Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Ania ti Pagdaksan ti Pannakiinninuman?

“Uray no sumagmamano nga orasen nga umin-inumkami, ala unan iti parbangon idi nagawidkami nga aggayyem manipud iti maysa a pasken nga iggemmi pay laeng ti sagsasangabote nga arak. Nagnakami a nagawid​—umin-inumkami bayat a magmagnakami. Ti simmaganad a malagipko ket sumingsingisingen ti init, isu a naamirisko a magmagnakami iti di umiso a kalsada. Kinapudnona, magmagnakami iti igid ti kangrunaan a haywey. Naimbag laengen ta saankami a naatalan.”​—Clay. *

PANNAKIINNINUMAN. Daytat’ depinaren ti dadduma kas iyiinum laeng tapno agbartek. Pinadas ti maysa a report ti U.S. National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism ti agbalin a mas espesipiko. Kinunana a ti pannakiinninuman ket “kadawyan a madepinar kas iyiinum iti lima wenno ad-adu a tagayan kadagiti lallaki, ken uppat wenno ad-adu a tagayan kadagiti babbai.”

Dagiti mangas-asikaso iti salun-at idiay Estados Unidos ti nangawag iti pannakiinninuman “a dakkel a parikut iti salun-at ti publiko.” Sigun iti panagadal iti kabibiag dagiti estudiante iti haiskul idiay England, Scotland, ken Wales, “inggat’ kakapat kadagiti agtawen iti 13 ken 14 ti nagkuna nga imminumda iti di kumurang a lima a tagayan iti maminsan a gundaway.” Agarup kagudua kadagiti amin nga agtawen iti 15 ken 16 a napagsaludsodan ti nagkuna a kasta met ti inaramidda.

Iti maysa a panagadal idiay Estados Unidos, 2 iti kada 5 nga estudiante iti kolehio ti nakiinninuman iti di kumurang a maminsan kabayatan ti dua a lawas sakbay ti surbey. Sigun iti Departamento ti Salun-at iti Estados Unidos, “agarup 10.4 a milion nga agtutubo nga agtawen

 iti 12 agingga iti 20 ti nangibaga nga umin-inumda. Kadagidiay, 5.1 a milion ti makiinninuman ken pakairamanan ti 2.3 a milion a nakaro ti panagin-inumda iti di kumurang a maminlima a daras iti kada bulan.” Impalgak ti maysa a panagadal a naaramid idiay Australia nga ad-adu a babbai ngem lallaki iti dayta a pagilian ti makiinninuman​—uminumda iti 13 inggat’ 30 a tagayan iti maminsan a gundaway!

Mapaspasamak ti kaaduan iti daytoy a panaginum gapu iti panangdurog ti dadduma nga agtutubo. Kastoy ti ipadamag ti managsukisok a ni Carol Falkowski: “Adda dagiti agraraira a kabbaro ken naturtured a pamay-an ti iyiinum: dagiti aktibidad ti grupo nga addaan kalat nga uminum agingga a mabartekda. Kas pagarigan, dadduma ti agkalikagum nga amin nga umaayam ket uminum iti sangatagay iti espesipiko a kanito iti pabuya iti telebision wenno iti saritaan ti maysa a grupo.”

Pannakiinninuman​—Dagiti Peggad

Nupay ti nakaro a panagin-inum ket mabalin nga ibilang ti dadduma a pagraragsakan laeng, nakapegpeggad dayta a pagraragsakan! Ti iyiinum iti adu unay nga arak ti mangpukaw iti oksihena a kasapulan ti utek; mabalin nga agsardeng ti panagandar dagiti napapateg a paset ti bagi. Dagiti sintoma ket mabalin a pakairamanan ti panagsarua, pannakapukaw ti puot, ken nabannayat wenno di regular a panaganges. Iti dadduma a kasasaad, mabalin a pakaigapuan ti ipapatay. Agarup makabulan kalpasan ti panagturposna iti haiskul, napan ti agtawen iti 17 a ni Kim iti pasken a sadiay, mabalinmo ti uminum iti inggat’ kabaelam. Nakapamin-17 a tagayan ni Kim sakbay a naawanan iti puot. Immay ni manangna sana inyawid ni Kim. Kabigatanna, natayen ni Kim idi makita ni nanangna.

Mabalin a manmano a makapapatay ti nalabes a panaginum, ngem kaskasdi a makadangran iti salun-at. “Ti arak mabalin a dadaelenna ti aniaman a lalaemmo,” kuna ti maysa nga eksperto iti salun-at ti isip a ni Jerome Levin. “Ti nangnangruna a dadaelen ti arak ket ti sistema ti nerbio, dalem, ken ti puso.” Kastoy ti kinuna ti maysa nga artikulo iti magasin a Discover: “Sigun kadagiti baro a panagsukisok, dagiti agtutubo a mangnginum isarsarakda ti bagbagida. Gapu ta tumantanor pay la ti utekda no agtawenda iti 20 agingga iti 29, dagiti agtutubo nga uminum iti aglablabes mabalin a daddadaelenda ti adu a maaramidan ti utekda.” Ti nakaro nga iyiinum iti arak ket nainaig met iti umad-adu a kamuro, nasapa a panagkuretret iti kudil, panaglukmeg, pannakaadikto iti arak ken panagdroga.

Adda pay dadduma a peggad a nainaig iti nalabes a panaginum. No mabartekka, mabalin a nalakaka a mabiktima iti pannakamaltrato. Mabalin nga agbalinka a biktima ti pannakadangran wenno pannakarames pay ketdi. Mabalin met a pagpeggadem ti sabsabali, agaramidka kadagiti saanmo a mateppelan ken dimo pay ketdi koma mapanunot no nalimbong ti panunotmo. Isu a mamakdaar ti Biblia a no uminumka iti aglablabes, “dagiti bukodmo a mata makakitadanto iti karkarna a bambanag, ket ti bukodmo a puso agsaonto iti balusingsing a bambanag.” (Proverbio 23:33) Dagiti nasaem nga ibungana mabalin nga iramanna ti nadadael a panaggagayyem, nakapuy a magapuanan iti eskuelaan ken iti trabaho, rekord a nakaaramid iti krimen, ken kinapanglaw. *​—Proverbio 23:21.

Ti Pannakapilit nga Uminum

Agpapan pay kadagita a peggad, ti arak ket masansan a mayan-anunsio ken nalaka a magatang iti adu a pagilian. Kinapudnona, iti telebision ken anunsio kadagiti magasin, maipabuya a makaay-ayo ti iyiinum iti arak. Ngem masansan a tumulok dagiti agtutubo a makiinninuman gapu iti panangpilit ti kakaduada.

Iti maysa a surbey a naaramid idiay Australia maipapan iti maaramidan ti arak, imbaga ti 36 a porsiento kadagiti agtutubo a napagsaludsodan nga imminumda a nangnangruna “tapno awaten ida ti kakaduada kadagiti aktibidad a pagkakaduaanda.” Iti nariribuk a kasasaad ti maysa a padaya a ti serbesa ti kangrunaan a maidasar, ti managbabain a tao ket mabalin a pagaangawan ti kakaduana bayat a durduroganda nga itultuloyna ti uminum iti agsasaruno a tagayan. Nayawid ti agtutubo a ni Katie a naawanan iti puot kalpasan nga inaramidna dayta. Ti “gayyemna” ti nangted kenkuana iti arak, a kunkunana: “Sige ketdin Katie, balasangkan. Masapul a sursuruem ti uminum.”

Nakapigpigsa ti tarigagay nga agragragsak ken awaten ida ti kakaduada ta agpapan pay kadagiti makakombinsir nga ebidensia a napeggad ti pannakiinninuman, lumatlatak latta dayta.

 Ania ti Pangngeddengmo?

Rumsua dagiti saludsod: Ania dagiti ikeddengmo no maipapan iti panaginum? Basta surotem kadi ti kakaduam? Laglagipem ti kuna ti Biblia iti Roma 6:16: “Dikay aya ammo a no itultuloyyo nga iparang ti bagbagiyo iti asinoman kas ad-adipen tapno agtulnog kenkuana, ad-adipennakayo agsipud ta agtulnogkayo kenkuana?” No itulokmo a ti kakaduam ti mangkontrol iti amin nga aramidem, agbalinkanto nga adipenda. Idagadag ti Biblia nga agdesisionka a bukbukodmo. (Proverbio 1:4) Addaan dayta iti pammagbaga a makatulong kenka a di mangaramid kadagiti nakaro a kamali. Panunotem ti makunana maipapan iti arak.

Kinapudnona, saan a kondenaren ti Biblia ti iyiinum iti arak, wenno saanna a paritan dagiti agtutubo nga agragragsak. Ngem mamakdaar maipapan iti nalabes a panaginum. “Ti arak ket managuy-uyaw, ti makabartek nga inumen naariwawa, ket ti tunggal maysa a maiwawa babaen iti dayta saan a masirib,” kuna ti Proverbio 20:1. Wen, ti arak mapagbalinna ti maysa a tao a nakakatkatawa ken naariwawa! Agpayso a mabalin a mangted kenka iti apagapaman a ragsak, ngem no nalabes, “kumagat dayta a kas iti serpiente,” isu nga agsagabaka iti agkakanat a pisikal ken emosional a pannakadangran.​—Proverbio 23:32.

Ti maysa pay a mausig ket iti adu a pagilian, adda kalkalainganna nga edad dagiti mapalubosan nga uminum iti arak. Agtulnog dagiti Kristiano kadagita a linteg. (Tito 3:1) Napanday dagita tapno mangsalaknib kenka.

Kamaudiananna, ken ti kapatgan, panunotem ti naespirituan a pannakadangran a mabalin a patauden ti nalabes a panaginum. Ni Jehova a Dios kayatna nga agserbika kenkuana iti “amin nga isipmo”​—saan nga iti isip a nadadael gapu iti nalabes nga iyiinum! (Mateo 22:37) Kondenaren ti Sao ti Dios saan laeng a “dagiti panaglablabes iti arak,” no di ket “dagiti salisal iti panaginum.” (1 Pedro 4:3) Ti pannakiinninuman ngarud ket maikontra iti pagayatan ti Namarsua kadatayo. Ti kasta a panaglablabes ket manglapped iti panangtaginayon ti maysa a tao iti nasinged a relasionna iti Dios.

Ania ti rumbeng nga aramidem no nairuamkan a makiinninuman? Agpatulongka a dagus babaen ti pannakisaritam ken ni tatang wenno nanangmo wenno iti maysa a nataengan a Kristiano. * Agkararagka ken ni Jehova a Dios ken agpatulongka kenkuana. Ngamin, isut’ “maysa a saranay a sisasagana a masarakan bayat dagiti riribuk.” (Salmo 46:1) Gapu ta ti pannakiinninuman ken iyiinum iti edad a di pay ipalubos ti linteg ket masansan a gapu iti panangpilit iti kakadua, mabalin a nasken a sukatamon dagiti gagayyemmo ken ti paglinglingayam. Saan a nalaka nga aramiden ti kasta a panagbalbaliw, ngem makapagballigika babaen iti tulong ni Jehova.

[Footnotes]

[Kahon/Ladawan iti panid 15]

Pannakiinninuman​—Dagiti Nakalkaldaang nga Estadistika

Ipalgak ti sumaganad nga estadistika dagiti nakalkaldaang nga epekto ti pannakiinninuman kadagiti estudiante iti kolehio idiay Estados Unidos:

Ipapatay: Iti kada tawen, 1,400 nga estudiante iti kolehio nga agtawen iti nagbaetan ti 18 ken 24 ti matay gapu kadagiti di inggagara a pannakadunor a nainaig iti arak, agraman ti panagdinnungpar dagiti lugan

Pannakadunor: 500,000 nga estudiante nga agtawen iti nagbaetan ti 18 ken 24 ti di inggagara a nadunor gapu ta nakainumda

Pannakadangran: Nasurok nga 600,000 nga estudiante nga agtawen iti nagbaetan ti 18 ken 24 ti dinangran ti sabali pay nga estudiante a nakainum

Seksual a Pannakaabuso: Gapu iti arak, nasurok a 70,000 nga estudiante nga agtawen iti nagbaetan ti 18 ken 24 ti biktima ti seksual a pannakadangran wenno pannakarames kabayatan ti pannakideytda

[Credit Line]

Reperensia: Ti U.S. National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism

[Ladawan iti panid 13]

Ti kakaduam mabalin a durogandaka a makiinninuman