SUHETO ITI AKKUB

Ti Kinapudno Maipapan iti Halloween

I-PLAY

Maselselebraran kadi ti Halloween iti lugaryo? Iti United States ken Canada, nakalatlatak ti Halloween ken tinawen a maselselebraran dayta iti Oktubre 31. Ngem dagiti kostumbre mainaig iti Halloween ket maan-annurot met iti adu a paset ti lubong. Iti dadduma a lugar, adda dagiti maselselebraran a piesta a nupay sabali ti awag kadagita, umarngi iti Halloween ti temada: pannakiuman iti lubong dagiti espiritu babaen kadagiti espiritu dagiti natay, engkantada, mangkukulam, ken uray iti diablo ken kadagiti demonio.—Kitaem ti kahon a “Dagiti Kasla Halloween a Selebrasion iti Intero a Lubong.”

NALABIT a dimo patien dagiti anghel, demonio, ken espiritu a madakdakamat kadagiti sarsarita. Mabalin a pampanunotem a ti pannakipaset iti Halloween ken iti dadduma pay nga umasping a selebrasion ket maysa a pamay-an tapno makipagragragsak ken maisurom dagiti annakmo no kasanoda a mapalawa ti imahinasionda. Nupay kasta, adu ti mangibilang a dakes ti epekto dagita a selebrasion gapu kadagitoy a rason:

“Ti Halloween,” sigun iti Encyclopedia of American Folklore, “ket kangrunaanna nga adda pakainaiganna iti posibilidad a makauman dagiti puersa dagiti espiritu, nga adu kadagita ti mamangpangta wenno mamutbuteng.” (Kitaem ti kahon a “Dagiti Petsa ken Pasamak Mainaig iti Halloween.”) Adu met a kasla Halloween a selebrasion ti nagtaud kadagiti pagano ken nainaig unay iti panagdayaw iti inapo. Uray ita, dagita nga aldaw ket us-usaren dagiti tattao iti intero a lubong tapno makiumanda kadagiti espiritu kano dagiti natay.
Nupay kadawyan a maibilang ti Halloween a piesta dagiti taga-America, tinawen nga umad-adu dagiti tattao ken pagilian a mangselselebrar iti dayta. Ngem adu kadakuada ti di makaammo a kadagiti pagano ti nagtaudan dagiti simbolo, dekorasion, ken kostumbre iti Halloween, a kaaduan kadagita ket konektado kadagiti karkarna a parsua ken puersa ti mahika.—Kitaem ti kahon a “Nagtaudanna?”
Rinibu a Wiccans ti mangan-annurot kadagiti nagkauna a ritual dagiti Celts. Ti Halloween ket awaganda pay laeng iti dati a naganna a Samhain ken ibilangda dayta a kasasagraduan a rabii iti tawen. “‘Di mapupuotan [dagiti Kristiano] a makipagpiespiestada kadakami. . . . Maay-ayatankami iti dayta,’” kinuna ti diario a USA Today idi kinotarna ti imbaga ti maysa nga agkunkuna a mangkukulam.
Dagiti selebrasion a kas iti Halloween ket maikontra kadagiti pannursuro ti Biblia. Namakdaar ti Biblia: “Awan koma ti masarakan kenka nga asinoman a . . . mangaramat iti panagpadles, maysa a managsalamangka wenno asinoman nga agsapul kadagiti partaan wenno maysa a mangkukulam, wenno maysa a mangkayaw iti sabsabali babaen ti pagilabeg wenno asinoman nga umuman iti mannakiuman iti espiritu wenno asinoman nga agimtuod iti natay.”—Deuteronomio 18:10, 11; kitaem met ti Levitico 19:31; Galacia 5:19-21.

Maigapu kadagita, nainsiriban ngarud nga ammuem dagiti dakes a nagtaudan ti Halloween ken dagiti umasping a selebrasion. No ad-adda a maawatam dayta, mabalin a saanka metten nga agselebrar kadagita a piesta a kas iti ar-aramiden ti adu.

“‘Di mapupuotan [dagiti Kristiano] a makipagpiespiestada kadakami. . . . Maay-ayatankami iti dayta.’”—Diario a USA Today a nangkotar iti imbaga ti maysa nga agkunkuna a mangkukulam

NAGTAUDANNA?

Ti Nagtaudan Dagiti Dadduma a Kostumbre ken Simbolo iti Halloween

BAMPIRA, TAO A LOBO, MANGKUKULAM, ZOMBIES: Nabayagen a mainanaig dagitoy a parsua iti lubong dagiti dakes nga espiritu.

KENDI: Pinadpadas dagiti Celts nga ay-aywen dagiti dakes nga espiritu babaen kadagiti nasam-it. Idi agangay, imparegta ti simbaan kadagiti agselselebrar nga agbalaybalayda no All Hallows’ Eve wenno bisperas ti Todos los Santos tapno dumawat iti taraon a kasukat iti panaglualoda para kadagiti natay. Idi agangay, daytoy a kostumbre ket nagbalinen a Halloween’s trick or treat.

KOSTIUM: Agisuot idi dagiti Celts kadagiti nakabutbuteng a maskara tapno mapagkamalian ida dagiti dakes nga espiritu a kas espiritu met laeng. Iti kasta, dida ida an-anuen. In-inut nga intipon ti simbaan dagiti pagano a kostumbre iti Piesta Dagiti Natay ken Todos Los Santos. Idi agangay, nagbalaybalayen dagiti agselselebrar a nakakawes a kas sasanto, anghel, ken diablo.

KARABASA: Nausar dagiti naukitan a singkamas a nakargaan iti nakasindi a kandela tapno pagabug kadagiti dakes nga espiritu. Para iti dadduma, ti kandela iti uneg ti singkamas iladladawanna ti kararua a napupok iti purgatorio. Idi agangay, dagiti naukitan a karabasa ti kadawyanen a maus-usar.

PETSA KEN PASAMAK MAINAIG ITI HALLOWEEN

MAIKALIMA A SIGLO B.C.E.

Sinelebraran dagiti Celts ti Samhain iti agtapus ti Oktubre a patienda a dagiti al-alia ken demonio ket napapaut nga agdakiwas ditoy daga ngem iti sabali a gundaway.

UMUNA A SIGLO C.E.

Dagiti Romano pinarmekda dagiti Celts ken tinuladda dagiti espiritistiko a ritual ti Samhain.

MAIKAPITO A SIGLO C.E.

Inrugi ni Pope Boniface IV ti tinawen a panangselebrar iti Todos los Santos a pammadayaw kadagiti martir. *

MAIKA-11 A SIGLO C.E.

Naituding a Nobiembre dos ti Piesta Dagiti Natay a panglaglagip kadakuada. Maawagan a Hallowtide ti amin a selebrasion a konektado iti Todos los Santos ken Piesta Dagiti Natay.

MAIKA-18 A SIGLO C.E.

Maisuraten a Halloween ti nagan ti piesta a Hallowe’en (Hallow Evening).

MAIKA-19 A SIGLO C.E.

Rinibu nga umili manipud Ireland nga immakar iti United States ti nangitugot kadagiti kostumbre iti Halloween. Idi agangay, nailaok dagitan kadagiti kostumbre dagiti imigrante manipud Britain ken Germany agraman Africa ken dadduma pay a paset ti lubong.

MAIKA-20 A SIGLO C.E.

Nagbalinen a nalatak a piesta ti Halloween iti intero a United States.

MAIKA-21 A SIGLO C.E.

Nagbalinen ti Halloween a sangalubongan ken dakkel a panguartaan a negosio.

^ par. 37 “Santo” ti kaipapanan ti nagkauna a sao a Hallow. Ti All Hallows’ Day (pagaammo met a Todos los Santos) ket piesta a pammadayaw kadagiti natayen a sasanto ken martir. Ti rabii met sakbay ti All Hallows’ Day ket naawagan iti All Hallow Even a napaababa a Halloween idi agangay.