milion a tattao ti nagtalaw iti balbalayda gapu iti gubat wenno panangidadanes. Idi laeng 2015, mapattapatta a 12.4 a milion a tattao ti napilitan a pimmanaw iti balbalayda. Krimen: Nupay naksayan ti dadduma a kita ti krimen iti dadduma a lugar, nagpardas ti iyaadu ti dadduma a kita ti krimen kas iti cybercrime, kinaranggas iti pamilia, ken terorismo. Kasta met, patien ti adu a tattao a kimmaro ti korapsion iti lubong. Saan a kabaelan ti tao nga ikkaten ti krimen. Sakit: Nakontrol ti dadduma a sakit. Ngem kinuna ti maysa a report idi 2013 a siam a milion a tattao nga agtawen iti nababbaba ngem 60 ti matmatay iti sakit iti puso, istrok, kanser, sakit iti bara, ken diabetes. Kinapanglaw: Sigun iti World Bank, idiay laeng Africa, immadu ti agsagsagaba iti nakaro a kinapanglaw, manipud iti 280 a milion idi 1990 agingga iti 330 a milion idi 2012.

16. (a) Apay a ti laeng Pagarian ti Dios ti makasolbar iti problema ti sangatauan? (b) Ania dagiti bendision ti Pagarian nga impakpakauna da Isaias ken ti maysa a salmista?

¹⁶ Kontrolado dagiti naagum a tattao ti agdama a sistema ti ekonomia ken politika. Nalawag a saan a kabaelan dagitoy a tattao nga ikkaten ti gubat, krimen, sakit, ken kinapanglaw. Pagarian ti Dios laeng ti makaikkat kadagita. Gubat: Ikkatento ti Pagarian ti Dios dagiti nabayagen a pakaigapuan ti gubat kas iti panagimbubukodan, korapsion, panagayat iti pagilian, palso a relihion, ken ni Satanas. (Sal. 46:8, 9) Krimen: Minilion itan ti sursuruan ti Pagarian ti Dios a mangayat ken agtalek iti maysa ken maysa, a saan a kabaelan nga aramiden ti sabali a gobierno. (Isa. 11:9) Sakit: Bendisionanto ni Jehova dagiti adipenna iti perpekto a salun-at. (Isa. 35:5, 6) Kinapanglaw: Ikkatento dayta ni Jehova ken pagbalinenna a naragsak dagiti adipenna ken pabaknangenna ida iti naespirituan, ti kasasaad ti biag nga adayo a nasaysayaat ngem kinabaknang.—Sal. 72:12, 13.

17. Kasano a mailaksidmo ti nailubongan a panagpampanunot?

¹⁷ No adda mangngegmo a nailubongan a kapanunotan a mangsubok iti pammatim, sukimatem ti ibaga ti Sao ti Dios iti dayta a topiko ket pagsaritaanyo dayta iti kapammatiam nga adu ti kapadasanna. Pagsaritaanyo no apay a kasla makaawis dayta, no apay a saan nga umiso, ken no kasano a paneknekam a palso dayta. Talaga nga amintayo masalaknibantayo ti bagitayo kadagiti nailubongan a pampanunot no surotentayo ti balakad ni Pablo kadagiti taga-Colosas: “Itultuloyyo ti magna a sisisirib kadagidiay adda iti ruar . . . Ammoyo [koma] no kasano ti rebbengyo nga isusungbat iti tunggal maysa.”—Col. 4:5, 6.