Panangmatmat iti Lubong

Alikamen a Mangsalaknib iti Panangraut ti Pating

Gapu ta dida kayat a rauten ida ti pating, adu a tattao ti madi nga aglangoy iti baybay. Nupay kasta, nakaaramid ti Natal Sharks Board iti South Africa iti alikamen a mangsalaknib iti panangraut ti pating. Ti grupo a mangtartarawidwid “natakuatanna nga adda epekto ti espesipiko nga electric waveform kadagiti sensitibo a receptor nga adda iti sungo dagiti pating,” kinuna ti Weekend Witness ti KwaZulu-Natal. Ti grupo a mangtartarawidwid ket nangdisenio iti transmitter a maawagan iti Protective Oceanic Device, a mangpaalusiis iti pating bayat nga as-asitganna ti alikamen. No alusiisen unayen, “baliwan ti pating ti turongenna ken pumanaw a dagus iti dayta a lugar.” Maysa a kompania idiay Australia ti mangar-aramid iti kasta a transmiter para kadagiti lumalangoy ken ag-surfing wenno agpaisurot kadagiti dadakkel a dalluyon. Gapu ta naikabit iti lipaylipay ti lumalangoy, saan nga asitgan ti pating ti aglawlawna. Ngem mamakdaar ti agpatpataud: “Saan a talaga a masierto a malapdanna ti iraraut ti amin a pating iti amin a kasasaad.”

 Ad-adda a Masabidongan Dagiti Nataengan

“No panunoten dagiti tattao ti pananglapped iti pannakasabidong, natural a dagiti ubbing ti panunotenda,” kinuna ni Debra Kent iti British Columbia Drug and Poison Information Centre. Ngem intuloy a kinuna ni Kent: “Dagiti agtutubo ken nataengan ti kaaduan kadagiti natay gapu iti pannakasabidong.” Sigun iti The Vancouver Sun, kaaduan kadagiti di inggagara a nasabidongan kadagiti nataengan ket “gapu ta adda nangikabil iti makasabidong iti sabali pay a di namarkaan a pagkargaan​—a kas koma iti plastik a botelia ti danum.” Naliklikan met koma ti dadduma nga insidente no linuktanda ti silaw ken binasada ti etiketa sakbay nga inusarda ti maysa a produkto. Sigun iti Sun, “ti pannakasabidong ti maikapat iti 10 a kangrunaan a pakatayan dagiti nataengan.”

Makadangran Kadagiti Ubbing ti Telebision?

“Dagiti ubbing pay unay nga agbuybuya iti telebision ti ad-adda a maaddaan kadagiti sakit a nainaig iti panagimdeng inton mangrugida nga ageskuela,” impadamag ti The Herald iti Mexico City. Dinakamat ti report ti maysa a panagadal a naipablaak iti medikal a pagiwarnak a Pediatrics a nangadal iti kabibiag ti dua a grupo a buklen ti 1,345 nga ubbing​—ti maysa a grupo ket agtawen iti maysa ken agtawen met iti tallo ti sabali a grupo. Sigun iti panagadal, ti kada oras a panagbuya dagiti ubbing iti telebision, immadu iti 10 a porsiento ti risgo a maaddaanda kadagiti sakit a nainaig iti panagimdeng inton agtawenda iti pito. Patien dagiti managsirarak a ti “di realistiko a kinapartak dagiti ladawan a gagangay a mabuya kadagiti programa iti telebision mabalin a balbaliwanna ti normal nga itatanor ti utek” dagiti ubbing. “Kinapudnona, nagadu ti makagapu a saan koma nga agbuya dagiti ubbing iti telebision,” kinuna ni Dr. Dimitri Christakis, autor ti panagadal. “Naammuan iti dadduma pay a panagadal a [ti panagbuya iti telebision] ket nainaig iti sobra a kinalukmeg ken kinaagresibo.”

Ti Panagkatawa Nasamay nga Agas

“Natakuatan dagiti neurologo iti Stanford University ti maysa pay a makagapu no apay a sumayaat ti riknatayo no agkatawatayo,” impadamag ti UC Berkeley Wellness Letter. “Siniputanda ti panagandar ti utek dagiti tattao nga agbasbasa kadagiti makapakatawa a cartoon ket natakuatanda a ti panagpakatawa ken panagkatawa ti mangtignay kadagiti ‘manggunggona a sentro’ ti utek,” dagiti paset nga apektaran met laeng dagiti agas a pangpaganaygay. “Ti panagkatawa kissayanna ti danag, lawaganna ti panunot, ken mangpabang-ar,” kinuna ti Wellness Letter. Ti panagkatawa papigsaenna met ti panagpataudtayo iti hormone, papartakenna ti panagpitik ti pusotayo, ken makatulong iti nasaysayaat a sirkulasion ti dara ken kinasalun-at dagiti maseltayo. “Kinapudnona, ti nasayaat a panagkatawa ket maysa a kita ti ehersisio,” kinuna ti Wellness Letter. “Ngem saan nga eksakto a dayta ti kangrunaan a manguram iti calorie​—mabalinmo a katawaan iti kasta unay ti bagim, ngem saan a makapakuttong.”

Mula a Makailasin Kadagiti Eksplosibo a Naimula iti Daga

“Adda taga Denmark a kompania ti bioengineering a nangpataud iti mula a lumabaga dagiti bulongna no agtubo kadagiti disso nga addaan kadagiti naimula nga eksplosibo,” kinuna ti Espaniol a periodiko nga El País. Ti mula nga Arabidopsis thaliana, a makailasin no adda naimula nga eksplosibo iti daga, agbalbaliw ti kolorna no maisarang iti nitrogen dioxide, apaman a sumngaw ti gas manipud kadagiti naimula nga eksplosibo. “No agsepen dagiti ramutna daytoy a substansia,” kuna ti periodiko “mangrugin ti biokemikal nga agkakanaig a reaksion a mangtignay iti itataud ti natural a kolor​—ti anthocyanin.” Kinuna ni Simon Oostergaard, presidente ti maysa a kompania ti biotechnology, a ti plano ket “ipan dagiti bukel kadagiti lugar nga addaan eksplosibo, iwaris dagitoy kadagiti talon, aguray iti lima a lawas, kalpasanna malapdan ti panagbettak dagiti eksplosibo.” Ti nasaknap a panagusar iti mula a detektor iti eksplosibo ket mabalin a mangispal iti rinibu a biag iti kada tawen, kinuna ni Oostergaard. Dagiti napasamak a gubat iti maika-20 a siglo ti nangibati iti agarup 100 a milion nga eksplosibo a naimula iti daga iti 75 a pagilian.

Kinalaing Dagiti Langaylangayan nga Agtayab

Dagiti langaylangayan “umakarda iti nasurok nga 6,000 a kilometro manipud Africa agingga iti England iti arinunos ti Abril,” kinuna ti The Sunday Telegraph ti London. Nupay “awananda iti piloto, grupo a tumultulong iti naannayas a panagtayab dagiti eroplano, ken global positioning satellite,” nakairuamandan ti agtayab iti kangato a 3,000 a metro iti rabii. Us-usarenda ti kinalaingda nga agtayab a mas adelantado ngem iti moderno nga eroplano. Baliwan dagiti langaylangayan ti panagtayabda tapno dida mayaw-awan. Ikeddengda ti posisionda sigun iti turongen ti angin imbes a kadagiti nakadkadlaw a pagilasinan iti daga, a kas iti dati a maipagarup. Kinuna ni Dr. Johan Bäckman iti Lund University, idiay Sweden, a nagusar iti radar tapno matunton ti turongen ti 225 a tumatayab, nga “uray kadagiti adelantado unay nga eroplano, nga addaan kadagiti nagsayaat nga instrumento iti panagtayab, nalabit dida mailasin ti turongen ti angin a kas iti kabaelan dagiti langaylangayan.” Nakaskasdaaw ta sigun iti dadduma a panagadal, saan nga usaren dagiti langaylangayan ti kagudua ti utekda kabayatan ti panagtayabda iti rabii. Ngem rumsua latta dagiti saludsod, kinuna ni Graham Madge iti Royal Society for the Protection of Birds. Kas pagarigan, “Ania ngay ti kanenda bayat nga agtaytayabda?”

Dagiti Makapaariek a Kasilias

Kinuna ti linawas a diario nga L’Express iti Francia nga adu a Pranses nga estudiante ti saan a mapmapan kadagiti kasilias ti eskuelaan. Ngamin, “nabasa ti suelo, nalamiis ti danum ti gripo, awan sabon,” ken masiripda ida gapu kadagiti “perdi a trangka” ken “nababa a dibision.” Ti panagadal a tinarawidwidan ti Fédération des conseils de parents d’élèves (Federation of Pupils’ Parents Councils), impalgakna a “nasurok nga 48 a porsiento kadagiti estudiante ti saan a regular a mapan kadagiti kasilias ti eskuelaanda.” Siempre, adda pagdaksan daytoy iti salun-at dagiti ubbing. Sigun iti panagadal, “adda saksakit iti bagis wenno iisbuan ti kakapat kadakuada.” Kinuna ti doktor iti iisbuan dagiti ubbing a ni Michel Avérous: “Iti kada aldaw, rumbeng a maminlima wenno mamin-innem nga umisbo dagiti ubbing. No saanda nga umisbo iti kasta a kasansan, mabalin a maaddaanda kadagiti impeksion isu a sarsaripitendanto.”