“Saanko a Sangkapanunot ti Sakitko”
“Kasapulak ti tulong kada bumangon ken agiddaak. Naut-ot uray ti pannagnak. Nagserra ti karabukobko isu a diak matilmon dagiti agasko a pangep-ep iti ut-ot. Naaddaanak kadagiti sugat a di umim-imbag ket naimpeksion payen ti dadduma kadagita. Naaddaanak met iti ulser ken nakariknaak iti nakaro nga ut-ot iti barukongko. Diak maawatan ti mapaspasamak kaniak. Sangapulo la idi ti tawenko.”—Elisa.
SCLERODERMA—“natangken a kudil” ti kayatna a sawen—ti sao a maus-usar a pangdeskribir kadagiti sakit a mangap-apektar iti agarup 2.5 a milion a tattao iti intero a lubong. Localized scleroderma ti kita a masansan a makita kadagiti ubbing a ti kangrunaan nga epektona ket ti itatangken dagiti tisyu ti kudil.
Ngem ti nadayagnos ken Elisa idi 10 ti tawenna ket maysa a kita ti systemic scleroderma. Saan laeng a ti kudil ti ap-apektaran dayta no di ket uray ti panagandar dagiti lalaem a kas iti bato, puso, bara, tian, ken bagis. Impagarup dagiti doktor a no maagasan ni Elisa, umatiddog ti biagna iti lima la a tawen. Ngem ita, kalpasan ti 14 a tawen, sibibiag pay laeng ni Elisa. Nupay saan nga immimbag, positibo latta ti panangmatmatna iti biag. Kinasarita ti Agriingkayo! ni Elisa maipapan iti sakitna ken no kasano a maib-ibturanna dayta.
Kaano ti damom a pannakadlaw nga adda sakitmo?
Idi 9 ti tawenko, nasugat ti sikok, ket nakasaksakit dayta. Dimmakkel ti sugat ken saan nga immimbag. Idi naeksamen ti darak, naammuan nga addaanak iti systemic scleroderma. Gapu ta napartak ti ikakapuy ti salun-atko, nagbirokkami iti doktor nga eksperiensado iti panangagas iti scleroderma.
Ania ti resulta ti panagbirokyo?
Nakasarakkami iti rheumatologist. Imbagana kadagiti nagannakko a no ma-chemotherapy-ak, mabalin a saan a kumaro ti scleroderma, umatiddog ti biagko iti lima a tawen, ken posible a makontrol ti sakitko. Ngem adda pagdaksan ti chemotherapy—pakapuyenna ti resistensiak. Uray ti panateng ket mabalin nga ipatayko.
Imbag laengen ta saan a napasamak dayta.
Wen—agyamanak unay ta sibibiagak pay laeng! Ngem idi 12 ti tawenko, nangrugi a makariknaak iti nakaro a panagsakit ti barukongko nga agpaut iti agarup 30 a minuto, no dadduma mamindua iti maysa nga aldaw. Nakasaksakit nga uray la umkisak.
Apay?
Naammuan dagiti doktor a nakababbaba ti hemoglobin-ko ken marigatan unayen ti pusok a mangibomba iti dara a mapan iti utekko. Iti sumagmamano a lawas, nasolbar dayta a problema babaen iti agas. Ngem malagipko a pampanunotek idi a nalabit adda mapasamak kaniak iti aniaman nga oras. Lallalo a nariknak a nakapimpimanak ta kasla diak makontrol ti mapaspasamak kaniak.
Sangapulo ket uppat a tawenen ti napalabas sipud idi nadayagnos ti sakitmo. Komustaka ngay itan?
Kanayon latta nga adda mariknak nga ut-ot ken adu ti sakitko a nainaig iti scleroderma. Karaman iti dayta ti ulser, lung fibrosis, ken nakaro nga ut-ot iti barukong. Ngem saanko a sangkapanunot ti sakitko wenno diak sayangen ti panawenko iti panagladingit. Adu pay ti nasken nga aramidek.
Kas iti ania?
Kaay-ayok ti agdrowing, agdait kadagiti bado ken agaramid kadagiti alahas. Ngem kangrunaanna, kas maysa kadagiti Saksi ni Jehova, mangisursuroak iti Biblia. Uray no diak makapagbalaybalay, kabaelak a tulongan ti dadduma a Saksi a mangyadal iti Biblia kadagiti kalugaranmi. Addaanak pay ketdi kadagiti iyad-adalan iti Biblia. Gapu iti ministeriok, adda direksion ti biagko.
Apay nga ar-aramidem dayta idinto ta marigrigatanka la ngaruden gapu kadagiti sakitmo?
Ammok a napateg ken makatulong ti impormasion nga ipakpakaammok kadagiti tattao. Naragragsakak met no okupadoak a tumulong kadagiti tattao iti kasta a pamay-an. Panagriknak, nasalsalun-atak pay ketdi! Iti dayta nga ababa a tiempo, malipatak nga adda sakitko.
Kasano a nakatulong ti Biblia iti panagbalinmo a positibo?
Ipalpalagipna kaniak a temporario laeng ti panagrigatko ken uray ti sabsabali. Kuna ti Apocalipsis 21:4 nga iti tiempo nga inkeddeng ti Dios, “punasennanto ti amin a lua kadagiti matada, ket awanton ni patay, awanto metten ti panagleddaang wenno panagsangit wenno ut-ot.” Ti panangpanunotko kadagiti teksto a kas iti dayta ti mangpabpabileg iti pammatik iti kari ti Dios a naragsak a masakbayan—saan laeng a para kadagiti marigrigatan kadagiti nakaro a sakit no di ket para iti amin.